Bundsdagsdebatt 17. Juni 2004: Bidrag Wolfgang Börnsen

Zweiter Bericht der Bundesrepublik gemäß Artikel 15 Abs. 1 der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen. Unterrichtung der Bundesregierung.
Author:	Wolfgang Börnsen
Text type:	Reed
Comment:	betern Textborn nödig from: Bundsdagsdebatt 17. Juni 2004 över: Zweiter Bericht der Bundesrepublik gemäß Artikel 15 Abs. 1 der Europäischen Charta der Regional- oder Minderheitensprachen. Unterrichtung der Bundesregierung. (TOP 15), Bundsdags-Drucksaak 15/3200, [1] 2004
:

Verehrte Vörsitter,
leeve Fruunslüüd, leeve Mannslüüd,

nee, dat Wuurt "Präsident" gifft dat nich in uns plattdüütsche Spraak. "Vörsitter", dat lööt een düürwussenen Nedderdüütschen noch gelln, aver denn is dat uk to Enn mit de Respekt för de Obrigkeit.
Deit mi leed, Kolleg Wolfgang Thierse, man de akurate Plattdüütsche, dat is een Ur- Demokrat - de Kopp böögen? Nee, deit he nich!
Wer kennt´ hier in uns Republik nich dat Wuurt von de Dithmarscher Buurn ut de ole Tied: Lever Dood als Slav!
Een Plattdüütsche kann mehr as Brot eeten. He kümmt to sien Weltsicht dör twee Spraaken:
Hochdüütsch un Plattdüütsch.
In de Hansetied hett chanz Nordeuropa Platt snackt. Bummelich ach Millionen Lüüd in uns Republik verstohn un vertelln hüüt noch in Platt. Dat is een chanze Barg, de in twee Spraaken to Huus sünd. Un twee sünd mehr as man een. Un watt lehrt uns dat?
De plattdüütsch snaken deit, dat is lang keen Döösbaddel. Man, nich nur de Nedderdüütschen köönt sik wegn ehr twee Spraaken an de Bost kloppen un de Kopp stolt in de Nack nehm.
Nee, dat mit de twee Spraaken gelt uk för de good 50.000 Sorben in uns Land, för Dänen, Freesen un de Sinti un Roma, de bi uns to Huus sünd.
Doch dat is noch lang nich alln´s. Ingelsh oder Französch snackt de Mehrtall vun düsse Fruuns- un Mannslüüd uk noch, so ass de Mehrtall vun uns. Man, de Ünnerscheed is: de Minsch´ vun de Minnerheiten stohn för dree Spraaken: Een Weltspraak mit dat Ingeln oder Französch, een Landesspraak mit dat Hochdütsche un een Nohber- Spraak - Platt, Dänish, Freesch, Romanes oder Sorbisch.
Düt Bispill: Een plus twee, in een groode un twee anner Spraaken sik uttokenn, schall Modell in uns Europa warn; dat wülln de klooken Lüüd vun Brüssel.
Uns türkisch´, polnische oder italienische Landslüüd, de bi uns to Huus sünd, för de gellt dat uk.
In´t Johr 2000 in Lissabon hett uns Europa- Obrigkeit dat so in de Kopp kreegn un fastleggt, dat Jedeneen in all de 25 Länner in sien Moderspraak un in twee anner Spraaken "top" sien schall.
- Dree meent, dat Du dien Weltsicht nich alleen ut een Quell trecken schasst.
- Dree meent, dat Du Achtung un Respekt lehrst för un dür anner Spraaken, anner Kulturen, för Minschen, de anners sünd ass Du.
- Dree meent, dat uk de lütten Spraaken een Recht op Tookunft hemm möhn.
- Dree meent, dat annern Minschen nich utgrenzt warn.
Ik weet wohl. So ass hüüt is dat bannig swor för de, de nich Platt snacken, uns to verstahn. Se meen, se sünd buutenvör. So ass dat uns Norddüütschen geit, wenn wi in´t schöne deepe Bayern, Swoben, Hessen oder Sachsen in Urlaub sünd. Man, de Ünnerscheed is, dat eene sünd Dialekte, dat anne is een wussen- eegne Spraak.

Man, watt man will, is noch lang nich, watt man deit.
De lütten Spraaken bi uns hemm dat nich licht in uns Republik, dat gelt uk för de Plattsnacker.
In´t Fernsehen, inne Kiekkist, sünd se buutenvör; in´t Radio man aff- un ann. Bi de lütten Printmedien kannst se finn, mutt´s aver lang sööken. Bi mi to Huus gifft noch een Blatt (Zeitung) in twee Spraaken: Dänisch un Hochdüütsch; Flensborg Avis een feine Blatt. Kannst´ good lesen!
In de Hochschoolen süht dat mit de lütten Spraaken chanz ring ut. In de Grund-, Sekundar- un Berufsschooln sünd Fremdspraaken een Deel vun´n Ünnerricht - Man, Regional- un Minderheitenspraaken hörn nich darto!
Dat mutt sik ännern! Neben de Welt- un de Landes- Spraak schull de Heimat, de Nohberschafts- Spraak, vun de Kinnergarn bit henn to de Hochschoolen een Deel vun de Grundbildung sien.
Man, wenn nich, geiht dat so sinnig Barg daal mit de lütten Spraaken bi uns. Dor hölpt uk keen Spraaken- Pakt vun Lissabon. Dor is uk keen Hölp, dat uns fief Spraaken dat Qualitätsteeken hemm: "Europa Charta tauglich to sien."
Wenn dor keen Will in uns Gesellschaft is, för een nüe Lebendigkeit, süht dat ring ut mit de Tokunft vun de Tweet-Spraaken bi uns.
Dat heet anners rüm, bi de Bildung, in de Medien, för´t Gericht un bi de Behörden mutt dat mehr Kaffüüt geven för Nohberschafts- Spraaken.
Dat seggt uk dat Ministerkomitee in Straßborg. Dat hett uns Republik besöcht, hett uns opp de Finger keeken, ob wi dat uk inhooln doon, wat wi in de Charta ünnerschreeven hemm.
De Spraaken- Bericht de hüüt hier diskuteert ward, dat 500 Sieden Dokument, is de Antwort vun unse Regeerung to de Kritik ut de Europarat.
De Straßborger seng:
Dat süht nich to ring ut in Düütschland, wat de lütten Spraaken angeit. Man, de Idee vun de Europacharta is in de Kööp vun de Spezialisten, aver noch lang nich bi de Lüüd sölm ankamen. Dor mutt mehr passeern. 500 Sieden Rechtfertigung, dat is veel Papeer.
Dat reekt nich ut. Dor hörn Klümp in de Supp! De Bundesregeern mutt sik uk mit Moneten bekenn, dat se de Minnerheiten un de Plattdüütschen ernst nehm doon. Projekte in Gang to setten, dat is een Weg, man, de Institution sölm to fördern, is rein wech beeder. Wenn nich, kaam de Spraak- Minnerheiten kott över lang ünner de Räder.
De europäische Spraakencharta - wenn man so will, de Magna Charta för Tweetspraaken - will düsse Trend nah ünnen een anner Dreih geven. Se will, dat de mehr as 70 lütten Spraaken in uns Europa Bestand behooln.
Jede 7. Minsch opp uns Kontinent is in een Tweetspraak to Huus. Dat is so to seggn sien Heimat, de Sinnstiftung för sien Leven.
Nimmst Du düsse Minschen ehr Heimat-Spraak, verleern se de "Boden ünner de Fööt."
Nee, dat dörf nich ween!
Dor sünd wi uns hier in´t Parlament uk för söss Johr eenig ween. All hemm wi hier in uns Republik de Charta tostimmt.
Dütt Dokument is de Rode List för Spraaken, de op de Kipp` stahn. Griepen wi de nich ünner de Arms, gahn se dood!
Jede Wuuch starven 2-3 Spraaken opp unse Eer. Dat sünd mehr ass hunnert in´t Johr, över dusend in tein Johr. Dat is een grote Verlust för uns Minschen, för uns Kultur, för de Buntheit in uns Welt.
Nee, dor mutt man een Propp försetten!
Wenn uns de Rode List för Planeten und Tiere wichtig is, schulln wi doch uk een Hart för Lütte Spraaken hemm. Man so bummelig 7.000 hemm wi noch opp uns Welt.
Düsse Idee, Tweet- Spraaken een Tokunft to geven, weer de Anlass hier in´t Parlament för de Gründung vun uns Spraaken- Allianz. 44 Frunslüüd un Mannslüüd hemm secht, dor sünd wi darbi: Swatte, Rode, Geele und Gröne sitten an een Disch.
Se wülln, dat Regional- un Minnerheiten- Spraaken bi uns seekert un fördert warn. Nedderdüütsch is uk een Stück vun uns Kultur. Dat heet, uns Staatsministerin mutt sik uk all Plattdütschen annehm.
De Spraaken- Allianz wüll, dat man Tweetspraaken ernst nehm´n deit in uns Republik, se nich ass Folklore affdoon deit.
Wi wülln, dat nich nur 17 Länner de Spraaken- Charta teeken, nee, all de Staaten, wo dat Minnerheiten geeven deit, schülln dat doon! 45 Littmaaten (Mitglieder) sünd in uns Europaraat. 1992 keem de Spraaken- Charta opp de Welt. 12 Johr later hemm 30 Länner immer noch nich "ja" seggt darto
Wi wülln, dat de Report to de Spraaken- Charta hier in´t Parlament för´t Brett kümmt, hier in uns Bundesdach diskutiert wart.
Denn wi all weeten, wo een lütte Spraak keen Recht krigen deit, kann dat Huulen und Elend geven.
Wenn Du Di so in unse Welt umkieken deist, gifft veel to oft Haun un Steken, Mord un Doodslag.
De allermeisten vun düsse Kriege in de letzten 60 Johr opp unse Eer geev dat, wiel Minnerheiten nich to sehrs Recht kamen sünd.
Kiek Di mal de Kosovo an oder de Schann in de Sudan.
De Lütten warn vun de Groten dalldrückt, se könnt nich doon, watt se wüllt.
Spraak- Minnerheiten sünd meist ümmer darbi.
Wer sik ass wi hier in de Düütsche Bundesdach stark maken deit för´t Toleranz un Respekt bi de Umgang mit anne Spraaken, de schafft een lütt Stück Freeden, denn Spraakenrecht is uk een Minschenrecht!
In uns nüe Verfaatung för Europa is düsse Idee uk to finn. Har ik bald nich mehr glöövt.
Dat is een hohe Verdeenst vun den Ungarn un de FUEF in mien Heimatstadt Flensburg, dat dat nu doch so kaam deit.
Uk uns Allianz hett sik stark maakt för de Rechte vun de Minnerheiten in uns gode ole Europa.
In düsse Dage - wi dat so kamen deit - hemm wie een Breef kreegen vun uns Staatsminister för Europa, Hans Martin Bury.
He schrifft:
"Der Schutz der Rechte von Angehörigen nationaler Minderheiten ist auch für die Bundesregierung ein wichtiges Anliegen. In den Verhandlungen zur Verfassung wurden wichtige Fortschritte erreicht. So sieht die irische Präsidentschaft im Dokument CIG 76/04 den bereits unter italienischer Präsidentschaft ausgearbeiteten Vorschlag, nach dem die Rechte der Angehörigen von Minderheiten unter den Werten der Union in Art. I-2 ausdrücklich erwähnt werden, als nicht mehr umstritten an. Die Bundesregierung wird den sich hierbei abzeichnenden Konsens unterstützen."
Wat sünd wi froh, dat dat so kaamen is. Hartliche Dank an all de, de an de Schruuv mitdreiht hemm. Doch vergeeten wi nich:
Dänen, Freesen, Sinti, Roma, Sorben un de Plattdüütschen in uns Republik bruuk nich alleen schöne Wüür, wi möhn se ünner de Arms greepen, dat se bald alleen loopen köhn.