Absze, rz., dopływ Bartawy z prawej strony. Ma źródło na płn. od mka Iłłoki, ujście o 2 w. od Szkud; przyjmuje strugę Sartys.
Abt, rz., dópływ rz. Omel, ob. Pregla.
Achodden, ob. Ochodnio.
Achthuben, wś. w pow. prądnickim, na Szląsku prus., tuż obok Schnellenwalde, w parafii Riegersdorf. Dwie wsie t. n. w Prusiech wschodnich.
Achtuba, lewe ramię Wołgi, oddziela się powyżej Carycyna i na przestrzeni 650 w. prawie równolegle do niej płynie, miejscami bardzo obfite w wodę i po brzegach błotniste, miejscami wązkie i wysychające czasem. Niegdyś A. miała wpadać wprost do m. Kaspijskiego. Mieszkają nad nią Kałmucy i astrachańskie wojsko kozackie. Piotr W. chciał rozwinąć w tych stronach jedwabnictwo, ale przemysł ten w pierwszych latach XIX w. zupełnie upadł. Nad A. spotyka się mnóstwo zwalisk po dawnej Złotej Ordzie, któréj stolica Saraj była prawdopodobnie w tem samem miejscu, gdzie dziś m. Carewo (Siemienow, Geogr. stat. Słowar Ross. Imp.)
Achtyrka, m. pow. w gub. charkowskiej, o 108 w. od Charkowa, 1276 od Petersburga, nad jez. Białem i Czykałowem, oraz nad rzeczkami Achtyrką i Husienicą, st. dr. żel. sumskiej, około 20000 mieszk. Założone w r. 1641 przez Polaków, należało do t. z. obronnych horodyszcz putywelskich, 1647 przyłączone do Rossyi; posiada wielki sobór prawosławny z obrazem M. B. cudami słynącym, do którego corocznie schodzą się tłumy pielgrzymów. Prócz tego mają być w soborze trzy obrazy pędzla Murilla. Z rzemiosł rozwinięte głównie w A. szewctwo i tkactwo materyj wełnianych na jubki mało-ruskie. Jarmarków 5 na rok, kramów 60. W mieście brak dobrej wody do picia. Powiat achtyrski gub chark. ma 2442 w. kw., w 1861 miał 98700 mieszk., osad zaludnionych 141 (największa po A. Kotelwa), cerkwi 48, główna rz. Worskła, grunta czarnoziemowe, lasów brak, uprawa zboża, buraków, tytuniu. Ludność wiejska trudni się głównie czumactwem. Osady wielkorossyjskie powstały tu od połowy XVIII stulecia. F. S.
Ack... Nazwy niemieckie zaczynające się od Ack... patrz głównie pod Ak.
Ackmenischken, pięć wsi w Prusach wschodnich nosi to nazwisko; z tych jedna w pow. ragnickim zowie się też inaczej Maagstim.
Ackmonienen, trzy wsie w Prusach wsch. noszą tę nazwę.
Acstass (?), ob. Uść, po niem. Uscz, Uszcz.
Acukiewicze, wś. w półn. zach. str. pow. mowogródzkiego gub. mińskiej, w gminie lubczańskiej, w I stanie policyjnym i I okręgu sądówym (Nowogródzkim). Al. Jel…
Aczujew, duża, wś. na wsch. brz. morza Ażowskiego, nad rz. Czarny Protok, słynna z rybołówstwa.
Aczytskaja (ross.), wś, pow. krasnoufimski, gub. permska, st. poczt. o 21 w. od Krasnoufimska ku Permowi.
Adachów, ob. Odachów.
Adamańce, wś., pow. trocki.
Adamczowice, wś. i fol., pow. sandomierski, gm. Klimontów, par. Goźlice, st. p. Klimontów. Wspominana u Długosza (II. 334, 336).
Adamejciszki, okrąg wiejski, gm. Podbrzezie, pow. wileński, liczy w obrębie swym wsie: Leony, Wojtkuńce, Siewruki, Tumańce, Adamejce, Rejszaliszki, Kalniszki, Kałnota, Dasiance, Biernaty, Grysztele, Worniszki, Jakubańce, Grodzie; zaścianki: Dumbla, Rataliczki, Pojeżowce, Żemariele, Mialejki, Kałnota, Szoskiszki, Boreliczki, Wojniczki, Ejdaniszki, Radlicele, Pokliszki, Puzyrzyszki, Powarnie, Rogiewiszki, Wroniszki, Okmiana, Wiżuniszki, Pustowszczyzna, Pieślakiszki.
Adamek, ob. Adamów.
Adamfoeldje, ob. Moszorów.
Adamierz, ob. Jadamierz.
Adamiszki, zaścianek, pow. trocki.
Adamki, folw., pow. włodawski, gm. Wyryki, przestrzeni morgów 1580; par. i st. p. we Włodawie.
Adamkowo, Jadamkowo (Kętrz). 1. A., wś szlachecka, pow. tucholski, na lew. brz. rz. Kamionki, rozl. 248. ha., lud.: 32 kat. 22 ewang. Osada nowsza, własność Prądzyńskiego. 2. A., Adamshof, folw., pow. złotowski Prus Zach.
Adamów, Adamowo, Jadamów,. nazwa bardzo wielu wsi, folwarków, osad, na całej przestrzeni ziem polskich. W obrębie Królestwa jest przeszło trzydzieści miejscowości t. n.
Adamów, 1. A. lub Jadamów, osada, dawniej mko, pow. łukowski, gm. Gudów, posiada sąd gminny, szkołę elementarną i kościół parafialny murowany. Zwyczajna droga łączy A. z Łukowem, odległym o 23 w.; najbliższa st. dr. żel. Krzywda na linii z Łukowa do Iwangrodu, st. poczt. w Łukowie. Ludność A. wynosi około 1,000 mk. w 90 domach. Mieszkańcy, przeważnie rolnicy, posiadają 1830 morgów ziemi. A. parafia dek. łukowskiego liczy 1406 dusz. W zeszłym wieku A. był własnością Krasińskich i słynął z jarmarków. 2. A. wś. gm. Piorunów, pow. konińskiego, o 12 w. na płd-wsch. od Konina, o 6 w. od Władysławowa, 272 mórg rozl., 83 ludn., grunt piaszczysty, okolica biedna, wzgórzysta, bezwodna; obok folw. A. powstały po wyciętych lasach, niegdyś do dóbr Wyszyna należących, 180 mórg rozl. 3. A. wś, gm. Golina, pow. koniński, o 14 W. na płn.-zach. od Konina, o 2 w. od Goliny, przy trakcie z Goliny do Kazimierza, 98 mórg rozl.
