Ninvags e flums disatalik in Causses, belaked Cévennes (Flentän)
Nemon Causses, in dil Flentäna nilü belaked Cévennes, löpalanedis legletik seistöl za mets 900 u 1,000 ove mel, su kels ni flums ni bluks sibinoms; kels pakumoms fa nif du nifatim e pafiledoms fa sol du hitatim. Bims lonetik te nemödik glofoms uso; pags binoms pöfik e divs lebalik lödanas binoms jips kels aidugoloms läni, süköl yebi keli no tuvoms egelo. Causses veütikün binoms Causse de Sauveterre, Causse Méjan, Causse Noir, e.l. Spadöp valugik omas binom tulars za 500,000.
Do dil löpik omas binom lesigik, flums veütik ditoms omis, flumöl in nebels vemo nabik e dibik: binoms le Tarn, la Jonte, la Dourbie, le Tarnon, e.l. Vat valik kel falom as lömib su Causses paninsugom foviko fa sebs mödik panemöl avens fa lödans läna e depubom in glun. Mets za 500 diso, vat at fonom se slitöps in flums.
Sis yels mödumik, senit tüdelas jäfom davestigami de Causses. In yel 1880, jipel yunik sembal kel älusukom foxafi, älogom omi nütlidön in hog blägik bevü stons. Yunel ävidom nütlidöpi hoga ed äsukom nimi, ab suno äsegolom suvoköl: Edatüvob nütlidöpi Höla! Jenöfo idatüvom golöpi duköl in glesäl ninvaga de Dargilan, seistöl löpü Causse Noir, mets 900 ove mel e mets 350 ove flum La Jonte, milmets 6 de zifil Meyrueis. Glesäl at labom lonedi de mets 190, vidi de mets 60 e geili de mets 70: binom geilikün sod no jönikün ninvaga de Dargilan. Söl E. A. Martel, kopanal de Club Alpin Français kel ivisitom omi telna in yels 1884 e 1885, iniludom das äninlabom lejönis pesävöl votik; dido sebamuds e nütlidöps galifas äsibinoms in tops mödik ab äbinos nemögik davestigön omis nen jains e xänabims.
In mälul 1888, söl E. A. Martel, ädenukömom al ninvag de Dargilan pakopanöl fa flens lanimik e skülik kil; älaboms fa stumis zesüdik valik ed äplöpoms davestigön ninvagi lölik. Galifs laboms lonedi de mets 1,800: säls tels sibinoms, maföl lonedi de mets 20 jü 190; davestigels ätuvoms i flumili bal de mets 120 e lakis smalik kil. Liedo, magifs at no kanoms pavisitön nen xänabims jainik; golam da ninvag binom fikulik e pöligik, e bal de kopanels söla Martel äbinom nilü funön oki dub falam jekik se mets 6.
Dels anik poso, flens kil otävisitoms ninvagi de Banmes-Chaudes[1] (Causse de Sauveterre), kela nütlidöp seistom len jol detik fluma Le Tarn e mets 370 ove om, milmets 7 de pag La Malène (Loxère). Ninvag at binom pesevik sis tim lonedik demü datüvs üljenavik pemeköl us fa dl. Prunières, de zif Marvéjols; deno te foldil oma pidugolom büfü davestigams söla Martel. Tuigs ninvaga de Baumes-Chaudes pakosiadoms dub sebs pendik zül, laböl dibi de mets 8 jü 30 e vidi de mets 1 jü 12, seistöl balims disü votims e fomöl stökis kil sa galifis horitlik fol, laböl lonedi valugik de mets 900 e dibi de mets 90.
Kodü fikuls golama e mesüls pösumöl du dexänam pöligik in sebs, davestigels änedoms delüpis tel al rivön sebi lätikün, kela dib binom mets 30 e kel ninom laki smalik sembal. Ven äbinoms len mud seba at, söl Martel äsiadom oki su bimatuig sembal, e patanöl dub jain keli mans lul ätönoms, äbeginom disagolami. Ab ifögetom kipön lefadi sembal al aiblibön pefetanöl ko mans kels älägoms omi in ledib. Sosus ärivom vati, äsuvokom omes sutovön jaini: lek ämödom voki, ab kopanels söla Martel no äkapäloms kisi äsagom ed äifovoms mekön degolön jaini, e suno, davestigel nedledik pämütom svimön du minuts anik: fino pälilom e päsutovom. Sagom das degolam at eblibom plo om meb fekamikün davestigamas valik yela 1888. Lakil pedatüvöl somo labom lonedi de mets 12, vidi de mets 6 e dibi de mets za 3: seistom mets 200 disü plen de Causse de Sauveterre e mets 280 ove flum Le Tarn.
Davestigam jönikün e nitedikün pemeköl fa söl Martel du yel ot binom ut küla disatalik flumila Le Bonheur. Su Causse smalik de Camprieu (Gard) flumil at, pos eflumön manifo, falom löliko in seb u aven sembal e depubom in glun. Mets 440 fovo, löpalogamo, Le Bonheur fonom mets 90 diso as vatafal lejönik se slitöp sembal klifa, meköl böseti so vemik das nem omik pevotom fa lödans läna ed evedom Bramabiau, o. b. luvok xoila!
Esludöl davestigön küli disatalik flumila selednik at, söl Marte e flens omik äblüfoms balido nütlidön in slitöp disik. Älaboms xänabimi e botili (sit Osgood) kel kanom padekosiadön e papladön nefikuliko sa gubs okik in tävakomfed sembal. Äplöpoms rivön dili löpik vatafala me xänabim ed äkosiadoms botili in kel änafoms du mets mödumik jü vatafal votik. At pädugolom äso balid e botil päxänom ko davestigels, kels äkolkömoms suno vatafali kilid, tu geilik al padugolön.
Eneplöpöl balaflano, söl Martel esludom blüfön votaflano. Del posik, mälul 28id, 1888, om e flens oma ägoloms su Causse ed ädexänoms in aven kö Le Bonheur falom. Flumil dugolom ninovegi de mets za 90 e falom denu in seb votik. Davestigels ädexänoms in seb at nulik ed ärivoms topi kö pämütoms svimön laböl väkalitotis bevü tuts, bi flumil disatalik äfulom belaslitöpi lölik ed älabom jolis nonik. (Botil Osgood no ikanom pablinön uso.) Pos edexänön letöbiko e pöligiko vatafalis mödumik, ärivoms löpi uta kel istopom omis del büfik. Atna äplöpoms dugolön omi e, dÜps lul pos nütlidam omsik in aven, äsegoloms se vatafal de Bramabiau!
Kül distalik flumila mafom mets 700; paropom velna dub vatafals laböl geili de mets 1 jü 10. Disü glun flumil fomom lafazileki za lefulnik e getom vati fonadas veütik fol; säls mödumik sibin oms ve flumil; laboms geili de mets leluüno 50; bal de oms ninom laki smalik sembal.
Davestigams jönik söla Martel in Causses daloms seplänön fomami nebelas dibik e nabik in kels flums läna flumoms. Vats bundanikum e bäledikum emekoms vöno ga dils löpik löpalanedas kelosi flumil disatalik Le Bonheur mekom nu in Causse de Camprieu; äsukoms balido slitis natik gluna, ägletoms omis fomü ninvags, e ven mekäd vata ädiblekom lekölümis e stabis ninvagas, jops ädisafaloms e, sis tim at, flums küloms manifo, in nebels nabik kelis aidiboms.
NOETS.
- ↑ Bükapök; pla: Baumes-Chaudes.
Se Volapükisten 1889, Nüm: 54, Pads: 6-7.