Kadäman: ‚Pietro Poletti‛
Pö vestig fa obs pedunöl tefü limans kadäma Vpa, kels nog älifoms ün yel: 1900 ed utans, kels latikumo ivedoms limans kadäma, eklülädos lü obs, das kadäman: ‚Pietro Poletti‛ ya sis lunüp eloveikom de dabinöp ini lananöp. Son edeadölana enünom obes atosi.
El ‚Pietro Poletti‛ pimotom tü 1846, yanul, 14 in ‚Cassano Albese‛, provin: ‚Como‛ (Litaliyän), ed ädeadom tü 1915, mäzul,12 in ‚Shanghai‛ (Tsyinän). Ärivom kludo bäldoti yelas 69. Äbinom proan vemik Volapüka.
Dü lif oka äcalom pö melatoläd Tsyinänik lampörik in ‚Amoy‛, e latikumo de 1902 in ‚Shanghai‛, in zif kelik nenspeto ämalädikom, ed ädeadom. Äbinom nolavan lanälik literata Tsyinänik ä lautan sevädik difikas lebukas Litaliyänapükik e Linglänapükikas dö pük Tsyinänik.
I pö jäfüd Volapükik esevädükom oki as slopan zilik valemapüka di ‚Schleyer‛ ä kevoban nämik pö stäänükam ata, pato in Tsyinän tö ‚Amoy‛ e ‚Shanghai‛ efe medü tidodems Vpik mödik e Vpa-lebuks ömik.
Ädagetom ün setul yela: 1887 de cifal obsik: ‚Schleyer‛ diplomi „volapüka-tidela“, ün mayul yela: 1890 uti „plofeda“ ed ün dekul yela: 1891 uti „xamela vpa“. Pö dönunoganükam kadäma ün 1890 nem ela ‚Poletti‛ ya komädom[1] in lised limanas, ab pas ün 1894 edagetom de ‚Schleyer‛ diplomi „kademana“. Ün setul yela: 1893 älüyumom ad Volapükaklub valemik, kel pifünon fa kadämal: ‚Josef Bernhaupt‛ in ‚Beirut‛ (Süriyän).
In ‚Amoy‛ e latikumo in ‚Shanghai‛ ätidom Volapüki flenes Tsyinänik mödik oka. Pato ün laf telid yela: 1899 num Volapükanas Tsyinänik ävedon gretikum sekü töbidam oma. Mödikans atanas ävipons ad spodön ko foginänans. Ad fasilükön bligädi pota Tsyinänik pö blin spodotas foginänik, äbüedom bükön ladetis Tsyinänapükik beladetäbas in fomät mäkas gretik, kelis foginänans äsötons kleibön sui spodots tefik okas. El ‚Poletti‛ i äsirkülükom sotis tel potamäkas sonemik: volapotamäks, efe ali mö franazims 50 e votiki mö franazim lafik. Volapotamäks at sui spodots pökleiböls äjonidons ad küpälükön penediblinanis Tsyinänik ad peneds Volapükanes piladetöls. El ‚Poletti‛ äpenom obes ettimo dö atos sökölosi (in Vp. nuik pelovepolöli) (l. nümi: 29 de 1897, dekul elas „Nuns blefik se volapükavol“!): „Ladets Tsyinänapükik nen malats Tsyinänik binons negeboviks, nenvöladiks, nesuemoviks e kofudükons. Binos riskädik ad penön ladetis Tsyinänanas nen malats Tsyinänik, bi if ek ogebonöv ladetis somik te me tonats netik, latinik u Vpiks, spodots täno luveratiko ai poperonsöv. Kludo alan, kel desiron ad labön ladetis kuratik, kleibonös u gebonös kobiko e malatis Tsyinänik e tonatis Volapükik.
Gespikü bonedans anik, sagob, das „volapotamäks“ obsik fomons dili patik ä veütiki ladeta Vpanas Tsyinänik, yuföli potanis Tsyinänik ad dasevön Vpanis...“
Semikna ‚Poletti‛ älautom yegedis pro Volapükagaseds. Somo tuvobs bevü votikos de om yegedi petiädöl: „Dö vämäk“ in Volapükagased Stralopik ettimo sevädik: „Kosmopolan“ (nüm: 28 de 1896, mayul, 1). ‚Poletti‛ it äpübom sis 1888 Volapükagasedi, kel älabon tiädi: „Van kuo t'hung hua tzu tien“, kelos sinifon: „pük bal pro nets valik“ (= pük valemik). Gased at äpubon in ‚Amoy‛ dü yels ömik ye no nomiko ün mul alik. Me nüm: 21 gaseda okik ün 1895 äprimom pübi ela „Vödasbuk volik“, kela alna pö nüm fovik alik dil mö pads 20 äpubon. Leigüpo epübom eli „A Chinese and English Dictionary, new and enlarged edition (Vödasbuk cinäno-nelijapükik, segivot nulik e pegletöl)“. Suäm ata äbinon frans 12,50. Vödabuk at ninädon balido lisedi lafabik vödas Tsyinänik 12650 e telido lisedi vödas Tsyinänik 12650 peleodüköl ma stamäds ko prons ma dialeg di ‚Peiping‛ e kosädapük valemik in Tsyinän. Jäfüdisevans eloboms vemo lebuki at.
Dub dead ela ‚Poletti‛ nolan gretik Volapüka, komipan nenfenik pro valemapük ela ‚Schleyer‛, pato in Tsyinän, voban zilik pro dial jönik obas emogolom. Nem omik pomäniotom ai ko stim in jenav Volapüka.
1935, prilul, 23.
NOETS. (Vükifonät)
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1935, Nüm: 4, Pads: 29-30.
- ↑ Bükapök; pla: komädon.