głównie za staraniem hrabiego Mitrowskiego. Jakoż Morawianie jedynie w uprawie nauk przyrodzonych i przemyśle głównie się dotąd odznaczyli. Liczne wysokie kominy Berna, czarny dym siejące, są dowodem czynności fabryk. Jak Reichenberg w Czechach, tak Berno w Morawie jest głównem siedliskiem fabryk sukiennych. Liczą ich tu ze 20, a wyroby ich idą aż do Ameryki południowej. Prócz tego ma Berno liczne farbiernie, i wyrabia skóry, cukier, towary bawełniane, obicia i t d. Leżąc o mil 15 od Wiednia a 25 od Pragi, przy kolei oba te miasta połączającej, stało się Berno prawie przedmieściem obudwu tych stolic, a z powodu wzrastającego przemysłu, jest jednem z najważniejszych miast fabrycznych całego cesarstwa, i zowią je Manchester'em austryackim. Nie wydało ono wielu uczonych mężów. Czeskie piśmiennictwo mało tu jeszcze uprawiane. Język niemiecki wszechwładny. Z zakładów dobroczynnych jest instytut ubogich, kilka innych fundacyj i są 2 ochrony dziatek. Klasztorów liczą 7. Teatr niemiecki. W historyi Berno mało czem się odznaczyło. Oblegali je r. 1428 Czesi Taboryci r. 1467 król czeski Jerzy Podjebrad, r. 1645 szwedzki Torstenson. Pamiątkę odstąpienia Szwedów od oblężenia obchodzą Berneńczycy co rok w Kumrowicach kołaczami (plackami). Sławków (Austerlitz), sławny zwycięztwem Napoleona w dniu 2 grudnia 1805, leży tylko o 3 mile na wschód od Berna (Według Enc.Org.)
Bernów, wś, pow. opoczyński, gm. Stużno, par. Gowarczów. W 1827 r. miało 16 dm. i 93 mk.
Bernsdorf, ob Niedzichów i Ugoszcz.
Bernstadt, ob. Bierutów.
Bernucie, wś, pow. lidzki.
Berny, potok, wypływa w obr. gminy Mizunia w pow. dolińskim, na południowo-wschodnim stoku lesistego i skalistego wzgórza Lutą zwanego (1093 m.), którego południowy szczyt zwie się Czerkiszcze (1126 m.); plynie debrami i parowami zrazu na wschód, potem na poludnie i po blisko półmilowym biegu uchodzi w obr. gminy Mizunia z lewcgo brzegu do Świcy. Br. G.
Berowiaki. Tak według Kaszubów zowie się ludność polska w pow. chojnickim i świeckim.
Beroza, ob. Iłukst.
Bersa, ob. Behrse.
Berschkallen (niem.), wś i st. poczt., pow. wystrucki, 495 mk.
Bersteln, ob. Birszupa.
Berszada, Berszad, Berszadź, mko w pow. olhopolskim, o 20 w. od Olhopola, mieszkańców 4,627, nad rz. Berszadką, fabryka cukru (mączka), gorzelnia, zarząd policyjny (stan) i gminny, stacya pocztowa z przyjęciem korespondencyi. Monaster prawosławny ze szkołą niższą; ziemi włościan: 2,939 dz., dworskiej: 4,345 dz. Majętność ta należała do ks. Zbaraskich, kilkakrotnie była niszczona i palona; później wraz z 25 wsiami była własnością Mikołaja Piaskowskiego, następnie Moszyńskich, dziś sukcesorów Stanisława Juryewicza. Do klucza tego należy 11,000 dziesięcin ziemi obłożonej podatkami. W XVII w. B. była miejscem pobytu atamana kozackiego Bosego. W 1795 była m. powiatowem, liczy 668 dm.; o w. od B. leży monastyr preobrażeński z 3 cerkwiami. R. 1823 B. była własnością hr. Piotra Moszyńskiego; ztąd 1823 Antoni Andrzejowski czynił wycieczki botaniczne. B. jest filią parafii katol. Czeczelnik. F. S.
Berszada, Berszadź, Berszadka, ob. Bernadynka.
Berszienen (niem,), kilka wsi w Prusiech Wschodnich, głównie w powiecie wystruckim.
Bersztańskie jez., w półn.-wsch. stronie pow. grodzieńskiego, w puszczy grodzieńskiej, zlewa swoje wody do Kotry.
Bersztańskie błoto w pow. grodzieńskim, 12 w. dl., 8 w. sz.
Bersztel, Berstel, Berszupa, lewy dopływ rz. Islic, ob. Birszupa.
Berszty, błota nad Kotrą, inaczej Bersztańskie.
Berszupa, ob. Birszupa.
Berta, kopalnie węgla pod Mysłowicami.
Bertatowce, ob. Bertotowec.
Bertąg, inaczej Bartąg (ob.).
Bertel, ob. Birszupa.
Berteszów, ob. Bertyszów.
Berthelemfalva, ob. Dechtory.
Berthot, ob. Bertotowec.
Bertnicki, potok, wypływa w obr. gminy Bertniki, w pow. buczackim, na łąkach międzyleśnych, płynie zrazu na południe przez wieś Bertniki; tu zwraca się na zachód i przechodzi w obrąb gminy Czechowa, gdzie zrasza łąki i wpada z lewego brzegu do Hrehorówki, dopływu Koropca; długość biegu pół mili.
Bertniki, 1). wś, pow. buczacki, filia par. gr. katol. Hrehorów (357 dusz), o 5 kil. od Manasterzysk, śród lasu, o pół mili od jaru koropieckiego 2). B., ob. Bortniki.
Bertotowec, Bertatowce, po węg. Berthot, wieś w hr. szaryskiem (Węg.); kamieniołomy, urodzajny grunt, łąki, pastwiska, kościół filialny katol., 362 mk. H. M.
Bertulischken (niem.), wś i dobra, powiat kłajpedzki, pod Kłajpedą.
Bertung, ob. Bartąg i Owczarnia.
Bertyszów, wieś, pow. bobrecki, o półtorej mili austr. na południe od Bóbrki a o 1 milę na zachód od Strzelnik. Przestrzeni posiadłość
