Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/161

From Wikisource
This page has been validated.


145
MGA GIN-AGIHAN SANG ISÁ KA MANUNUDLÓ SA BULUTHÓAN


nga gintulotalagsa ko lamang ang pagpanghanot kag gintinguhaan ko nga hinayon lamang, apang ang kabataan nagbatyag nga napilasan na sila, nga ginpakadiutay, kag naghilibi sing tuman kasakit. Binatyag ko ini sa akon tagipusuon, kag bisan nga sa sulod naglain ang akon boot sa ila buangboang nga mga ginikanan, apang indi ako makatimalos sa wala’y sala nga kabataan nga nangin tapalan sang mga libog sang ila mga ginikanan. Ang ila mga luha nagsilab sa akon; naggutok ang akon dughan, kag sadto nga adlaw binayaan ko ang klase sa wala pa ang buhi kag pumauli ako sa balay sa paghibi nga isa lamang... Ayhan matingala ka sang akon pagkamabinatyagon, apang kon ikaw sa akon kaugalingon, mahangpan nimo. Ang tigulang nga si D. Anastacio nagsiling sa akon: “Nangayo sing mga tagsaon ang mga ginikanan? Ngaa man nga wala mo pag-ihatag sa ila?” Tungod sini nagmasakit ako.

Si Ibarra namati nga pumadalom sang iya hunahona.

— Halos ako mag-ayo, bumalik ako sa buluthban kag nakita ko ang akon mga bumolutho nga isa na lamang sang lima ka bahin. Ang mga maayo sing ulo naghalalin sang pagbalik sang dinumaan nga paagi, kag sa mga nagkalabilin, ang pila ka bilog nga nagakaladto sa bulothoan sa paglikaw sang mga hilikuton sa puloy-an, wala sing isa nga malipayon, wala sing isa nga nagpangamusta sa akon nahanungod sa akon pag-ayo; sa ila angay la­mang kon mag-ayo ako ukon indi, ayhan ginpakamaayo pa gani nila nga magpadayon ang akon pagmasakit, kay ang nagbulos sa akon, matuod nga labi nga nagpanghanot, sa baylo talagsa la­mang nagkadto sa klase. Ang iban nakon nga mga bumolutho, yadto’ng napilitan sang ila mga ginikanan sa pagbalik sa bulut­hoan, naglalagaw sa iban nga duog. Ginbasol nila ako nga ginpalain ko ang ila mga anak kag pinun-an nila ako sing mga panumbunganon. May isa, wala’y sapayan, nga anak sang isa ka umanhon nga babae nga nagdiiaw sa akon sang ako nagamasakit, nga kon wala na makabalik tungbd kay ginhimo sia nga sakristan; ang sakristan mayor nagsiling nga ang mga sakristan in­di dapat magbutho sing masunson: makapaubos sa ila.

— Kag sugot na ikaw sa bag-o nimo nga mga bumolutho? — pamangkot ni Ibarra.

— May iban pa ako nga mahimo? — Sabat niya. — Apang tungod nga sang akon pagmasakit madamo nga butang ang nagkahanabo, nag-ilis kami sing kura. Bumatyag ako sing bug-os