Dobywanie gipsu. Ch. są własnością Skwarca. Starożytny tutejszy śpichrz stanowił w XVI wieku zbór aryański, o czem świadczy istniejący dotąd napis łaciński. Dobra Ch. składają się z folwarku Ch., z attynencyi Borków i Sadowie, z wsi Ch. i Borków. Nabyte w roku 1863 za rs. 29,250. Ogólna rozległość wynosi m. 501 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 336, łąk m. 64, pastwisk m. 87, wody m. 3 nieużytki i place m. 11. Płodozmian 10-polowy, budowli murowanych 8, drewnianych 9, stawy z wód źródlanych, młyn wodny i gipsiarnia, pokłady kamienia wapiennego i gipsu; wś Ch. osad 21, gruntu m. 82; wieś Borków osad 18, gruntu m. 105. A. Pal. i Br. Ch.
Chwałowice (z Grudzą, Łążkiem, Ochodzą i Popowicami), wieś, pow. tarnobrzeski, o 15 kil. od Radomyśla, ma 3796 m. rozl., w tem 1780 m. roli ornej a 1621 m. lasu, 164 domów, 860 mk., parafia w Pniowie, gorzelnia, cegielnia, położenie równe, gleba piaszczysta. Ch. leżą nad Wisłą, blisko granicy Królestwa Polskiego, i w tej gminie znajduje się też c. k. urząd graniczny celny.
Chwałowice, 1.) niem. Qualwitz, wś, pow. wołowski, parafia Winczek. 2.) Ch., niem. Chwallowitz, wś, pow. rybnicki, o pół mili od Rybnika, w miejscowości wzgórzystej, par. Rybnik, ma tylko 543 m. roli ornej a 1416 m. lasu rządowego. F. S.
Chwałowo, 1.) wieś, pow. wrzesiński, 18 dm., 163 mk., wszyscy kat., 70 analf. Stacya pocztowa najbliższa Żerków, st. kol. żel. Jarocin. 2.) Ch., folwark, pow. mogilnicki, ob. Wieniec. M. St.
Chwałyńsk, miasto powiatowe gubernii saratowskiej, 15,628 mk., 1582,25 wiorst od Petersburga a 217 od miasta gubernialnego odległe. Bank, stacya pocztowa i przystań statków parowych.
Chwarzcienko, Chwarzenko, niem. Elsenthal, wieś ryc. w pow. kartuskim, po lewej stronie Wierzycy (Ferse), właściciel ma prawo zasiadać na sejmie powiatowym; w dwóch podzielonych dobrach zawiera obszaru 1986 m., mieszkańców katol. 60, ewang. 110, domów mieszkalnych 12, własny zarząd policyjny, szkoła ewang., par. Stara Kiszewa, odległość od Kościerzyny 2 i pół mili. R. 1766 Ch. posiadał Michał Skórzewski, star. kiszewski, żonę miał z Czapskich; teraźniejszy właściciel Niemiec.
Chwarzczew, wieś, pow. dzisieński, niegdyś własność Korsaków, dziś Podwińskiej.
Chwarzno, 1.) niem. Braadorf, wieś ryc. w pow. kościerskim, dziedzic ma prawo zasiadać na sejmie powiatowym; wraz z folwarkiem Nowa wieś obejmuje areału 3162 m., mieszkańców kat. 157, ew. 25, mieszkań. 15; zarząd policyjny w miejscu, par. Stara Kiszewa. Ch. leży po prawej stronie Wierzycy, nad strugą bezimienną, która tu pędzi młyn i piłę i wpada do Wierzycy. R. 1789 posiadał tę wieś Ignacy Przebendowski, wojew. pomorski, generał pol., star. pucki; potem aż do ostatnich czasów Czarlińscy, teraz Niemiec. 2.) Ch., niem. Quarznau, mała osada nad rzeczką Świliną (ob.), w pow. wejherowskim, należy do wsi Kolebki, nad Pucką zatoką. Kś. F.
Chwaścice, wieś i folw., pow. jędrzejowski, gm. Raków, par. Mokrzko dolne. W 1827 r. było tu 68 dm., 500 mk. Folw. Ch. od Kielc w. 33, od Jędrzejowa w. 9, od Nidy w. 3, oddzielony w r. 1876 od dóbr Kotlice. Ogólna rozległość wynosi m. 582 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 187, łąk m. 28, pastwiska m. 48, lasu m. 300, wody m. 3, nieużytki i place m. 16. Budowli murowanych 1, drewnianych 4. Rzeka Nida dotyka terrytoryum.
Chwasowa, Fasowa, rzeka, wpada do rz. Zdwiża w pow. kijowskim.
Chwastów, Fastów, 1.) mko, pow. wasylkowski, o 37 w. od Wasylkowa, o 88 w. od Koziatyna, 113.60 saż. nad pow. Baltyku, poprzerzynane jarami: rozsiadło się na praw. brzegu rz. Unawy. Rzeczka ta stanowi tu granicę między szeroko rozwartą przestrzenią polną z jednej, a lesistemi obszarami z drugiej strony. Początek tego miejsca, według podań ludowych sięga w stare bardzo czasy. Nie zagubiła się jeszcze nić tradycyi, że kiedyś, w zamglonym prawie wieku, Ch. miał być znaczną osadą grecką. Tymczasem od tej doby, niemającej pewnej, określonej daty w historyi, upłynął znakomity przedział czasu, przeszły lata setne, zanim na posadzie owej pierwotnej jakoby osady greckiej, miał się już późniejszy osiedlić Chwastów. Jednakże Ch. z nazwą swą dzisiejszą dopiero wychyla się z mroku w 15 wieku, chociaż miejsce to mogło już istnieć i w 11 w., jeżeli tylko prawdziwym jest przywilej Włodzimierza Olgierdowicza, kniazia kijowo (1377–1395), który, zatwierdzając stare nadania pewnych ziem i osad na rz. Rosi, Rastawicy i Kamienicy dla niejakiego Jerzego Iwantycza ze Skwira Połowca, jako spuściznę jego, która z przed wieków miała jakoby przejść na niego, po przodku jego Tuhorkanie, hanie Połowców, znanym z dziejów Rusi wielkoksiążęcej (1098 r.), wymienia też pomiędzy innemi osadami i „Faszczowo“ (Chwaszczowo) (Op. pow. wasylk. str. 33). „Faszczowo“ zaś to, według późniejszych procesowych dokumentów, miało być późniejszym Chwastowem. Tymczasem czy damy wiarę temuż przywilejowi Włodzimierza Olgierdowicza lub nie, w każdym razie rzecz pewna zkądinąd, że całe to terrytoryum, w tymże wzmiankowane przywileju a położone pomiędzy rz. Rosią, Rastawicą i Kamienicą, z dodatkiem późniejszym „Hlebowa na Rpeni“ i „Hulanik na Stuhnie“, naleźa-
