Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe/Sheduḽu ya 6

[Sheduḽu ya 6 yo khwiniswa nga khethekanyo ya 3 ya Mulayo wa Khwiniso ya u Thoma ya Ndayotewa wa 1997, nga khethekanyo ya 5 ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhuvhili ya Ndayotewa wa 1998 na nga khethekanyo ya 20 ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhurathi ya Ndayotewa wa 2001.]

1. Ṱhalutshedzo
Kha ino Sheduḽu nga nnḓa ha musi zwi sa yelani na hune zwa khou bulwa hone:

“shangohaya” zwi amba tshipiḓa tsha Riphabuḽki, tshe musi Ndayotewa ya kale i saathu u thoma u shuma, tsha vha tshi tshi dzhiiwa nga mulayo wa Afrika Tshipembe, sa vhupo ha vhuḓilangi kana ha vhuḓivhusi;

“Ndayotewa ntswa” zwi amba Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe, 1996;

“Mulayo wa tshifhingani tsha kale” zwi amba mulayo wo vhewaho musi ndayotewa ya kale i saathu u thoma u shuma;

“Ndayotewa yo fhiraho” zwi amba Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe, 1993 (Mulayo wa vhu 200 wa 1993).

2. U isa phanḓa na u shuma ha milayo i no shuma zwino
1. Milayo yoṱhe ye ya vha i tshi khou shuma musi Ndayotewa ntswa i saathu u thoma u shuma, i ḓo isa phanḓa na u shuma u swikela musi—
a. hu tshi nga vha na u khwiniswa na u fhelisa; na
b. u yelana na Ndayotewa ntswa.
2. Mulayo wa tshifhingani tsha kale une wa isa phanḓa na u shuma u ya nga ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1)—
a. a u shumi nga nḓila yo ṱandavhuwaho kha vhupo kana huṅwe -vho, u fhirisa he wa vha u tshi shuma hone musi hu saathu u thoma u shuma Ndayotewa ya kale, nga nnḓa ha musi u tshi nga vha wo khwiniswa u itela uri u shume fhethu ho ṱandavhuwaho; na uri
b. u ḓo isa phanḓa na u laulwa nga maanḓalanga e a vha a tshi u laula musi Ndayotewa ntswa i saathu u thoma u shuma.

3. U pfesesa mulayo une wa vha hone
1. Nga nnḓa ha musi zwi sa yelani na he zwa bulwa hone kana zwi tshi tou vha zwi songo teaho, u ṱumbulwa huṅwe na huṅwe kha mulayo muṅwe na muṅwe we wa vha u tshi khou shuma musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma—
a. kha Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe kana shangohaya (nga nnḓa ha musi hu tshi ambiwa vhupo), zwi tea u dzhiiwa zwi tshi amba Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe nga fhasi ha Ndayotewa ntswa;
b. kha Phalamennde, Buthano ḽa lushaka kana Vhusimamilayo, zwi tea u pfesesiwa sa zwi ambaho Phalamennde, Buthano ḽa lushaka kana Vhusimamilayo nga fhasi ha Ndayotewa ntswa;
c. kha Phresidennde, Muthusa-Phresidennde wa Khorotshitumbe, Minisṱa, Muthusa-Minisṱa kana Khabinethe, nga fhasi na Ndayotewa ntswa hu tshi tevhela tshiteṅwa tsha 9 tsha ino Sheduḽu, zwi tea u dzhiiwa zwi tshi amba Phresidennde, Minisṱa, Muthusa-Phresidennde kana Khabinete;
d. kha Phresidennde wa Vhusimamilayo (Sinethe) zwi tea u dzhiiwa sa musi zwi tshi amba Mudzulatshidulo wa Khoro ya Mavundu ya Lushaka;
e. kha vhusimamilayo ha vundu, Mulangavundu kana Khorotshitumbe kana muraḓo wa khorotshitumbe wa vundu zwi tea u dzhiiwa sa musi zwi tshi amba vhusimamilayo ha vundu, Mulangavundu kana Khorotshitumbe kana muraḓo wa Khorotshitumbe nga fhasi ha Ndayotewa ntswa, hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tsha 12 tsha ino Sheduḽu; kana
f. kha luambo lwa tshiofisi kana nyambo, zwi tea u dzhiiwa kha luambo luṅwe na luṅwe zwi tshi amba luambo luṅwe na luṅwe lwa tshiofisi nga fhasi ha Ndayotewa ntswa.
2. Nga nnḓa ha musi zwi sa yelani na he zwa bulwa hone kana zwi tshi tou vha zwi songo teaho, zwo ambiwaho kha mulayo wa tshifhingani tsha kale, une wa kha ḓi vha hone—
a. kha Phalamennde, Nnḓu ya Phalamennde kana Buthano ḽa vhusimamilayo kana dzangano ḽa Riphabuḽiki kana shangohaya, zwi tea u dzhiiwa sa musi zwi tshi amba—
i. kha Phalamennde nga fhasi ha Ndayotewa ntswa arali ndaulo ya uyo mulayo yo ṋetshedzwa u ya nga Ndayotewa yo fhiraho kana ya kale, ino Sheduḽu kha khorotshitumbe ya lushaka; kana
ii. kha vhusimamilayo ha vundu, arali u langulwa ha uyo mulayo zwo ṋetshedzwa kha muvhuso wa vundu u ya nga ha Ndayotewa yo fhiraho kana ino Sheduḽu kha khorotshitumbe ya vundu;
b. kha Phresidennde wa shango, Minisṱa muhulwane, Mulanguli na vhaṅwe vhahulwane vha khorotshitumbe, Khabinethe, Khoro dza Dziminisṱa kana khorotshitumbe ya Riphabuḽiki kana shangohaya zwi fanela u dzhiiwa sa musi zwi tshi amba—
i. Phresidennde nga fhasi ha Ndayotewa ntswa, arali ndaulo ya uyo mulayo wonoyo yo ṋetshedzwa u ya nga Ndayotewa yo fhiraho kana ino Sheduḽu kha khorotshitumbe ya lushaka; kana
ii. Mulangavundu wa vundu nga fhasi ha Ndayotewa ntswa, arali ndaulo ya uyo mulayo yo ṋetshedzwa u ya nga Ndayotewa yo fhiraho kana ino Sheduḽu kha khorotshitumbe ya vundu.

4. Buthano ḽa Lushaka
1. Muthu muṅwe na muṅwe we a vha e muraḓo kana mufari wa ofisi kha Buthano ḽa Lushaka musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u ḓo mbo ḓi vha muraḓo kana mufari wa ofisi kha Buthano ḽa Lushaka nga fhasi ha Ndayotewa ntswa nahone u ḓo fara ofisi sa muraḓo kana mufari wa ofisi u ya nga Ndayotewa ntswa.
2. Buthano ḽa Lushaka sa zwe ḽa vhumbiswa zwone u ya nga ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1), ḽi tea u dzhiiwa sa ḽo khethiwaho nga fhasi ha Ndayotewa ntswa kha tshifhinga tshine tsha ḓo fhela nga ḽa 30 Lambamai 1999.
3. Buthano ḽa Lushaka ḽo vhumbwa nga miraḓo ya 400 kha tshifhinga tshaḽo tsha ofisi tshine tsha ḓo fhela nga ḽa 30 Lambamai 1999, hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 49(4) ya Ndayotewa ntswa.
4. Milayo na ndaela dza Buthano ḽa Lushaka zwine zwa khou shuma musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, zwi ḓo isa phanḓa na u shuma nga nnḓa ha musi hu tshi nga vha na u khwiniswa kana u fheliswa huṅwe na huṅwe hune ha nga itiwa.

5. Mafhungo a songo fhelaho a re phanḓa ha Phalamennde
1. Mafhungo maṅwe na maṅwe a songo fhelaho a re phanḓa ha Buthano ḽa Lushaka musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, a tea u iswa phanḓa nao hu tshi tevhedzwa Ndayotewa ntswa.
2. Mafhungo maṅwe na maṅwe a songo fhelelaho phanḓa ha Sinethe musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, a tea u fhiriselwa kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka, na uri Khoro i fanela u isa phanḓa na aya mafhungo i tshi tevhedza Ndayotewa ntswa.

6. Khetho dza Buthano ḽa Lushaka
1. A hu na khetho dza Buthano ḽa Lushaka dzine dza ḓo fariwa phanḓa ha ḓuvha ḽa 30 Lambamai 1999 nga nnḓa ha musi Buthano ḽi tshi nga vha ḽo fhaladzwa hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 50 (2) nga murahu ha musi ho dzinginywa u sa fulufhela kha Phresidennde hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 102 (2) ya Ndayotewa ntswa.
2. Khethekanyo ya 50 (1) ya Ndayotewa ntswa i khou fhahewa u swikela 30 Lambamai 1999.
3. Nangwe ho vha na u fheliswa ha Ndayotewa yo fhiraho, Sheduḽu ya 2 ya iyo Ndayotewa sa zwe ya khwiniswa nga Sheduḽu ya A ya ino Sheduḽu li ḓo shuma—
a. kha khetho dza u thoma dza Buthano ḽa Lushaka fhasi ha Ndayotewa ntswa;
b. kha u fhelelwa nga u vha muraḓo wa Buthano kha nyimele dzi sa fani na dze dza ṋetshedzwa kha khethekanyo ya 47(3) ya Ndayotewa ntswa; na
c. kha u ḓadziwa ha zwikhala kha Buthano, na u ḓadzisa, u sedzuluswa na u shumiswa ha mitevhe ya ḽihoro kha u ḓadzwa ha zwikhala, u swikela khetho dza vhuvhili dza Buthano fhasi ha Ndayotewa ntswa.
4. Khethekanyo ya 47(4) ya Ndayotewa ntswa yo fhahewa u swikela hu tshi vha na khetho dza vhuvhili dza Buthano ḽa lushaka fhasi ha Ndayotewa ntswa.

7. Khoro ya Lushaka ya Mavundu
1. Kha tshifhinga tshi fhelaho phanḓa ha dzulo ḽa u thoma ḽa vhusimamilayo ha vundu ḽo fariwaho nga murahu ha khetho dza u thoma fhasi ha Ndayotewa ntswa—
a. Vhuimeleli ha mahoro kha Vundu kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka vhu fanela u fana na vhune Sinethe dza 10 dza vha dzo nangiwa hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 48 ya Ndayotewa yo fhiraho; na
b. u ṋetshedzwa ha vhurumiwa ha tshoṱhe na ha tshipentshela kha mahoro o imelelwaho kha vhusimamailayo ha vundu, hu nga nḓila i tevhelaho:

Vundu	Vhurumiwa Ha Tshoṱhe	Vhurumiwa Ha Tshipentshela
1. Kapa Vhubvaḓuvha	ANC 5, NP 1	ANC 4
2. Fureisitata	ANC 4, FF 1, NP 1	ANC 4
3. Gauteng	ANC 3, DP 1, FF 1, NP 1	ANC 3, NP 1
4. KwaZulu-Natala	ANC 1, DP 1, IFP 3, NP 1	ANC 2, IFP 2
5. Mpumalanga	ANC 4, FF 1, NP 1	ANC 4
6. Kapa Devhula	ANC 3, FF 1, NP 2	ANC 2, NP 2
7. Limpopo	ANC 6	ANC 4
8. Devhula Vhukovhela	ANC 4, FF 1, NP 1	ANC 4
9. Kapa Vhukovhela	ANC 2, DP 1, NP 3	ANC 1, NP 3

2. Ḽihoro ḽo imelelwaho kha vhusimamilayo ha vundu—
a. Ḽi fanela u nanga vharumiwa vhaḽo vha tshoṱhe u bva kha vhathu vhe vha vha vhe dzisinetha musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma na uri vha tshi ḓo kona u shuma sa vharumiwa vha tshoṱhe; na
b. vha nga nanga vhaṅwe vhathu sa vharumiwa vhavho vha tshoṱhe fhedzi arali hu si na kana hu na tshivhalo tshi sa eḓaniho tsha dzisinetha dza kale.
3. Vhusimamilayo ha vundu vhu fanela u thola vharumiwa vha tshoṱhe hu tshi tevhedzwa u nangiwa ha mahoro.
4. Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (2) na (3) zwi shuma fhedzi kha u tholwa ha u thoma ha vharumiwa vha tshoṱhe kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka.
5. Khethekanyo ya 62(1) ya Ndayotewa ntswa a i shumi kha u nangiwa na u tholwa ha sinetha dza kale sa vharumiwa vha tshoṱhe hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tshino.
6. Milayo na ndaela dza Sinetha zwi no khou shuma musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma zwi tea u shumiswa malugana na mafhungo a Khoro ya Lushaka u swika afho hune ya nga shuma, hu tshi tevhedzwa khwiniso kana u fheliswa hufhio na hufhio.

8. Sinethe dza tshifhinga tsho fhelaho
1. Muthu we a vha e Sinetha a songo tholiwaho sa murumiwa wa tshoṱhe kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka u tea u vha muraḓo wo fhelelaho a no ḓo voutha kha vhusimamilayo ha vundu ḽe ḽa mu nanga sa sinetha hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 48 ya Ndayotewa yo fhiraho.
2. Arali muthu we a vha e sinetha a khetha u sa tsha vha muraḓo wa vhusimamilayo, uyo muthu u ḓo dzhiiwa sa muthu o ṅalaho mushumo wa vhusinetha phanḓa ha ḓuvha ḽe Ndayotewa ntswa ya thoma u shuma.
3. Muholo, magavhelo na mbuelo dza vhathu vhe vha vha vhe dzisinethe vho tholiwaho sa vharumiwa vha tshoṱhe kana sa miraḓo ya vhusimamilayo ha vundu, i nga si kone u fhungudzwa nga vhanga ḽa u tholwa uho fhedzi.

9. Khorotshitumbe ya Lushaka
1. Muthu muṅwe na muṅwe we a vha e Phresidennde, Muthusa-Phresidennde wa Khorotshitumbe, Minisṱa kana Muthusa- Minisṱa wa Riphabuḽiki nga fhasi ha Ndayotewa yo fhiraho musi ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u ḓo isa phanḓa na u fara ofisi u ya nga ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (2).
2. U swika nga ḽa 30 Lambamai 1999, khethekanyo 84,89,90,91,93, na 96 dza Ndayotewa ntswa dzi tea u dzhiiwa dzi tshi ḓo vhalea sa zwine dza vhaliswa zwone kha Ṱhumetshedzo ya B ya ino Sheduḽu.
3. Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (2) a tshi thivheli Minisṱa we a vha e sinethe musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, kha u isa phanḓa sa Minisṱa o bulwaho kha khethekanyo ya 91(1)(a) ya Ndayotewa ntswa sa zwine iyo khethekanyo ya vhalisiwa zwone kha Ṱhumetshedzo ya B.

10. Vhusimamilayo ha mavundu
1. Muthu muṅwe na muṅwe we a vha e muraḓo kana mufari wa ofisi kha Vhusimamilayo ha vundu musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u mbo ḓi vha muraḓo kana mufari wa ofisi kha vhusimamilayo ha vundu ḽeneḽo nga fhasi ha Ndayotewa ntswa nahone u ḓo fara ofisi kana a vha mufari wa ofisi a tshi tevhedza Ndayotewa ntswa na ndayotewa iṅwe na iṅwe ya vundu ine ya nga phasisiwa.
2. Vhusimamilayo ha vundu sa zwe ha vhumbiswa zwone u ya nga ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1) vhu tea u dzhiiwa sa ho khethiwaho nga fhasi ha Ndayotewa ntswa kha tshifhinga tshine tsha ḓo fhela nga ḽa 30 Lambamai 1999.
3. Kha tshifhinga tshaho tsha ofisi tshi fhelaho nga ḽa 30 Lambamai 1999, nahone hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 108(4), vhusimamilayo ha vundu ho vhumbiwaho nga tshivhalo tsha miraḓo yo tetshelwaho uho vhusimamilayo kha Ndayotewa yo fhiraho khathihi na tshivhalo tsha vhasinetha vha tshifhinga tsho fhiraho vhe vha vha miraḓo ya vhusimamilayo u ya nga ha tshiteṅwa tsha 8 tsha ino Sheduḽu.
4. Milayo na ndaela zwa vhusimamilayo ha vundu zwine zwa khou shuma nga tshifhinga tsha musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, zwi ḓo isa phanḓa na u shuma nga nnḓa ha musi hu tshi nga vha na u khwiniswa kana u fheliswa huṅwe na huṅwe.

11. Khetho dza Vhusimamilayo ha vundu
1. Naho ho vha na u fheliswa ha Ndayotewa yo fhiraho, Sheduḽu ya 2 ya ino Ndayotewa, sa zwe ya khwiniswa ngaho nga Ṱhumetshedzo ya A kha Sheduḽu ino, i ḓo shuma—
a. kha khetho dza u thoma dza vhusimamilayo ha vundu fhasi ha Ndayotewa ntswa;
b. kha u fhelelwa nga u vha muraḓo wa Vhusimamilayo kha nyimele dzo fhambanaho na dzo ṋetshedzwaho kha khethekanyo ya 106 (3) ya Ndayotewa ntswa; na
c. kha u ḓadza zwikhala kha vhusimamilayo na u ḓadzisa, u sedzulusa na u shumiswa ha mitevhe ya mahoro kha u ḓadza zwikhala, u swikela hu tshi vha na khetho dza vhuvhili dza vhusimamilayo fhasi ha Ndayotewa ntswa.
2. Khethekanyo ya 106(4) ya Ndayotewa ntswa yo fhahewa malugana na vhusimamilayo ha vundu u swikela hu tshi vha na khetho dza vhuvhili dza vhusimamilayo fhasi ha Ndayotewa ntswa.

12. Khorotshitumbe dza vundu
1. Muthu muṅwe na muṅwe we a vha e Mulangavundu kana muraḓo wa Khorotshitumbe ya vundu musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u ḓo isa phanḓa na u vha kha yeneyo ofisi a tshi tevhedza Ndayotewa ntswa na ndayotewa ifhio na ifhio ya vundu ine ya nga phasiswa, fhedzi hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tshiṱuku tsha (2).
2. U swikela Mulangavundu o khethwaho nga murahu ha khetho dza vhusimamilayo ha vundu dza u thoma nga fhasi ha Ndayotewa ntswa a tshi thoma u shuma kana vundu ḽi tshi phasisa Ndayotewa yaḽo, u ya ngauri hu bvelela zwifhio u thoma, khethekanyo ya 132 na ya 136 ya Ndayotewa ntswa dzi tea u dzhiiwa zwi tshi vhalea sa zwe zwa vheiswa zwone kha Ṱhumetshedzo ya C kha Sheduḽu ino.

13. Ndayotewa dza vundu
Ndayotewa ya vundu yo phasiswaho phanḓa ha musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma i tea u tevhedza khethekanyo ya 143 ya Ndayotewa ntswa.

14. U ṋetshedzwa ha milayo kha mavundu
1. Mulayo malugana na mafhungo ane a kwama sia ḽa mishumo na maanḓa zwo bulwaho kha Sheduḽu ya 4 kana 5 ya Ndayotewa ntswa nahone we musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, wa vha u tshi langulwa nga maanḓalanga a re kha khorotshitumbe ya lushaka u nga ṋetshedzwa nga Phresidennde, nga mulevho, kha maanḓalanga a re nga fhasi ha khorotshitumbe ya vundu yo vhewaho nga Mulangavundu wa vundu.
2. Arali zwi tshi ṱoḓea uri mulayo wo ṋetshedzwaho nga fhasi ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1) u bveledzwe nga nḓila i fushaho, Phresidennde, nga mulevho a nga—
a. khwinisa kana a shandukisa mulayo uri u kone u langa ṱhalutshedzo yawo kana tshumiso;
b. hune u ṋetshedzwa ha si shume kha tshipiḓa tsho fhelelaho tshiṅwe na tshiṅwe tsha mulayo, a nga fhelisa kana a phasisa nga huswa, hu na kana hu si na khwiniso kana u shandukiswa ho sumbedzwaho kha pharagirafu ya (a), mbetshelo dzenedzo dzine u ṋetshedzwa ha shuma kana u swika musi ṋetshedzo i tshi shuma khadzo; kana
c. langula mafhungo maṅwe na maṅwe ane a vhona o tea u ya nga he a kumedzwa, hu tshi katelwa u pfuluswa kana u rumelwa ha mushumi Iwa tshifhinganyana, kana u pfulusiwa ha thundu, vhuḓifhinduleli, pfanelo na mbofho kha kana u bva kha maanḓalanga a khorotshitumbe ya lushaka kana ya vundu kana muhasho muṅwe-vho wa muvhuso, ndaulo, tshumelo dza tsireledzo kana tshiṅwe tshiimiswa.
3. a. Khophi ya mulevho muṅwe na muṅwe yo bviswaho hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1) kana (2) i fanela u ṋetshedzwa Buthano ḽa lushaka na Khoro ya Mavundu ya Lushaka hu saathuu fhela maḓuvha a 10 mulevho uyo wo anḓadziwa.
b. Arali Buthano ḽa lushaka na Khoro ya lushaka nga kha ḽikumedzwa zwi tshi tevhedza mulevho kana mbetshelo dziṅwe dzaḽo, mulevho kana mbetshelo zwi ḓo fhela nga zwoṱhe, fhedzi zwi sa kwami—
i. u vha mulayoni kana u ṱanganedzea ha zwiṅwe na zwiṅwe zwo itwaho hu tshi khou tevhedzwa mulevho kana mbetshelo phanḓa ha musi u tshi fhela nga woṱhe; kana
ii. pfanelo kana vhuṱalu ho wanalaho kana mushumo kana mulandu wo itwaho phanḓa ha musi u tshi fhela nga woṱhe.
4. Musi mulayo u tshi ṋetshedzwa nga fhasi ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1), zwiṅwe na zwiṅwe zwine zwa ambiwa huṅwe na huṅwe kha mulayo kha maanḓalanga a no khou u langula, zwi fanela u dzhiiwa zwi tshi amba maanḓalanga e a ṋetshedzwa khawo.
5. U ṋetshedzwa huṅwe na huṅwe ha mulayo nga fhasi ha khethekanyo ya 235 (8) ya Ndayotewa yo fhiraho zwi tshi katela na u khwinisa, u shandukisa kana u fhelisa kana u phasisa hafhu mulayo muṅwe na muṅwe khathihi na vhukando vhuṅwe na vhuṅwe ho dzhiiwaho nga fhasi ha iyo khethekanyo, zwi ḓo dzhiiwa sa zwo itwaho nga fhasi ha itshi tshiteṅwa.

15. Milayo ya vhusimamilayo i no khou shuma nnḓa ha vhusimamilayo ha Phalamennde
1. Maanḓalanga a re ngomu ha khorotshitumbe ya lushaka ane a langula milayo ifhio na ifhio i no wela nnḓa ha vhusimamilayo ha Phalamennde musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, i ḓo isa phanḓa na u langula uyo mulayo u swikela u tshi ḓo ṋetshedzwa kha maanḓalanga a no wela kha Khorotshitumbe ya vundu hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tsha 14 tsha ino Sheduḽu.
2. Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1) tshi ḓo fhela nga tshoṱhe nga murahu ha miṅwaha mivhili musi Ndayotewa ntswa yo no thoma u shuma.

16. Dzikhothe
1. Khothe iṅwe na iṅwe, zwi tshi katela khothe dza mahosi dze dza vha dzi hone musi Ndayotewa ntswa I tshi thoma u shuma, I ḓo isa phanḓa na u shuma khathihi na u shumisa maanḓa a re nga fhasi ha vhupo hayo u ya nga ha mulayo une wa shuma khayo, na muthu muṅwe na muṅwe o faraho ofisi sa muofisiri wa zwa vhuhaṱuli u ḓo isa phanḓa na u fara ofisi u ya nga ha mulayo u no khou shuma kha iyo ofisi, zwi tshi ya nga—
a. khwiniso iṅwe na iṅwe kana u fheliswa huṅwe na huṅwe ha uyo mulayo; na
b. u yelana na Ndayotewa ntswa.
2. a. Khothe ya Ndayotewa yo thomiwaho nga Ndayotewa yo fhiraho i ḓo vha Khothe ya Ndayotewa nga fhasi ha Ndayotewa ntswa.
b. …….

[Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (b) tsho thuthwa nga khethekanyo ya 20 (a) ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhurathi ya Ndayotewa wa 2001.]

3. a. Khothe Khulwane ya Khethekanyo ya Khaṱhululo ya Afrika Tshipembe i ḓo vha Khothe Khulwane ya Khaṱhululo nga fhasi ha Ndayotewa ntswa.
b. …….

[Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (b) tsho thuthwa nga khethekanyo ya 20 (a) ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhurathi ya Ndayotewa wa 2001.]

4. a. Khethekanyo ya vundu kana yapo ya khothe khulwane ya Afrika Tshipembe kana khothe Khulwane ya shangohaya kana khethekanyo ya zwa u angaredza ya yeneyo khothe, i ḓo vha Khothe Khulwane nga fhasi ha Ndayotewa ntswa hu songo shandukiswa vhupo hayo ha mishumo, fhedzi hu tshi tevhelwa u dzudzanyululwa huṅwe na huṅwe ho bulwaho kha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (6).
b. Muthu muṅwe na muṅwe o faraho ofisi kana a no dzhiiwa o fara ofisi sa Muhaṱuli-Phresidennde, Muthusa-Muhaṱuli-Phresidennde kana muhaṱuli wa khothe o bulwaho kha phara ya (a) musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u vha Muhaṱuli-Phresidennde, Muthusa-Muhaṱuli waPhresidennde kana muhaṱuli wa yeneyo khothe nga fhasi ha Ndayotewa ntswa fhedzi hu tshi tevhelwa u dzudzanyululwa huṅwe na huṅwe ho sumbedzwaho kha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (6).
5. Nga nnḓa ha musi zwi sa yelani na he zwa buliwa hone kana zwi tshi tou vha zwi songo tea, zwine zwa ambiwa kha mulayo muṅwe na muṅwe kana maitele kha—
a. Khothe ya zwa Ndayotewa nga fhasi ha Ndayotewa yo fhiraho, zwi tea u dzhiiwa sa u musi zwi tshi amba Khothe ya Ndayotewa nga fhasi ha Ndayotewa ntswa;
b. Khothe Khulwane ya Khaṱhululo ya Afrika Tshipembe, zwi tea u dzhiiwa sa musi zwi tshi amba Khothe Khulwane ya Khaṱhululo; na
c. tshipiḓa tsha vundu kana tshipiḓa tsha Khothe Khulwane ya Afrika Tshipembe kana khothe khulwane ya shangohaya kana tshipiḓa nga u angaredza tsha khothe yeneyo, zwi tea u dzhiiwa sa musi zwi tshi amba Khothe Khulwane.
6. a. Hu saathu fhela tshifhinga musi Ndayotewa ntswa yo no thoma u shuma, khothe dzoṱhe, zwi tshi katela na zwivhumbeo zwadzo, kuvhumbele, kushumele na vhupo ha mishumo khathihi na milayo yo teaho, zwi tea u dzudzanyululwa hu tshi khou itelwa u thomiwa ha sisṱeme ntswa ya zwa Vhuhaṱuli yo teaho kha ṱhoḓea dza Ndayotewa ntswa.
b. Muraḓo wa Khabinethe a re na vhuḓifhinduleli ha u langula vhuhaṱuli, a tshi khou shuma o thoma a kwamana na Khomishini ya zwa Vhulamukanyi, u fanela u langula u dzudzanyululwa ho bulwaho kha phara ya (a).
7. a. Muṅwe na muṅwe o faraho ofisi, musi Mulayo wa Khwiniso ya Ndayotewa wa Riphabuḽiki, wa 2001, u tshi thoma u shuma, sa—
i. Phresidennde wa Khothe ya Ndayotewa, u vha Muhaṱuli Muhulwane sa zwo bulwaho kha khethekanyo ya 167 (1) ya Ndayotewa ntswa;
ii. Muthusa-Phresidennde wa Khothe ya Ndayotewa, u vha Muthusa-Muhaṱuli Muhulwane sa zwo bulwaho kha khethekanyo ya 167 (1) ya Ndayotewa ntswa;
iii. Muhaṱuli Muhulwane u vha Phresidennde wa Khothe Khulwane ya Khaṱhululo sa zwo bulwaho kha khethekanyo ya 168 (1) ya Ndayotewa; na
iv. Muthusa-Muhaṱuli Muhulwane u vha Muthusa- Phresidennde wa Khothe Khulwane ya Khaṱhululo sa zwo bulwaho kha khethekanyo ya 168 (1) ya Ndayotewa ntswa.
b. Milayo, ndaulo kana tsumbasia dzo vhewaho nga Phresidennde wa Khothe ya Ndayotewa kana Muhaṱuli Muhulwane zwine zwa khou shuma phanḓa ha musi Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe i tshi thoma u shuma.
c. Nga nnḓa ha musi zwi sa yelani na he zwa buliwa hone kana zwi tshi tou vha zwi songo tea, zwine zwa ambiwa kha mulayo muṅwe na muṅwe kana maitele maṅwe na maṅwe kha Muhaṱuli Muhulwane kana Phresidennde wa Khothe ya Ndayotewa, zwi fanela u dzhiiwa sa Muhaṱuli Muhulwane sa zwo bulwaho kha khethekanyo ya 167 (1) ya Ndayotewa ntswa.

[Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (7) tsho ḓadziswa nga khethekanyo ya. 20 (b) ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhurathi ya Ndayotewa wa 2001.]

17. Milandu i saathu u fhela i re phanḓa ha khothe
Matshimbidzele a milandu yoṱhe ye ya vha i saathu u fhela khothe musi Ndayotewa i tshi thoma u shuma, i fanela u shumiwa nayo sa zwine ha tou nga Ndayotewa ntswa a i athu u phasiswa nga nnḓa ha musi vhulamukanyi vhu tshi zwi ṱoḓisa nga nḓila iṅwe vho.

18. Maanḓalanga a zwa vhutshutshisi
1. Khethekanyo ya 108 ya Ndayoyotewa yo fhiraho i ḓo isa phanḓa na u shuma u swikela Mulayo wa Phalamennde wo bulwaho kha khethekanyo ya 179 ya Ndayotewa ntswa u tshi thoma u shuma. Tshino tshiteṅwa tshiṱuku a tshi khakhisi u tholiwa ha Mulangi wa Vhutshutshisi wa Lushaka hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 179.
2. Axennde Dzhenerala o faraho ofisi musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma u ḓo isa phanḓa na u shuma hu tshi tevhedzwa mulayo u shumaho kha ofisi yawe, hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1).

19. Miano na khwaṱhisedzo
Muthu a no khou isa phanḓa na u shuma ofisini hu tshi tevhedzwa ino Sheduḽu nahone o itaho muano wa ofisi kana u ita khwaṱhisedzo fhasi ha Ndayotewa yo fhiraho, ha kombetshedzwi u dovholola muano wa ofisi kana khwaṱhisedzo fhasi ha Ndayotewa ntswa.

20. Zwiṅwe Zwiimiswa zwa Ndayotewa
1. Kha ino Ndayotewa, “Zwiimiswa zwa Ndayotewa” zwi amba —
a. Mutsireledzi wa Tshitshavha;
b. Khomishini ya Pfanelo dza Vhuthu ya Afrika Tshipembe;

[Pharagirafu ya (b) yo khwiniswa nga khethekanyo ya 4 ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhuvhili ya Ndayotewa wa 1998.]

c. Khomishini ya Ndinganyiso ya Mbeu;
d. Muoditha-Dzhenerala;
e. Bannga Khulwane ya Afrika Tshipembe;
f. Khomishini ya zwa Gwama;
g. Khomishini ya Tshumelo ya zwa Vhuhaṱuli; kana
h. Bodonyangaredzi ya Nyambo dza Afrika Tshipembe.
2. Tshiimiswa tshiṅwe na tshiṅwe tsha ndayotewa tsho thomiwaho nga fhasi ha Ndayotewa yo fhiraho tshi ḓo isa phanḓa na u shuma u ya nga ha mulayo u no khou shuma khatsho, nahone muthu muṅwe na muṅwe o faraho ofisi sa muraḓo wa khomishini, muraḓo wa bodo ya Bannga Khulwane kana Bodonyangaredzi ya Nyambo dza Afrika Tshipembe, Mutsireledzi wa Tshitshavha kana Muoditha-Dzhenerala, musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u ḓo isa phanḓa na u shuma u ya nga ha mulayo u no khou shuma kha iyo ofisi, hu tshi tevhelwa—
a. u khwiniswa kana u fheliswa huṅwe na huṅwe ha uyo mulayo; na
b. u yelana na Ndayotewa ntswa.
3. Khethekanyo ya 199(1), 200(1), 3 na (5) u swika kha (11) na (201) u swika kha 206 dza Ndayotewa yo fhiraho dzi ḓo isa phanḓa na u shuma u swikela dzi tshi fheliswa nga Mulayo wa Phalamennde wo phasiswaho hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 75 ya Ndayotewa ntswa.
4. Miraḓo ya Khomishini ya Tshumelo ya zwa Vhuhaṱuli yo bulwaho kha khethekanyo ya 105 (1)(h) ya Ndayotewa yo fhiraho i ḓo ima u vha miraḓo ya khomishini musi miraḓo yo sumbedzwaho kha khethekanyo ya 178(1) (i) ya Ndayotewa ntswa i tshi tholiwa.
5. a. Khoro ya Volkstaat yo thomiwaho hu tshi tevhedzwa Ndayotewa yo fhiraho I ḓo isa phanḓa na u shuma hu tshi tevhedzwa milayo i shumaho khayo, nahone muṅwe na muṅwe o faraho ofisi sa muraḓo wa Khoro musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma, u ḓo isa phanḓa na u shuma hu tshi tevhedzwa mulayo u shumaho kha yeneyo ofisi, hu tshi tevhedzwa—
khwiniso ifhio na ifhio kana u fheliswa ha uyo mulayo;
u yelana hayo na Ndayotewa ntswa.
b. Khethekanyo ya 184 A na 184 B (1)(a), (b) na (d) ya Ndayotewa yo fhiraho dzi ḓo isa phanḓa na u shuma u swikela dzi tshi fheliswa nga Mulayo wa Phalamennde wo phasiswaho hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 75 ya Ndayoyotewa ntswa.

21. U phasiswa ha mulayo u ṱoḓiwaho nga Ndayotewa ntswa
1. Hune Ndayotewa ntswa ya ṱoḓa u phasiswa ha mulayo wa lushaka kana wa vundu, uyo mulayo u tea u phasiswa nga maanḓalanga o teaho nahone hu saathu u fhela tshifhinga tshilapfu u bva ḓuvha ḽe Ndayotewa ntswa ya thoma u shuma.
2. Khethekanyo ya 198 (b) ya Ndayotewa ntswa i nga si kone u shumiswa u swikela mulayo wo bulwaho kha iyo khethekanyo u tshi phasiswa.
3. Khethekanyo ya 199(3)(a) ya Ndayotewa ntswa i nga si kone u shumiswa phanḓa ha musi hu tshi fhela miṅwedzi miraru nga murahu ha musi milayo yo bulwaho kha iyo khethekanyo i tshi phasiswa.
4. Mulayo wa lushaka wo bulwaho kha khethekanyo ya 217(3) ya Ndayotewa ntswa u tea u phasiswa hu saathu u fhela miṅwaha miraru u bva ḓuvha ḽe Ndayotewa ntswa ya thoma u shuma, fhedzi na u sa vha hone ha uyu mulayo kha tshino tshifhinga a zwi thivheli u shumiswa ha mbekanyamaitele yo bulwaho kha khethekanyo ya 217 (2).
5. U swika musi Mulayo wa Phalamennde wo bulwaho kha khethekanyo ya 65(2) ya Ndayotewa ntswa u tshi phasiswa, vhusimamilayo ha vundu vhuṅwe na vhuṅwe vhu nga nanga nḓila dzine ngadzo maanḓalanga a ṋewa vhurumiwa haho u voutha vhuimoni haho kha Khoro ya Mavundu ya Lushaka.
6. U swika musi mulayo wo bulwaho kha khethekanyo ya 229(1)(b) ya Ndayotewa ntswa u tshi phasiswa, masipala u vha a tshee na maanḓa a u vhea mithelo miṅwe na miṅwe, muingamuthelo kana mithelo ya zwibveledzwa zwo rengiwaho kana u rengiselwa nnḓa dze a hweswa maanḓa a u dzi vhea musi Ndayotewa i tshi thoma u shuma.

22. Vhuthihi ha lushaka na u pfumedzana
1. Hu sa sedzwi mbetshelo dzifhio na dzifhio dza Ndayotewa ntswa naho ho vha na u fheliswa ha Ndayotewa yo fhiraho, mbetshelo dzoṱhe dzi kwamanaho na u farela dzi re ngomu ha Ndayotewa yo fhiraho fhasi ha ṱhoho “Vhuthihi ha lushaka na u pfumedzana” zwi ḓo dzhiiwa sa tshipiḓa tsha Ndayotewa ntswa, u itela u bveledza Mulayo wa Ṱhuṱhuwedzo ya Vhuthihi ha Lushaka na u Pfumedzana wa 1995 (Mulayo wa vhu 34 wa 1995), sa zwe wa khwinisiswa zwone hu tshi katelwa na ndeme yawo.
2. U itela ndivho dza tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1), ḓuvha ḽa “6 Nyendavhusiku 1993” hune ḽa vhonala kha mbetshelo dza Ndayotewa yo fhiraho fhasi ha ṱhoho ine ya ri “Vhuthihi ha Lushaka na u Pfumedza”, hu fanela u vhalwa sa “11 Shundunthule 1994”.

[Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (2) tsho ḓadziswa nga khethekanyo ya. 3 ya Mulayo wa Khwiniso ya u Thoma ya Ndayotewa wa 1997.]

23. Mulayotibe wa Pfanelo
1. Mulayo wa lushaka wo sumbedzwaho kha khethekanyo ya 9 (4), 32 (2) na 33(3) ya Ndayotewa ntswa u fanela u phasiswa hu saathu u fhela miṅwaha miraru u bva ḓuvha ḽe Ndayotewa ntswa ya thoma u shuma.
2. U swikela mulayo wo bulwaho kha khethekanyo ya 32 (2) na 33 (3) ya Ndayotewa ntswa u tshi phasiswa—
a. khethekanyo ya 32(1) i ḓo dzhiiwa i tshi vhalea ngaurali:

“(1) Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u wana mafhungo oṱhe a re kha muvhuso kana muraḓo muṅwe na muṅwe wa muvhuso kha sia ḽifhio na ḽifhio ḽa muvhuso, arali ayo mafhungo a tshi ṱoḓea kha u shumisa na u tsireledza pfanelo dzavho.”; na

b. khethekanyo ya 33(1) na (2) dzi fanela u dzhiiwa sa dzi vhaleaho nga nḓila i tevhelaho:

“Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya—
(a) nyito ya ndaulo i re mulayoni hune ha wanala uri pfanelo dzifhio na dzifhio dzawe kana madzangalelo awe a tshi kwamea kana u shushedzwa;
(b) nyito ya matshimbidzele a ndaulo kwayo musi pfanelo dzawe kana ndavhelelo dzawe dzi re mulayoni dzi tshi kwamea kana u shushedzwa;
(c) u ṋewa zwiitisi zwo tou ṅwaliwaho zwa nyito ya ndaulo i kwamaho pfanelo dzavho dzifhio kana dzifhio kana madzangalelo awe nga nnḓa ha musi zwiitisi izwo zwo anḓadziwa;
(d) nyito ya ndaulo yo teaho malugana na zwiitisi zwo fhiwaho musi pfanelo dzifhio na dzifhio dzawe dzi tshi kwamea kana u shushedzwa.”.

3. Khethekanyo dza 32(2) na 33(3) dzaa Ndayotewa ntswa dzi ḓo fhela nga dzoṱhe arali mulayo wo bulwaho kha khethekanyo idzo nga u tevhekana wa sa phasiswa hu saathu u fhela miṅwaha miraru u bva ḓuvha ḽe Ndayotewa ya thoma u shuma.

24. Ndaulo ya muvhuso na tshumelo dza tsireledzo
1. Khethekanyo dza 82(4)(b), 215, 218(1), 219(1), 224 u swika kha 228, 236(1), (2), (3), (6), (7)(b) na (8), 237(1) na (2)(a) na 239(4) na (5) dza Ndayotewa yo fhiraho dzi ḓo isa phanḓa na u shuma sa u tou nga Ndayotewa yo fhiraho a yo ngo fheliswa, hu tshi tevhedzwa—
a. khwiniso ya idzo khethekanyo sa zwe zwa buliswa zwone kha Ṱhumetshedzo ya D;
b. dziṅwe khwiniso kana u fheliswa ha idzo khethekanyo nga Mulayo wa Phalamennde wo phasiswaho hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 75 ya Ndayotewa ntswa; na
c. u yelana na Ndayotewa ntswa.
2. Khomishini ya Tshumelo ya Muvhuso na khomishini dza tshumelo ya mivhuso ya vundu sa zwo bulwaho kha Ndima ya 13 ya Ndayotewa yo fhiraho dzi ḓo isa phanḓa na u shuma dzi tshi tevhedza Ndima iyo na mulayo u shumaho khadzo sa zwine ha tou nga iyo ndima a yo ngo fheliswa, u swikela Khomishini na khomishini dza tshumelo ya mivhuso ya vundu dzi tshi fheliswa nga Mulayo wa Phalamennde wo phasiswaho hu tshi tevhedzwa khethekanyo ya 75 ya Ndayotewa ntswa.
3. U fheliswa ha Ndayotewa yo fhiraho a zwi kwami mulevho ufhio na ufhio wo bviswaho nga fhasi ha khethekanyo ya 237(3) ya Ndayotewa yo fhiraho nahone mulevho ufhio na ufhio wo raloho u ḓo isa phanḓa na u shuma, hu tshi tevhedzwa—
a. khwiniso kana u fheliswa hufhio na hufhio; na
b. u yelana na Ndayotewa ntswa.

25. Huṅwe u sa tea u vha kha Vhusimamilayo
1. Muthu muṅwe na muṅwe ane musi Ndayotewa i tshi thoma u shuma, a vha a tshi khou shuma tshigwevho tsha miṅwedzi i fhiraho ya 12 kha Riphabuḽiki hu si na u nanga u badela ndaṱiso ha ngo tea u vha muraḓo wa Buthano ḽa Lushaka kana vhusimamilayo ha vundu.
2. U sa tea ha muthu hu tshi tevhedzwa tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1)—
a. hu a fhela nga hoṱhe arali u wanwa mulandu hu tshi vhetshelwa thungo kha khaṱhululo kana tshigwevho tshi tshi fhungudziwa kha khaṱhululo tsha vha tshigwevho tshi sa thivheli muthu onoyo; na uri
b. hu ḓo fhela nga murahu ha miṅwaha miṱanu musi tshigwevho tsho fhela.

26. Muvhuso wapo
1. Hu sa sedzwi mbetshelo dza khethekanyo ya 151,155,156 na 157 dza Ndayotewa ntswa—
a. mbetshelo dza Mulayo wa Tshifhinganyana wa Muvhuso wapo wa 1993 (Mulayo wa vhu 209 wa 1993), sa zwine wa nga khwiniswa tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe nga mulayo wa lushaka zwi tshi yelana na Ndayotewa ntswa, dzi kha ḓi ḓo bvela phanḓa na u shuma u ya nga Khoro ya Masipala u swikela Khoro ya Masipala ine ya ḓo imela khoro i tshi ḓivhadzwa uri yo khethiwa nga kha mvelelo dza khetho dza Khoro dza Masipala dza u thoma dza u angaredza nga murahu ha musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma; nahone

[Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (a) tsho imelwa nga khethekanyo ya 5 (a) ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhuvhili ya Ndayotewa wa 1998.]

b. murangaphanḓa wa sialala wa tshitshavha tshine tsha khou tevhela sisṱeme ya mulayo wa tshithu nahone a dzulaho fhethu hu re fhasi ha muvhuso wa tshifhinganyana wa khoro yapo, khoro ya tshifhinganyana kana khoro ya tshifhinganyana ya vhaimeleli, yo bulwaho kha Mulayo wa Muvhuso wapo waTshifhinganyana wa 1993, nahone wo ṱaluswaho kha khethekanyo ya 182 ya Ndayotewa yo fhiraho, u tea u vha muraḓo a songo nangiwaho wa khoro u swika Khoro ya Masipala ine ya ḓo imela khoro i tshi ḓivhadzwa uri yokhethiwa nga mvelelo dza khetho dza u thoma dza Khoro dza Masipala dza u angaredza nga murahu ha musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma.

[Tshiteṅwa tshiṱuku tsha (b) tsho imelwa nga khethekanyo ya 5(a) ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhuvhili ya Ndayotewa wa 1998.]

2. Khethekanyo ya 245 (4) ya Ndayotewa yo fhiraho i ḓo isa phanḓa na u shuma u swikela u shuma ha iyi khethekanyo hu tshi fhela nga hoṱhe. Khethekanyo ya 16 (5) na (6) ya Mulayo wa Tshifhinganyana wa Muvhuso Wapo, wa 1993 u nga si kone u fheliswa phanḓa ha ḽa 30 Lambamai 2000.

[Tshiteṅwa tsha (2) tsho khwiniswa nga khethekanyo ya 5 (b) ya Mulayo wa Khwiniso ya Vhuvhili ya Ndayotewa wa 1998.]

27. U vhewa nga nḓila ya tsireledzo ha Milayo ya Phalamennde na ya vundu
Khethekanyo ya 82 na 124 dza Ndayotewa ntswa a dzi kwami u vhewa nga nḓila yo tsireledzeaho ha Milayo ya Phalamennde kana ya vundu yo phasiswaho phanḓa ha musi Ndayotewa ntswa i tshi thoma u shuma.

28. U ṅwaliswa ha thundu i sa sudzulusei ya muvhuso
1. Musi hu tshi bviswa ṱhanziela nga maanḓalanga i sumbaho uri thundu i sa sudzulusei ya muvhuso ndi ya muvhuso muṅwe u ya nga khethekanyo ya 239 ya Ndayotewa yo fhiraho, muredzhisiṱara wa tsumbavhuṋe u tea u ṅwalisa rekhodo dzenedzo kana a khwaṱhisedza vhuṱanzi uho kha redzhisiṱara yo teaho, tsumbavhuṋe kana ḽiṅwe ḽiṅwalo u sumbedza uri thundu iyi i sa sudzulusei i kha dzina ḽa muvhuso wonoyo.
2. A hu na muthelo, kana mbadelo ine ya ḓo vha hone malugana na u ṅwaliswa u ya nga ha tshiteṅwa tshiṱuku tsha (1).