posiadłości litewskich, w 17 w. kilka razy zdobywane i burzone, 4014 mk, 4 cerkwie, bank. A. pow. ma 1700 w. kw. rozl., 70 tys. mk, grunt gliniasty, ubogi w lasy, mało urodzajny, nad brzegami Oki pagórki (Siemienow).
Aleksiniec, Oleksiniec, mko i wś, pow. krzemieniecki, przy samej granicy austryackiej. Majętność A. do której należały wsie: Baszuki, Swiniuchy, Rydoml, Borszczówka i Taraż, stanowiące wspólny klucz, była własnością ks. Czartoryskich, a w następstwie przeszła w dom hr. Rzyszczewskich. Jest tu starożytny zamek z bastyonami, podziemnemi lochami i mostem zwodzonym, na wysokiej górze zbudowany, później na rezydencyą hr. Rzyszczewskich przerobiony. W tym zamku na początku zeszłego stulecia ówczesny właściciel Aleksińca fundował szkołę, do której uczęszczały i dzieci miejscowych włościan. Hr. Gabryel Rzyszczewski zaprowadził w majątku postępowe gospodarstwo i hodowlę owiec, które z Hiszpanii sprowadził. Obok A. jest folw. Iwanie, niegdyś letnia rezydencya właścicieli. Miasteczko Aleksiniec, przez samych żydów i mieszczan zamieszkałe, miało niegdyś sławne na swoje czasy garbarnie. M. S.
Aleksino, 1). wś, pow. kowrowski, gub. włodzimierska, o 30 w. od Kowrowa, st. poczt. 2). A. wś, pow. dorohobuski, gub. smoleńska, o 15 wiorst od Dorohobuża, z fabryką papieru.
Aleksota, 1). gm., pow. maryampolski, lud. 9250, rozl. 15524 morg., sąd gm. ok. III Godlewo o 7 w., st. p. Wejwery. W skład gm. wichodzą: Aleksota, Bojary, Taboniszki, Czeb eliszki, Dębowo, Dobrowola, Dominikanka, Dowgilliszki 2 folw. Drotowszczyzna, Dziewagoła, Fornhejtyszki, Giermaniszki wś. i fol., Girniki-leśne: Gojżany, Ilewicze, Julianowo, Kantaliszki, Karkiszki wś i folw., Kierkieliszki fol., Klukowszczyzna, Koźliszki wś i fol., Łąka-chrapicka, Ł.-Wiliniuma, Marwa fol, Marwianka, Mironiszki wś. i fol., Mitkuny, Naugardyszki, Norejkiszki wś i fol. Omole, Oźliszki, Papiszki, Piple, Poderyszki, Przysłowiecie, Ryngwaldyszki, Sapieżyszki os., S. wś i fol., Sokołowszccyzna I i II, S.-Narbuta, S.-Łuszczewskiego, Stangwieliszki, Taboryszki, Tyrkiliszki, Wierzby, Wesołe wś. i fol, Wilimy, Wirbiliszki, Wojtyszki i Żegaryszki. 2). A. osada utworzona z mka t. n., pow. Maryampolski, nad samym brzegiem Niemna, połączona mostem, z Kownem, położonem na przeciwnym brzegu. Miejsce to słynne z uroczego położenia. Z wysokiej góry, u stóp której leży A. rozciąga się obszerny widok na Kowno, rzekę Wilią łączącą się z Niemnem, i na opiewaną przez Mickiewicza dolinę, dziś przeciętą koleją żelazną. Dzięki swemu położeniu nad Niemnem i w sąsiedztwie Kowna A. stanowi dość ożywiony punkt handlowy i służy za rynek zbożowy dla okolicy. A posiada urząd gminny, dwie szkoły początkowe, młyn parowy, fabrykę gwoździ drewnianych, liczy 80 dm. i 1173 mk., odl. od Maryampola 51 w., od Suwałk 107, od Warszawy 375 w. W 1812 r. tędy się przeprawiła przez Niemen armia Napoleona. 3). A., dobra tamże, utworzone z części wielkich dóbr Freda, obecnie stanowią własność małoletnich Gawrońskich, wnuków poprzedniego dziedzica Fredy. 4). A., góra na lewym brzegu Niemna, wprost Kowna, obok osady t. n. Góra ta poświęconą była bogini Aleksota, która tak samo jak Milda była boginią miłości i miała tu swoją świątynię. W pobliżu A. znajduje się wyniosłość zwana dawniej Praurimie, dziś Wesoła ulubione miejsce mieszkańców Kowna, na którem niegdyś odbywał się obchód święta umarłych, zwany chautury (dziady).
Aleksówka, osada budników, inaczej Mazurami zwanych, pow. żytomirski, w olbrzymich niegdyś lasach, nad rzeczką Bałyn położona, do majątku Nieborówka, własność Bielakowskich stanowiącego, należąca. Wiadomo, że Mazury czyli budnicy, sprowadzani przez właścicieli lasów dla obrabiania leśnych materyałów, osiedlali się pojedynczo, tak, że chata od chaty w jednym majątku była oddalona na znacznej przestrzeni. Otóż w latach 1840–50 ówczesny właściciel Nieborowki Stefan Bielakowski zgromadził rozrzuconych budników w jednę osadę, którą A. nazwał, usiłując przyzwyczaić ich do życia więcej towarzyskiego. A. położona w lasach, ornych pól nie ma; mieszkańcy jej mają tylko obszerne ogrody i sianożęcia a utrzymanie ich stanowi po dziś dzień las, który, jakkolwiek dobrze przetrzebiony, jeszcze dostarcza materyału na mniejsze beczułki, narzędzia gospodarcze, obody, drzewo opałowe, co wszystko budnicy wyrabiają i spieniężają w Żytomierzu, a nawet transportują do południowych gubernij Cesarstwa. W lasach tutejszych jeszcze około 1840–50 rosły dęby, których pnie trzymały przeszło trzy łokcie średnicy, a oprócz mnóstwa pomniejszej zwierzyny, jak cietrzewie, głuszce, sarny i dziki, były i łosie. M. S.
Alekszyce, wś, pow. grodzieński, nad Swisłoczą, była st. p. między Zarubiczami a Werepkami, o 37 w. od Grodna. Dolina alekszycka podlega częstym wylewom rzeki.
Alembork, ob. Alberga.
Aleszki, zwane 1784–1862 Dnieprowsk, od 1862 m. powiatowe powiatu dnieprowskiego gub. taurydzkiej nad Dnieprem, st. poczt., 8802 mk., o 1750 w. od Petersburga. Os. starożytna, 1784 wskrzeszona, u Nestora zwana Oleszje. Słynie z uprawy kawonów i rybołówstwa (Siemienow).
Alex (niem.), rz., lewy dopływ Wenty,
