ki nad rz Rośką, o 19 w. od m. pow. Lipowca, a o 40 w. od Koziatyna st. dr. ż. kijowsko-brzeskiej, przy drodze poczt. z Lipowca do Skwiry, posida st. p. Założona w pierwszej połowie XV w. o 1 w. dalej na uroczysku Kuczohory przez możną rodzinę Kuczohorskich. Do szczętu zniszczona w czasie wojen kozackich, po traktacie andruszowieckim do dawnych właścicieli wróciła, którzy też nową osadę zakładając, dali jej nazwę traktatu. Po wygaśnięciu Kuczohorskich przeszła do Sanguszków, od tych zaś do Szembeków, od których kupiona przez Jakubowskiego, należy obecnie do hr. Tyszkiewiczów. Wioska połozona śród ogrodów liczy 1417 mk. wyzn. prawosł. i 39 katol. Była tu daw. kapliczka katol. parafii Kotelnia. Oerkiew paraf. zbudowana w 1719 r. (Wizyty lipowieckiego dekanatu za r. 1754). Niedaleko za wsią znajduje się cukrownia, wyrabiająca 35,800 pud. mączki cukrowej (Statystyka cukrownictwa w Rosyi za r. 1878" St.-Petersburg.) Koło wsi jest kilka starożytnych mogił. Ziemi 2520 dz. doskonałego czarnoziemu. Mieszkańcy A., oprócz rolnictwa, ciągną znaczne zyski ze sprzedaży owoców. Zarżąd gminny we wsi Oczeretnej, policyjny (stan) w Lipowcu.Kl. Przedrz.
Andryaszówka, wś, pow. jampolski, 386 mk., ziemi włośc. 498 dz., ziemi dwor. 497 dz., należy do Grocholskich.
Andrychów, Jędrychów, mko i wś, pow. wadowicki, 1343 n. a. morgów rozl., 362 dm., 1675 męż. 1959 kob., razem 3534 mk, ⅓ żydów, nad rz. Wieprzówką, przy gościńcu rządowym prowadzącym z Biały do Wadowic, pomiędzy wzgórzami; w miejscu sąd powiatowy, notaryat, st. p. i tel., kasa zaliczkowa, targi tygodniowe, browar, dystylarnie spirytusu, cegielnia, pokłady wapna; ludność bardzo przemysłowa, trudni się tkactwem i wyrabia drelichy, znane w całym kraju pod nazwą "andrychowskich"; szkoła. 4-ro klasowa, parafia kat. dek. wadowickiego, bardzo starożytna, istniała juz przed r. 1440, liczy 7421 wiernych; kośc. paraf. poświęcony w r. 1721 przez Jana Tarłę biskupa kijowskiego i czernihowskiego, w kościele wiele pomników familii hr. Bobrowskich, od dłuższego czasu właścicieli Andrychowa, dawnej własności Ankwiczów, gdzie też Bobrowscy zamieszkują obszerny i ozdobny pałac. Przemysł tkacki zaszczepili tu rzemieślnicy z Belgii, Szląska i Saksonii (Niemcy nazywają A. Jendrzichau), których po wyludnieniu Andrychowa w r. 1717 Franciszek z Witowic Czerny kasztelan oświęcimski sprowadził. Stanisław August przywilejem z roku 1767 pozwolił, ażeby Stanisław z Posłowic Ankwicz, kaszt. biecki, jako opiekun swych dzieci właścicieli Andrychowa, miejsce to na miasto przemienił, gdzie nie bez zaszczytu krajowego i pożytku skarbu kor. manufaktury obrusów i drelichów od lat kilkudziesięciu pomnażają się. W A. ur. się muzyk Antoni Kocipiński. Długosz wspomina o A. jako należącym do par. Wieprz: I, 81.M. M.
Andrychowice, wś szlach., pow. wschowski, nazwa zmieniona na Heyersdorf.
Andrykajmie, wś, i folw., pow. wyłkowyski, gub. suwals., gm, Zielonka, par. Olwita, 240 mk., 20 dm., st. p. w Wyłkowyszkach. Własność Wiktora Gawrońskiego.
Andrytowicze, według Echarda miasto w pow. owruckim w XVIII w.
Andryupna, ob. Andrepno.
Andrzej (Święty), ob. Swati Ondrej.
Andrzejewo. 1.) wś, pow. suwalski, par. Lubowo, 180 mk., 20 dm. 2.) A. gm., pow. suwalski, liczy 3989 mieszk rozległości, 11,637 morg.; s. gm. ok. III w Pińsku, o 10½ w. st. p. Szypliszki, do Suwałk w. 22. W skład tej gm. wchodzą: Aleksandrówka, Andrzejowo, Białobłoty, Budzisko, Cegielnia, Czerwonka, Giłujsze, Gungliszki, Ignatowizna, Kalinowo, Kociołki, Kupowo, Kupowo-małe, Majdan, Mostówek, Mikołajówka, Podświęciszki, Pedwojponie, Postawelek, Romaniuki nowe, R. stare, Sadzawki, Szelmiętka, Szymanowizna, Ścibowo, Święciszki, Trykampie, Trąpole, Trąpoliszki, Wojciuliszki, Wojponie, Wojponiszki, Zawady i Żegaryszki; ¾ ludn. Litwini. Gm. nie posiada ani jednego kościoła i ani jednej szkółki elementarnej. Por. Andrzejów.
Andrzejewo, -ów, 1.) mko pryw., pow. rossieński, nad jez. t. n., o 105 w. od Rossien. Paraf. kościół katolicki Św. Andrzeja, 1780 z drzewa wzniesiony przez Andrzeja Racewicza. Parafia katol. dekanatu retowskiego, dusz 2705. Inaczej A. zowie się Maryanowem. Niedaleko A. z jez. Łajgie wypływa rz. Wiewirża. 2.) A., wś, pow sokólski, gub. grodzieńska, o 9 w. od Sokółki.
Andrzejewo, folw., pow. średzki, ob. Kostrzyn.
Andrzejki, wś szlach., pow. łomżyński, gm. i par. Szczepankowo.
Andrzejów, nazwa kilku miejscowości; źródłosłowem jej jest imię Andrzej, które w więcej spolszczonej formie Jędrzej dało nazwę o wiele większej liczbie i daleko starszych osad. 1.) A.. osada, daw. mko, pow. ostrowski, gm. Warchoły, nad rz. Broczkiem, posiada urząd gminny, szkołę elementarną; należy do sądu gminnego okręgu III w Czyżewie. A. założony został na gruntach wsi Wronie, w okolicy lesistej, przez Andrzeja Krzyckiego bis. płockiego za przywilejem Zygmunta I w 1528 r. na prawie niemieckiem. Biskupi płoccy jako panowie nie puszczali tu żydów; kościół parafialny założony tu został w 1526 r. przez Tomasza z Tarnowa kanonika pułtuskiego a ukończony w 1606 r.
