Mortwy doł

nadpis	Mortwy doł
awtor	Julius Eduard Wjelan
lěto	1876
žórło	texty.citanka.cz
licenca	public domain
nota	stary prawopis

Mortwy doł

Balada.

    Pójće mi hólcy, khwatajće,
    Pójće nětk, ze mnu spěwajće
    Spěw mi tón cuni klinčaty,
    Po wšěch mi Serbach zynčaty,
    Po wšěch mi Serbach serbowskich
    Wo tych mi rjekach ryćeŕskich! -

    Tam hdźež mi we luboznej saksonskej zemi
    Łobjo to šěroke slěbori so,
    A nad Łobjon/skały so zběhaju k njebju,
    Tam wysoko stwarjeny móst ja ći znaju
    Wot skały do skały wjedźacy tak,
    Zo wyšši njej' žadyn ći po cyłym kraju. -

    Z mosta tam dele zhladuju,
    Wuhladam trašnu hłubinu,
    Wudźera na mnje dźiwje so
    Hłuboke, hrózbne bjezedno;
    Šmrěki tam delkach hobrske
    Su ći kaž jehły maličke!

    Tam hród je stał serbski na wysokej skale, -
    Minyło tomu so wóśom stow lět, -
    Dha na nim rjek Wójměr bě nadobny z knjezom,
    Pan sylny a rjany, po wutrobje sprawny
    Wótcowskim přiboham přiwisujo,
    Pak swěrny a w bitwje před druhimi sławny.

    Žadyn joh' winik njepřemó,
    Žadyn tež bróń jom' njepřekłó;
    Přez kabat jemu železny,
    Přez worcel jemu błyšćaty
    Puć jeno lubosć sčini sej,
    Lubosć ke knježnje pócćiwej.

    Je lubosć ći dźiwna, njedźiwa na wěru,
    Ani po narodźe njepraša so; -
    Jadwigu bě wuzwolił, křesćanku, dźowku
    To němskeho ryćerja Wulframa młodu,
    Kiž tam na susodnym hrodźe bě knjez
    A surowy njepřećel serbskemu rodu.

    Słał drje je Wójměr braškow k njom'
    Z přistojnym, pěknym postrowom,
    Z próstwami sam so ponižił,
    Tajkile wotrjek naprosył:
    "Serbskoh' za pohana psyču krej,
    Nanihdy moja dźowka njej'!" -

    Na třěše zasutała zrudnje je sowa,
    Wokoło hroda bě wichorina
    So zběhnywši přirodu zatřasła dźiwje:
    Pak wjetšu we wutroby hłubinje twori
    Wójměrej zrudoba z njepokojom,
    Zo nihdy njej wurjec, kak we nim so hori.

    Wěra ta hory přesadźi;
    Lubosć wšě hory přeskoči:
    Wójměrej přińdźe do mysle,
    Lisćik wón lubej napiše,
    Sćele tón lisćik z huslerjom
    Podróžnym skradźu lubej dom:

    "Wo jědnatej, luba, budź jutře ty delkach
    Pod hrodom w zahrodźe čakajo mje,
    Zo wuńdźemoj skoro wšěm njepřihodnosćam,
    Zo lubosći twarimoj tempel we miłym
    Mojim mi hrodźišću skałowatym,
    Na mojim mi sydlišću njepřewinliwym." -

    Čitawši holčo měnkluje,
    Dwojaka mysl ju přehnuje:
    "Dyrbju dha, abo njedyrbju? -
    Budźa mje swarić njeswěrnu -
    Budźa mje tamać njesmilni -
    Njetama-li Knjez njebjeski?" -

    Ně, wón drje Bóh lubosće wostanje wěčnje,
    Njetama, štož dźě po lubosći je!
    Tu z nana - hač křesćana - hidźenje sapa;
    Tam z pohana wutroby lubosć so płodźi,
    Kaž z njebjes jandźelik kiwajo mje: -
    "O jandźelko, twoje njech swětło mje wodźi!" -

    Nóc běše ćicha nastała,
    Sparnu tu płachtu přestrěła.
    Jěchataj dwaj tam na konju,
    Čěritaj spešnje po puću;
    Dojěchu Wójměr z Jadwigu,
    Na Raćin - skału wysoku. -

    A mějtaj so derje a wužijtaj rjenje
    Jasne dny wjesela z dźakownoću!
    Tu pod słóncom khwilčički zboža su kuše, -
    Haj slěduje łóhcy dosć njewjedro trašne
    Hodźinku miłu, zo wotćeŕpić maš
    Traš z trajawej zrudobu wšo zbože brašne. -

    Bórzy dźě Wulfram wuslědźi
    Khowanku swojej' dźowčicki;
    Pěni so w złósći, zaroća,
    Wjećenje krwawne přihroža;
    Wulki dźěl Němcow wobjěcha,
    Syły sej luda zhromadźa:

    "Mi pojće nětk, krajenjo, pomhajće wjećić
    Křiwdu nam šibale načinjenu!
    Was wšitkich dźě nastupa, hac smědźa Serbja
    So smjeći nam dale, nam knježić na skodu, -
    Wutup´my hnězdo to sokołowe,
    A smjerć tomu sokołej, smjerć jeho rodu!" -

    Tupaju konje, zrjehotnu -
    Wótre te mječe zabrinknu, -
    Mróčele Němcow walejo
    K Raćinej so a smalejo
    Surowje wšitko wutupja,
    Štož jenož serbske mjeno ma.

    Drje nadběhi činja, pak witani krwawnje
    Z twjerdźizny stupaju z wopječicu;
    Što čłowska móc zamóže přećiwo twjerdźi,
    Kiž Bóh je chcył sam ju ze škitom tak wodźěć,
    Čas zo by, wšo hewak scyrowaty,
    Lět tysacy ani ju njezamóhł podmlěć? -

    Měsacy tak so pominu,
    Lěto je nimal' na kóncu: -
    Běda, ći běda, Wójměro!
    Sylniši winik přiwda so, -
    Hórši, hac Němcow złobota,
    Njepřećel hłód so přisnowa!

    Ach, z hłodom wšě stawy ći wosłabnjeja,
    Z hłodom wšě wutroby zezawutla,
    Kaž kwětka bjez włohi ći zwjadnjena mrěje:
    Hlej, Serbam hłód wutrobu njesčini khmanu.
    Žiwy so njepoddam njepřećelam!
    Tak Wójměr: "Stóž swobodu lubuje, za mnu!" -

    "Do twojej rukow, Morjawa,
    Swobodny syn ći khwatam ja!"
    Mječ w rucy z mosta šwikny so,
    Z nim jeho štyrceć rjekojo,
    Zleća do trašnoh' bjezdónka -
    Bjezdno wšitkich pohrjeba. -

    Jich kosće tam běleja w hłubinje ćichej,
    Křižik jim žadyn tam stajeny njej',
    Jim sołolik žadyn tam njepozaspěwa, -
    Hač lutke tam sowisko styskniwje woła:
    Sława budź wěčna, wy rjekojo wam! -

    Hlej, to je ta powěsć wot mortweho doła.