Jump to content

Page:An-El-Filibusterismo-ni-Jose-Rizal-1961.pdf/271

From Wikisource
This page has been validated.


261


ngan say la namon nahihimo an pagkaon basi mabuhi, ngan nagbubuhi kami ha amon basi maghadi? Hinaot pa unta maamo itó! Kundi, sama ha iyo, kami nag- susunod la han kumpas: nabubutnga kami han kuta ngan han espada: o paiiwason kami niyo, o an gobyerno in say ha amon magpapaiwas. An gobyerno nagsusugo, ta an nagsusugo nagpipirit nga sugton, kay kun diri may hauunong!

-Ito karuyag sidngon, nagmugó hi Isagani hin mapait nga hiyom, nga karuyag han gobyerno an amon kapirdihan?

-Oh, diri, diri ito amo an karuyag ko sidngon! An akon karuyag sidngon nga may mga kamatuuran, mga panhunahuna ngan mga balaod nga ginhimo ha sakób han gimauupayi nga panuyo, ngan nagiginburu- anan lugód hin mga kabasulán nga hinabó: corruptissima in republica plurimae leges," siring pa ni Tacito. Basi ha paghirót nga mabuhat an salá nga fraude ilinulusad in uusá karibo may tungá nga mga sugo ha pagpu- góng han pagtalapas lakip in panhimaraot han magpa- sipara nga nakakahangit lugód han bungto ngan naka- kaaghat hin paglipas ngan pagtiaw hadto nga mga sugo: basi makrimnial in usa nga bungto pagruhaduhai la an iya kadarayawan. Igpahimo in usa nga balaod, diri la dinhi, didto ha España ngahaw, kikitaon mo nga pag- aadman dayon kun uunanhon an paglipót hini nga bala- od, tungod kay an mga maghirimo han mga sugo nanhi- hingalimot nga kun in usa nga butáng igdiri labí nga gintatalinguha nga hikit'an. Kay anó nga an kamalara han baba ngan kamasalihit han kamót sinisiring nga amo an dagko nga kangaranán han bungto nga espanyol, hingan waray masugad ha iya hin kahamili, kahataas ngan kadungganar? Tungód kay an amon mga mag- baralaod, hin waray maraot nga tuyo, namagruhaduha han iya kahamili, ginpahaubos an iya kahataas ngan inayat an iya kadungganan! Karuyag ka didto ha Es- paña maghimo hin usa nga dalan didá han mga bantil nga bato? Pagbutang hin paskin nga igindidiri didá an pag-agi, ngan an bungto mamamakabhal han kabagtuan. Ha adlaw nga in usa nga tagapagbalaod magdirí han kadarayawan ngan say igpasugót an kasurusnan, hitón pagkabuwas ngatanán an tawo ubos na mga darayawon.

Inmukóy an dominiko ngan unina magpadayon:

-Kundi, makakasiring ka pa la nga nahaaantaw na