Folwark Pokrzywica, leżący po prawej stronie rz. Pilicy, pod względem administracyjnym należy do gubernii radomskiej, zaś inne wymienione tu folwarki, leżące po lewej stronie tej rzeki, należą do gub. warszawskiej. Wszystkie folwarki zabudowane, w nich 8 dm. Włościanie od r. 1864 posiadają na Brankowie m. 492, osad 44; na Woli Braneckiej m. 70, osad 5; na Bikowie m. 275, osad 22; na Pokrzywnie m. 74, osad 10. A. T.
Brankowy, niem. Jamerau, wś, niegdyś do m. Chełmna należąca, pow. i par. chełmińska, st. p. Trzebieluch, 1040 m. rozl., 13 dm., 112 mk., 4 kat.
Branne pole, ob. Baranie pole.
Branno, wś, pow. koniński, gm. Rzgów, par. Sławsk. Rozl. 224 mórg, 148 mk. R 1827 r. liczyła 11 dm., 110 mk. Od Konira odległa o 5 w., od rz. Warty 3 w. J. Ch.
Branno, domin., pow. inowrocławski, 1630 morg. rozl., 2 miejsc. 1) B., 2) folw. Warzyn (Warin), 15 dm., 186 mk., 55 ew., 131 kat., 111 analf.; kościół parafialny należy do dekanatu gniewkowskiego, stac. poczt. i kol. żel. Gniewków (Argenau) o 7 kil.; od Torunia i Wisły o 14 kil. M. St.
Bransdorf, ob. Bratnice.
Brańsk, ros. Briansk, miasto nadetatowe w pow. bielskim, gub. grodzieńskiej, na stokach prawego brzegu rz. Nurca, u jej zbiegu z Bronką, przy b. trakcie handlowym z Grannego do Bielska, o 22 w. od Bielska, o 130 w. od Grodna, był niegdyś miastem powiatowem województwa podlaskiego. Miał 1 stycznia 1878 r., 3733 mk. t. j. 1851 męz., 1882 kob.; co da religii 1524 izr., 1109 katol., 1089 prawosław., 11 ewangelików. W B. mieści się zarząd policyjny czterech gmin powiatu; jest tu garbarnia, fabryka wyrobów lnianych, młyn. Handel prowadzi się tylko drobny. Parafialny kościół katol. pod wezw. Wniebowzięcia N. P. M., kosztem parafian 1862 wymurowany. Parafia katol. B. dek. bielskiego liczy 4419 wiernych. B. jest jednem z najstarszych miast gubernii, należał do książąt ruskich i miał zamek książęcy na sztucznej górze przy ujściu Bronki do Nurca. Nasyp dotąd istnieje. Jak wszystkie grody podlaskie tak i B. był wielokrotnie niszczony przez wojny, ostatecznie podczas wojny północnej w. XVII i odtąd też zupełnie upadł. Kto założył B. niewiadomo; wiadomo tylko, że 1241, po zniszczeniu przez Mongołów, zawładnął nim Erdźwiłł, krewny Mendoga. R. 1493 Aleksander w. ks. lit. nadał miastu prawo magdeburskie. Postanowieniem sejmu lubelskiego 1569 B. otrzymał sądy ziemskie, przeniesione potem 1768 r. do Bielska, oraz sądy grodzkie dla powiatów brańskiego i suraskiego. Z całej ziemi bielskiej szlachta zbierała się w B. dla wyboru posłów. Wojny szwedzkie za Jana Kazimierza zadały silny cios pomyślności tego miasta. Handlowe jego znaczenie pierwotne wtedy zupełnie upadło. W drugiej połowie XVIII w. B. miał 175 dm., starostwo brańskie płaciło 3145 złp. kwarty a wójtostwo 1612 zlp. Po rozbiorze kraju B. był miastem powiatowem do r. 1807 a po utworzeniu obwodu białostockiego zamieniony na nadetatowe. R. 1860 należało do miasta 4695 morg. ziemi. Domów było 260, z tego 254 drewnianych, a mk. tylko 1845. Pomiędzy mieszkańcami było 1857 r. 49% katol., 39% izr., 12% prawosł.; dziś (ob. wyżej) stosunek ten bardzo się zmienił a ludność od lat 20-tu więcej niż podwoiła się (Jul. Bartoszewicz w artykule o Biskupstwach, pomieszczonym w Encykl. Orgelbranda, mówi o biskupstwie brańskiem; nie znajdujemy atoli w dziełach geograficznych śladu owego biskupiego Brańska). F. S.
Brańsk, m. pow. gub. orłowskiej, ma 16346 mk., 934 wiorst od Petersburga a 125 od Orła odległe. Bank, st. p. i st. dr. żel. orłowsko-witebskiej, o 235 w. od Smoleńska.
Brańszczyk, wś i folw., nad Bugiem, z prawego brzegu, pow. ostrowski, gm. i par. t. n. Leży o 3 w. na półn. wschód od Kamieńczyka, o 10 w. od Wyszkowa, o 28 w. od Ostrowa. Posiada kościół par. murowany z dwiema wieżami, założony w 1465 przez Dunina biskupa płockiego, odbudowany zupełnie w 1833 r. kosztem parafian. Urząd gminny, szkoła gminna, gorzelnia, browar, cegielnia. W 1827 r. było tu 44 dm. i 379 mk. Dobra B., dawniej Rapackich, dziś Rudzkiego, składają się z folwarków Brańszczyk, Trzcianka i karczmy w Turzynie i Budach; ogólna przestrzeń 2761 morg., ziemi przeważnie dobrej. Łąk do 700 morg., lasu przeszło 900 m. Budynki massiv murowane; położenie nad samym Bugiem na wzgórzu prześliczne; obrót dworskiej gorzelni 20,000 rs. rocznie, cegielni 200 rs., fabryki piwa do 1100 rs.; nadto do dworu należą młyn wodny i wiatrak. Włościanie mają 60 m. ziemi. Dierzawca B. Zawadzki jeszcze przed Madalińskim stanął na czele Kurpiów i znosił oddziały pruskie. Gmina B. należy do s. gm. okr. I w Dybkach, st. p. Wyszków. W gminie znajdują się gorzelnia, browar, kopalnia wapna, cegielnia, tartak, młyn wodny i 3 wiatraki w dobrach Brańszczyk, które zajmują większą połowę gm. Szkółek 2: wiejska i parafialna. Ludność ogólna 5547 w tej liczbie męz. 2751, kob. 2796 (izr. męz. 103, kob. 116). Ogólna przestrzeń gminy 23,304 morg., w tej liczbie pod lasami rządowemi i osadami służby leśnictwa Brok przeszło 11,700 morg.: gruntów ornych będących własnością włościan i dominium Brańszczyk 6449 morg., gleby przeważnie dobrej, żytniej i pszennej, łąk dobrych nadbużnych 2442
