De Reis’ nah Belligen/Kapittel 46

Dit is dat letzt un lustigste von allen,
Un up de Hochtid sall ‘t uns woll gefallen.

So was nu endlich All’ns in ‘n Kloren,
De Aust, de kamm, un dichte Ohren,
De lurten blot up Seiß un Hark.
Un ‘n Dag nah dat Jacobi-Mark
Dunn meiht Fritz Swart, un Dürten bünn;
Un wenn sei nich mit kamen künn,
Wat in de Irst passirt woll mal,
Denn läd’ Fritz Swart de Seiß hendal
Un rögt de Garden ehr tausamen,
Dat s’ in de Reih ded’ wedder kamen.
Un as de Rogg drög wesen ded’,
Dunn stakt Fritz Swart, un Dürten löd’,
Un löd’ so glatt un löd’ so grad’,
As wenn s’ von lütt ups laden hadd’.
Un Swart, de lacht so in sick ‘rin
Un röppt: "Na, Mudder, kumm doch swinn
Un kik Di mal dat Fäuder an,
Ob ‘t Einer beter laden kann.
Dat löd’ uns’ Dürt; un Keiner lödt dat grader!"
"Ih, wo?" seggt Swartsch. "Wo is dat maeglich, Vader!
So ‘n Fäuder laden un denn hochdütsch reden
Un wunnerschöne Vers’ herbeden
Un lesen kann s’ ok schrewen Schrift?
Ne, so ‘ne Swigerdochter giwwt ‘t
Up dese ganze Welt nich mihr!"
"Ja, Vaddersch," seggt oll Witt, "dor hest Du Recht.
Heww id Di dat nich ümmer seggt?
Ick wull, dat dat min Swigerdochter wir,
Dat sick min Corl de namen hadd’."
"Dat wir," seggt Swartsch, "doch um de Dirn’ man Schad’!
Nie, Vadder Witt, dat Du ‘t man weitst:
Min Swigerdochter is ‘t, un bliwen deiht s’ ‘t!"
De Harwst, de kümmt, un Dürten neiht ehr Linn’n
Un stoppt ehr Bedd’n, un Fritz lest in den Klenner,
Man blot, üm doch tau weiten, wenn ‘e
De Fridag nah Micheli wesen künn.
"Ne," seggt oll Swartsch, "ne, Vadder Suhr,
Wo hett de Jung’ verännert sin Natur,
Dat hei nu ümmer in de Klenner lest!
Dat Klennern is seindag’ sin Sak nich west."
"Die Menschheit lihrt meindag’ nich ut,"
Seggt Suhr, "un wenn er klennern duht,
Denn will er in der Witt’rung profentiren,
Ob dat woll Tid is, Nahmatt intauführen."
De Fridag kamm, de Klocken klungen,
As Fritz un Dürten Sid an Sid
Tausamen nah de Kirch hengungen;
Denn hüt is Fridag, hüt ward fri’t.
Un Schult un Bolt, un Snur un Witt,
Un all de Vaddern gahen mit,
Un ehre Wiwer achte an
So geiht dat nah de Kirch heran.
De Klocken klung’n noch nie as hüt:
"Ne, hürt, wo Suhr de Klocken tüht!"
Dat bimmelt un beiert, dat lüdd’t un klingt:
"Ne, hürt, wo de Köster dat ‘rute bringt!
Wat höllt hei för Takt, wat hett hei för Slag!
Hüt is ok sin Dürten ehr Ihrendag!"
De Gäst, De gahn gesetzt tausamen,
Doch as sei an de Kirchdör kamen,
Dunn ward ‘t ‘ne Unrauh in de Reihn:
"Wat is ‘es los? Wat sall gescheihn?"
Un Mudder Swartsch, so hastig, as sei kann,
De drängt sick dörch un kümmt nah Dürten ‘ran,
Un weint un rort, un seggt un röppt:
"Ach Gott, wo sick dat schrecklich dröppt!
Hir up dat sülwstig Flag, min leiwes Kind
Min leiwes Döchting, wo wi jetzund sünd,
Dor heww ‘ck Di mal eins schändlich ‘runne reten.
Segg, Kind! Segg, Döchting: Kannst Du dat vergeten?"
Un Dürten slung üm ehr den Arm,
Un Fritz, de strakt sei tru un still,
Un tröst’t un ded’ un stillt den Larm
Un treckt sei aewer ‘n Kirchensüll.
"Ja," seggt oll Swart, "wenn s’ ok den Deuwel hett
Un up de Achterbein’ sick sett’t:
Ehr Hart, süh, Vadder, dat is echt."
"Ih woll," seggt Witt, "dat heww ick ümmer seggt."
Un vör den Altor stunn de Herr Pastur;
Un ‘t wohrt nich lang’, dunn kümmt ok Köster Suhr.
Wo hett hei ‘t hild! Hei kümmt binah in ‘n Draf
Un wischt den Sweit sick von dat Lüdden af.
Wat för ‘ne Min’ un wat för ‘n Anseihn hadd ‘e!
Hei was hüt duwwelt hir, as Köster un as Vadder.
De Herr Pastur höll denn nu sine Red’
Un red’t von Leid un red’t von Freud’,
De ehr bedrapen würd’ in ehren nigen Stand
Un as hei ‘t ehr utdüden ded’,
Wat Leiwen wir, dunn’ drückten Beid’
Tau glike Tid sick still de Hand;
Un as hei frog, wat sei sick ‘hewwen wullen
In Freud’ un Leid tau Mann un Fru,
Un lewen wull’n in Leiw’ un Tru,
Dunn klung dat ‘Ja’ so hell, recht ut den Vullen;
Un as hei s’ segen ded’, dunn lep de Thran’
Ehr ut dat Og’ so still un sacht,
Ehr was ‘t, as wir nah düstre Nacht
Nu irst de rechte Sünn upgahn.
Un nu kamm Swart de Kirch entlanken,
Sick bi den Herrn Pasturen tau bedanken
För sine wunderschöne Red’
Hei hadd ‘t ok gor tau prächtig makt -
Un frog, wat em dat paßlich wesen ded’,
Un wat ‘t em nich gefällig wir,
Un wat hei em nich gewen wull de Ihr,
Un nich de Ollsch ehr Häuhnersupp probiren.
Un wat de Fru Pasturin un de leiwen Kinner
Nich ok en beten kemen ‘rinner,
Un sick nich wull’n en beten verlustiren.
Un as Herr Paster säd’, hei würd’ instellen sick
Mit all sin Volks, mit Hütt un Mütt,
Girn makt hei so ‘ne Hochtid mit,
Dunn gung ‘t nah Hus denn wedder t’rüg.
Un as dat nu tau ‘m Eten gung,
Dunn kreg de Ollsch dat Regiment,
Un trotz ehr Vülligkeiten sprung
Sei ‘rüm un wirkt un ded’ un rönnt,
So fix un grelling as ‘ne Wachtel,
Un stödd’ den Oll’n, hei süll doch staatscher sitten;
Un buten kreg de Kaeksch ‘ne Tachtel,
Wil dat s’ de Häuhnersupp oll Witten
In sinen Schot herin hadd’ gaten,
Un nödigt dor un nödigt hir:
"Ih, Vadder Köster, noch en Spir,
Du wardst jo doch nich locker laten!
Herr Paster, dit lütt Stücking noch!"
Wobi sei denn en ganzes Hauhn
Den Paster up den Töller läd’ -
"So et’n Sei doch, un bauhn Sei doch!
Wenn dat nich wir, un wenn ‘t nich ded’,
Denn wull ick nicks nich segg’n un dauhn,
Dor ‘t aewer is un dauhn hir deiht,
Un wil dat hir doch riklich. steiht,
So et’n Sei doch un dauhn Sei doch!
Man blot ‘ bit ein lütt Spirken noch!"
Un de Herr Paster lett - dat Brutpor lewen -
Dat Weltlich, dat hett ok sin Recht,
Up Geistlich ded’ hei all den Segen gewen,
Nu würd’ hei ok noch weltlich ‘rute bröcht.
Un Suhr steiht up un höllt ‘ne Red’ dorgegen:
"In diesen Theilen un vor minentwegen,
Dor kaen’n wi Beiden, de wi sünd de Ollen,
Min Vadder Swart un ick, nicks Anners duhn,
As auf die Einigkeit zu hollen,
In die Verhältniß sünd sie nun.
As regelrechter Vater red’ ich hir,
Von Dürten un nu ok von Fritzen:
Duht Ihr Euch einmal man vergritzen
Un gebt Euch einmal spitze Würd’,
Denn würd die Liebschaft fläuten gahn,
Denn ward’t Ihr die Verdrießlichkeit gewohr,
Un as ‘ne Pogg’ up ‘t Glattis sitzt Ihr dor! -
Herr Paster würd mich woll verstahn."
"Un Vivat hoch!" röppt Swart, "för unsre Kinner!"
"Un Vivat hoch!" röppt Witt un Alltausamen,
"Hoch lew’ de Brüdjam un de Brut!"
Un Jöching Schult stört’t in de Dör herinner:
"Muskanten kamen! Muskanten kamen!"
Un wat noch jichtens beinig was,
Dat springt nu up: "De Disch un Bänken ‘rut!
So, Büring, nu! Nu, Brümmer, an den Baß!"
Büring fängt nu an tau fideln,
Strickt de Fidel, dat dat krischt:
"Widewidewit! En schwedschen Hiring,
Widewidewit! Den mag ich girn."
Un bi ‘t Fideln un bi ‘t Gnideln
Springt de Knecht un springt de Dirn. -
"Un worüm, worüm dat Wesen?"
Brümmer hett de Baß in ‘n Arm. -
"Worüm hir herüm tau schesen?
Un worüm, worüm de Larm?"
"Wil Lust is so leiflich, wil Leiwen so säut,
Wil ‘t Lewen so kort is," giwwt Antwurt de Fläut,
"Wil Leiwen allein doch von Allen besteiht,
Wenn Lewen un Lust, un wenn Allens vergeiht."
Un Zipperling klimpert den Simmbagen mang:
Lütt Kindting, lütt Kindting! Is ‘t Lewen nich lang,
Denn denk doch, wenn denn doch all Ding eins vergeiht,
Dat denn doch alleinig Din Leiwen besteiht."
Un lustig föllt in denn de helle Klarnett:
Lütt Dürten mag ‘ck liden! Lütt Dürten mag ‘ck liden!
Oh, frigt doch bi Tiden! Oh, frigt doch bi Tiden!
Dat Frigen, dat Frigen, dat Frigen is nett!"
Vigelin, de schriggt los, un de Baß rummelt ‘rin,
Un de Simmbagen folgt, Klarenett achter d’rin!
Un de Fläut spelt so säut: "Wenn ok Allens vergeiht,
Uns’ lütt Dürten ehr Leiwen doch ümmer besteiht!"
"Taurügg nu! So Makt Platz nu!" röppt Swarten-Jehann,
Un Fritz un sin Dürten, de treden nu an!
"Kik, wo sei so still un so schämlich dal kickt!
Un wo ehr de Brüdjam de Hänn’ so drückt!
Ne, kik doch de Brut an, wo smuck ehr dat lett,
Un wat för ‘ne Kron in de Hor sei up hett!
Ja, Riking, ick segg Di, wenn ick sei ankik,
Kem Einer hüt Abend, ick frigte em glik!"
Un dortwischen, dor schriggt nu de helle Klarnett!
"Dat Frigen, dat Frigen, dat Frigen is nett!"
Un den Paster sin Heindrich, de kümmt mit Corlin:
"Oh, segg doch mal, Riking, wer mag dat woll sin?"
"Den Paster sin Heindrich." - Un wer is de Dirn?"
"Ih, kennst Du denn de nich? Dat ‘s Schulten-Corlin."
Un dortwischen, dor schriggt nu de lütt Vigelin:
"Widewitwit! Den Heindrich, den mag ick so girn!"
Mit de Paster-Lowise, dor kümmt nu Corl Witt:
"Ne, kikt, wo den Jungen de Kledrocks doch sitt!"
"Ja, Vadder, den lett ‘t as ‘ne römische Fiw’,
As retst Du en Gräunspecht den Start ut den Liw’."
Un mit Wittschen kümmt Swart an, mit Swartschen kümmt Witt.
"Ne, kik doch de Ollsch an, wat hett s’ noch för Tritt!
Doch ein schönes Stück Arbeit is ‘t, de ümtauwenn’n!"
Oll Witt, de denkt just so; hei spuckt in de Hänn’.
Un nu trett oll Swart up, oll Wittsch achter d’rin:
"Recht dusemang, Vaddersch, un jo nich tau swin!
De Beinen hübsch utwarts, un langsam gedreiht,
So recht mit Verstand un mit Ihrborlichkeit!"
Un Jehann treckt den Rock ut, den Haut in de Quer,
Geiht ‘ran nah Fik Schulten: "Na, Dirn, kumm mal her!"
Un Fik Schulten, de leggt up sin Schuller ehr Hand,
Un sei rückt an de Mütz, un sei strikt an den Band,
Un bald rechtsch un bald linksch wiwaken sei dwas;
Fik Schulten, de trippelt un pedd’t denn so knas,
Un Jehann pedd’t den Takt, un hei winkt mit de Hand:
"Noch fixer! Noch greller! Noch düller, Muskant!"
Un hei bögt sid in ‘t Knei, un hei weigt up den Bein
Un Fiken, de kriggt ok allmählich dat Dreihn,
Un de Falt an den Rock, de wackelt so drall,
Un nu geiht dat denn los un: "Nu wohrt Jug man All!
Herr Paster, de Tehnen! Corl Schröder, Din Bein’!"
Un Jehann, de fegt ‘rümmer, as hest ‘t nich geseihn!
Un Corl Kräuger, Franz Flürk un Corl Dus achter d’rin!
"Lütt Jöching, min Saehning! Kumm herking geswinn!
Sei danzen Di aewer, Du daemliche Jung!"
Un Jehann springt in Enn’. Herre Je, wo hei sprung!
Wo kann doch en Mannsminsch so gruglich’ uppedd’n!
Un wo jucht hei, wo röppt hei: "Solo, meine Herrn!"
Un de Thalbarger Scheper mit de rod’bunte West,
Wo de Kirl mit lütt Lisch in de Ecken ‘rüm föst’t!
Un up nimodsch versöcht hei ‘t, so as Keiner süs künn,
Un denn rüggwarts un vörwarts un anners herum;
Un hei tillfäut’t so künstlich un wippelt un hüppt,
As ‘ne Katt, wenn s’ dat Bein in dat Waters hett stippt,
Bet em enblich olI Bolt unverseihns giwwt en Stot,
Dat hei dal sick möt sett’n up oll Swartsch ehren Schot.
Un de Virturig kümmt un de preuß’sch Nummereh:
"Ih, Krischan, so böhr doch de Bein’ in de Höh!"
Un de engelsche Scheck un de Plummenplücker kümmt:
"Ne, wat doch de Scheper för ‘n Anseihn sick nimmt!"
Un de Köster kümnit ‘ranne: "Wo wär ‘s, Herr Pastur?
Was meinen Sie woll?" - "Was denn, lieber Suhr?"
"Wo wär ‘s, wenn ich in die Verhältnisse tred’
Un mit Mutter Swartsch mal herüm danzen ded’?"
"Ih wohl doch! Warum sollt’ es schicklich nich sein?
Ich wollt’, ich wär selber noch fixer zu Bein’!"
Un de lankingschen Büxen un de Schört von Kalmauk,
Wo schesen de Beiden de Del nu entlang!
Un de Schulten-Fritz seggt: "Kik den Köster mal, Dirn!
Tau morgen, dor bruk w’ kein Katekismus tau lihr’n."
Un so geiht dat denn furt, bet de Küsserdanz kümmt. -
Na, wen sick de Köster tau ‘t Küssen woll nimmt? -
Un hei geiht nah den Paster heran un hei fröggt,
Ob woll de Herr Paster tau ‘t Küssen wat seggt:
"Wär das Küssen entgegen der geistlich Natur?"
"Ih’ küssen Sie düchtig! Nur zu, lieber Suhr!"
Un de Köster oll Swartschen tau faten nu kriggt,
Un smitt ehr dor - swabb! - en por Küß in ‘t Gesicht!
"Herr Jes, Vadder Köster!" - Un: Lei di, lei di, lei di, lei-i-i!
Un unner den Arm dörch - swabb! - hett sei noch twei.
"Wo? de Köster, de ward jo woll daemlich noch ganz!"
Un oll Swart, de bestellt sick den Großvaderdanz:
"Un as uns’ Großvader de Großmauder namm,
Tor was uns’ Großvader ein Brüdigam."
"So Vaddersch! Schän’ dörch nu! Nu wedder nah vör!
Nu rechtsch üm! Nu linksch üm! Nu wedder verquer!"
As de Großvaderdanz nu is richtig tau Enn’,
Dunn setten de Ollen tau ‘t Schapskopp sick hen:
"Kreuz Kringel un Tweiback! Un nu nochmal Kür!
Un Ruten herut! Bedein’ mal Kalür!"
Un de Smid ut den Dörp, de Racker versteiht ‘t,
Von wat hei oll Witten sin Korten woll weit? -
"Adjüs ok, Herr Paster! Na, will’n Sei all gahn?
De Klock, de hett eben jo twölwen irst slahn.
Adjüs, Fru Pasturin! Na, vel schönen Dank!
Gahn S’ ok jo nich hir linksch an de Meßkuhl entlang! -
Fritz, Bengel, wo büst Du? - Kumm her mit de Lücht!
Un lücht, dat Fru Pastern dat Snubbeln nich kriggt! -
Wo is denn de Bengel? - Ne, kikt doch mal an,
Wo Ein so vergetern doch wesen kann! -
Na, nemen S’ nich aewel! Ick sülwsten kam mit;
Vadder Bolt, nimm min Korten; utspelen deiht Witt!" -
De Morgen, de gragt all, up geiht all de Sünn
Un kickt all so niglich in ‘t Finster herin;
Den Paster sin Kinner sünd ok nu all weg,
Un oll Büring, de sidelt all achter dat Stegg.
Un de Köster, de huhlwakt un lehnt an de Wand.
Dunn Fik ut de Kaek mit de Kell in de Hand!
Mit den Bessen Corlin! Mit de Swep kümmt Jehann!
Un nu: "‘Rut ut den Hus’!" denn de Kihrut geiht an.
Un oll Swart springt tau Höcht un hei klappt in de Hänn’
"So en lustigen Anfang, un so ‘n fröhliches Enn’!
Hüt Middag kamt wedder un morgen noch mal!
Denn späul wi de Knaken un Kräumels’ hendal.
Un nu gauden Morgen! Un nu gauden Weg!
Vadder Witt, fall ok jo nich herun von dat Stegg!"
Wenn Einer nu noch von mi weiten will,
Wo sick dat wider ded’ geboren,
Denn nem ‘ck em bi de Hand un ledd’ em still
Des Sünndags Abends in den Köster-Goren.
De Fleder bläuht nu wedder, Bläder gräunen,
Un Nachtigal un Wachtel slahn;
Wenn ‘ Ein nich wüßt, denn süll hei meinen,
Kein Ogenblick wir sörre dem vergahn:
Fritz steiht mit Dürten wedder Hand in Hand,
Doch üm ehr ‘rümmer spelen’ in den Sand
Twei Flaßköpp, Jungs von Liw un Lewen -
Wat möt dat för ‘n por Kirls eins gewen!
Un Dürten bögt sick tau den Lüttsten nedder
Un böhrt em up un strikt dat Hor em glatt,
Kickt in dat blage Og’ sick satt
Un lacht un küßt un kickt denn wedder.
Un Fritz, de Öllst, de krawwelt sick in Enn’
Un klaspert an sin Vaders Lenn’
Un reckt den einen Arm tau Höcht,
Un kickt em an, as hadd’ hei seggt:
"Mi ok! Mi ok! Ick will ok baben sitten.
Worüm nimmt Mutter blot den Lütten?"
Un Swartsch, de röppt: "Kumm, Saehning, kumm!"
Un halt ut ehre Tasch ‘ne backte Plumm,
Un wis’t em de! "Kik mal dat Plümming!
Kumm herking! Leinig, leinig kümming!"
Un as hei kümmt, nimmt sei em up den Schot.
"Dat Gahn," seggt Swart, "ward em noch swer,
Hei ‘s mit so Krüz noch nich tau Schick,
Hei wackelt noch so hen un her;
De Lütt, dat is en dägter Stück."
Un Dürten bringt den Lütten nah den Ollen,
Dor kriggt hei glik de Pips tau hollen
Un ritt: "Wo?" seggt oll Swart, "Gott, Du bewohr!
Wat hett dat Ding för Forsch! Ick glöw’ noch gor,
Du rittst de Pip mi ‘rute ut de Tähnen!
Dat mag en Kirl noch warden kaenen!"
"Dat segg ick ok," seggt Köster Suhr,
"Dat segg ick ok, Gevatter Swart,
Er hätt ‘ne kanebalische Natur,
Er hätt mir gestern in ‘t Gesicht ‘rüm klart
Un hätt mir in den Bort gezogen,
Mich lies das Wasser piplings aus die Ogen.
Un Dürten, segg ick, darauf thu mich sehn,
Daß keine Fehler nich geschehn,
Man jo nich in de Jugend all verzogen!"
Un Dürten nimmt den Lütten wedder,
Un küßt un strakt em sine Backen.
Oll Swarten ward de Kopp dal sacken,
Hei kickt so irnsthafft vör sick nedder,
As wenn hei sick ‘ne Sak recht aewerläd’,
Wid weg mit sin Gedanken wesen ded’;
Un as hei up sick nahsten richt’t,
Dunn was sin wrampig oll Gesicht
So klor un fründlich antauseihn.
"Ne, Köster," säd’ hei, "ne, dat glöw ick nich,
Uns’ Dürten ward de Kinners nich verteihn.
Kik Fritzen an! - Ick heww em slagen,
Un Mutter hett em fast dat Fell aftagen,
Un Du hest ok Din Maeglichst dahn,
Un doch gung ‘t mit den Jungen scheif,
Denn, as hei süll up Reisen gahn,
Dunn was hei man en groten Sleif.
De Reis’ - ick will dat ingestahn -
De ded’ em ok tau vel nich nützen.
Ne, Köster, Dürten makt ut Fritzen
En Kirl, so as hei vör Di steiht,
Un dat mit luter Fründlichkeit.
Mit gaude Würd’ un Küssen, Straken
Ded’ sei ut em en Kirl irst maken:
Un - kik em an! - So hett sei ‘n tagen,
So wüßt sei em mit Leiw’ tau nemen,
Dat ick mi sülwst in minen ollen Dagen
Fast vör min eigen Kind möt schämen. -
De Reis’, dat was en dummes Stück,
Doch dörch de Reis’ hadd’n wi dat Glück,
Dat Fritz un Dürten Hochtid höllen;
D’rüm will’n wi up de Reis’ nich schellen,
Wenn ok de Lüd’s sick d’raewer dauhn monkiren.
Lat doch dat daemlich Takel reden! -
Min Ollsch un ick, wi lewen nu in Freden,
As wenn wi wedder Brutlüd’ wiren.
Un, Vadder, dat ‘s nu keine Frag’,
Du hest nu ok vel beter Dag’;
Un dat ded’ Dürten ganz allein prestiren!
Un, Vadder, Dürten was ‘t allein!
Un an den Jung’n, dor kannst Du ‘t seihn:
Mit den uns’ Herrgott meint dat tru,
Den giwwt hei eine gaude Fru!"