gugma ko han Espanya? Kinahanglan ba nga pumakaubos kita basi magmaupay nga binunyagan, riwahon an tinatangduan han aton kasingkasing basi la naton masangpot an kaupayan? Hinihigugma ko an tuna ko nga natawhan, an Pilipinas, tungod kay dinhi ako himugso ngan hahani an akon kahimayaan, ngan tungod liwat kay an ngatanan nga tawo angay hagugma han iya tuna; hinihigugma ko an Espanya, an tuna han akon mga kag-anak, tungod kay bisan la nasugad, an Pilipinas nakautang ha iya han iya kahimayaan ug han iya kabubwason; katoliko ako ug natitipig ko pa hin waray dum-it an pagtoo han akon mga kaganak, ngan diri ako nasabot kay ano nga iduduko ko an akon ulo kun mahihimo ko man pagdad'a hin tinitindog, kay ano nga ihahatag ko an akon ulo ha akon mga kaaway kun mahihimo ko hira hin pag-atubanga?
— Tungod kay an sakob nga imo gin-iipagtaranman aadto ha kamot han imo mga kaaway ngan waray ka ipakakaatubang ha ira nga kusog..' Kinahanglan nga humarok ka anay hiton kamot nga.. Kundi waray hiya patapusa han batan'on nga nagyakan dayon, nahananayak:
— Pagharok! Nahangangalimot ka nga hira in nagpatay han akon amay, nga asya in nagpabukad ha iya didto ha lubnganan... kundi ako, nga anak ako, diri ako nahangangalimot ngan kun yana waray ako panimulos, ito tungod la kay gintatamod ko an pagtahod han Tuluuhan.
Tinmamod an tigurang nga pilosopo.
— Ginoo Ibarra, — namulong hin hinayhinay: — kun natitipig mo pa ito nga mga hinumduman, mga hinumduman nga diri ko igsasagdon nga imo hingalimtan, bayai an panalinguha nga karuyag mo igpalakat ngan pamilnga ha lain nga bahin an makakaupay ha imo igkasi taghimungto. Ito nga imo panalinguha nagkikinahanglan hin lain nga tawo tungod kay dida ha pagtuman hito diri la kay salapi ngan kaburut'on an kinahanglanon: dinhi ha aton ginkikinahanglan pa an kamainantuson, an pagkaunob ngan hin pagtoo, tungod kay an tuna diri pa hinawanan, pinanunudkan pa hin rawadawa.
Hi Ibarra nasabot han kahulugan hini nga mga pulong. Kundi diri hiya angay mahulop; an ladawan ni Maria Clara asya an naguop han iya panhunahuna; kinahanglan nga humanon niya an iya iginhahalad.
