Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/78

Ona novella del Boccasc

Dialett de Turin

I dìo donque ch'al temp dël prim re 'd Cipri, dòp chë Giofrè 'd Bojon a l'ha conquistà la Tera Santa, l'è arivà chë na fomna ëd bon-a famìa ëd Guascogna a l'è andàita an pelegrinage al Sepolcro; e al ritorn, arivà a Cipri, l'è stàita insultà vilanament dë certi birbant. Chila, lamentandse tuta disperà, a l'ha pensà d'andene a ciamé sodisfassion al re. Ma a-j han dije ch'a sarìa fatica perdùa, përché 'l re a l'era dë vita così mòla e così bon a pòch che ben lontan ëd fé giustìssia dë j'ingiùrie fàite aj àutri, a soportava con la pì vërgognosa viltà cole ch'ij àutri continuament a-j fasìo a chiel; dë manera chë chionque a l'avìa quàich crussi, a lo sfogava fasend al re quàich dëspressi o quàich insult. La fomna, sentend sta rispòsta, disperà ëd podèj otnì vendëta, a l'ha pensà, për consolesse un pò dël sò afan, dë volèj mòrde la dapocagine dël re; e tuta an piorand, l'è andàita dnans al re e "Sgnor" a-j ha dije "I ven-o nen ant vòstra presensa për ch'i spera d'otnine vendëta dë l'ingiùria ch'a m'han fame; ma, për ch'i peussa soportela, iv prego de mostreme com i feve a toleré cole ch'i sento ch'a fan a voj, përché, amparand dë voj, i peussa soporté pasientement la mia; e sa Nossgnor s'iv la darìa volonté a voj s'i podèissa, giaché i le pòrte così ben".
Ël re, ch'a l'era stàit fin alora mòl e pighër, quasi as dësvièissa dël seugn, comensand dë l'ingiùria fàita a cola fomna, ch'a l'ha vendicà severament, dë lì anans a s'é butasse a castighé con tut rigor chionque a comëtèissa qualonque còssa contra l'onor dë soa coron-a.
Giovanni Papanti, I parlari italiani in Certaldo, 1875, pagg. 502-503

Dialett de Chieri

Chieri (Cher) el se troeuva a est de la provincia turinesa, pocch lontan de Turin.

Donch i disìa ch'ant ij temp dër prim re 'd Cipro, dòp che Gotifré 'd Bujòn a l'avìa conquistà la Tera Santa, 'na sgnòra dë bin dër paìs ëd Guascogna ant ër torné dël Sepolcro, dova a l'era andàita an pelegrinagi, passand dë Cipro a l'era stàita malament insultà dë 'd gent grama. Magonà e sensa consolassion, a pensava d'andesne lamenté dël re, quand queicun l'ha avertila ëd nen sgairé sò fià; ch'ër re l'era un pòch dë bon, ëd vita vergognosa, ër qual nen mach a fasìa nen giustìssia dij tòrt fàit aj àitri, ma vilment a në surbìa d'ògni sòrt, a la mira chë tuti coj ch'a l'avìo dë desgust as sfogavo fasendije 'd figure e 'd despressi. Sentiend lò cola fomna, per consolesse 'd sò sagrin, pòsto ch'a podìa nen speré giustìssia, a l'ha pensà ëd bostiehé un pòch la viltà dër re e, piorand a l'è andaje dì: "Buca, o Sgnòr, i vegno pa dnans a ti për esse vendicà dl'ingiùria ch'a r'han fame, ma për ch'it më mostre, për mia sola sodisfassion, com ch'it seufre j'ingiùrie ch'at fan a ti; parèj i podreu amparé a pié con passiensa mie dësgràssie; oh! Nossgnòr sa com it je darìa volonté, dë pòsto ch'as dis ch'it sas porteje tanto ben".
Ël re, sin-a a col dì pigher e andurmì, squasi dësviandse dë un seugn, a l'ha comensà per vendiché severament l'afront fàit a cola dòna, e peui dë lì l'è dventà rigid persecutor ëd tuti coj ch'a tentavo queicòssa contra l'onor dë soa coròna.
ibidem, pag. 493

Dialett de Monteu da Po

Monteu da Po (Montèu) el se troeuva a est de Turin, in direzion di provincc de Biella e de Vercei.

Aj temp dël prim re 'd Cipri, dòp ël conquist dla Tera Santa fàit da Gotifrè 'd Bujon, na gran sgnora ëd Guascogna an pelegrinagi l'è andàita al Sepolcro, e tornand andré, arivàia a Cipri, da certi balòss l'è stàita vilanament oltragià. E chila, dolendsne senza nsuna consolassion, l'ha pensà ben d'andesne a lamentà dël re; ma a l'han dije ch'a l'avrìa perdù la fatiga, perché 'l re a valìa così pòch che nen mach a fasìa nen giustìssia dle ofèise dij àutri, ma ansi a soportava vilment cole ch'a-j fasìo a chiel istèss, dë manera che chi ch'a l'avìa quàich crussi as sfogava fasendije ògni sòrt dë despressi. Sta sgnora, sentend so-sì, disperà ëd nen podèisse vendiché, pura për sfoghesse ant quàich manera s'è proponusse d'ëstussiché 'l re. E andandsne an piorand dnans dë chiel, a-j ha dije: "Mè sgnor, mi i ven nen dnans dë chiel perché ch'am vendica dl'ingiùria ch'a l'han fame ma, për podèila soporté, i lo prego ëd dime me ch'a fa chiel a soporté cole ch'a-j fan, perché anche mi i peussa amparé a soporté passientement la mia che, se mi i podèissa, Nossgnor lo sa, i lë farìa casché su chiel, ch'a lë savrìa così ben sofrila".
Ël re, che fina anlora a l'era stàit un pigron, come se as desvièissa da un seugn, a l'ha comensà a vendiché me ch'a ël dviva ël tòrt fàit a sta sgnora, e d'anlora an peui a l'ha pì nen perdonà nsun ch'a l'avèissa ofèis l'onor ë soa corona.
ibidem, pag. 497

Dialett de Pineroeu

Pineroeu (Pinareul) l'è voeuna di città pussee important de la provincia turinesa.

Dìo donque che aj temp dël prim re 'd Cipri, dòp che Gotifré 'd Buglione l'ha conquistà Tera Santa, l’è capità che una gentildòna ëd Guascogna fussa andasne an pelegrinage al Sepolcro e che, tornand da là, arivà a Cipro, fussa stàita brutalment oltragià da quàich scelerà. Chila, sensa mai otenì gnun-a sodisfassion, lamentandsne ëd sò, l’ha pensà d'andesne a porté le soe plente al re; ma l'è staje rifert da quàich d'un ch'a l'avrìa përdù sò temp e soa pen-a, përché che chiel l'era tant licensios e così pòch da bin che, nen mach chiel vendicava pa con giustìssia le ofèise fàite aj àutri, ma soportava invece con vergògna cole ch'a l'ero fàite a chiel istèss; mentre che chionque l'avìa quàich crussi, lo sfogava sensa prové né onta né vergògna. La gentildòna, sentì so-sì, përdùa qualonque speransa d'esse vendicà, tant për procuresse un poch ëd consolassion, s'è proponusse 'd vorèj mòrdi la miseria ‘d col re: e dòp d'essese presentà an piorand dnans a chiel, così l'ha dije: "Sgnor, mi i vegno pa a la toa presensa përché chë mi spera da ti vendeta dl'ingiùria ch'a l'è stàita fàita a mi ma, an sodisfassion ëd cola, ët prego che ‘t më mostre come 't fas a soporté cole chë mi sento a dì ch'a son fàite a ti përché, amparand da ti, mi i peussa ëdcò toleré la mia con passiensa la qual, Nòst Sgnor lo sa, së mi i podèisso felo, volonté darìo a ti, dagià che 't sas così bin porteje".
Ël re, che fin alora l'era stàit mòl e pigher, com s'as fussa dësviasse dal seugn, comensand da l'ingiùria fàita a sta dòna, ch'a l'ha vendicà con asprëssa, l'è dventà severissim persecutor ëd tuti coj ch'a l'avrìo dòp d'alora fàit quaicòssa contra l'onor dë soa corona.

ibidem, pag. 501