Biblia/Genesis (Buckhalter) nove edition

GENESIS

CAPITULO 1

Quando Deo comenciava crear^[1] le celo e le terra — ² le terra essente informe e vacue, con tenebras super le facie del abysso, e un vento^[2] de Deo planante super le facie del aqua — ³ Deo diceva, 'Sia le lumine'. E il habeva lumine.

⁴ Deo videva que le lumine esseva bon, e Deo separava le lumine del tenebras. ⁵ Deo appellava le lumine die e Ille appellava le tenebras nocte. Assi il habeva vespere e il habeva matino, un prime die^[3].

⁶ Deo diceva, 'Sia un extension^[4] in le medie del aqua, que illo separa aqua de aqua'. ⁷ Deo faceva le extension e illo separava le aqua que esseva sub le extension del aqua que esseva super le extension. E il esseva assi.

⁸ Deo appellava le extension celo. Assi il habeva vespere e il habeva matino, un secunde die.

⁹ Deo diceva, 'Que le aqua sub le celo se reuni in un loco, quo le solo sic appare'. E il esseva assi. ¹⁰ Deo appellava le solo sic terra, e le reunion de aquas Ille appellava mares. Deo videva que isto esseva bon.

¹¹ Alora Deo diceva, 'Que le terra produce le vegetation: plantas seminifere, arbores de fructo de omne specie super le terra que produce fructo seminifere'. E il esseva assi. ¹² Le terra produceva le vegetation: plantas seminifere de omne specie, e arbores de omne specie producente fructo seminifere. Deo videva que isto esseva bon. ¹³ Assi il habeva vespere e il habeva matino, un tertie die.

¹⁴ Deo diceva, 'Sia luminares in le extension del celo pro separar le die del nocte; illos servira de signos pro le tempores fixate — le dies e le annos; ¹⁵ e illos servira de luminares in le extension del celo pro illuminar le terra'. E il esseva assi. ¹⁶ Deo faceva le duo grande luminares, le major luminar pro dominar le die, e le minor luminar pro dominar le nocte, e le stellas. ¹⁷ E Deo los mitteva in le extension del celo pro illuminar le terra, ¹⁸ pro dominar le die e le nocte, e pro separar le lumine del tenebras. Deo videva que isto esseva bon. ¹⁹ Assi il habeva vespere e il habeva matino, un quarte die.

²⁰ Deo diceva, 'Que le aquas essama de creaturas vivente, e que aves vola super le terra trans le extension del celo'. ²¹ Deo creava le grande monstros del mar, e tote le creaturas vivente de omne specie que repe, con que le aquas essamava; e tote le aves alate de omne specie. Deo videva que isto esseva bon.

²² Deo les benediceva, dicente, 'Sia fertile e multiplica vos; plena le aquas in le mares; e que le aves se multiplica super le terra. ²³ Assi il habeva vespere e il habeva matino, un quinte die. ²⁴ Deo diceva, 'Que le terra produce omne specie de creatura vivente: bestial, reptiles, e bestias salvage de omne specie'. E il esseva assi. ²⁵ Deo faceva bestias salvage de omne specie, e bestial de omne specie, e omne specie de reptiles del terra. Deo videva que isto esseva bon. ²⁶ Alora Deo diceva, 'Que nos face le homine a nostre imagine, secundo nostre similantia. Illes dominara super le pisces del mar, le aves del celo, le bestial, tote le terra, e tote le reptiles que repe super le terra'. ²⁷ Assi Deo creava le homine a Su imagine, al imagine de Deo Ille le creava, masculo e femina Ille les creava. ²⁸ Deo les benediceva e Deo les diceva, 'Sia fertile e multiplica vos; plena le terra e subjecta lo; e domina super le pisces del mar, super le aves del celo, e super tote le creaturas vivente que repe super le terra.

²⁹ Deo diceva, 'Ecce io ha date vos omne planta seminifere que es super le terra, e omne arbore que produce fructo seminifere; illos essera le vostre pro alimento. ³⁰ E a omne le animales super le terra in le quales il ha le halito de vita, (io da) omne le plantas verde pro alimento'. E il esseva assi. ³¹ Deo videva toto que Ille habeva facite e ecce, illo esseva multo bon. Assi il habeva vespere e il habeva matino, le sexte die.

CAPITULO 2

Le celo e le terra esseva complite, e lor panoplia.

² Le septime die Deo compliva le obra que Ille habeva facite, e Ille cessava^[5] le septime die de tote le obras que Ille habeva facite. ³ Deo benediceva le septime die e lo declarava sancte, proque a illo Deo cessava de tote Su obra de creation que Ille habeva facite. ⁴ Tal es le historia del celo e del terra quando illos esseva create.

⁵ Quando le Senior Deo faceva le terra e le celo — quando nulle arbusto esseva ancora super le terra e nulle herbas del campo habeva germinate ancora, proque le Senior Deo non habeva mandate le pluvia super le terra, e il non habeva alicun homine pro cultivar le solo, ⁶ ma un fluxo^[6] se elevava del terra e rigava tote le facie del solo — ⁷ le Senior Deo formava le homine^[7] del pulvere del terra^[8]. Ille sufflava in su nares le halito del vita, e le homine deveniva un esser vivente.

⁸ Le Senior Deo plantava un jardin in Eden, verso le est, e poneva ibi le homine que Ille habeva formate. ⁹ E del terra le Senior Deo faceva crescer omne arbore que esseva agradabile al vista e bon pro alimento, e le arbore de vita in le medio del jardin, e le arbore del cognoscentia del bon e del mal.

¹⁰ Un riviera sorti de Eden pro rigar le jardin, e alora illo se divide e deveni quatro brancas. ¹¹ Le nomine del prime es Pishon, que es illo que ambi tote le terra de Havilah, ubi se trova le auro. ¹² Le auro de ille terra es bon; on trova ibi le bdellium, e le onyche. ¹³ Le nomine del secunde riviera es Gihon, que es illo que ambi tote le terra de Cush. ¹⁴ Le nomine del tertie riviera es Tigris, que es illo que flue al est de Asshur. E le quarte riviera es le Euphrates.

¹⁵ Le Senior Deo prendeva le homine e le poneva in le jardin de Eden, pro cultivar lo e pro attender lo. ¹⁶ E le Senior Deo commandava le homine, a saper, 'De omne arbores del jardin tu pote mangiar; ¹⁷ ma del arbore de cognoscentia del bon e del mal, tu non mangiara; nam si tosto que tu mangia de illo tu morira'. ¹⁸ Le Senior Deo diceva, 'Il non es bon que le homine sia sol; io le facera un adjuta convenibile a ille. ¹⁹ Le Senior Deo formava del terra omne bestias salvage e omne aves del celo, e Ille los apportava al homine pro vider que ille los appellarea; e quecunque le homine appellava cata creatura vivente, isto esserea su nomine. ²⁰ E le homine dava nomines a tote le bestial e al aves del celo e a omne bestias salvage; ma pro Adam il non se trovava un adjuta convenibile a ille. ²¹ Alora le Senior Deo faceva cader un somno profunde super le homine; e, durante que ille dormiva, Ille prendeva un de su costas e claudeva le carne a su loco. ²² Le Senior Deo formava un femina del costa que Ille habeva prendite del homine; e Ille la apportava al homine. ²³ Alora le homine diceva, 'Ista al fin es osso de mi ossos e carne de mi carne. Ista se appellara Femina^[9] nam del homine^[10] illa es prendite. ²⁴ Pro esso, un homine lassa su patre e su matre e se adhere a su sposa, quo illes deveni un carne.

²⁵ Le homine e su sposa esseva tote duo nude, totevia illes non habeva vergonia.

CAPITULO 3

Le serpente esseva le plus astute de tote le bestias salvage que le Senior Deo habeva facite. Ille diceva al femina, 'An Deo ha vermente dicite que vos non mangiara de ulle arbore del jardin?' ² Le femina respondeva al serpente, 'Nos pote mangiar le fructo del altere arbores del jardin. ³ Ma del fructo del arbore que es in le medio del jardin, Deo nos diceva: 'Vos non debe mangiar lo, ni toccar lo, a fin que vos non mori'. ⁴ Alora le serpente diceva al femina, 'Vos non va morir, ⁵ ma Deo sape que si tosto que vos mangia de illo vostre oculos se aperira e vos essera como^[11] esseres divin^[11] qui sape le bon e le mal'. ⁶ Quando le femina videva que le arbore esseva bon pro mangiar e un delecto pro le oculos, e que le arbore esseva desirabile pro attinger le sapientia, illa prendeva de su fructo e lo mangiava. ⁷ Illa lo dava etiam a su sposo apud illa e ille lo mangiava. Alora le oculos de tote le duo se aperiva e illes percipeva que illes esseva nude; e illes se sueva folios de ficos e se faceva cincturas.

⁸ Illes audiva le sono del Senior Deo passante in le jardin in le fresco del die; e le homine e su sposa se celava del Senior Deo inter le arbores del jardin. ⁹ Le Senior Deo appellava al homine e le diceva, 'Ubi es tu?' ¹⁰ Ille respondeva, 'Io audiva tu sono in le jardin, e io habeva timor proque io esseva nude, dunque io me celava'. ¹¹ Alora Ille demandava, 'Qui te diceva que tu esseva nude? Mangiava tu del arbore del qual io te habeva prohibite de mangiar?' ¹² Le homine diceva, 'Le femina que Tu poneva juxta me — illa me dava del arbore, e io lo mangiava'. ¹³ Le Senior Deo diceva al femina, 'Que es isto que tu ha facite!' Le femina respondeva, 'Le serpente me dupava, e io lo mangiava'. ¹⁴ Alora le Senior Deo diceva al serpente, 'Pois que tu ha facite isto, tu essera plus execrate que omne le bestial, e que omne le bestias salvage: super tu ventre tu repera e tu mangiara le pulvere omne le dies de tu vita. ¹⁵ Io ponera inimicitate inter te e le femina, e inter tu prole e le sue; illes colpara tu capite, e tu colpara lor talon'. ¹⁶ E al femina Ille diceva, 'Io facera tu dolores de graviditate multo acute; tu parera infantes con pena. ¹⁷ Totevia tu anhelara pro tu sposo, e ille te dominara'. A Adam Ille diceva, 'Pois que tu obediva a tu sposa e mangiava del arbore super le qual io te commandava que tu non mangiara de illo — maledicte sia le terra a causa de te. Con travalio tu mangiara de illo omne le dies de tu vita: ¹⁸ Illo te producera spinos e cardo. Ma tu alimento essera le herbas del campo; ¹⁹ con le sudor de tu visage tu mangiara le pan, usque tu retorna al terra, nam de illo tu ha essite prendite. Nam pulvere es tu e al pulvere tu retornara'. ²⁰ Le homine appellava su sposa Eva^[12], proque illa esseva le matre de omne viventes^[13]. ²¹ Le Senior Deo faceva vestimentos de pelle pro Adam e su sposa, e les vestiva.

²² Le Senior Deo diceva, 'Ecce le homine se ha facite como uno de nos, cognoscente le bon e le mal; e ora que ille non tende le mano e prende etiam del arbore de vita, e mangia de illo, e vive eternemente!' ²³ Pro esso le Senior Deo le banniva del jardin de Eden, a cultivar le solo de ubi ille esseva prendite. ²⁴ Ille expulsava le homine e, al est del jardin de Eden, placiava le cherubim e le flamma del spada tornante pro guardar le via al arbore de vita.

CAPITULO 4

Le homine cognosceva^[14] su femina Eva, e illa concipeva e pareva Cain, e illa diceva, 'Io ha ganiate^[15] un infante mascule con le adjuta del Senior'.

² Illa pareva alora su fratre Abel. Abel deveniva un pastor de oves, e Cain deveniva un laborator del solo.

³ In le curso del tempore, Cain apportava al Senior un offerta del fructo del solo; ⁴ e Abel, del parte sue, apportava le plus selecte del primogenitos de su grege. Le Senior prestava attention a Abel e su offerta, ma a Cain e su offerta Ille non prestava attention. ⁵ Cain esseva multo turbate e su visage cadeva. ⁶ Alora le Senior diceva a Cain, 'Proque es tu turbate, e proque es tu visage cadite?^{[16] 7} Certo si tu age ben tu essera orgoliose, e si tu non age ben le peccato quatta al porta e su anhelo es verso te; ma tu pote dominar lo'.

⁸ Cain diceva a su fratre Abel, 'Que^[17] nos va al campo'^[17]. ⁹ E quando illes esseva in le campo, Cain attaccava su fratre Abel e le occideva. Le Senior diceva a Cain, 'Ubi es Abel tu fratre?' ¹⁰ E ille diceva, 'Io non lo sape. Es io le guarda de mi fratre?' ¹¹ Alora Ille diceva, 'Que ha tu facite? Ascolta, le sanguine de tu fratre clama a me del terra! Ergo, tu essera plus maledicte que le terra^[18] que aperiva su bucca pro reciper de tu mano le sanguine de tu fratre. ¹² Si tu cultiva le solo illo non te dara plus su fortia. Tu essera un vagabundo incessante super le terra'. ¹³ Cain diceva al Senior, 'Mi castigo es troppo grande pro supportar lo! ¹⁴ Pois que tu me ha bannite hodie del solo, e io debe evitar tu presentia e devenir un vagabundo incessante super le terra — alicuno qui me incontra pote occider me!' ¹⁵ Le Senior le diceva, 'Io promitte, si alicuno occide Cain, Cain essera vengiate septuple'. E le Senior poneva un marca super Cain a fin que alicuno qui le incontrava non le occiderea.

¹⁶ Cain sortiva del presentia del Senior e habitava in le region de Nod, al est de Eden.

¹⁷ Cain cognosceva su sposa, e illa concipeva e pareva Enoch. ¹⁸ E alora ille fundava un citate al qual ille dava le nomine de su filio Enoch. A Enoch nasceva Irad, e Irad ingenerava Mehujael, e Mehujael ingenerava Methushael, e Methushael ingenerava Lamech. ¹⁹ Lamech prendeva duo sposas: le nomine de una esseva Adah, e le nomine del altera esseva Zillah.

²⁰ Adah pareva Jabal; ille esseva le ancestre de illes qui habita in tentas e inter greges. ²¹ Le nomine de su fratre esseva Jabal; ille esseva le ancestre de omnes qui musicava super le lyra e le pipa.

²² Quanto a Zillah, illa pareva Tubal-cain qui forgiava omne instrumentos de cupro e ferro. Le soror de Tubal-cain esseva Naamah.

²³ Lamech diceva a su sposas,

'Adah e Zillah, ascolta mi voce;
Sposas de Lamech, audi mi parola.
Pro mi vulnere io ha occidite un homine,
e pro mi contusion, un puero.
²⁴ Si Cain es vengiate septuple
Alora Lamech septanta-septuple'.

²⁵ Adam cognosceva su sposa de nove, e illa pareva un filio e le appellava Seth, a saper, 'Deo me ha date^[19] un altere infante in loco de Abel', nam Cain le habeva occidite. ²⁶ E a Seth, a su vice, un filio nasceva, e ille le appellava Enosh. Il esseva alora que on comenciava a invocar le nomine del Senior.

CAPITULO 5

Isto es le conto del linea de Adam. Quando Deo creava le homine, Ille le faceva al imagine de Deo; ² Ille creava le masculo e le femina. E quando illes esseva create, Ille les benediceva e les appellava Homine. ³ Quando Adam habeva cento trenta annos ille ingenerava un filio a su similantia e su imagine, e ille le appellava Seth. ⁴ Post le nascentia de Seth, Adam viveva octo centos annos e ingenerava filios e filias. ⁵ Tote le dies del vita de Adam esseva nove centos trenta annos; alora ille moriva. ⁶ Quando Seth habeva cento cinque annos, ille ingenerava Enosh. ⁷ Post le nascentia de Enosh, Seth viveva octo centos septe annos e ingenerava filios e filias. ⁸ Tote le dies de Seth esseva nove centos dece-duo annos; alora ille moriva. ⁹ Quando Enosh habeva novanta annos, ille ingenerava Kenan. ¹⁰ Post le nascentia de Kenan, Enosh viveva octo centos dece-cinque annos e ingenerava filios e filias. ¹¹ Tote le dies de Enosh esseva nove centos cinque annos; alora ille moriva.

¹² Quando Kenan habeva septanta annos ille ingenerava Mahalalel. ¹³ Post le nascentia de Mahalalel, Kenan viveva octo centos quaranta annos e ingenerava filios e filias. ¹⁴ Tote le dies de Kenan esseva nove centos dece annos; alora ille moriva.

¹⁵ Quando Mahalalel habeva sexanta cinque annos, ille ingenerava Jared. ¹⁶ Post le nascentia de Jared, Mahalalel viveva octo centos trenta annos e ingenerava filios e filias. ¹⁷ Tote le dies de Mahalalel esseva octo centos novanta cinque annos; alora ille moriva. ¹⁸ Quando Jared habeva cento sexanta-duo annos, ille ingenerava Enoch. ¹⁹ Post le nascentia de Enoch, Jared viveva octo centos annos e ingenerava filios e filias. ²⁰ Tote le dies de Jared esseva nove centos sexanta-duo annos; alora ille moriva.

²¹ Quando Enoch habeva sexanta-cinque annos, ille ingenerava Methusaleh. ²² Post le nascentia de Methusaleh, Enoch camminava con Deo tres centos annos; e ille ingenerava filios e filias. ²³ Tote le dies de Enoch esseva tres centos sexanta-cinque annos. ²⁴ Enoch camminava con Deo; alora ille non esseva plus, proque Deo le prendeva.

²⁵ Quando Methusaleh habeva cento octanta-septe annos ille ingenerava Lamech. ²⁶ Post le nascentia de Lamech, Methusaleh viveva septe centos octanta-duo annos, e ingenerava filios e filias. ²⁷ Tote le dies de Methusaleh esseva nove centos sexanta nove annos; alora ille moriva.

²⁸ Quando Lamech habeva cento octanta-duo annos, ille ingenerava un filio. ²⁹ E ille le appellava Noe, e diceva, 'Iste nos providera de alleviation^[20] de nostre labor e del travalio de nostre manos proveniente del solo que le Senior ha maledicite'. ³⁰ Post le nascentia de Noe, Lamech viveva cinque centos novanta-cinque annos e ingenerava filios e filias. ³⁵ Tote le dies de Lamech esseva septe centos septanta-septe annos; alora ille moriva.

³² Quando Noe habeva cinque centos annos ille ingenerava Shem, Cham, e Japheth.

CAPITULO 6

Quando le homines comenciava a multiplicar se super le terra e filias esseva nascite a illes, ² le esseres divin^[21] videva como le filias del homines esseva belle e prendeva de inter illas pro sposas totes que illes seligeva. ³ Le Senior diceva, 'Mi halito non restara^[22] eternemente in le homine, pois que etiam ille es carne; que su dies sia cento vinti annos'. ⁴ Il esseva alora, e etiam plus tarde, que le gigantes appareva super le terra — quando le esseres divin cohabitava con le filias del homine, qui les pareva infantes. Illes esseva le heroes del antiquitate, le homines del renomine.

⁵ Le Senior videva como le mal del homine super le terra esseva grande, e como omne le planos meditate in su mente esseva semper nihil salvo le mal. ⁶ Alora le Senior regrettava que Ille habeva facite le homine super le terra, e Su corde se attristava. ⁷ Le Senior diceva, 'Io va exterminar del terra le homines que io creava — homines con bestias, creaturas reptile, e aves del celo, nam io regretta que io les faceva'.

⁸ Ma Noe trovava le favor del Senior.

⁹ Ecce le linea de Noe: Noe esseva homine juste; ille esseva integre in su etate; Noe camminava^[23] con Deo. ¹⁰ Noe ingenerava tres filios: Shem, Cham e Japheth.

¹¹ Le terra deveniva corrupte coram Deo; le terra se plenava de violentia. ¹² Quando Deo videva como le terra esseva corrupte, nam omne carne habeva corrumpite su via super le terra, ¹³ Deo diceva a Noe, 'Io me ha resolvite a facer un fin de tote carne, quia le terra es plen de violentia a causa de illes: io va destruer les con le terra. ¹⁴ Face un arca de ligno de gopher; dispone le arca con compartimentos, e picia lo intra e foras. ¹⁵ Face lo assi: le longitude del arca habera tres centos cubitos, su largessa cinquanta cubitos, e su altitude trenta cubitos. ¹⁶ Mitte un fenestra^[24] in le arca, e fini^[25] lo intra un cubito del alto^[25]. Mitte le entrata del arca in su latere; face in illo un prime, un secunde, e un tertie etage.

¹⁷ Del parte mie, Io va lancear le diluvio — aquas super le terra — pro destruer omne carne que ha le halito de vita sub le celo; toto que es super le terra perira. ¹⁸ Ma Io establira Mi alliantia con te, e tu entrara in le arca, con tu filios, tu sposa, e le sposas de tu filios. ¹⁹ E de toto que vive, de tote carne, tu facera entrar in le arca duo de cata specie a fin de conservar se con te; illos essera masculo e femina.

²⁰ De aves secundo lor specie, de bestial secundo lor specie, e de tote le reptiles del terra secundo lor specie, duo de cata specie venira a te pro conservar se. ²¹ Del parte tue, prende de tote le alimento que on mangia e face te un provision de illo quo illo servira de alimento pro te e pro illos'.

²² Noe lo faceva; secundo que Deo le ordinava, assi ille faceva.

CAPITULO 7

Alora le Senior diceva a Noe, 'Entra in le arca, con tote tu familia, nam Io ha vidite que tu sol es juste coram Me. ² De omne animal pur prende septe pares, le masculo e su femina, e de omne animal que non es pur, duo, un masculo e su femina; ³ del aves del celo etiam, septe pares^[26], masculo e femina, a fin de conservar lor racia super tote le terra. ⁴ Nam post septe dies Io facera pluver super le terra, quaranta dies e quaranta noctes, e Io exterminara del terra omne esser que Io ha create'.

⁵ Noe faceva justo como le Senior le habeva ordinate.

⁶ Noe habeva sex centos annos quando le diluvio veniva — aquas super le terra. ⁷ Noe con su filios, su sposa, e le sposas de su filios, entrava in le arca a causa del aquas del diluvio. ⁸ Del animales pur, del animales que non es pur, del aves, e de toto que repe super le terra, ⁹ duo de cata uno, un masculo e un femina veniva a Noe in le arca, como Deo habeva ordinate Noe. ¹⁰ E septe dies postea le aquas del diluvio veniva super le terra. ¹¹ Le sex centesime anno del vita de Noe, le secunde mense, le dece-septime die del mense, ille die omne le fontes del grande abysso se erumpeva, e le esclusas del celo se aperiva. ¹² Le pluvia cadeva super le terra quaranta dies e quaranta noctes. ¹³ Le mesme die Noe e le filios de Noe, Shem, Cham, e Japhet, entrava in le arca, con le sposa de Noe e le tres sposas de su filios — ¹⁴ illes e tote le bestias de omne specie, tote le bestial de omne specie que repe super le terra, e tote le aves de omne specie, omne ave, omne alato. ¹⁵ Illes entrava in le arca a Noe, duo de cata carne que habeva le halito de vita. ¹⁶ Assi illes qui entrava comprendeva le masculo e le femina de tote carne como Deo habeva ordinate.

¹⁷ Alora le Senior le includeva. Le diluvio esseva quaranta dies super le terra, e le aquas cresceva e elevava le arca quo illo se levava super le terra. ¹⁸ Le aquas inflava e se accresceva multo super le terra, e le arca flottava super le aquas.

¹⁹ Quando le aquas se habeva levate de plus in plus super le terra, tote le plus alte montanias ubique sub le celo se coperiva. ²⁰ Dece-cinque cubitos alte le aquas se levava supra le montanias que esseva coperite. ²¹ E tote carne que se moveva super le terra periva — aves, bestial, bestias, e toto que essamava super le terra, e tote le homines. ²² Omnes in cuje nares esseva un iota del halito de vita^[27], toto que esseva super terra sic, moriva. ²³ Tote le esseres super le terra esseva exterminate — le homine, le bestial, le reptiles, e le aves del celo; illes esseva exterminate del terra. Noe sol restava, e illes qui esseva con ille in le arca.

CAPITULO 8

²⁴ E quando le aquas se habeva inflate super le terra cento cinquanta dies, ¹ Deo memorava Noe e tote le bestias e tote le bestial que esseva con ille in le arca, e Deo faceva passar un vento super le terra, e le aquas subsideva. ² Le fontes del abysso e le esclusas del celo se tappava, e le pluvia del celo se arrestava; ³ le aquas alora recedeva gradualmente del terra. Al fin de cento cinquanta dies le aquas diminueva, ⁴ quo al septime mense, le dece-septime die del mense, le arca reposava super le montanias del Ararat. ⁵ Le aquas continuava a diminuer usque le decime mense: al decime mense, le prime die del mense, le culmines del montanias^[28] deveniva visibile.

⁶ Al fin de quaranta dies, Noe aperiva le fenestra del arca que ille habeva facite ⁷ e ille laxava le corvo; illo iva hic e ibi usque le aquas habeva siccate super le terra. ⁸ Alora ille laxava le columba pro vider si le aquas habeva discrescite super le facie del terra. ⁹ Ma le columba non poteva trovar un loco de reposo pro su pede, e retornava a ille in le arca, nam il habeva aqua super tote le terra. Dunque extendente le mano ille lo faceva entrar in le arca con ille. ¹⁰ Ille attendeva septe dies in plus, e de nove ille laxava le columba foras le arca. ¹¹ Le columba retornava a ille circa le vespere, e ecce, in su becco esseva un folio de olivo avellite! Alora Noe sapeva que le aquas habeva discrescite super le terra. ¹² Ille attendeva ancora septe altere dies e laxava le columba; ma illo non retornava plus a ille.

¹³ Le sex centos prime anno, le prime mense, le prime die del mense le aquas comenciava siccar^[29] super le terra; e quando Noe removeva le copertura del arca, ille videva que le superficie del terra siccava. ¹⁴ Le vinti-septime die del secunde mense, le terra esseva sic^[30].

¹⁵ Deo parlava a Noe assi, ¹⁶ 'Sorti del arca, tu e tu sposa, tu filios e le sposas de tu filios. ¹⁷ Face sortir con te omne le animales de omne carne que es con te: aves, bestial, e toto que repe super le terra; e lassa los essamar super le terra e esser fertile, e multiplicar se super le terra'.

¹⁸ Dunque Noe sortiva, con su filios, su sposa, e le sposas de su filios. ¹⁹ Omne animal, omne reptile, e omne ave, toto que move super le terra secundo lor familias sortiva del arca.

²⁰ Alora Noe construeva un altar al Senior e, prendente de omne animal pur, e de omne ave pur, ille offereva holocaustos super le altar. ²¹ Le Senior sensava le odor agradabile, e le Senior diceva a Se mesme, 'De nove Io non maledicera jammais le terra a causa del homine, pois que le intrigas del mente del homine es mal ab su juventute: e de nove Io non destruera jammais le viventes como Io lo ha facite.

²² Dum^[31] le terra subsiste, le semination e le messe, le frigido e le calor, le estate e le hiberno, le die e le nocte, non cessara'.

CAPITULO 9

Deo benediceva Noe e su filios e diceva a illes, 'Sia fertile e multiplica vos, e plena le terra. ² Vos essera un subjecto de timor e de terror pro omne le animales del terra e pro omne le aves del celo — toto que se move super le terra — e pro omne le pisces del mar; illos es date in vostre manos. ³ Omne le creaturas que vive servira vos de mangiar; como le plantas verde, io vos da le toto. ⁴ Tamen, vos non debe mangiar le carne con su sanguine vital. ⁵ Ma pro vostre proprie sanguine vital Io requirera un conto; Io lo requirera de omne le animales; del homine, etiam, Io requirera un conto pro le vita human, e de cata homine pro illo de su companion.

⁶ Quicunque effunde le sanguine human, per le homine essera su sanguine effundite; quia a Su imagine Deo faceva le homine. ⁷ E vos, sia fertile e multiplica vos, abunda super le terra e multiplica vos super illo'.

⁸ Deo diceva a Noe e a su filios, ⁹ 'Ora Io establi Mi alliantia con vos e con vostre descendentia que vos sequera, ¹⁰ e con omne esser vivente que es con vos — le aves, le bestial, e omne le animales — toto que ha sortite del arca, omne esser vivente super le terra. ¹¹ Io va mantener Mi alliantia con vos: nulle carne, jammais de nove, essera extirpate per le aquas de un diluvio, e il non habera, jammais de nove, un diluvio a destruer le terra'. ¹² Deo diceva etiam, 'Isto es le signo que Io fixa pro le alliantia inter Me e vos, e omne esser vivente que es con vos, pro omne le etates a venir. ¹³ Io ha fixate Mi arco in le nubes, e illo servira de un signo del alliantia inter Me e le terra. ¹⁴ Quando Io coperi le terra con nubes, e le arco appare in le nubes, ¹⁵ io memorara Mi alliantia inter Me e vos e omne esser vivente inter omne carne, quo le aquas non devenira, jammais de nove, un diluvio pro destruer omne carne. ¹⁶ Quando le arco es in le nubes, Io lo videra e memorara le alliantia perpetue inter Deo e omne esseres vivente, omne carne que es super le terra'. ¹⁷ Deo diceva a Noe, 'Illo essera le signo del alliantia que Io ha establite inter Me e omne carne que se trova super le terra'.

¹⁸ Le filios de Noe qui sortiva del arca esseva Shem, Cham, e Japhet — Cham essente le patre de Canaan. ¹⁹ Iste tres esseva le filios de Noe, e de istes tote le mundo se ramificava. ²⁰ Noe comenciava a cultivar le solo e plantava un vinia. ²¹ Ille bibeva del vino e se faceva ebrie, e ille se discoperiva intra su tenta. ²² Cham, le patre de Canaan, videva le nuditate de su patre e lo diceva a su duo fratres foras. ²³ Alora Shem e Japhet prendeva un drappo, lo placiava verso lor duo dorsos, marchava a retro, e coperiva le nuditate de lor patre; pois que lor visage esseva deviate, illes non videva le nuditate de lor patre.

²⁴ Quando Noe se eveliava de su vino e apprendeva lo que su filio cadette le habeva facite, ²⁵ ille diceva, 'Canaan sia maledicte! Que ille sia le sclavo del sclavos de su fratres'. ²⁶ E ille diceva, 'Le Senior sia benedicte, le Deo de Shem; que Canaan sia lor sclavo. ²⁷ Que Deo aggrandi Japhet^[32], e que ille habita in le tentas de Shem; e que Canaan sia lor sclavo'.

²⁸ Noe viveva post le diluvio tres centos cinquanta annos. Omne le annos de Noe esseva nove centos cinquanta; alora ille moriva.

CAPITULO 10

Istos es le linea de Shem, Cham, e Japhet, le filios de Noe: filios les nasceva post le diluvio.

² Le descendentes de Japhet: Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Meshech, e Tiras. ³ Le descendentes de Gomer: Ashkenaz, Riphath, e Togarmah. ⁴ Le descendentes de Javan: Elishah e Tarshish, le Kittim e le Dodanim^[33]. ⁵ De illes le nationes maritime se ramificava. Illes^[34] es le descendentes de Japhet^[34] per lor paises — cata con su linguage — lor clanes e lor nationes.

⁶ Le descendentes de Cham: Cush, Mizraim, Put, e Canaan. ⁷ Le descendentes de Cush: Seba, Havilah, Sabtah, Raamah, e Sabteca. Le descendentes de Raamah: Sheba e Dedan.

⁸ Cush etiam ingenerava Nimrod, qui esseva le prime potente^[35] super le terra. ⁹ Ille esseva chassator potente, gratias al Senior; pro esso on dice, 'Como Nimrod, chassator potente, gratias al Senior'. ¹⁰ Le principal^[36] de su regno esseva Babylon, Erech, Accad, e Calneh^[37] in le pais de Shinar. ¹¹ Ab ille pais Asshur sortiva e construeva Nineveh, Rehoboth-ir, Calach, ¹² e Resen inter Nineveh e Calach — illo es le grande citate.

¹³ Mizraim ingenerava le Ludim, le Anamim, le Lehabim, le Naphtuchim, ¹⁴ le Pathrusim, le Casluhim, e le Caphtorim, de ubi le Philisteos sortiva.

¹⁵ Canaan ingenerava Sidon, su primogenito, e Heth; e le Jebusitas, ¹⁶ le Amoritas, le Girgashitas, le Hivitas, le Arkitas, le Sinitas, ¹⁷ le Arvaditas, le Zemaritas, e le Chamathitas.

¹⁸ Postea le clanes del Canaanitas se dispersava. ¹⁹ Le territorio canaanita^[38] extendeva ab Sidon usque Gerar, apud Gaza, e usque Sodom, Gomorrah, Admah, e Zeboiim apud Lasha. ²⁰ Istes es le descendentes de Cham, secundo lor clanes e linguages, de lor paises e nationes.

²¹ Filios nasceva etiam a Shem, le ancestre de omne le descendentes de Ebor, e le fratre senior de Japhet. ²² Le descendentes de Shem: Elam, Asshur, Arpakshad, Lud e Aram. ²³ Le descendentes de Aram: Uz, Chul, Gether, e Mash. ²⁴ Arpakhshad ingenerava Shelach, qui ingenerava Eber. Duo filios nasceva a Eber: le nomine de uno esseva Peleg^[39], nam durante su dies le terra esseva partite; e le nomine de su fratre esseva Joqtan. ²⁶ Joqtan ingenerava Almodad, Sheleph, Hazarmaveth, Jerah, ²⁷ Hadoram, Uzal, Diklah, ²⁸ Obhal, Abimael, Sheba, ²⁹ Ophir, Havilah, e Jobob; omne istes esseva le descendentes de Joqtan. ³⁰ Lor colonias extendeva ab Mesha usque Sephar, le pais montan^[40] del est. ³¹ Istes es le descendentes de Shem secundo lor clanes e linguages, per lor paises, secundo lor nationes.

³² Istes es le gruppamentos del descendentes de Noe, secundo lor origines, per lor nationes; e de istes le nationes se ramificava super le terra post le diluvio.

CAPITULO 11

Tote le terra habeva le mesme linguage e le mesme parolas. ² Quando le homines migrava del est, illes attingeva un valle in le pais de Shinar e se establiva ibi. ³ Illes diceva le unes al alteres, 'Veni, que nos face briccas, e los coce dur'. Le briccas les serviva de petra, e le bitumine les serviva de mortero. ⁴ Alora illes diceva, 'Veni, que nos construe nos un citate, e un turre cuje apice es in le celo, pro facer nos le renomine; si non, nos essera dispersate super tote le mundo'. ⁵ Le Senior descendeva pro reguardar le citate e le turre que le homine habeva construite, ⁶ e le Senior diceva, 'Si, como un gente con un linguage pro omnes, illes ha comenciate a facer assi, alora nihil que illes se propone essera foras lor attingimento. ⁷ Que nos descende, alora, e confunde ibi lor parola, quo le unes non comprendera le parola del alteres'. ⁸ Dunque le Senior les dispersava ab ibi super le facie de tote le terra; e illes cessava de construer le citate. ⁹ Pro esso on le appellava Babel^[41], proque ibi le Senior confundeva^[42] le parola de tote le terra; e ab ibi le Senior les dispersava super le facie de tote le terra.

¹⁰ Isto es le linea de Shem. Shem habeva cento annos quando ille ingenerava Arpachshad, duo annos post le diluvio. ¹¹ Post le nascentia^[43] de Arpachshad, Shem viveva cinque centos annos e ingenerava filios e filias.

¹² Quando Arpachshad habeva trenta-cinque annos ille ingenerava Shelach. ¹³ Post le nascentia de Shelach, Arpachshad viveva quatro centos tres annos e ingenerava filios e filias.

¹⁴ Quando Shelach habeva trenta annos, ille ingenerava Eber. ¹⁵ Post le nascentia de Eber, Shelach viveva quatro centos tres annos e ingenerava filios e filias.

¹⁶ Quando Eber habeva trenta-quatro annos, ille ingenerava Peleg. ¹⁷ Post le nascentia de Peleg, Eber viveva quatro centos trenta annos e ingenerava filios e filias.

¹⁸ Quando Peleg habeva trenta annos ille ingenerava Reu. ¹⁹ Post le nascentia de Reu, Peleg viveva duo centos nove annos e ingenerava filios e filias.

²⁰ Quando Reu habeva trenta duo annos ille ingenerava Serug. ²¹ Post le nascentia de Serug, Reu viveva duo centos septe annos e ingenerava filios e filias.

²² Quando Serug habeva trenta annos, ille ingenerava Nahor. ²³ Post le nascentia de Nahor, Serug viveva duo centos annos e ingenerava filios e filias.

²⁴ Quando Nahor habeva vinti-nove annos, ille ingenerava Terah. ²⁵ Post le nascentia de Terah, Nahor viveva cento dece-nove annos e ingenerava filios e filias.

²⁶ Quando Terah habeva septanta annos ille ingenerava Abram, Nahor, e Haran. ²⁷ Isto es le linea de Terah: Terah ingenerava Abram, Nahor, e Haran; e Haran ingenerava Lot. ²⁸ Haran moriva durante le vita de^[44] su patre Terah, in su pais natal, in Ur in Chaldea.

²⁹ Abram e Nahor se prendeva sposas; le nomine del sposa de Abram esseva Sarai, e le del sposa de Nahor esseva Milcah, filia de Haran, patre de Milcah e Iscah. ³⁰ Sarai esseva sterile; illa non habeva un infante.

³¹ Terah prendeva su filio Abram, su granfilio Lot, filio de Haran, e su filia affin Sarai, le sposa de su filio Abram, e illes se poneva a marchar insimul ab Ur de Chaldea verso le pais de Canaan; ma quando illes habeva venite usque Haran, illes restava ibi. ³² Le total del dies de Terah esseva duo centos cinque annos; Terah moriva in Haran.

CAPITULO 12

Le Senior diceva a Abram, 'Sorti de tu pais^[45] natal e del domo de tu patre al pais que Io te monstrara. ² Io facera de te un grande nation, e Io te benedicera; Io facera tu nomine grande, e tu essera un benediction. ³ Io benedicera les qui te benedice e maledicera les qui te maledice; e omne le familias del terra se benedicera per te'.

⁴ Abram sortiva como le Senior le habeva ordinate, e Lot le accompaniava. Abram habeva septanta-cinque annos quando ille partiva de Haran.

⁵ Abram prendeva su sposa Sarai e Lot, filio de su fratre, e tote le tresor que illes habeva amassate, e le personas que illes habeva acquirite in Haran; e illes se poneva a marchar al pais de Canaan.

⁶ Quando illes arrivava in le pais de Canaan, Abram passava per le pais usque le sito de Shechem, al terebintho de Moreh. Le canaanitas esseva alora in le pais.

⁷ Le Senior appareva a Abram e diceva, 'Io dara iste pais a tu descendentes'. Alora ille construeva ibi un altar al Senior qui le habeva apparite. ⁸ Ab ibi ille passava al pais montan al est de Bethel e erigeva su tenta, Bethel essente al west e Ai al est; e ille construeva ibi un altar al Senior, e invocava le nomine del Senior. ⁹ Alora Abram viagiava per grados verso le Sud.

¹⁰ Il habeva un fame in le pais, e Abram viagiava a Egypto pro sojornar ibi, nam le fame esseva acute in le pais. ¹¹ Quando ille esseva super le puncto de entrar in Egypto, ille diceva a su sposa Sarai, 'Io sape como tu es femina belle. ¹² Quando le egyptianos te vide, illes dicera, 'Illa es su sposa', e illes me occidera e te lassara viver. ¹³ Dice, io te roga, que tu es mi soror, quo il pote ir ben pro me a causa de te, e quo^[46] io pote restar vive, gratias a te'.

¹⁴ Quando Abram entrava in Egypto, le egyptianos videva como le femina esseva multo belle. ¹⁵ Le cortesanos de Pharaon la videva e la laudava a Pharaon, e on apportava le femina al palatio de Pharaon. ¹⁶ E a causa de illa il iva ben pro Abram; ille acquireva oves, boves, asinos mascule e feminin, e camelos.

¹⁷ Ma le Senior affligeva Pharaon e su domo con plagas potente a causa de Sarai, le sposa de Abram. ¹⁸ Pharaon appellava Abram e le diceva, 'Que es isto que tu me ha facite? Proque non me diceva tu que illa es tu sposa? ¹⁹ Proque diceva tu, 'Illa es mi soror', quo io la prendeva pro mi sposa? Ora, ecce tu sposa: prende la e parti!'

²⁰ Alora Pharaon incargava homines de ille, e illes le faceva partir con su sposa e omne su possessiones.

CAPITULO 13

Ab Egypto, Abram montava verso le sud, con su sposa e omne su possessiones, insimul con Lot. ² Ora Abram esseva multo ric de bestial, argento, e auro. ³ E ille viagiava per grados ab le sud usque Bethel, al loco ubi su tenta habeva essite olim, inter Bethel e Ai, ⁴ le sito del altar que ille habeva construite previemente; e ibi Abram invocava le nomine del Senior.

⁵ Lot, qui iva con Abram, etiam habeva oves e boves e tentas, ⁶ quo le pais non les bastava pro demorar insimul; nam lor benes esseva tanto grande que illes non poteva demorar insimul. ⁷ E il habeva querelas inter le boveros del bestial de Abram e illes del bestial de Lot — le canaanitas e perizzitas habitava alora in le pais —. ⁸ Abram diceva a Lot, 'Que non sia contention inter me e te, inter mi boveros e le tues, nam nos es parentes. ⁹ Non es ante te tote le pais? Que nos separa nos Si tu i al nord, io ira al sud e si tu i al sud, io ira al nord'. ¹⁰ Levante le oculos Lot videva como tote le plana del Jordan esseva ben rigate, le toto — il esseva ante que le Senior habeva destruite Sodom e Gomorrah — usque Zoar, como le jardin del Senior, como le pais de Egypto. ¹¹ Dunque Lot se seligeva tote le plana del Jordan, e Lot viagiava al est. Assi illes se separava le un del altere. ¹² Abram restava in le pais de Canaan, e Lot se establiva in le citates del plana, erigente su tentas presso Sodom. ¹³ Jam le habitantes de Sodom esseva peccatores multo perverse^[47] contra le Senior.

¹⁴ Le Senior diceva a Abram, post le partita de ille ab Lot, 'Leva le oculos e reguarda de ubi tu sta, al nord e al sud, al est e al west, ¹⁵ nam Io da tote le terra que tu vide a te e tu descendentes pro semper. ¹⁶ Io facera tu descendentes como le pulvere del terra, quo si on pote contar le pulvere del terra, alora on pote etiam contar tu descendentes. ¹⁷ Leva te, percurre le terra, in su longitude e in su largor, nam Io te le da'. ¹⁸ Alora Abram levava su tentas, e veniva de demorar al terebinthos de Mamre, que es in Hebron, e ille construeva ibi un altar al Senior.

CAPITULO 14

Quando Amraphel rege de Shinar, Arioch rege de Ellaser, Chedor-laomer rege de Elam, e Tidal rege de Goiim ² faceva le guerra contra Bera rege de Sodom, Birshah rege de Gomorrah, Shinab rege de Admah, Shemeber rege de Zeboiim, e le rege de Bela, que es Zoar, ³ omne de istes se alliava al valle de Siddim, que es ora le Mar Morte^[48].

⁴ Durante dece-duo annos illes serviva Chedorlaomer, e in le dece-tertie anno illes se rebellava. ⁵ In le dece-quarte anno Chedorlaomer e le reges qui esseva con ille veniva e vinceva le Rephaim a Ashteroth-karnaim, le Zuzim a Cham, le Emim a Shaveh-kiriathaim, ⁶ e le Choritas in lor pais montan de Seir usque Elparan, que es presso le deserto. ⁷ Pois illes tornava e veniva a En-mishpat, que es Kadesh, e subjugava tote le territorio del Amalekitas, e etiam le Amoritas qui habitava Chazazon-tamar. ⁸ Alora le rege de Sodom, le rege de Gomorrah, le rege de Admah, le rege de Zeboiim, e le rege de Bela, que es Zoar, sortiva e se rangiava in battalia contra illes in le Valle de Siddim: ⁹ Chedorlaomer rege de Elam, Tidal rege de Goiim, Armaphel rege de Shinar, e Arioch rege de Elassor — quatro reges contra cinque. ¹⁰ Le Valle de Siddim esseva plen de fossas de bitume; e le reges^[49] de Sodom e Gomorrah, a lor fuga, se jectava in illos^[49]; le resto escappava al pais montan. ¹¹ (Le victores) capeva tote le tresor de Sodom e Gomorrah, e tote lor provisiones, e partiva. ¹² Illes prendeva etiam Lot, le filio del fratre de Abram, con su benes, e partiva; nam ille se habeva establite in Sodom.

¹³ Un fugitivo veniva a dicer a Abram le hebreo, qui demorava apud le terebinthos de Mamre le Amorita, parente de Eshkol e Aner, qui esseva alliatos de Abram. ¹⁴ Quando Abram apprendeva que su parente esseva captive, ille reuniva su retentores^[50], nate in su domo, tres centos dece-octo personas, e persequeva (le reges) usque Dan. ¹⁵ Al nocte, ille e su servos displicava contra illes e les batteva; e ille les persequeva usque Choah, que es al nord de Damascus. ¹⁶ Ille reconduceva omne le benes; etiam ille reconduceva Lot su parente e omne su benes, e le feminas e le altere personas.

¹⁷ Quando ille retornava del batter de Kedarlaomer e le altere reges, le rege de Sodom sortiva pro incontrar le in le Valle de Shaweh, que es le Valle del Rege. ¹⁸ E Malki-tsedeq, rege de Shalem faceva apportar pan e vino; isto esseva un prestre de Deo Altissime. ¹⁹ Ille le benediceva, e diceva, 'Abram sia benedicte de Deo Altissime, Creator de celo e terra. ²⁰ E sia benedicte Deo Altissime, qui ha livrate tu inimicos in tu mano'. E Abram le dava un decimo de toto.

²¹ Alora le rege de Sodom diceva a Abram, 'Da me le personas, e prende le benes pro te mesme'. ²² Ma Abram diceva al rege de Sodom, 'Io jura al Senior, Deo Altissime, Creator de celo e terra: ²³ io non prendera mesmo un filo o le cordon de un scarpa de lo que es le tue; tu non dicera, 'Il es io qui inricchiva Abram'. ²⁴ Pro me nihil salvo lo que mi servos ha consumite; quanto al parte de illes qui me accompaniava — Aner, Eshkol, e Mamre — que illes prende lor parte'.

CAPITULO 15

Post iste eventos, le Senior parlava a Abram in un vision e le diceva, 'Non time, Abram, Io es tu scuto; le recompensa tue essera multo grande'. ² Ma Abram diceva, 'Senior Deo, que pote Tu dar me, viste que io morira^[51] sin infantes, e le intendente^[52] de mi domo es Eliezer damascen^[52].

³ Abram diceva etiam, 'Poisque Tu non me ha date prole, mi intendente essera mi herede'. ⁴ Le parola del Senior le veniva assi, 'Ille homine non essera tu herede; nemo salvo le progenie tue essera tu herede'.

⁵ Deo le faceva sortir foras e le diceva, 'Reguarda le celo e conta le stellas, si tu pote contar los'. E Ille diceva, 'Assi essera tu progenie'. ⁶ Pois que ille habeva fide in le Senior, le Senior lo contava a su merito^[53].

⁷ Alora Ille le diceva, 'Io es le Senior qui te faceva sortir de Ur de Chaldea pro dar te iste pais como possession'. ⁸ Ille diceva, 'Senior Deo, como sapera io que io va posseder lo?

⁹ 'Ille respondeva, 'Apporta Me un vacca de tres annos, un capra de tres annos, un ove de tres annos, un turtura^[54], e un columbetta'. ¹⁰ Ille Le apportava omne istos e les secava a medietates ponente cata medietate opposite al altere, ma ille non secava le aves^[55]. ¹¹ Aves de preda descendeva super le cadaveres, e Abram les chassava. ¹² Quando le sol veniva a poner se, un somno profunde cadeva super Abram, e un grande terror tenebrose descendeva super ille. ¹³ Le Senior diceva a Abram, 'Sape ben que le descendentes tue essera estranieros in un pais que non es le lore; illes essera in servitude e on les opprimera durante quatro centos annos. ¹⁴ Ma Io exequera le judicamento super le nation que Illes servira, e al fin illes sortira^[56] libere con multe tresor. ¹⁵ Quanto a te, tu ira a tu patres in pace, tu essera interrate post un vetulessa felice. ¹⁶ E illes retornara hic al quarte generation, nam le iniquitate del Amori non es ancora complete'.

¹⁷ Quando le sol se poneva e il habeva tenebras profunde, un furno fumante appareva e un torcha flammante passava inter ille pecias partite. ¹⁸ Ille die le Senior faceva un alliantia con Abram, e le diceva: 'A tu descendentes Io da iste pais, ab le riviera de Egypto al grande riviera, le riviera Euphrate: le pais del ¹⁹ Qeni, del Qenizzi, del Qadmani, ²⁰ del Hitti, del Perizzi, del Rephaim, ²¹ del Amori, del Canaani, del Girgashi, del Jebusi'.

CAPITULO 16

Sarai, le sposa de Abram, non le habeva parite ulle infantes. ² Illa habeva un serva egyptie cuje nomine esseva Hagar. ³ Sarai diceva a Abram, 'Ecce, le Senior me ha restringite de parer. Prende mi serva; forsan io habera un filio per illa'. Abram ascoltava Sarai. Dunque Sarai, le sposa de Abram, prendeva su serva Hagar le egyptiana — post dece annos que Abram habeva habitate in le pais de Canaan — e la dava qua concubina^[57] a su sposo Abram. ⁴ Ille cohabitava con Hagar e illa concipeva; e quando illa videva que illa habeva concipite, su estima de su seniora se abassava. ⁵ Alora Sarai diceva a Abram, 'Mi^[58] affronto cade super te^[58]. Io mesme mitteva mi serva in tu sino; ora quando illa vide que illa es pregnante, io es abassate in su estima. Que le Senior decide inter me e te'^[59]. ⁶ Abram diceva a Sarai, 'Tu serva es in tu manos. Face con illa como te appare ben'. Alora Sarai la tractava asperemente, e Hagar fugiva de illa.

⁷ Un angelo del Senior la trovava presso un fontana in le deserto, presso le fontana que es super le cammino de Shur, ⁸ e la diceva, 'Hagar, serva de Sarai, de ubi ha tu venite, e a ubi va tu?' E illa diceva, 'Io fugi de Sarai mi seniora'.

⁹ Le angelo del Senior la diceva, 'Retorna a tu seniora, e submitte te a su tractamento aspere'. ¹⁰ E le angelo del Senior la diceva, 'Io multiplicara tu descendentes e illes essera troppo numerose pro contar'.

¹¹ Le angelo del Senior la diceva de plus, 'Ecce tu ha concipite e parera un filio; tu le appellara Ishmael, nam le Senior ha attendite tu suffrentia. ¹² Ille essera como un onager; su mano contra omnes, e le mano de omnes contra ille; ille habitara defiante^[60] tote su parentela'. ¹³ Illa appellava le Senior, qui le habeva parlate, 'Atta-el-roi'^[61], per que illa voleva dicer, Non^[62] Le ha vidite io, mesmo post que Ille me videva?'^[62]. ¹⁴ Dunque le puteo se appellava Beer-lahai-roi; illo es inter Kadesh e Bered.

¹⁵ Hagar pareva un filio a Abram, e Abram dava le nomine de Ishmael al filio que Hagar le pareva. ¹⁶ Abram habeva octanta-sex annos quando Hagar pareva Ishmael a Abram.

CAPITULO 17

Quando Abram habeva novanta-nove annos, le Senior appareva a Abram e le diceva, 'Io es El Shaddai^[63] Vade in mi vias e sia integre. ² Io establira Mi alliantia inter Me e te, e Io te facera multo numerose'.

³ Abram se jectava super su facie; e Deo parlava de plus, ⁴ 'Quanto a Me, isto es Mi alliantia con te: Tu essera le patre de un multitude de nationes. ⁵ On non te appellara plus Abram, ma tu nomine essera Abraham, nam Io te face le patre de un multitude de nationes. ⁶ Io te facera multo fertile, e Io facera nationes de te; e reges sortira de te. ⁷ Io mantenera Mi alliantia inter Me e te, e tu descendentes a venir como un alliantia perenne durante le generationes, io essera Deo a te e tu descendentes a venir. ⁸ Io dara le pais ubi tu sojorna a te e tu descendentes a venir, tote le pais de Canaan, como un possession perenne. Io essera lor Deo'.

⁹ De plus Deo diceva a Abraham, 'Quanto a te, tu e tu descendentes a venir durante le generationes observara Mi alliantia. ¹⁰ Tal essera le alliantia inter Me e te e tu descendentes a venir que vos observara; omne masculo inter vos se circumcidera. ¹¹ Vos circumcidera le carne de vostre preputio, e illo essera le signo del alliantia inter Me e vos. ¹² E durante le generationes, omne masculo inter vos essera circumcidite al etate de octo dies. Quanto al sclavo nascite in tu domo e ille comprate de un estraniero qui non es tu familia, illes debe esser circumcidite — le nascitos in tu domo e le compratos equalmente. ¹³ Assi Mi alliantia se marcara in vostre carne como un pacto perenne. ¹⁴ E si ulle masculo, qui es non-circumcidite, falle de circumcider le carne de su preputio, ille persona essera eradicate de su parentela; ille ha rumpite Mi alliantia'.

¹⁵ Deo diceva a Abraham, 'Quanto a tu sposa Sarai, tu non la appellara Sarai, ma su nomine essera Sarah^[64]. ¹⁶ Io la benedicera; de plus io te dara de illa un filio. Io la benedicera quo illa originara nationes; le reges de gentes sortira de illa'. ¹⁷ Abraham se jectava super su facie e rideva dicente se, 'An un infante pote nascer a un homine de cento annos, o Sarah, de novanta annos pote parer?

¹⁸ Alora Abraham diceva a Deo, O que Ismael vive per tu favor!' ¹⁹ Deo diceva, 'Nonobstante, Sarah tu sposa te parera un filio, e tu le appellara Isaac^[65], e Io mantenera Mi alliantia con ille como un alliantia perenne pro su descendentes a venir. ²⁰ Quanto a Ishmael, Io te ha ascoltate. Ecce Io le benedice. Io le facera fertile e multo numerose. Ille essera le patre de dece-duo princes, e Io facera de ille un grande nation. ²¹ Ma Io mantenera Mi alliantia con Isaac, que Sarah te parera a iste tempore del anno proxime'. ²² E quando Ille habeva ultimate le parlar con ille, Deo se levava ab Abraham.

²³ Alora Abraham prendeva su filio Ishmael, e omnes qui esseva nascite in su domo, e omnes que ille habeva comprate, omne masculo in le domo de Abraham, e ille circumcideva le carne de lor prepucios, ille mesme die, como Deo le habeva parlate. ²⁴ Abraham habeva novanta-nove annos quando ille circumcideva le carne de su preputio. ²⁵ E su filio Ishmael habeva dece-tres annos quando ille esseva circumcidite in le carne de su preputio. ²⁶ Assi Abraham e su filio Ishmael esseva circumcidite, ille mesme die; ²⁷ e omne le masculos de su domo, le nascitos in su domo e le compratos de estranieros esseva circumcidite simul con ille.

CAPITULO 18

Le Senior le appareva apud le terebinthos de Mamre; ille sedeva al entrata del tenta durante le calor del die. ² Ille levava le oculos, e reguardava: e ecce tres homines stava presso ille. Si tosto que ille les videva, ille curreva del entrata del tenta pro salutar les e, prosternante se a terra, ³ ille diceva, 'Mi senior, si il te place, non passa, io te roga, longe de tu servo. ⁴ Permitte que on apporta un pauc de aqua pro lavar vos^[66] le pedes; e reposa vos sub le arbore. ⁵ Io ira prender un morsello de pan con que vos pote refrescar vos; postea vos continuara vostre viage — viste que vos ha venite presso vostre servo'. Illes respondeva, 'Face como tu ha dicite'.

⁶ Abraham se hastava in le tenta de Sarah, e la diceva, 'Presto, tres mesuras de farina selecte! Impasta lo e face tortas!' ⁷ Alora Abraham curreva al grege, prendeva un vitello, tenere e selecte, e lo dava a un servitor, qui se hastava de preparar lo. ⁸ Ille prendeva lacte cualiate e lacte e le vitello que on habeva preparate, e los poneva ante illes; e ille les attendeva sub le arbore durante que illes mangiava.

⁹ Illes le diceva, 'Ubi es tu sposa Sarah?' E ille respondeva, 'Ibi, in le tenta'. ¹⁰ Alora uno diceva, 'Io revenira a te quando iste saison reveni^[67], e Sarah tu sposa habera un filio!'

¹¹ Sarah ascoltava al entrata del tenta, que esseva detra ille. Jam Abraham e Sarah esseva vetule, avantiate in annos; Sarah habeva cessate haber le periodos de feminas.

¹² Sarah rideva a se mesme, e se diceva, 'Ora quando io es exsiccate, va io gauder del voluptate? Mi senior etiam es vetule'. ¹³ Alora le Senior diceva a Abraham, 'Proque rideva Sarah dicente, 'Vero, parera io un filio, io qui es vetule?' ¹⁴ Es ulle cosa troppo meraviliose pro le Senior? Io revenira a te quando iste saison reveni, e Sarah habera un filio'.

¹⁵ Sarah mentiva, dicente, 'Io non rideva', nam illa habeva pavor. Ma ille^[68] diceva, 'Al contrario, tu rideva'.

¹⁶ Le homines se levava pro partir e illes reguardava verso Sodom; ¹⁷ Abraham vadeva con illes pro congedar les. Alora le Senior diceva, 'Celara io de Abraham lo que io va facer, ¹⁸ pois que Abraham va devenir un nation grande e populose e tote le nationes del terra va benedicer se per ille? ¹⁹ Nam Io le ha seligite^[69] a fin que ille insenia su filios e su prole a guardar le via del Senior per facer lo que es juste e recte^[70], a fin que le Senior pote complir in favor de Abraham le promissas que Ille le ha facite'. ²⁰ Alora le Senior diceva, 'Le clamor contra Sodom e Gomorrah es grande, e lor peccato es multo grave. ²¹ Io descendera e videra si illes ha agite toto secundo le ruito que Me ha venite; si non, Io lo sapera'.

²² Le homines partiva de ibi e vadeva verso Sodom, durante que Abraham ancora stava coram le Senior.

²³ Abraham avantiava e diceva, 'Facera Tu perir etiam le justos con le perversos? ²⁴ Forsan il ha cinquanta justos intra le citate, destruerea Tu le loco e non lo pardonarea pro le cinquanta justos qui se trova intra? ²⁵ Il es longe de Te ager assi, facer morir le justos tanto como le perversos, quo le justo es como le perverso. Il es longe de Te! An le judice de tote le mundo non facera justitia?' ²⁶ Le Senior respondeva, 'Si Io trova intra le citate de Sodom cinquanta personas juste Io pardonara pro illes tote le loco'.

²⁷ Abraham respondeva e diceva, 'Ecce Io ha osate parlar a mi Senior^[71], e ben que io es solmente pulvere e cinere: ²⁸ forsan del cinquanta justos manca cinque? Destruera Tu tote le citate pro le manco de cinque? Ille respondeva, 'Io non lo destruera si Io trova ibi quaranta-cinque'. ²⁹ Ma ille Le parlava de nove e diceva, 'Forsan se trova ibi quaranta?' E Ille respondeva, 'Io non destruera pro le quaranta'.

³⁰ E ille diceva, 'Que le Senior non sia in cholera si io insiste: Forsan se trova ibi trenta'. E ille respondeva, 'Io non destruera si io trova trenta'. ³¹ Ille diceva, 'De nove io osa parlar a mi Senior: Forsan se trova ibi vinti?' E Ille respondeva, 'Io non destruera pro le vinti'.

³² Que le Senior non sia in cholera si io parla solmente altere vice: Forsan se trova ibi dece?' E Ille respondeva, 'Io non destruera pro le dece'.

³³ Quando le Senior finiva parlar a Abraham, Ille partiva; e Abraham retornava a su loco.

CAPITULO 19

Le duo angelos arrivava in Sodom le vespere, e Lot sedeva al porta de Sodom. Quando Lot les videva ille se levava pro salutar les e prosternante se, su facie al terra, ille diceva, 'Si il place mi seniores, entra in le domo de vostre servo pro passar le nocte, e lavar vos le pedes; assi vos pote mitter vos in cammino de bon hora'. ² Ma illes diceva, 'Non, nos vole passar le nocte in le placia'. ³ Ma ille les urgeva forte, quo illes se tornava verso su via e entrava in su domo. Ille preparava un festa pro illes e coceva pan azyme, e illes mangiava. ⁴ Ante que illes iva al lecto, le cives, le homines de Sodom, juvene e vetule — tote le populo sin exception — se colligeva^[72] presso le domo. ⁵ Illes clamava a Lot e le diceva, 'Ubi es le homines qui veniva a te iste nocte? Face les sortir a nos, quo nos le cognosce'. ⁶ Dunque Lot sortiva a illes al entrata, claudeva le porta post se, ⁷ e diceva, 'Io vos preca, mi amicos, de non facer tal mal. ⁸ Ecce, io ha duo filias qui non ha cognoscite homine. Que io las conduce a vos e vos pote facer las como il vos place; ma non face alicun cosa a iste homines, pois que illes ha venite sub le asylo^[73] de mi tecto'. ⁹ Ma illes diceva, 'Retira te'. Illes diceva, 'Iste veniva hic como un estraniero, e totevia ille se ha facite como un domino! Ora nos va tractar te pejo que les'. E illes pressava forte contra le persona de Lot, e avantiava pro rumper le porta. ¹⁰ Ma le homines extendeva lor manos e tirava Lot in le domo a illes. ¹¹ E illes colpava con fulgor^[74] le gente qui esseva al entrata del domo, le juvenes e le vetulos, quo illes non poteva^[75] trovar le entrata.

¹² Alora le homines diceva a Lot, 'Ha tu hic alicuno — filio affin, filio, o filia? Omnes que tu ha in iste citate — face les sortir del loco. ¹³ Nam nos va destruer iste loco; proque le clamor contra illes ante le Senior ha devenite tanto grande que le Senior nos ha mandate a destruer lo'. ¹⁴ Dunque Lot sortiva e parlava a su filios affin, qui habeva maritate se a su filias, e les diceva, 'Leva vos, sorti de iste loco, nam le Senior va destruer le citate'. Ma a su filios affin ille pareva burlar.

¹⁵ Si tosto que le aurora se levava^[76], le angelos hastava Lot, dicente, 'Leva te, prende tu sposa e tu duo filias, qui se trova hic, quo tu non peri a causa del iniquitate del citate'. ¹⁶ Ancora ille morava. Dunque le homines sasiva su mano, e le manos de su sposa e de su duo filias — per le misericordia del Senior a ille — e le faceva sortir e le lassava foras del citate. ¹⁷ Quando illes le habeva conducite foras, uno diceva, 'Salva te pro tu vita!' Non reguarda detra te, ni face halto alicubi in le valle; fugi al collinas^[77], quo vos non peri'. ¹⁸ Ma Lot les diceva, 'O, non, senior mie! ¹⁹ Tu ha essite tanto gratiose a tu servo, e me ha monstrate jam tante benignitate pro salvar mi vita; ma io non pote fugir al collinas in caso que le disastro attinge me e io mori. ²⁰ Ecce, ille urbe es bastante presso pro fugir a illo; illo es un tanto parve loco! Que io fugi a ibi — illo es un tanto parve loco — nonne^[78]? — e que mi vita se salva'.

²¹ Ille respondeva, 'Ben, io va accordar te etiam iste favor, e io non va annihilar le urbe de que tu ha parlate. ²² Hasta te, fugi a ibi, nam io non pote facer alicun cosa usque tu arriva ibi'. Pro esso on dava al urbe le nomine de Zoar^[79].

²³ Le sol se levava super le terra quando Lot entrava in Zoar. ²⁴ Alora le Senior faceva pluver del celo super Sodom e Gomorrah igne^[80]sulfuree^[80] del Senior. ²⁵ Ille annihilava ille citates e tote le valle, e omne le habitantes del citates e le vegetation del terra. ²⁶ Le sposa de Lot reguardava a retro^[81], e illa deveniva un pilar de sal.

²⁷ Le matino Abraham se hastava^[82] al loco ubi ille habeva state coram le Senior, ²⁸ e reguardante verso Sodom e Gomorrah e tote le terra del valle, ille videva le fumo del terra levante como le fumo de un furno. ²⁹ Assi il esseva que quando Deo destrueva le citates del valle e annihilava le citates ubi Lot habitava, Deo pensava a Abraham e removeva Lot del medio del devastation.

³⁰ Lot montava ab Zoar e restava in le pais montan con su duo filias, proque ille timeva de habitar in Zoar; e ille e su duo filias habitava in un caverna. ³¹ Le filia major diceva al minor, 'Nostre patre es vetule, e il non ha ulle homine super le terra pro cohabitar con nos como se face in tote le terra. ³² Que nos face nostre patre biber vino, e que nos jace con ille que nos mantene vita per nostre patre'. ³³ Ille nocte illas faceva lor patre biber vino, e le major filia entrava e jaceva con su patre; ille non sapeva quando illa se jaceva o quando illa se levava. ³⁴ Le die sequente le major diceva al minor, 'Ecce, io me jaceva con patre heri vespere; que nos le face biber vino etiam iste nocte, e tu va e jace con ille, a fin que nos mantene vita per nostre patre'. ³⁵ Ille nocte etiam illas faceva lor patre biber vino, e le minor vadeva e se jaceva con ille; ille non sapeva quando illa se jaceva o quando illa se levava.

³⁶ Assi le duo filias de Lot concipeva de lor patre. ³⁷ Le major pareva un filio e le appellava Moab; ille es le patre del moabitas de hodie. ³⁸ E le minor etiam pareva un filio, e illa le appellava Ben-ammi; ille es le patre del ammonitas de hodie.

CAPITULO 20

Abraham viagiava ab ibi verso le pais del sud, e ille se establiva inter Kadesh e Shur. ² Durante que ille sojornava in Gerar, Abraham diceva super Sarah, su sposa, 'Illa es mi soror'. ³ Dunque Abimelech rege de Gerar mandava prender Sarah. Ma Deo veniva a Abimelech in un sonio de nocte e le diceva, 'Tu va morir a causa del femina que tu ha prendite, pois que illa ha un marito'. ⁴ Ma Abimelech non la habeva approchate, e ille diceva, 'Senior, facerea Tu perir^[83] mesmo un nation innocente? ⁵ Ille ipse me diceva, 'Illa es mi soror!' E etiam illa diceva, 'Ille es mi fratre'. Quando io faceva isto mi corde esseva innocente, e mi manos esseva munde'. ⁶ Deo le diceva in le sonio, 'Io sapeva que tu faceva isto con un corde innocente, e dunque io te reteneva de peccar contra me. Pro esso Io non te lassava toccar la. ⁷ Ergo, restitue le sposa del homine — pois que ille es propheta, ille intercedera pro te — pro salvar tu vita. Si tu falle de restituer la, sape que tu morira, tu e omnes qui es le tues'. ⁸ Le matino sequente, Abimelech convocava tote su servos e les diceva toto que habeva evenite; e le homines timeva multo. ⁹ Alora Abimelech faceva venir Abraham e le diceva, 'Que ha tu facite a nos? Como ha io offendite te que tu ha apportate tal peccato grande super me e super mi regno? Tu me ha facite cosas que non debe se facer'. ¹⁰ In plus Abimelech diceva a Abraham, 'Que esseva tu objectivo^[84] de facer iste cosa?' ¹¹ Abraham le diceva, 'Io pensava que sin dubita il non ha le timor de Deo in iste loco, e que illes me occidera a causa de mi sposa. ¹² De plus, illa es vero mi soror, le filia de mi patre, ma illa non es filia de mi matre; e illa deveniva mi sposa. ¹³ Dunque quando Deo me faceva errar del domo de mi patre, io la diceva, 'Que isto sia le favor que tu me facera: a omne loco ubi nos veni, dice ibi de me, ille es mi fratre'.

¹⁴ Abimelech prendeva oves e boves, e sclavos mascule e feminin, e les dava a Abraham e ille le restitueva su sposa Sarah. ¹⁵ Abimelech diceva, 'Ecce, mi terra es ante te, establi te ubicunque il te place'. ¹⁶ E ille diceva a Sarah, 'Ecce, io da a tu fratre mille pecias de argento; isto te servira de vindication^[85] ante omnes qui es con te, e tu es disculpate^[86] ante omnes'.

¹⁷ Alora Abraham precava a Deo, e Deo curava Abimelech e su sposa e su sclavas, quo illas poteva parer^[87] infantes; ¹⁸ nam le Senior habeva claudite in toto omne le uteros del domo de Abimelech a causa de Sarah le sposa de Abraham.

CAPITULO 21

Le Senior memorava Sarah como Ille habeva promittite, e le Senior faceva pro Sarah como Ille habeva parlate. ² Sarah concipeva e pareva un filio a Abraham in su vetulessa, al tempore fixe del qual Deo habeva parlate. ³ Abraham dava le nomine de Isaac al filio qui le nasceva, que Sarah le habeva parite. ⁴ E quando Isaac su filio habeva octo dies, Abraham le circumcideva como Deo le habeva ordinate. ⁵ Jam Abraham habeva cento annos quando Isaac su filio le nasceva. ⁶ Sarah diceva, 'Deo me ha apportate riso; omnes qui lo audi ridera super^[88] me'. ⁷ E illa conjungeva, 'Qui haberea dicite a Abraham que Sarah allactarea infantes! Totevia io ha parite un filio in su vetulessa'.

⁸ Le infante cresceva e esseva dislactate, e Abraham faceva un grande festa le die del dislactar de Isaac.

⁹ Sarah videva le jocar del filio que Hagar le egyptia habeva parite a Abraham. ¹⁰ Illa diceva a Abraham, 'Chassa ille serva e su filio, nam le filio de ille serva non hereditara con mi filio, con Isaac.' ¹¹ Iste parolas desolava Abraham multo a causa de su filio. ¹² Ma Deo diceva a Abraham, 'Non desola te super le puero o vostre serva; accorda a Sarah toto que illa demanda, nam per Isaac sortira le prole pro te. ¹³ Quanto al filio del serva, Io facera etiam un nation de ille, nam ille es tu prole.'

¹⁴ Abraham se levava de matino e ille prendeva pan e un pelle de aqua, que ille dava a Hagar — placiante lo super su humero — e le puero, e la congedava. Illa errava in le deserto de Beer-she-ba. ¹⁵ Quando le aqua del pelle esseva exhaurite, illa lassava le infante sub uno del arbustos, ¹⁶ e vadeva e se sedeva de longe^[89], al distantia de un tiro de arco; nam illa se diceva, 'Que io non vide como le infante mori.' E sedente assi de longe illa plorava in alte voce.

¹⁷ Deo audiva le crito del puero, e un angelo de Deo appellava a Hagar ab le celo e la diceva, 'Que ha tu Hagar? Non time, nam Deo ha ascoltate le crito del puero ubi ille es. ¹⁸ Leva te, prende le puero e sasi le del mano; nam Io le facera un grande nation.' ¹⁹ Alora Deo aperiva le oculos de illa, e illa videva un puteo de aqua. Illa iva e plenava le pelle de aqua, e dava biber al puero. ²⁰ Deo esseva con le puero qui cresceva e habitava in le deserto, e deveniva archero. ²¹ Ille habitava in le deserto de Paran, e su matre prendeva pro ille un sposa del pais de Egypto.

²² A ille tempore Abimelech con Phicol, chef de su armea, diceva a Abraham, 'Deo es con te in toto que tu face. ²³ Dunque jura me ora per Deo que tu non va fraudar ni me ni mi filio ni mi granfilio, e que como io ha favorate te assi tu facera con me e con le terra ubi tu ha sojornate.' ²⁴ E Abraham diceva, 'Io lo jura.' ²⁵ Alora Abraham reprochava Abimelech a causa del puteo de aqua que le servos de Abimelech habeva sasite. ²⁶ Ma Abimelech diceva, 'Io non sape qui ha facite isto; tu non me diceva, e io non ha apprendite de illo usque hodie'. ²⁷ Abraham prendeva oves e boves e les dava a Abimelech, e le duo faceva un alliantia. ²⁸ Alora Abraham appartava septe oves del grege, ²⁹ e Abimelech diceva a Abraham, 'Que significa iste septe oves que tu ha appartate?'

³⁰ Ille respondeva, 'Tu acceptara iste septe oves de me qua proba que io fossava iste puteo'. ³¹ Dunque ille loco se appellava Beer-sheba^[90] nam ibi le duo prestava juramento. ³² Quando illes habeva facite le alliantia in Beer-sheba, Abimelech e Phicol, chef de su armea, se levava e retornava al pais del philisteos. ³³ Abraham plantava un tamarisco in Beer-sheba, e invocava ibi le nomine del Senior, le Deo eterne. ³⁴ Abraham demorava multe tempore in le pais del philisteos.

CAPITULO 22

Post iste eventos il eveniva que Deo provava Abraham. Ille le diceva, 'Abraham', e ille respondeva, 'Io es hic'. ² Ille diceva, 'Prende tu filio, tu favorito, Isaac, que tu ama, e vade al terra de Moriah, e ibi offere le pro holocausto super uno del montes que io te indicara'. ³ Assi Abraham se levava le matino e sellava su asino e prendeva con se duo de su servitores, e Isaac su filio. Ille findeva le ligno pro le holocausto, e ille se mitteva in cammino pro le loco que Deo habeva dicite. ⁴ Le tertie die Abraham levava su oculos e videva le loco de longe. ⁵ Alora Abraham diceva a su servitores, 'Resta hic con le asino; io e le puero vadera usque ibi; nos adorara e nos retornara a vos'. ⁶ Abraham prendeva le ligno pro le holocausto e lo poneva super su filio Isaac. Ille ipse prendeva in su mano le igne^[91] e le cultello; e le duo vadeva insimul. ⁷ Alora Isaac diceva a su patre Abraham, 'Patre'. E ille respondeva, 'Si, filio mie'. E ille le diceva, 'Ecce le igne e le ligno, ma ubi es le ove pro le holocausto?' ⁸ Abraham respondeva, 'Deo providera le ove pro su holocausto, filio mie'. E le duo procedeva lnsimul. ⁹ Illes arrivava al loco del qual Deo le habeva dicite. Abraham erigeva un altar ibi; ille disponeva le ligno; ille ligava su filio Isaac; ille le poneva super le altar in alto del ligno. ¹⁰ E Abraham prendeva le cultello pro jugular^[92] su filio. ¹¹ Alora un angelo del Senior le appellava del celo: 'Abraham, Abraham'. ¹² E ille respondeva, 'Io es hic'. E ille diceva, 'Non extende tu mano super le puero, e non le face alique. Nam ora Io sape que tu time Deo, pois que tu non ha refusate Me tu filio, tu favorito'. ¹³ Quando Abraham levava le oculos ille videva un sol^[93] ove imbroliate per le cornos in le spineto. Dunque Abraham iva e prendeva le ove e lo offereva pro un holocausto in vice de su filio. ¹⁴ Abraham appellava ille loco Adonai-yireh^[94], quo on dice ancora: 'Super le monte del Senior il ha vision'^[95].

¹⁵ Le angelo del Senior appellava a Abraham del celo altere vice ¹⁶ e diceva, 'Per me mesme, io jura, parola del Senior; pois que tu ha faclte tal cosa, e tu non ha refusate tu filio, tu favorito, ¹⁷ Io te benedicera multo e Io facera tu descendentes tanto numerose como le stellas del celo e le arena del costa; e tu descendentes possedera le portas de lor inimicos. ¹⁸ Omne le nationes del terra se benedicera per tu descendentes, proque tu ha obedite a Mi ordine'.

¹⁹ Alora Abraham retornava a su servos, e illes partiva insimul a Beer-sheba; e Abraham demorava in Beer-sheba.

²⁰ Post iste eventos on diceva a Abraham, 'Etiam Milcah ha parite infantes a tu fratre Nachor: ²¹ Uts su primogenito, e Buz su fratre, e Qemuel le patre de Aram, ²² e Kesed, Chazo, Pildash, Jidlaph, e Bethuel'. ²³ Bethuel ingenerava Rebecca. Milcah pareva iste octo a Nachor, le fratre de Abraham. ²⁴ E su concubina, cuje nomine esseva Reumah, etiam pareva infantes: Tebach, Gacham, Tachash, e Maacah.

CAPITULO 23

Sarah viveva cento vinti-septe annos — tal^[96] es le duration del vita de Sarah^[96]. ² Illa moriva in Kiriath-arba — que es ora Hebron — in le pais de Canaan; e Abraham procedeva^[97] a luger pro Sarah e a lamentar la. ³ Alora Abraham se levava del latere de su morte, e parlava al hittitas assi: ⁴ 'Io es estraniero residente^[98] inter vos; vende me un sito de interramento inter vos, a fin que io remove mi defuncta pro interramento'. ⁵ Le hittitas respondeva a Abraham, e le diceva, ⁶ 'Audi nos, mi senior: tu es le prince de Deo inter nos. Interra le defuncta in le melior^[99] de nostre sepulturas; nemo de nos te refusara su sepultura pro interrar tu defuncta'. ⁷ Igitur^[100] Abraham se inclinava basso al gente del pais, le hittitas, ⁸ e ille les diceva, 'Si il es vostre voler que io remove mi defuncta pro le interramento, ascolta me e intercede pro me con Ephron filio de Tsochar. ⁹ Que ille me vende le caverna Machpelah que ille possede, que es al extremitate de su campo. Que ille me lo vende pro le plen precio, pro un sito de interramento inter vos'.

¹⁰ Ephron sedeva inter le hittitas; dunque Ephron le hittita respondeva a Abraham in le presentia del hittitas, omnes qui entrava per le porta de su citate^[101], e le diceva, ¹¹ 'Non, senior, audi me: io te da le campo e io te da le caverna que se trova in illo; io te lo da in le presentia de mi gente. Interra tu defuncta'. ¹² Alora Abraham se inclinava basso ante le gente del pais, ¹³ e parlava assi a Ephron in le presentia del gente del pais, 'Audi me, io te roga, io te dara le precio del campo; recipe lo de me quo io pote interrar ibi mi defuncta'. ¹⁴ E Ephron respondeva a Abraham dicente le, ¹⁵ 'Senior mie, audi me: un terreno vale quatro centos shekeles de argento — que es illo inter me e te? ¹⁶ Vade e interra tu defuncta'. Abraham acceptava le terminos de Ephron. Abraham pagava a Ephron le argento que Ephron habeva nominate coram le hittitas — quatro centos shekeles de argento al rata currente del mercato.

¹⁷ Assi le campo de Ephron in Machpelah, juxta Mamre — le campo con su caverna e omne le arbores ubique intra le limites de ille campo — ¹⁸ deveniva le proprietate de Abraham coram le hittitas e de omnes qui entrava per le porta de su urbe. ¹⁹ E alora Abraham interrava Sarah su sposa in le caverna del campo de Machpelah avante Mamre — que es Hebron — in le pais de Canaan. ²⁰ Assi le campo con le caverna esseva assecurate a Abraham per le hittitas como sito de interramento.

CAPITULO 24

Abraham esseva jam vetule, avantiate in annos, e le Senior habeva benedicite Abraham in toto. ² Pois Abraham diceva al servo senior de su domo, qui habeva carga de toto que ille possedeva, 'Pone tu mano sub mi femore ³ e io te facera jurar per le Senior, le Deo del celo e le Deo del terra, que tu non prendera un sposa pro mi filio del canaanitas in le medio del quales io habita, ⁴ ma tu vadera a mi pais natal e tu prendera un sposa pro mi filio Isaac'. ⁵ Le servo le diceva, 'Forsan le femina non vole sequer me a iste pais, an io menarea tu filio al pais de ubi tu veniva?' ⁶ Abraham le respondeva, 'Guarda te de menar mi filio ibi! ⁷ Le Senior, le Deo del celo, qui me prendeva del domo de mi patre e de mi pais natal, qui me parlava e me jurava dicente me, 'Io dara iste pais a tu descendentes' — Ille inviara Su angelo ante te, e tu prendera un sposa pro mi filio de ibi. ⁸ E si le femina non vole sequer te, tu essera relaxate de iste juramento, ma non mena mi filio ibi.' ⁹ Dunque le servo poneva su mano sub le femore de Abraham, su senior, e le jurava super le affaire.

¹⁰ Alora le servo prendeva dece camelos del camelos de su senior, e se mitteva in cammino, portante con se^[102] tote le bon cosas de su senior; e ille se dirigeva verso Aram-naharaim al citate de Nachor. ¹¹ Ille faceva le camelos genicular se apud le puteo foras del citate, le vespere, le tempore quando le feminas sorti pro haurir aqua. ¹² Ille diceva, 'O Senior, Deo de mi senior Abraham, face me incontrar bon fortuna hodie, e que Tu favora mi senior Abraham: ¹³ ecce io me pone apud le fonte dum le filias del citatanos sorti pro haurir aqua: ¹⁴ que le puera al qual io dice, 'Si il te place, bassa tu jarra quo io bibe', e qui responde, 'Bibe, e io dara a tu camelos biber' — que illa es le una que Tu ha decretate pro Tu servo Isaac. De iste maniera io sapera que Tu ha tractate mi senior con gratia.'

¹⁵ Ille habeva a pena terminate parlar, quando Rebecca, qui nasceva de Bethuel, le filio de Milcah le sposa de Nachor fratre de Abraham, sortiva con su jarra super un humero. ¹⁶ Le puera esseva multo belle, un virgine que nulle homine habeva cognoscite. Illa descendeva al fonte, plenava su jarra, e ascendeva. ¹⁷ Le servo curreva verso illa e diceva, 'Si il te place, permitte me sorber un pauc de aqua de tu jarra'. Illa diceva, 'Bibe, senior'. ¹⁸ E presto ille bassava su jarra super su mano e le lassava biber. ¹⁹ Quando illa le habeva lassate biber un sufficientia, illa diceva, 'Io haurira etiam pro tu camelos, usque illes termina biber'. ²⁰ Presto vacuante su jarra in le alveo, illa recurreva al puteo pro haurir, e illa hauriva pro omne su camelos.

²¹ Intertanto, le homine la contemplava^[103], demandante se silentiosemente si le Senior habeva facite succeder su mission o non. ²² Quando le camelos terminava biber, le homine prendeva un anello^[104] auree pesante medie-shekel^[105], e duo bracialettos pesante dece shekeles de auro. ²³ 'Dice me, si il te place', ille diceva, 'Cuje filia es tu? An il ha loco in le domo de tu patre ubi nos pote pernoctar?' ²⁴ Illa respondeva, 'Io es le filia de Bethuel, le filio de Milcah, que illa pareva a Nachor'. ²⁵ Illa le diceva in plus, 'Il ha bastante palea e forrage a domo, e etiam loco de pernoctar'. ²⁶ Le homine se inclinava basso prosternante se al Senior ²⁷ e diceva, 'Le Senior sia benedicite, le Deo de mi senior Abraham, qui non ha refusate Su benignitate firme a mi senior. Nam Deo me ha dirigite in mi mission al domo de parentes de mi senior'.

²⁸ Le puera curreva e relatava tote isto al familia^[106] de su matre. ²⁹ Rebecca habeva un fratre cuje nomine esseva Laban. Laban curreva al homine al fonte — ³⁰ quando ille videva le anello e le bracialettos super le bracios de su soror, e quando ille audiva su soror Rebecca dicer, 'Assi le homine me parlava'. Ille approchava le homine qui ancora stava juxta le camelos al fonte. ³¹ 'Entra, benedicite del Senior', ille diceva. 'Proque resta tu foras, quando io ha apprestate le domo e un loco pro le camelos?'

³² Dunque le homine entrava in le domo, e le camelos se discargava. On dava palea e forrage al camelos, e aqua se apportava pro baniar su pedes e le pedes del homines con ille. ³³ Ma quando on poneva alimento ante ille, ille diceva, 'Io non mangiara usque io ha relatate mi conto'. Ille diceva, 'Parla, alora'.

³⁴ 'Io es le servo de Abraham', ille comenciava. ³⁵ 'Le Senior ha benedicite multo mi senior, e ille ha devenite ric:^[107] Ille le ha date oves e boves, argento e auro, servos e servas, camelos e asinos. ³⁶ E Sarah le sposa de mi senior in su vetulessa pareva a mi senior un filio, e ille le ha date toto que ille possede. ³⁷ Ora mi senior me faceva jurar assi: 'Tu non prendera un sposa pro mi filio de inter le filias del canaanitas in le pais de quales io demora; ³⁸ ma tu vadera al domo de mi patre, a mi parentes, e tu prendera un sposa pro mi filio'.

³⁹ E io diceva a mi senior, 'Ma que evenira si le femina non vole sequer me?' ⁴⁰ Ille me respondeva, 'Le Senior cuje vias io ha sequite, inviara Su angelo con te e facera succeder tu mission e tu prendera un sposa pro mi filio de mi parentes, del domo de mi patre. ⁴¹ Solo assi tu te relaxara de mi adjuration: si, quando tu veni a mi parentes, illes te refusa — solo alora tu te relaxara de mi adjuration'. ⁴² Io veniva hodie al fonte, e io diceva: O Senior, Deo de mi senior Abraham, que Tu me face succeder in le mission in le qual io es occupate'.

⁴³ Dum io sta juxta le fonte de aqua, vole que le puera qui sorti pro haurir e al qual io dice, 'Si il te place, permitte me biber un pauc de aqua de tu jarra', e qui responde, ⁴⁴ 'Tu pote biber, e etiam io haurira pro tu camelos' — que illa essera le sposa que le Senior ha decretate pro le filio de mi senior. ⁴⁵ Io habeva a pena terminate precar in mi corde, quando Rebecca sortiva con su jarra super su humero. E io la diceva, 'Si il te place, da me biber'. ⁴⁶ Presto illa bassava su jarra e me diceva, 'Bibe, e etiam io facera biber tu camelos'. Dunque io bibeva e etiam illa faceva biber mi camelos. ⁴⁷ Io la demandava, 'Cuje filia es tu?' E illa diceva, 'Le filia de Bethuel filio de Nachor que Milcah le pareva'. E io placiava le anello super su naso e le bracialettos super su bracios. ⁴⁸ Alora io me inclinava basso prosternante me al Senior, e io benediceva le Senior, le Deo de mi senior Abraham, qui me dirigeva super le via recte pro prender le filia del fratre de mi senior pro su filio. ⁴⁹ E ora si vos vole tractar mi senior con ver bonitate, dice me; e si non, etiam dice me, que io pote tornar me al derecta o levorso'.

⁵⁰ Alora Laban e Bethuel respondeva: 'Isto veni del Senior; nos non pote parlar te mal o ben. ⁵¹ Ecce Rebecca ante te; prende la e vade, e lassa la esser le sposa del filio de tu senior, como le Senior ha parlate'. ⁵² Quando le servo de Abraham audiva lor parolas, ille se inclinava basso al terra ante le Senior. ⁵³ Le servo produceva objectos de argento e de auro, e vestimentos, e los dava a Rebecca; e ille dava donos a su fratre e a su matre. ⁵⁴ Alora ille e le homines con ille mangiava e bibeva, e illes pernoctava. Quando illes se levava le matino sequente, ille diceva, 'Permitte me de retornar a mi senior'.

⁵⁵ Ma su fratre e su matre diceva, 'Que le puera resta con nos qualque dies^[108], forsan dece^[108], postea illa^[109] pote vader'. ⁵⁶ Ille les diceva, 'Non tarda me, pois que le Senior ha facite succeder mi mission. Permitte de vader a mi senior'.

⁵⁷ Alora illes diceva, 'Que nos voca le puera e la roga su responsa'. ⁵⁸ Illes vocava Rebecca e la diceva, 'Vole tu vader con iste homine?' E illa diceva, 'Io vole vader'. ⁵⁹ Dunque illes lassava partir lor soror Rebecca e su nutrice con le servo de Abraham e su homines. ⁶⁰ Illes benediceva Rebecca e la diceva, 'Soror nostre, que tu deveni matre de milles de myriades; e que tu descendentes possede le porta de lor inimicos'. ⁶¹ Alora Rebecca e su servas se levava, montava le camelos e sequeva le homine. Dunque le servo prendeva Rebecca e partiva.

⁶² Isaac habeva venite ab le proximitate de Beer-lahai-roi, nam ille demorava in le terra del sud. ⁶³ Verso^[110] le vespere, Isaac sortiva al campo pro meditar^[111], e levante le oculos ille videva le approche de camelos. ⁶⁴ Levante le oculos Rebecca videva Isaac. Illa descendeva del camelo ⁶⁵ e diceva al servo, 'Qui es ille homine vadente in le campo verso nos?' E le servo diceva, 'Ille es mi senior'. Dunque illa prendeva su velo e se coperiva. ⁶⁶ Le servo diceva a Isaac omne le cosas que ille habeva facite. ⁶⁷ Alora Isaac la conduceva in le tenta de su matre Sarah, e ille prendeva Rebecca, qui deveniva su sposa. Isaac la amava e assi se consolava post le morte de su matre.

CAPITULO 25

Abraham prendeva un altere sposa cuje nomine esseva Keturah. ² Illa le pareva Zimran, Joqshan, Medan, Midian, Yishbag, e Shuah. ³ Joqshan ingenerava Sheba e Dedan. Le descendentes de Dedan esseva le Asshurim, le Lethushim, e le Leummim. ⁴ Le descendentes de Midian esseva Ephah, Epher, Chanokh^[112], Abida, e Eldaah. Tote istes esseva descendentes de Keturah. ⁵ Abraham legava tote su possesiones a Isaac; ⁶ ma al filios concubinal de Abraham ille dava donos dum ille esseva ancora vivente, e ille les faceva partir ab su filio Isaac, al est, al terra del est.

⁷ Le total del vita de Abraham esseva cento septanta-cinque annos. ⁸ Abraham expirava e moriva in bon vetulessa, vetere e contente; e ille esseva reunite con su parentela. ⁹ Su filios Isaac e Ishmael le interrava in le caverna de Machpelah, in le campo de Ephron, filio de Zochar le hittita, opposite de Mamre, ¹⁰ le campo que Abraham habeva comprate del hittitas; ibi Abraham esseva interrate con Sarah su sposa. ¹¹ Post le morte de Abraham, Deo benediceva su filio Isaac. E Isaac habitava juxta Beer-lahai-roi. ¹² Isto es le linea de Ishmael, le filio de Abraham, que Hagar le egypta, serva de Sarah, pareva a Abraham. ¹³ Ecce le nomines del filios de Ishmael secundo lor nomines e lor generationes: Nebhaioth, le primogenito de Ishmael, Qedar, Abdul, Mibhsam, ¹⁴ Mishma, Dumah, Massa, ¹⁵ Chadad, Thema, Jetur, Naphish, e Qedmah. ¹⁶ Istes es le filios de Ishmael, e istos es lor nomines secundo lor villages e lor campamentos: dece-duo chefes de tante tribos. ¹⁷ Ishmael viveva cento trenta-septe annos e expirava e moriva e esseva reunite con su parentela. ¹⁸ Illes habitava ab Chavilah usque Shur, que es juxta Egypto usque Asshur; illes se campava apud tote lor fratres.

¹⁹ Isto es le historia de Isaac, filio de Abraham, ²⁰ Abraham ingenerava Isaac. Isaac habeva quaranta annos quando ille se maritava con Rebecca, filia de Bethuel le arame de Paddan-aram, soror de Laban le arame. ²¹ Isaac supplicava le Senior pro su sposa, proque illa esseva sterile; e le Senior respondeva a su supplication, e su sposa Rebecca concipeva. ²² Ma le infantes luctava in su utero, e illa diceva, 'Si^[113] il es assi, pro que existe io?'^[113] Illa vadeva a consultar le Senior, ²³ e le Senior la respondeva, 'Duo nationes es in tu utero, e duo gentes separate sortira de tu corpore; un gente essera plus forte que le altere, e le major servira le minor'.

²⁴ Quando le tempore del parto veniva, il habeva geminos in su utero. ²⁵ Le prime sortiva rubie, toto como un mantello pilose; e illes le appellava Esau. ²⁶ Alora su fratre sortiva, impugnante le talon de Esau; e illes le appellava Jacob. Isaac habeva sexanta annos quando illes nasceva.

²⁷ Quando le pueros cresceva, Esau deveniva un chassator habile, un homine agreste; dum Jacob esseva homine pacibile qui restava in le tentas. ²⁸ Isaac favorava Esau, proque^[114] ille habeva gusto pro le chassa^[114], dum Rebecca favorava Jacob. ²⁹ Un vice quando Jacob coceva un estufada, Esau entrava in le campo, affamate^[115], ³⁰ e diceva a Jacob, 'Da me un glutir del rubie, ille rubie, nam io es affamate' — pro esso on le appellava Edom^[116]. ³¹ Jacob diceva, 'Primo, vende me tu primogenitura'. ³² Esau diceva, 'Ecce io es super le puncto de morir, que me importa le primogenitura?' Jacob diceva, 'Jura me, primo'. ³³ Alora ille le jurava, e ille vendeva su primogenitura a Jacob.

³⁴ Alora Jacob dava a Esau pan e suppa de lenticulas; ille mangiava e bibeva e se levava e partiva. Assi Esau minuspreciava le primogenitura.

CAPITULO 26

Il habeva un fame in le terra — ultra le previe^[117] fame que habeva occurrite durante le dies de Abraham — e Isaac vadeva a Abimelech, rege del philisteos, in Gerar. ² Le Senior le habeva apparite e le diceva, 'Non descende a Egypto: resta in le pais que Io te monstra. ³ Demora in iste pais e Io essera con te e Io te benedicera; Io dara omne iste paises a te e a tu prole, compliente le juramento que Io jurava a tu patre Abraham. ⁴ Io facera tu prole tanto numerose como le stellas del celo, e Io dara a tu prole omne iste paises, que omne le nationes del terra se benedicera per tu progenie — ⁵ in tanto que Abraham me obediva e observava Mi carga: Mi ordines, Mi leges, e Mi preceptos'.

⁶ Dunque Isaac restava in Gerar. ⁷ Quando le homines del loco le demandava super su sposa, ille diceva, 'Illa es mi soror', proque ille timeva dicer 'Mi sposa', pensante, 'Le homines del loco pote occider me a causa de Rebecca, nam illa es belle'. ⁸ Il eveniva, quando su sojorno ibi se prolongava, que Abimelech rege del philisteos, reguardante per le fenestra, videva Isaac caressar Rebecca su sposa. ⁹ Abimelech vocava Isaac e le diceva, 'Dunque illa es tu sposa! Proque diceva tu: Illa es mi soror?' Isaac le diceva, 'Proque io pensava que io perderea mi vita a causa de illa'. ¹⁰ Abimelech diceva, 'Que ha facite tu a nos! Alicuno poteva haber jacite con tu sposa, e tu haberea apportate le culpa super nos'. ¹¹ Alora Abimelech mandava tote le gente assi: 'Alicuno qui molesta iste homine o su sposa se ponera a morte'.

¹² Isaac seminava in ille pais e ille recoltava centuple le mesme anno. ¹³ Le Senior le benediceva, e le homine deveniva de plus in plus ric usque ille se faceva multo ric: ¹⁴ ille possedeva greges de oves e boves, e un grande personal, quo le philisteos le invidiava. ¹⁵ Illes occludeva omne le puteos que le servos de su patre habeva fossate durante le dies de Abraham su patre, e los plenava de terra. ¹⁶ Alora Abimelech diceva a Isaac, 'Parti de nos, nam tu ha devenite multo plus potente que nos'.

¹⁷ Dunque Isaac partiva de ibi e ille campava in le valle de Gerar, ubi ille se establiva. ¹⁸ Isaac fossava de nove le puteos que se habeva fossate durante le dies de Abraham su patre e que le philisteos habeva occludite post le morte de Abraham; e ille los dava le mesme nomines que su patre los habeva date. ¹⁹ Ma quando le servos de Isaac, fossante in le valle, trovava ibi un puteo de aqua vive, ²⁰ le boveros de Gerar querelava con le boveros de Isaac, dicente, 'Le aqua es le nostre'. Ille appellava ille puteo Esek^[118], quia illes contendeva con ille. ²¹ E quando illes fossava un altere puteo, illes contendeva etiam super illo; dunque ille lo appellava Sitnah^[119]. ²² Ille se moveva de ibi e fossava un altere puteo, ma illes non querelava super illo; dunque ille lo appellava Rehoboth^[120], dicente, 'Ora le Senior nos ha date spatiositate pro prosperar in le terra'.

²³ De ibi ille montava a Beer-sheba. ²⁴ Ille nocte le Senior le appareva e diceva, 'Io es le Deo de Abraham tu patre. Non time, nam Io es con te, e Io te benedicera e accrescera tu prole a causa de Abraham Mi servo'. ²⁵ Dunque ille construeva un altar e invocava le nomine del Senior. Isaac erigeva su tenta ibi e su servos se poneva a fossar un puteo. ²⁶ Alora Abimelech veniva a ille ab Gerar, con Achuzzath, un de su amicos, e Phicol chef de su armea. ²⁷ Isaac les diceva, 'Proque ha venite vos a me, viste que vos ha essite hostil a me facente me partir de vos?' ²⁸ Illes diceva, 'Ora nos vide clarmente que le Senior ha essite con te, e nos pensava: Que il ha un juramento^[121] inter nostre duo partes, inter nos e te. ²⁹ Que nos face un alliantia con te per le qual tu non nos facera damno, como nos non ha molestate te habente tractate te semper con bonitate e facente te partir in pace. Ora sia tu benedicite del Senior!'

³⁰ Alora ille les faceva un festino, e illes mangiava e bibeva. ³¹ Le matino de bon hora, illes excambiava juramentos. ³² Alora Isaac les congedava e illes partiva de ille in pace. Ille mesme die le servos de Isaac veniva e le relatava super le puteo que illes habeva fossate, e le diceva, 'Nos ha trovate aqua!'

³³ Ille lo appellava Shibhah;^[122] dunque le nomine del citate es Beer-sheba usque iste die.

³⁴ Quando Esau habeva quaranta annos, ille se maritava a Judith filia de Beeri le hittita, e a Basemath filia de Elon le hittita; ³⁵ e illas esseva un causa de amaritude pro Isaac e Rebecca.

CAPITULO 27

Quando Isaac inveterava e su oculos se obscurava troppo pro vider, ille vocava Esau su filio major e le diceva, 'Filio mie'. ² Ille respondeva, 'Io es hic'. Ille diceva, 'Io es ora vetule, e io non sape le die de mi morte. ³ Prende tu apparato, tu pharetra, e tu arco, e sorti al campo e apporta me alicun chassa. ⁴ Alora face me un vivanda^[123] saporose^[123] como io lo gusta, e apporta me lo pro mangiar, quo io pote dar te mi benediction profunde^[124] ante que io mori'. ⁵ Rebecca habeva ascoltate durante que Isaac parlava a Esau su filio. ⁶ Quando Esau habeva sortite in le campo a chassar alique pro apportar lo a domo, Rebecca diceva a Jacob su filio, 'Io audiva tu patre parlar a tu fratre Esau e dicer le, ⁷ 'Apporta me chassa e face me un vivanda saporose a mangiar quo io pote benedicer te, coram^[125] le Senior, ante que io mori' ⁸ Ora, filio mie, ascolta attentemente a lo que io te manda. ⁹ Vade al grege e apporta me duo bon caprettos e io facera de illes un vivanda saporose pro tu patre como ille lo gusta. ¹⁰ Alora tu lo apporta a tu patre pro mangiar, quo ille te benedice ante que mori'.

¹¹ Jacob respondeva a su matre, 'Ma Esau mi fratre es un homine pilose e io es disbarbate. ¹² Si mi patre me tocca, io le apparera como un mentitor e io me apportara un malediction in vice de un benediction'. ¹³ Ma su matre le diceva, 'Tu malediction, filio mie, sia super me! Solmente face como io te dice e vade a apportar me los'.

¹⁴ Ille los prendeva e los apportava a su matre, e su matre faceva un vivanda saporose como su patre lo gustava. ¹⁵ Rebecca alora prendeva le melior vestitura de su filio major Esau, que esseva ibi in le domo, e faceva su filio cadette vestir se de illo, ¹⁶ e illa coperiva su manos e le parte nude de su collo con le pelles del caprettos. ¹⁷ Alora illa poneva in le manos de Jacob su filio le vivanda saporose e le pan que illa habeva preparate.

¹⁸ Ille vadeva a su patre e diceva, 'Patre'. E ille diceva, 'Si, qual^[126] de mi filios es tu?'^{[126] 19} Jacob diceva a su patre, 'Io es Esau tu primogenito; io ha facite como tu me diceva. Leva te, io te roga, e mangia de mi chassa quo tu me da tu benediction profunde'.

²⁰ Como ha tu trovate lo tan presto, filio mie?' E ille diceva, 'Proque le Senior, tu Deo, me faceva succeder'. ²¹ Isaac diceva a Jacob, 'Veni plus presso quo io te palpa, filio mie — si tu es vermente mi filio Esau o non'. ²² Dunque Jacob approchava presso a Isaac su patre qui le palpava e diceva, 'Le voce es le voce de Jacob, ma le manos es le manos de Esau'. ²³ Ille non le recognosceva proque su manos esseva pilose como illos de su fratre Esau; e dunque ille le benediceva. ²⁴ Ille demandava, 'Es tu vermente mi filio Esau?' E quando ille diceva, 'Io es', ²⁵ ille diceva, 'Servi me que io mangia del chassa de mi filio quo io te da mi benediction profunde'. Dunque ille le serviva e ille mangiava, e ille le apportava vino e ille bibeva. ²⁶ Alora su patre Isaac le diceva, 'Veni presso e basia me, filio mie'; ²⁷ e ille le approchava e le basiava. Ille olfaceva su vestitura e ille le benediceva, dicente, 'O le fragrantia de mi filio es como le fragrantia del campos que le Senior ha benedicite.
²⁸ Que Deo te da
del ros del celo e del grassia del terra,
le abundantia de grano e de musto.
²⁹ Que le gentes te servi,
e le nationes se inclina a te.
Sia maestro super tu fratres,
e que le filios de tu matre se inclina a te.
Sia maledicite illes qui te maledice,
benedicite illes qui te benedice'.

³⁰ Isaac habeva finite de benedicer Jacob, e Jacob habeva a pena sortite del presentia de su patre Isaac, quando Esau su fratre retornava del chassa.

³¹ Etiam ille faceva un vivanda saporose e lo apportava a su patre. Ille diceva a su patre, 'Que mi patre se leva e mangia del chassa de su filio, quo tu me da tu benediction profunde. ³² Isaac su patre le diceva, 'Qui es tu?' E ille diceva, 'Io es Esau, tu primogenito!' ³³ Isaac se stupefaceva grandemente e demandava, 'Alora qui chassava chassa e me lo apportava? Etiam io lo mangiava ante tu venir, e io le benediceva; ora ille restara benedicite!' ³⁴ Al audir le parolas de su patre, Esau erumpeva in un crito alte e amar. Ille diceva a su patre, 'Benedice etiam me, patre!' ³⁵ Ma ille diceva, 'Tu fratre veniva con le astutia e levava tu benediction'. ³⁶ (Esau) diceva, 'An ille se appellava Jacob quo ille poteva supplantar^[127] me duo vices? Primo ille levava mi primogenitura e ora ille ha levate mi benediction!' E ille diceva, 'An tu non ha reservate un benediction pro me?' ³⁷ Isaac respondeva e diceva a Esau, 'Ma io ha facite le tu maestro: io ha date le omne su fratres pro servos, e le susteneva con granos e musto. Que, alora, pote io facer pro te, filio mie?'

³⁸ Esau diceva a su patre, 'Ha tu solo un benediction, patre? Benedice etiam me, patre!' E Esau plorava in alte voce. ³⁹ Su patre respondeva e le diceva,
'Ecce, le demora tue gaudera^[128] del grassia del terra
e del ros del celo supra.
⁴⁰ Ma tu vivera de tu spada,
e tu servira tu fratre;
ma quando tu te face inquiete^[129],
tu rumpera su jugo de super tu collo'.

⁴¹ Esau concipeva le rancor^[130] contra Jacob a causa del benediction que su patre le habeva date, e Esau diceva a se mesme, 'Si tosto que veni le dies de lucto pro mi patre io occidera mi fratre Jacob'.

⁴² Quando le parolas de su filio major esseva relatate a Rebecca, illa vocava su filio cadette e le diceva, 'Tu fratre Esau se consola per planar a occider te. ⁴³ Ora, filio mie, ascolta me. Fugi jam a Charan, a mi fratre Laban. ⁴⁴ Resta con ille un pauc de tempore, usque le furia contra te de tu fratre subside — ⁴⁵ usque le ira contra te de tu fratre subside — e ille oblida lo que tu ha facite. Alora io te facera revenir de ibi. Que io non perde le duo de vos in un sol die!'

⁴⁶ Rebecca diceva a Isaac, 'Io es disgustate de mi vita a causa del feminas hettita. Si Jacob se marita con un femina hittita como istas, de inter le feminas native, pro que viverea io?'^[131]

CAPITULO 28

Igitur Isaac vocava Jacob e le benediceva. Ille le ordinava, a saper, 'Tu non te maritara con un femina de inter le canaanitas. ² Vade, presto, a Paddall-aram, al domo de Bethuel, le patre de tu matre, e ibi marita te con un femina de inter le filias de Laban, le fratre de tu matre. ³ Que El Shaddai^[132] te benedice, e te face fertile e numerose, quo tu deveni un assemblea de gentes. ⁴ Que Ille da le benediction de Abraham a te e a tu prole, que tu possede le terra ubi tu sojorna, le qual Deo dava a Abraham'. ⁵ Alora Isaac congedava Jacob, e ille vadeva a Paddanaram, a Laban le filio de Bethuel le arame, le fratre de Rebecca, matre de Jacob e Esau.

⁶ Quando Esau videva que Isaac habeva benedicite Jacob e le congedava a Paddan-aram a prender un sposa de ibi, ordinante le dum ille le benediceva, 'Tu non prendera un sposa de inter le feminas canaanita', ⁷ e que Jacob habeva obedite a su patre e matre e habeva vadite a Paddan-aram, ⁸ Esau comprendeva que le feminas canaanita displaceva a su patre Isaac. ⁹ Igitur Esau vadeva a Ishmael e prendeva pro sposa, in plus del sposas que ille habeva, Mahalath le filia de Ishmael, soror de Nebaioth. ¹⁰ Jacob partiva ab Beer-sheba e se^[133] mitteva in cammino^[133] verso Charan. ¹¹ Ille perveniva a un certe^[134] loco^[134] ubi ille pernoctava, pois que le sol jam se habeva ponite. Prendente un del petras de ille loco ille lo poneva sub su capite e se jaceva in ille loco. ¹² Ille habeva un sonio; un scala^[135] se mitteva in le terra e su alto attingeva al celo, e le angelos de Deo ascendeva e descendeva super illo. ¹³ E le Senior stava a su latere e Ille diceva, 'Io es le Senior, le Deo de tu patre Abraham e le Deo de Isaac: le terra super le qual tu jace io dara a te e a tu prole. ¹⁴ Tu prole essera como le pulvere del terra; tu te expandera al west e al est, al nord e al sud. Tote le familias del terra se benedicera de te e de tu descendentia. ¹⁵ Memora^[136], Io es con te: Io te protegera ubicunque tu va e Io te reconducera a iste terra. Io non te abandonara usque Io ha facite lo que Io te ha promittite.

¹⁶ Jacob se eveliava de su somno e diceva, 'Certo le Senior es presente in iste loco, e io non lo sapeva!' ¹⁷ Tremulante ille diceva, 'Como iste loco es terribile! Iste non es altere que le habitation de Deo, e illo es le porta del celo'. ¹⁸ Le matino de bon hora Jacob prendeva le petra que ille habeva ponite sub su capite e lo altiava como un pilar e effundeva oleo super illo. ¹⁹ Ille appellava ille sito Bethel; ma antea le nomine del citate esseva Luz.

²⁰ Alora Jacob faceva un voto^[137], a saper, 'Si Deo resta con me, si Ille me protege in iste viage que io face, e me da pan a mangiar e vestitura a portar, ²¹ e si io retorna salve al domo de mi patre — le Senior essera mi Deo. ²² E iste petra, que io ha altiate como un pilar, essera le habitation de Deo; e de toto que Tu me da io Te dara le decima'.

CAPITULO 29

Jacob se^[138] mitteva in cammino^[138] e alora ille veniva al pais del orientales^[139], ² Ille videva que in un campo il habeva un puteo juxta le qual tres greges de oves jaceva, nam de ille puteo le greges se abiberava. Le petra super le puteo esseva grande.

³ Quando tote le greges se reuniva ibi, on rolava le petra ab le apertura del puteo, e le oves se abiberava; alora le petra se remitteva a su loco super le puteo. ⁴ Jacob les diceva, 'Amicos, de ubi es vos?' E illes diceva 'Nos es de Charan'. ⁵ Ille diceva, 'Cognosce vos Laban le filio de Nachor?' E illes diceva, 'Si, nos le cognosce'. ⁶ Ille diceva, I ille ben?' Illes respondeva, 'Si, ille i ben, e ecce, su filia Rachel veni con le oves'. ⁷ Ille diceva, 'Ecce le die es ancora alte, e il es troppo tosto pro reunir le bestial; abibera le oves e alora vade e pastura les'. ⁸ Ma illes diceva, Nos non pote facer lo usque tote le greges se reuni e on rola le petra ab le apertura del puteo, alora abibera le oves'. ⁹ Durante que ille parlava ancora con illes, Rachel veniva con le oves de su patre; nam illa esseva pastora. ¹⁰ E quando Jacob videva Rachel, le filia de Laban su oncle^[140], e le oves de Laban su oncle, Jacob approchava e rolava le petra ab le apertura del puteo, e ille abiberava le oves de Laban su oncle! ¹¹ Alora Jacob basiava Rachel, e fundeva in lacrimas. ¹² Jacob diceva a Rachel que ille esseva un parente^[141] de su patre, que ille esseva le filio de Rebecca; e illa curreva e lo diceva a su patre. ¹³ Al audir le nova super Jacob, filio de su soror, Laban curreva a salutar le; ille le imbraciava e le basiava, e le prendeva a su domo. ¹⁴ Ille relatava a Laban toto que habeva occurrite, e Laban le diceva, 'Si, tu es mi osso e mi carne'.

Jacob demorava un mense integre^[142] con ille, ¹⁵ e alora Laban diceva a Jacob, 'Proque tu es mi parente, velle tu servir me pro nihil? ¹⁶ Dice me, que essera tu gage?' Ora Laban habeva duo filias; le primogenita se appellava Leah, e le cadetta se appellava Rachel. ¹⁷ Leah habeva oculos delicate; ma Rachel esseva belle de talia e belle de figura. ¹⁸ Jacob amava Rachel; dunque ille respondeva, 'Io te servira septe annos pro Rachel tu cadetta.' ¹⁹ Laban diceva, 'Es melio que io la da a te que a un estraniero^[143]. Demora con me'. ²⁰ Dunque Jacob serviva septe annos pro Rachel, e illos le pareva como qualque dies a causa del amor que ille la portava. ²¹ Alora Jacob diceva a Laban, 'Da me mi sposa, pois que mi tempore es complite quo io cohabita con illa'. ²² Alora Laban reuniva tote le gente del loco e faceva un festino. ²³ Le vespere, prendente su filia Leah ille la apportava a Jacob; e ille cohabitava con illa. — ²⁴ Laban habeva date su serva Zilpah a Leah su filia qua serva. — ²⁵ Le matino, ecce Leah! Jacob diceva a Laban, Pro que me ha fraudate tu?' ²⁶ Laban diceva, 'Il non es le costume in nostre loco de maritar le cadetta ante le primogenita. ²⁷ Compli le septimana^[144] nuptial^[144] de ista e alora nos te dara etiam le altera, a condition que tu me servi altere septe annos'. ²⁸ Jacob faceva assi, e quando le septimana nuptial de Leah habeva passate, Laban le dava su filia Rachel pro sposa. — ²⁹ Laban habeva date su serva Bilhah a Rachel su filia qua serva. — ³⁰ Jacob cohabitava etiam con Rachel; vero ille amava Rachel plus que Leah. Ille serviva Laban altere septe annos.

³¹ Le Senior videva que Leah esseva disamate^[145] e Ille aperiva su utero; ma Rachel esseva sterile. ³² Leah concipeva e pareva un filio, que illa appellava Reuben;^[146] nam illa diceva, 'Illo^[147] significa: Le Senior ha vidite^[148] mi affliction'; etiam illo significa, 'Ora mi sposo me amara.'^{[149] 33} Illa concipeva de nove e pareva un filio e diceva, 'Pois que le Senior audiva^[150] que io esseva disamate e me ha date etiam iste'; dunque illa le appellava Shimon. ³⁴ De nove illa concipeva e pareva un filio e diceva, 'Iste vice mi sposo se attaccara^[151] a me, nam io le ha parite tres filios: pro esso on le appellava Levi. ³⁵ Illa concipeva de nove e pareva un filio e diceva, 'Iste vice io laudara^[152] le Senior'. Dunque illa le appellava Judah. Alora illa cessava de parer.

CAPITULO 30

Quando Rachel videva que illa non habeva parite infantes a Jacob, illa invidiava su soror; e Rachel diceva a Jacob, Da me infantes, si non io mori'. ² Le ira de Jacob se incendeva contra Rachel, e ille diceva, 'Pote io prender le loco de Deo qui te ha denegate le fructo del ventre?' ³ Illa diceva, "Ecce mi serva Bilhah. Cohabita con illa quo illa parturi super mi genus e quo per illa etiam io habera infantes'. ⁴ Dunque illa le dava su serva Bilhah qua concubina, e Jacob cohabitava con illa. ⁵ Bilhah concipeva e pareva un filio a Jacob. ⁶ Rachel diceva, 'Deo me ha vindicate; vero Ille ha ascoltate mi prece e me ha date un filio'. Dunque illa le appellava Dan. ⁷ De nove Bilhah le serva de Rachel concipeva e pareva a Jacob un secunde filio. ⁸ Rachel diceva, 'Un lucta^[153] potente io luctava^[153] con mi soror, e io ha succedite'. Dunque illa le appellava Naphtali.

⁹ Quando Leah videva que illa habeva cessate de parer infantes, illa prendeva su serva Zilpah e la dava a Jacob qua concubina. ¹⁰ E quando Zilpah le serva de Leah pareva un filio a Jacob, ¹¹ Leah diceva, 'Que bon fortuna'^[154], e illa le appellava Gad^[155]. ¹² Quando Bilhah le serva de Leah pareva a Jacob un secunde filio, ¹³ Leah diceva, 'Como io es felice!' volente dicer, 'Le feminas me tenera pro felice'. Dunque illa le appellava Asher^[156].

¹⁴ Durante le messe de tritico, Reuben sortiva e trovava qualque mandragoras in le campo que ille apportava a su matre, Leah. Rachel diceva a Leah, 'Da me, io te preca, del mandragoras de tu filio'. ¹⁵ Ma Leah diceva, 'Non te bastava de haber prendite mi sposo que tu velle prender etiam le mandragoras de mi filio?' Rachel respondeva, 'Mira^[157], ille se jacera con te iste nocte, in retorno del mandragoras de su filio'. ¹⁶ Le vespere quando Jacob veniva del campo, Leah sortiva pro incontrar le, e le diceva, 'Tu debe jacer te con me, nam io ha te arrentate pro le mandragoras de mi filio'. Dunque ille se jaceva con illa ille nocte. ¹⁷ Deo ascoltava Leah e illa concipeva e le pareva un quinte filio. ¹⁸ Leah diceva, 'Deo me ha date mi recompensa^[158] pro haber date mi serva a mi sposo'. Dunque illa le appellava Issachar. ¹⁹ Quando Leah concipeva de nove e pareva le sexte filio, ²⁰ illa diceva, 'Deo me ha^[159] dotate de un bon dote;^[159] iste vice mi sposo se honarara^[160] de me, nam io le ha parite sex filios'. Dunque illa le appellava Zebulun. ²¹ Postea illa le pareva un filia e la appellava Dinah.

²² Ora Deo memorava Rachel; Deo la ascoltava e aperiva su utero. ²³ Illa concipeva e pareva un filio e diceva, 'Deo ha levate^[161] mi disgratia'. ²⁴ Dunque illa le appellava Joseph, volente dicer, 'Que le Senior me adde^[162] un altere filio'.

²⁵ Quando Rachel pareva Joseph, Jacob diceva a Laban, 'Lassa me retornar a mi patria.^{[163] 26} Da me mi sposas e mi infantes pro qui io ha servite te, quo io pote vader; nam tu sape ben qual servicio io ha facite pro te'. ²⁷ Ma Laban diceva, 'Que tu me indulge:^[164] io ha apprendite per le augurios que le Senior me ha benedicite a causa de te'. ²⁸ Alora ille diceva, 'Fixa le gage e io te lo pagara'. ²⁹ Ma Jacob diceva, 'Tu sape ben como io ha servite te e lo que es devenite tu bestial con me. ³⁰ Nam le pauc que tu habeva ante mi venir ha crescite multo, pois que le Senior ha benedicite ubique io passava. E ora, quando providera io pro mi familia proprie?' ³¹ Laban diceva, 'Que te pagara io?' Jacob diceva, 'Paga me nihil. Si tu facera lo que io va dicer te, io pasturara e guardara tu bestial: ³² que io percurrera hodie tote tu greges levante de ibi omne animales^[165] maculate e marcate — omne le oves nigre e omne le capras marcate e maculate. Tal essera mi gage. ³³ In le futuro^[166], quando tu veni a recognoscer mi gage, mi probitate respondera pro me assi: toto que non es marcate o maculate inter le capras, o nigre inter le oves, veniva a me per furto'. ³⁴ Laban diceva, 'Ben, que il sia como tu dice'.

³⁵ Ma ille mesme die Laban levava le capros striate e maculate e omne le capras marcate e maculate — omnes que habeva alique de blanc — e omne le oves nigre, e incargava su filios de illes. ³⁶ Ille poneva un distantia de un viage de tres dies inter se e Jacob, durante que Jacob pasturava le resto del grege de Laban. ³⁷ Alora Jacob prendeva virgas fresc de poplo, e de amandola e platano, e pellava listas blanc in illos, discoperiente le blanco del virgas. ³⁸ Ille poneva ante le capras le virgas pellate in le canales del abiberatorios a ubi illes veniva pro biber. ³⁹ Lor accopular occurreva quando illes veniva pro biber, e pois que illes accopulava in le vista del virgas, illas pareva marcatos, striatos, e maculatos. ⁴⁰ Quanto al oves, Jacob les separava e ille les faceva faciar le animales striate o toto nigre del grege de Laban. Assi ille se produceva greges special que ille non poneva con le greges de Laban. ⁴¹ De plus, quando le animales plus vigorose accopulava, Jacob poneva le virgas in le canales in le vista del animales, quo illes se accopulava apud le virgas; ⁴² ma quando le animales esseva debile ille non les poneva ibi. Assi le debiles esseva pro Laban e le vigoroses esseva pro Jacob. ⁴³ Dunque Jacob^[167] deveniva de plus in plus ric possedente grande greges, servas e servos, camelos e asinos.

CAPITULO 31

Ora Jacob apprendeva lo que le filios de Laban diceva: 'Jacob ha prendite toto que pertineva a nostre patre, e de lo que pertineva a nostre patre ille ha facite tote iste ricchessa'. ² Etiam Jacob videva que le maniera^[168] de Laban a ille non esseva como illo habeva essite olim.

³ Ora le Senior diceva a Jacob, 'Retorna al pais de tu patres ubi tu nasceva, e Io essera con te'. ⁴ Jacob faceva vocar Rachel e Leah al campo, ubi esseva su grege, ⁵ e las diceva, 'Io vide que le maniera de vostre patre non es a me como illo ha essite olim. ⁶ Ma le Deo de mi patre ha essite con me. Como vos sape, io ha servite vostre patre con tote mi poter: ⁷ ma vostre patre ha fraudate me, mutante plure^[169] vices mi gage. Ma Deo non ha permittite le de facer me mal. ⁸ Si ille diceva, 'Le maculatos essera tu gage', alora tote le greges parerea maculate; e si ille diceva, 'Le striatos essera tu gage', alora tote le greges parerea striatos. ⁹ Deo ha prendite le bestial de vostre patre e ha date lo a me.

¹⁰ Un vice, quando le greges entrava in calor, io videva in un sonio que le capros que coperiva le grege esseva striate, maculate, e marcate. ¹¹ E in le sonio un angelo de Deo me diceva, 'Jacob! Io le respondeva, Io es hic'. ¹² Alora ille me diceva, 'Observa que tote le capros que coperi le grege es striate, maculate, e marcate; nam io ha vidite toto que Laban te ha facite. ¹³ Io es le Deo de Beth-el ubi tu ungueva un pilar e ubi tu Me faceva un voto. Ora, leva te e sorti de iste pais e retorna a tu pais natal'.

¹⁴ Alora Rachel e Leah respondeva, e diceva, 'Ha nos ancora un parte in le hereditage del domo de nostre patre? ¹⁵ Vero, ille nos reguarda como estranieros, pois que ille ha vendite nos e ha consumite nostre precio. ¹⁶ Vero, omne le ricchessas que Deo ha prendite de nostre patre pertine a nos e a nostre infantes. Face ora toto como Deo te ha dicite'. ¹⁷ Igitur Jacob faceva montar su filios e su sposas super le camelos; ¹⁸ e ille levava tote su bestial e tote le tresor que ille habeva acquirite, le bestial in su possession que ille habeva acquirite in Paddan-aram, a fin de vader a su patre Isaac in le pais de Canaan.

¹⁹ Intertanto Laban habeva vadite a tonder su oves, e Rachel robava le idolos^[170] domestic de su patre. ²⁰ Jacob dupava^[171] Laban le arame in tanto que ille non le advertiva de su fuga, e ille fugiva con toto que ille possedeva. ²¹ Tosto ille transversava le Euphrate e se dirigeva verso le pais montan de Gilead.

²² Le tertie die, on diceva a Laban que Jacob habeva fugite. ²³ Dunque, ille prendeva su parentela con se e persequente le un distantia de septe dies, ille le attingeva in le pais montan de Gilead. ²⁴ Ma Deo appareva a Laban le arame in un sonio de nocte e le diceva, 'Guarda te de quecunque tu dice a Jacob, sia ben sia mal'. ²⁵ Laban attingeva Jacob. Jacob habeva erigite su tenta super le Alto, e Laban con su parentela campava in le pais montan de Gilead. ²⁶ Laban diceva a Jacob, 'Que ha tu facite? Proque ha tu dupate me e rapite mi filias como si illas esseva captivas de guerra?^{[172] 27} Proque fugiva tu clam dupante me e non advertiente me? Pois io haberea congedate te con musica festive, con tambur e lyra. ²⁸ Tu non me lassava mesmo imbraciar mi filios e mi filias! Tu ha agite insensatemente. ²⁹ Io ha le poter de facer te mal ma le Deo de tu patre me diceva le nocte passate, 'Guarda te de quecunque tu dice a Jacob, sia ben, sia mal'. ³⁰ Ben! Tu habera a partir proque tu anhelava pro le domo de tu patre; ma proque robava tu mi deos?'

³¹ Jacob respondeva a Laban e diceva, 'Io timeva proque io pensava que per fortia tu prenderea ab me tu filias. ³² Ma, alicuno con qui tu trova tu deos non restara vive! In le presentia de nostre parentela, monstra lo que io tene del tue e prende lo'. Jacob non sapeva que Rachel los habeva robate. ³³ Alora Laban entrava in le tenta de Jacob e in le tenta de Leah e in le tenta de su servas; ma ille non los trovava. Partiente del tenta de Leah ille entrava in le tenta de Rachel. ³⁴ Ma Rachel habeva prendite le idolos e habeva ponite los in le basto del camelo e illa se sedeva super illos; e Laban perquireva in le tenta ma ille trovava nihil. ³⁵ Pois illa diceva a su patre, 'Non te irrita, mi senior, que io non pote levar me ante te, nam le sorte de feminas es con me'. Assi ille perquireva, ma ille non poteva trovar le idolos domestic.

³⁶ Ora Jacob esseva in cholera, e ille querelava con Laban, exclamante a ille, 'Qual crimine es mie? Qual es mi peccato que tu me perseque? ³⁷ Tu perquireva in tote mi cosas, qual ha tu trovate de tote tu cosas domestic? Presenta lo hic, ante mi parentela e le tue, e que illes judica inter le duo.

³⁸ Io ha passate vinti annos in tu domo; tu oves e tu capras nunquam abortava, e io non mangiava le oves de tu greges. ³⁹ Lo que esseva lacerate de bestias io non te apportava; le perdita esseva a conto de me; tu lo exigeva de me, sia sasite de die, sia sasite de nocte. ⁴⁰ Io viveva^[173] devorate per le calor del die e per le gelo del nocte; e le somno fugiva de mi oculos. ⁴¹ Del vinti annos que io passava in tu domo, io te serviva dece-quatro pro tu duo filias, e sex annos pro tu greges; e tu mutava mi gage plure^[174] vices. ⁴² Si le Deo de mi patre, le Deo de Abraham e le Terror^[175] de Isaac non haberea essite con me, tu haberea facite me partir ora de manos vacue. Ma Deo videva mi miseria e le travalio de mi manos, e Ille judicava le nocte passate'

⁴³ Laban respondeva a Jacob, 'Le filias es mi filias, le infantes es mi infantes, e le greges es mi greges; toto que tu vide es le mie. Ma que pote io facer ora super mi filias o le infantes que illas ha parite? ⁴⁴ Veni ora, que nos face un alliantia, io e tu e que isto servi de testimonio inter me e te'. ⁴⁵ Igitur Jacob prendeva un petra e ille lo erigeva qua pilar. ⁴⁶ Alora Jacob diceva a su parentela, 'Collige petras'. Dunque prendente petras illes faceva un cumulo; e illes mangiava insimul apud le cumulo. ⁴⁷ Laban lo appellava Yegar-sahadutha^[176], ma Jacob lo appellava Galed. ⁴⁸ Laban diceva, 'Iste cumulo es hodie un testimonio inter me e te'. ⁴⁹ Pro esso, on lo appellava Gal-ed^[177], e Mizpah, quia ille diceva, 'Que le Senior velia^[178] inter me e te quando nos es separate le un del altere. ⁵⁰ Si tu maltracta mi filias, o si tu prende altere sposas ultra mi filias — nulle altere persona essente presente — memora que Deo mesme essera le teste inter me e te'.

⁵¹ Alora Laban diceva a Jacob, 'Ecce le cumulo e ecce le pilar que io ha erigite inter me e te; ⁵² iste cumulo essera teste e iste pilar essera teste que io non passara iste cumulo vadente contra te, e que tu non passara iste cumulo e iste pilar vadente contra me, pro facer damno.

⁵⁴ Que le Deo de Abraham e le Deo de Nachor' — lor deitates ancestral — 'judica inter nos'. Alora Jacob jurava per le Terror de su patre Isaac. ⁵⁴ Jacob offereva un sacrificio super le monte e ille invitava su parentela a mangiar. Post le repasto illes pernoctava super le monte.

⁵⁵ Le matino de bon hora Laban basiava su filios e su filias e les benediceva; alora Laban^[179] se mitteva in cammino verso su pais^[179].

CAPITULO 32

Jacob continuava su cammino, e angelos de Deo le incontrava. ² Quando ille les videva, Jacob diceva, 'Isto es le campamento de Deo'. Dunque ille appellava ille loco Mahanaim^[180].

³ Jacob inviava ante se messageros a Esau su fratre al pais^[181] de Seir in le territorio de Edom, ⁴ e ille les instrueva como seque, 'Assi^[182] vos ha a dicer, 'A mi senior Esau, assi dice tu servo Jacob:^[182] io sojornava con Laban e io demorava usque ora; ⁵ io ha acquirite bestial, asinos, oves, servos e servas; e io invia iste annuncio a mi senior a fin de ganiar tu favor'.

⁶ Le messageros retornava a Jacob e le diceva, 'Nos veniva a tu fratre Esau; ille mesme veni a incontrar te, e il ha con ille quatro centos homines'. ⁷ Jacob se espaventava multo e se tormentava. Ille divideva in duo campamentos le gente qui le accompaniava, le greges, le bestial, e le camelos, ⁸ e ille diceva, 'Si Esau veni al un campamento e lo batte, le altere pote salvar se'.

⁹ Alora Jacob diceva, 'Deo de mi patre Abraham e Deo de mi patre Isaac, Senior, qui me diceva, 'Retorna a tu pais natal e Io te tractara ben'. ¹⁰ Io non merita tote le benignitate que Tu ha monstrate a Tu servo: con solo mi baston io transversava iste Jordan, e ora io ha devenite duo campamentos. ¹¹ Libera me, io Te preca, del mano de mi fratre, del mano de Esau; si non, io time que ille pote venir e colpar me con le matres e le infantes. ¹² Ma Tu ha dicite, 'Io te tractara ben e Io facera tu prole como le arenas del mar que es troppo numerose pro contar'.

¹³ Post pernoctar ibi, ille seligeva de lo que esseva sub le mano iste presentes pro su fratre Esau: ¹⁴ duo centos capras e vinti capros; duo centos oves e vinti arietes; ¹⁵ trenta camelas lactari e lor pullos; quaranta vaccas e dece tauros; vinti asinas e dece asinos. ¹⁶ Incargante los de su servos, cata grege separatemente, ille les diceva, 'Vade avante, e mitte un distantia inter grege e grege'. ¹⁷ Ille mandava le primo assi, 'Quando Esau mi fratre te incontra e te demanda, 'A qui pertine tu? Ubi va tu? A qui pertine iste bestial ante te?' ¹⁸ Tu dicera, 'Illos pertine a tu servo Jacob; ille los invia como presente a mi senior Esau, e ille mesme es detra nos'. ¹⁹ Ille mandava equalmente le secundo, e le tertio, e tote le boveros, a saper, ²⁰ 'De iste maniera vos parlara a Esau quando vos le attinge^[183]. E vos addera, 'E tu servo Jacob veni detra nos'. Nam ille pensava, 'Si io le propitia con presentes in avantia, postea quando il le confronta, forsan ille me recipera con favor'. ²¹ Assi le presentes passava avante, durante que ille restava ille nocte in le campamento.

²² Ille mesme nocte ille se levava e, prendente su duo sposas, su duo servas e su dece-un infantes, transversava le vado de Yabboq. ²³ Post facer le transversar le rivo, ille faceva transversar tote su possessiones. ²⁴ Jacob se lassava sol. E un homine luctava con ille usque le levar del aurora. ²⁵ Vidente que ille non poteva vincer le, le homine colpava le articulo del coxa de Jacob quo le articulo de su coxa se dislocava durante le lucta. ²⁶ Alora ille diceva, 'Lassa me partir, nam le aurora se leva'. Ma Jacob respondeva, 'Io non te relaxara a minus que tu me benedice'.

²⁷ Le altero diceva, 'Qual es tu nomine?' Ille respondeva, 'Jacob'. ²⁸ Ille diceva, 'Tu nomine non essera plus Jacob, ma Israel, quia tu ha luctate^[184] con esseres divin^[185] e human e ha vincite'.

²⁹ Jacob demandava, 'Dice me, io te roga, tu nomine'. Ma ille diceva, 'Non demanda^[186] mi nomine!' E ibi ille le diceva adeo^[187]. ³⁰ Dunque Jacob appellava le loco Peniel^[188], volente dicer, 'Io ha vidite un esser divin^[189] facie a facie e mi vita ha restate salve'.

³¹ Le sol se levava quando ille passava Penuel, claudicante super su coaxa.

³² Pro esso le israelitas usque hodie mesmo non mangia le tendon femoral del articulo del coxa, pois que le coxa de Jacob se colpava al tendon femoral.

CAPITULO 33

Altiante le oculos Jacob videva Esau venir verso ille, e con ille quatro centos homines. Ille divideva le infantes inter Leah, Rachel e le duo servas, ² ponente al testa le servas e lor infantes, pois Leah e su infantes, e al fin Rachel con Joseph.

³ Ille mesme vadeva avante e se inclinava al terra septe vices usque ille approchava su fratre. ⁴ Esau curreva a salutar le.

Ille le imbraciava e cadente super su collo ille le basiava; e illes lacrimava. ⁵ Altiante le oculos Esau videva le feminas e le infantes. Ille demandava, 'Qui es istes con te?' Jacob respondeva, 'Le infantes con qui Deo ha favorate tu servo'. ⁶ Alora le servas con lor infantes approchava e se inclinava; ⁷ alora Leah con su infantes approchava e se inclinava; e postea, Rachel e Joseph approchava e se inclinava. ⁸ Esau demandava, 'Que intende tu con tote iste compania que io incontrava?' Ille respondeva, 'Pro ganiar le favor de mi senior'. ⁹ Esau diceva, 'Io ha bastante, fratre mie; sia le tue pro te'. ¹⁰ Ma Jacob diceva, 'Non, io te roga; si tu me favora, accepta de mi iste presente; nam vider tu visage es como vider le visage de Deo, e tu ha recipite me con favor. ¹¹ Accepta mi presente que se apporta a te, nam Deo ha favorate me e io ha bastante'. Tanto ille le instava que Esau lo acceptava. ^l2 Alora Esau diceva, 'Que nos pone nos in marcha, e io vadera secundo tu passo'.

¹³ Jacob le diceva, 'Mi senior sape que le infantes es delicate, e que le greges e le vaccas^[190] allactante es un carga pro me;^[190] si on las superpulsa durante un sol die, tote le greges morira. ¹⁴ Que mi senior vade ante su servo dum io cammina lentemente al passo del bestial ante me, e al passo del infantes, usque io veni in Seir a mi senior'.

¹⁵ Alora Esau diceva, 'Lassa me assignar a te qualque del gente qui es con me'. Ma ille diceva, 'Il non es necessari. Mi senior es troppo bon a me'. ¹⁶ Assi ille die Esau se mitteva in cammino verso Seir. ¹⁷ Ma Jacob viagiava a Succoth, e se erigeva un domo, e faceva stabulos pro su bestial; pro esso le loco se appellava Succoth^[191].

¹⁸ Viagiante assi de Paddan-aram Jacob arrivava san^[192] e salve^[192] in le citate de Shechem, que es in le pais de Canaan, e ille campava ante le citate. ¹⁹ Ille comprava del filios de Chamor, patre de Shechem, le parte de terra ubi ille habeva erigite su tenta pro cento qesitah^[193]. ²⁰ Ibi ille erigeva un altar e lo appellava El-eloheyisrael^[194].

CAPITULO 34

Dinah, le filia que Leah habeva parite a Jacob, sortiva pro visitar^[195] le filias del pais. ² Shechem, le filio de Chamor le hivvita, le chef del pais, la videva, la prendeva, se jaceva con illa e la violava. ³ Ille se attraheva a Dinah, filia de Jacob; ille amava le puera e le parlava teneremente. ⁴ Dunque Schechem diceva a su patre Chamor, 'Prende me iste juvene pro sposa'.

⁵ Jacob apprendeva que ille habeva violate su filia Dinah; ma pois que su filios esseva in le campo con su bestial, Jacob taceva usque lor venir a domo. ⁶ Alora Chamor le patre de Shechem sortiva pro parlar con Jacob. ⁷ Intertanto le filios de Jacob reveniva del campo quando illes lo apprendeva. Le homines se affligeva e illes irasceva multo, quia Shechem habeva committite un ultrage in Israel per jacer se con le filia de Jacob — un cosa que on non deberea facer.

⁸ Chamor les parlava assi, 'Mi filio Shechem suspira pro vostre filia. Io vos roga que vos la da a ille pro sposa. ⁹ Intermarita vos con nos: da nos vostre filias, e prende nostre filias pro vos. ¹⁰ Vos habitara inter nos; le pais essera a vostre disposition; habita e commercia e acquire proprietate in illo'. ¹¹ Alora Shechem diceva al patre e fratres de illa, 'Face me iste favor, e io dara lo que vos me demanda. ¹² Demanda un precio de sposa^[196], e dono, tanto alte como vos vole, e io dara secundo vostre demanda, ma da me le puera pro sposa'.

¹³ Le filios de Jacob respondeva a Shechem e a su patre Chamor — illes parlava con astutia proque ille habeva violate lor soror Dinah — ¹⁴ e les diceva, 'Nos non pote facer iste cosa; nos non pote dar nostre soror a un homine que es incircumcise, nam illo es un disgratia inter nos. ¹⁵ Nos consentira^[197] solo a condition que vos essera como nos in tanto que omne masculos inter vos se circumcide. ¹⁶ Alora nos dara nostre filias a vos e nos prendera vostre filias a nos; e nos demorara inter vos e nos devenira como un parentela. ¹⁷ Ma si vos non consenti a circumcider vos, nos prendera nostre filia e nos vadera'. ¹⁸ Lor parolas placeva a Chamor e a Shechem le filio de Chamor. ¹⁹ Le juvene, qui esseva le plus respectate del domo de su patre, non hesitava a facer le cosa, nam ille desirava le filia de Jacob. ¹⁹ Dunque Chamor e su filio Shechem vadeva al porta del citate e illes parlava al homines del lor citate assi, ²¹ 'Iste homines es nostre amicos; que illes se establi in le pais e commercia in illo, nam le pais es bastante spatiose pro illes; nos prendera lor filias a nos pro sposas e nos dara nostre filias a illes. ²² Ma iste homines consentira a demorar inter nos, e devenir como un parentela, solo a condition que tote nostre masculos se circumcide como illes se circumcide. ²³ Lor bestial e benes e tote lor animales essera le nostre. Nos debe solo consentir a lor condition, e alora illes se establira inter nos'. ²⁴ Tote su concitatanos^[198] ascoltava Chamor e su filio Shechem; e tote masculos, tote su concitatanos, se circumcideva.

²⁵ Le tertie die, quando illes esseva in dolor, Simeon e Levi, duo del filios de Jacob, fratres de Dinah, entrava securmente in le citate, spada a mano, e occideva tote le masculos. ²⁶ Illes passava al filo del spada Chamor e Shechem su filio, tirava Dinah ex le domo de Shechem e partiva. ²⁷ Le altere^[199] filios de Jacob veniva apud le occiditos e illes piliava le citate proque lor soror habeva essite violate. ²⁸ Illes sasiva lor oves e lor boves e lor asinos, toto que esseva in le citate e in le campo; tote lor infantes, e lor sposas. ²⁹ Illes captivava e illes piliava toto que se trovava in le domos.

³⁰ Jacob diceva a Simeon e a Levi, 'Vos ha turbate me, facente me odiose inter le habitantes del pais, le canaanitas e le perizzitas; io ha pauc homines, quo si illes se reuni contra me e me attacca, io e mi domo essera destruite'. ³¹ Ma illes respondeva, 'An nostre soror esserea tractate como prostituta?'

CAPITULO 35

Deo diceva a Jacob, 'Leva te, ascende a Bethel e demora ibi; e erige ibi un altar a Deo qui te appareva quando tu fugiva ab tu fratre Esau'. ² Dunque Jacob diceva a su familia e a omnes qui esseva con ille, 'Disface vos del deos estranie que es inter vos, purifica vos, e cambia vostre vestimentos. ³ Veni, que nos ascende a Bethel, e io erigera ibi un altar al Deo qui respondeva a me in le die^[200] de mi angustia, e qui ha essite con me ubique io ha vadite'. ⁴ Illes dava a Jacob tote le deos estranie que illes habeva, e le anellos que esseva in lor aures, e Jacob los interreva sub le terebintho que esseva juxta Shechem. ⁵ Quando illes se mitteva in cammino, un terror de Deo se extendeva super le citates que esseva circa, e le habitantes non persequeva le filios de Jacob.

⁶ Assi Jacob veniva a Luz — que es Bethel — in le pais de Canaan, ille e omnes qui esseva con ille.

⁷ Ibi ille erigeva un altar e appellava le sito El-bethel^[201], quia ibi Deo Se revelava a ille quando ille fugiva ab su fratre. ⁸ Deborah, le nutrice de Rebecca moriva e esseva interrate sub le querco in le basso de Bethel. Assi on lo appellava Allon-bacuth^[202]. ⁹ Deo appareva de nove a Jacob a su arrivata ab Paddan-aram, e Ille le benediceva. ¹⁰ Deo le diceva,
'Tu cuje nomine es Jacob,
Tu non essera plus appellate Jacob,
Ma Israel essera tu nomine'.
Assi Ille le appellava Israel.

¹¹ Deo le diceva,
'Io es El Shaddai^[203].
Sia fertile e multiplica;
Un nation; si, un assemblea de nationes
Descendera de te.
Reges sortira de tu lumbos.
¹² Le terra que io dava a Abraham e a Isaac
Io da a te
E a tu descendentes qui te seque
Io dara iste terra'.

¹³ Deo partiva ab ille al loco ubi Ille habeva parlate le; ¹⁴ e Jacob erigeva un pilar ubi Ille habeva parlate le, un pilar de petra, e ille offereva un libation super illo e ille spargeva oleo super illo. ¹⁵ Jacob dava le nomine de Bethel al loco ubi Deo le habeva parlate.

¹⁶ Illes viagiava de Bethel; ma quando illes esseva ancora un certe distantia de Ephrath, Rachel pareva, e illa habeva un parto difficile. ¹⁷ Inter le angustias del parto le obstetrice la diceva: 'Non time, nam etiam iste es un filio pro te'. ¹⁸ Rachel, con su ultime sufflo, pois illa esseva moribunde, le appellava Ben-oni^[204]; ma su patre le appellava Benjamin^[205]. ¹⁹ Alora Rachel moriva. Illa esseva interrate super le cammino a Ephrath, que es ora Bethlehem.

²⁰ Jacob erigeva un pilar super su tumba; illo es le pilar al tumba de Rachel usque iste die. ²¹ Israel viagiava e erigeva su tenta ultra Migdal-eder. ²² Durante que Israel demorava in ille pais, Reuben vadeva e se jaceva con Bilhah, le concubina de su patre, e Israel lo apprendeva.

²³ Le filios de Jacob esseva dece-duo. Le filios de Leah: Reuben — le primogenito de Jacob — Simeon, Levi, Judah, Issachar, e Zebulun. ²⁴ Le filios de Rachel: Joseph e Benjamin. ²⁵ Le filios de Bilhah, le serva de Rachel: Dan e Naphtali. ²⁶ E le filios de Zilpah,le serva de Leah: Gad e Asher. Istes es le filios de Jacob qui le nasceva in Paddan-aram.

²⁷ Jacob veniva a su patre Isaac e Mamre, a Kiriath-arba — ora Hebron — ubi Abraham e Isaac habeva sojornate. ²⁸ Isaac habeva cento octanta annos quando ille expirava e moriva. ²⁹ Ille se reuniva con su parentela a^[206] un etate multo vetule^[206], e su filios Esau e Jacob le interrava.

CAPITULO 36

Isto es le linea de Esau, que es Edom.

² Esau prendeva su sposas de inter le feminas de Canaan — Adah filia de Elon le hittita, e Oholibamah filia de Anah filia de Zibeon le hivvita — ³ e etiam Basemath filia de Ishmael e soror de Nebaioth. ⁴ Adah pareva a Esau Eliphaz; Basemath pareva Reuel; ⁵ e Oholibamah pareva Jeush, Jalam, e Korach. Illes esseva le filios de Esau, qui le nasceva in le pais de Canaan. ⁶ Esau prendeva su sposas, su filios e filias, e tote le membros de su domo, su greges e tote su animales, e tote le benes que ille habeva acquirite in le pais de Canaan, e ille vadeva a un altere pais a causa de su fratre Jacob. ⁷ Nam lor ricchessas esseva troppo grande pro poter demorar insimul, e le terra ubi illes sojornava non poteva supportar les a causa de lor greges. ⁸ Dunque Esau se establiva in le pais montan de Seir — Esau es Edom.

⁹ Isto, alora, es le linea de Esau, le ancestre del Edomitas, in le pais montan de Seir.

¹⁰ Istos es le nomines del filios de Esau: Eliphaz, le filio de Adah sposa de Esau; Reuel le filio de Basemath sposa de Esau. ¹¹ Le filios de Eliphaz esseva Teman, Omar, Zepho, Gatam, e Kenaz. ¹² Timna esseva un concubina de Eliphaz filio de Esau; illa pareva a Eliphaz Atnaleq. Istes esseva le descendentes de Adah sposa de Esau. ¹³ E istes esseva le filios de Reuel: Nachath, Zerach, Shammah, e Mizzah. Illes esseva le descendentes de Basemath sposa de Esau. ¹⁴ E istes esseva le filios de Oholibamah sposa de Esau, filia de Anah, filia de Zibeon: illa pareva a Esau Jeush, Jalam, e Qorach.

¹⁵ Istes es le clanes del filios de Esau. Le descendentes de Eliphaz le primogenito de Esau: le clanes Teman, Omar, Zepho, Qenas, ¹⁶ Qirach, Gatam, e Amaleq; istes es le clanes de Eliphaz in le pais de Edom. Illes es le descendentes de Adah. ¹⁷ E istes es le descendentes de Reuel filio de Esau: le clanes Nachath, Zerach, Shammah, e Mizzah; istes es le clanes de Reuel in le pais de Edom. Illes es le descendentes de Basemath sposa de Esau. ¹⁸ E istes es le descendentes de Oholibamah sposa de Esau: le clanes Jeush, Jalam, Qorach; istes es le clanes de Oholibamah sposa de Esau, e filia de Anah. ¹⁹ Illes esseva le filios de Esau — que es Edom — e illes es lor clanes.

²⁰ Istes esseva le filios de Seir, le horita, le habitantes del terra: Lotan, Shobhal, Zibeon, Anah, ²¹ Dishon, Ezer, e Dishan. Illes es le clanes del horitas, le descendentes de Seir, in le pais de Edom.

²² Le filios de Lotan esseva Hori e Hemam; e le soror de Lotan esseva Timna. ²³ Le filios de Shobhal esseva: Alvan, Manachath, Ebhal, Shepho, e Onam. ²⁴ Le filias de Zibeon esseva: Aiah^[207] e Anah; iste es le Anah qui discoperiva in le deserto le aquas calde^[208] durante que ille pasturava le asinos de su patre Zibeon.

²⁵ Le infantes de Anah esseva Dishon e Oholibamah le filia de Anah. ²⁶ Le filios de Dishon^[209] esseva: Hemdan, Eshban, Yithran, e Kheran. ²⁷ Le filios de Ezer esseva: Bilhan, Zaavan, e Aqan. ²⁸ E le filios de Dishan esseva: Uz e Aran.

²⁹ Istes es le clanes del horitas: Le clanes Lotan, Shobhal, Zibeon, Anah, ³⁰ Dishon, Ezer e Dishan. Illes es le clanes del horitas, clan per clan, in le pais de Seir.

³¹ Istes es le reges qui regnava in le pais de Edom ante le regnar de alicun rege super le israelitas. ³² Bela filio de Beor regnava in Edom, e le nomine de su citate esseva Dinhabhah. ³³ Quando Bela moriva, Jobhabh filio de Zerach, ab Bozrah, le succedeva qua rege. ³⁴ Quando Jobhabh moriva, Chusham del pais del temanitas le succedeva qua rege. ³⁵ Quando Chusham moriva, Hadad filio de Bedad, qui vinceva le midianitas in le campania de Moab, le succedeva qua rege; le nomine de su citate esseva Avith. ³⁶ Quando Hadad moriva, Samlah de Masrekah le succedeva qua rege. ³⁷ Quando Samlah moriva, Saul^[210] da Rehoboth del Fluvio le succedeva qua rege. ³⁸ Saul moriva e Baal-chanan filio de Akhbor le succedeva qua rege. ³⁹ Baal-chanan filio de Akhbor moriva e Hadar le succedeva qua rege; le nomine de su citate esseva Pa'u; e su sposa se appellava Mehetabhel filia de Matred filia de Me Zahabh.

⁴⁰ Istos es le nomines del clanes de Esau, cata uno con su familias e localitates, e secundo lor nomines: le clanes Timna, Alvah, Jetheth, ⁴¹ Oholibhamath, Elah, Pinon, ⁴² Qenaz, Teman, Mibhzar, ⁴³ Magdel, e Iram. Illos es le clanes de Edom — que es, de Esau, patre del edommitas — in lor demoras in le terra que illes possede.

CAPITULO 37

Jacob habitava le pais ubi su patre habeva demorate, le pais de Canaan. ² Isto, alora, es le linea de Jacob: Quando Joseph habeva dece-septe annos, ille pasturava con su fratres le greges, como adjutante al filios de Bilhah e Zilpah, sposas de su patre; e Joseph apportava a lor patre mal rumores de illes. ³ Israel amava Joseph plus que tote su altere filios, pois que ille esseva le filio de su vetulessa; e ille le habeva facite un tunica ornate^[211]. ⁴ Quando su fratres videva que lor patre le amava plus que alicuno de su fratres, illes le odiava quo illes non poteva dicer le un parola amical.

⁵ Un vice Joseph habeva un sonio que ille contava a su fratres; e illes le odiava in plus. ⁶ Ille les diceva, 'Audi iste sonio que io ha soniate: ⁷ Nos ligava fasces in le campo e subito mi fasce se levava e remaneva erecte; alora vostre fasces se reuniva circa e se inclinava a mi fasces'. ⁸ Su fratres le respondeva, 'Intende tu regnar super nos? Intende tu dominar nos?' E illes le odiava in plus pro su parlar super su sonios.

⁹ Ille soniava un altere sonio e lo contava a su fratres, e diceva, 'Vide, io ha habite ancora un sonio: iste vice, le sol, le luna e dece-un stellas se inclinava a me'. ¹⁰ E quando ille lo contava a su patre e fratres, su patre le reprimendava. Ille le diceva, 'Que es iste sonio que tu ha soniate? An nos va venir, io e tu matre e tu fratres, e inclinar nos usque le terra a te?' ¹¹ Dunque su fratres se agitava de ille, e su patre pensava al cosa.

¹² Un vice quando su fratres habeva vadite pro pasturar le grege de lor patre in Shechem, ¹³ Israel diceva a Joseph, 'Tu fratres pastura in Shechem. Veni, io te inviara a illes'. Ille respondeva, 'Io es preste'. ¹⁴ Israel le diceva, 'Vade e vide si tu fratres e le greges sta ben, e reporta a me'. Dunque ille le inviava ab le valle de Hebron.

¹⁵ Quando ille attingeva Shechem, un homine le trovava in le campo. Le homine le demandava, 'Que cerca tu?' ¹⁶ Ille respondeva, 'Io cerca mi fratres. Poterea tu dicer me ubi illes pastura?' ¹⁷ Le homine diceva, 'Illes ha partite de hic, nam io les audiva dicer: Que nos va a Dothan'. Dunque Joseph sequeva su fratres e ille les trovava in Dothan.

¹⁸ Illes le videva de longe, e, ante su approche a illes, illes conspirava a occider le. ¹⁹ Illes diceva le unes le alteres, 'Ecce le soniator! ²⁰ Veni ora, que nos le occide e le jecta in un del puteos; e nos pote dicer, 'Un bestia fer le devorava'. Nos videra lo que veni de su sonios! ²¹ Ma quando Reuben lo audiva, ille voleva salvar le de illes. ²² Ille diceva, 'Que nos non occide'. Reuben diceva, 'Non effunde sanguine! Jecta le in ille puteo que es in le deserto, ma non pone un mano super ille'. Ille voleva salvar le de illes e restituer le a su patre. ²³ Quando Joseph attingeva su fratres, illes le spoliava de su tunica, le tunica ornate que ille portava, ²⁴ e illes le prendeva e le jectava in le puteo. Le puteo esseva vacue; il non habeva aqua intra.

²⁵ Alora illes se sedeva a mangiar. Levante le oculos illes videva un caravana de ishmaelitas veniente ab Gilead, cuje camelas esseva cargate de gumma, balsama, e laudanum que illes portava a Egypto. ²⁶ Alora Judah diceva a su fratres, 'Que gania nos de occider nostre fratre e occultar su sanguine? ²⁷ Veni, que nos le vende al ishmaelitas, ma que nos mesme non nos disface de ille, pois que ille es nostre fratre, nostre carne'. Su fratres assentiva. ²⁸ Quando mercatores midianitas passava, illes traheva Joseph ex le puteo. Illes vendeva Joseph pro vinti pecias de argento al ishmaelitas qui apportava Joseph a Egypto.

²⁹ Quando Reuben retornava al puteo e videva que Joseph non esseva in le puteo, ille divelleva su vestimentos. ³⁰ Retornante a su fratres ille diceva, 'Le puero non es plus ibi; e io, a ubi ira io ora?' ³¹ Alora illes prendeva le tunica de Joseph, macellava un capro, e immergeva le tunica in le sanguine. ³² Illes faceva levar le tunica ornate a lor patre, e illes diceva, 'Nos trovava isto. Recognosce si illo es le tunica de tu filio o non'. ³³ Ille lo recognosceva e diceva, 'Le tunica de mi filio! Un bestia fer le devorava! Joseph esseva lacerate de un bestia! ³⁴ Jacob divelleva su vestimentos, ille poneva sacco super su lumbos, e ille esseva in lucto pro su filio multe dies. ³⁵ Tote su filios e filias essayava consolar le, ma ille refusava de consolar se, e diceva, 'Non, io descendera in lucto a mi filio in Sheol'. Assi su patre le lamentava. ³⁶ Intertanto le medianitas^[212] le vendeva in Egypto a Potiphar, un ministro de Pharaon e chef del guarda.

CAPITULO 38

Circa ille tempore Judah partiva de su fratres e campava juxta un certe adullamita cuje nomine esseva Chirah. ² Ibi Judah videva le filia de un certe canaanita^[213] cuje nomine esseva Shua, e ille se la maritava e cohabitava con illa. ³ Illa concipeva e pareva un filio, e ille le appellava Er. ⁴ Illa concipeva de nove e pareva un filio e illa le appellava Onan. ⁵ Altere vice illa pareva un filio e le appellava Shelah; ille esseva a Khezibh quando illa le pareva.

⁶ Judah prendeva un sposa pro Er, su primogenito; su nomine esseva Tamar. ⁷ Ma Er, le primogenito de Judah, displaceva al Senior, e le Senior le faceva morir. ⁸ Alora Judah diceva a Onan, 'Junge te con le sposa de tu fratre e face tu deber a illa como fratre affin, e provide prole pro tu fratre'. ⁹ Ma Onan, sapente que le prole non se considerea como le sue, se dissipava^[214] quandocunque ille se jungeva con le sposa de su fratre, a fin de non provider prole pro su fratre. ¹⁰ Lo que ille faceva displaceva al Senior, e Ille le faceva morir etiam. ¹¹ Alora Judah diceva a Tamar su filia affin, 'Resta como vidua in le domo de tu patre usque mi filio Shelah cresce'. Nam ille se diceva, 'Etiam ille poterea morir como su fratres'. Dunque Tamar vadeva a demorar in le domo de su patre.

¹² Le tempore passava e le filia de Shua, le sposa de Judah, moriva. Quando^[215] su periodo de lucto se finiva^[215], Judah con su amico Chirah le adullamita vadeva al tonsores de su oves a Timnah. ¹³ On diceva a Tamar, 'Tu patre affin veni a Timna pro le tonsura del oves'. ¹⁴ Dunque illa levava su vestimentos de vidua, illa se coperiva con un velo e se inveloppava, e illa se sedeva al entrata de Enaim^[216] que es super le cammino a Timnah; nam illa videva ben que Shelah esseva jam major, on non habeva date la a ille pro sposa. ¹⁵ Quando Judah la videva, ille pensava que illa esseva prostituta; nam illa habeva coperite su facie. ¹⁶ Dunque ille se dirigeva a ubi illa esseva e diceva, 'Lassa me jacer me con te' — nam ille non sapeva que illa esseva su filia affin. Illa demandava, 'Que me dara tu pro jacer te con me?' ¹⁷ Ille respondeva, 'Io inviara un capretto de mi greges'. Ma illa diceva, 'Tu debe dar me un pignore usque tu lo invia'. ¹⁸ Ille diceva, 'Qual pignore vole tu que io te da?' Illa respondeva, 'Tu sigillo con le cordon, e le baston que tu porta'. Ille la los dava e se jaceva con illa, e illa concipeva de ille. ¹⁹ Alora ille partiva. Illa levava su velo e de nove se vestiva de su vestimentos de vidua. ²⁰ Judah inviava le capretto per su amico le adullamita, pro retirar le pignore del femina, ma ille non poteva trovar la. ²¹ Ille inquireva del gente de ille urbe, 'Ubi es le prostituta del culto, qui esseva a Enaim super le cammino?' Ma illes diceva, 'Il non habeva hic un prostituto del culto'. ²² Dunque ille retornava a Judah e diceva, 'Io non poteva trovar la; de plus, le gente diceva, 'Il non ha essite hic un prostituta del culto'. ²³ Judah diceva, 'Que illa los tene, a fin que nos non face nos objectos de contempto. Io la inviava iste capretto, ma tu non la trovava'.

²⁴ Post circa tres menses, on relatava a Judah, 'Tu filia affin Tamar se ha prostituite; de facto illa es pregnante de su prostitution'. Judah diceva, 'Face la sortir e arde la'.

²⁵ Quando on la faceva sortir, illa mandava dicer a su patre affin, 'Io es pregnante del homine a qui istos pertine'. E illa addeva, 'Examina istos: a qui pertine iste sigillo e iste cordon e iste baston?' ²⁶ Judah los recognosceva e diceva, 'Illa es plus recte que io, in tanto que io non la dava a mi filio Shelah'. E ille non la cognosceva de nove.

²⁷ Quando le tempore del parto veniva, il habeva geminos in su utero; ²⁸ e durante que illa pareva, un de illes presentava le mano, e le obstetrice ligava un filo scarlatin super ille mano pro significar: iste sortiva primo. ²⁹ Ma jam ille retirava le mano e su fratre sortiva, e illa diceva, 'Qual brecha^[217] tu te ha facite!' Dunque on le appellava Perez. ³⁰ Postea sortiva su fratre, qui habeva le filo scarlatin super le mano; ille se appellava Zerach^[218].

CAPITULO 39

Quando Joseph esseva apportate a Egypto, Potiphar, un ministro de Pharaon, e chef del guarda, un egyptiano, le comprava del ishmaelitas qui le habeva apportate ibi. ² Le Senior esseva con Joseph, e ille esseva homine prospere; e ille restava in le domo de su maestro egyptian. ³ Su maestro videva que le Senior esseva con ille e que le Senior faceva prosperar toto que ille interprendeva. ⁴ Joseph alora trovava favor in su oculos, e ille le serviva. Ille le faceva majordomo e poneva in su manos toto que ille possedeva. ⁵ Alora ab le tempore que le egyptiano le faceva majordomo, e le incargava con toto que ille possedeva, le Senior benediceva su domo pro Joseph, quo le benediction del Senior esseva super toto que ille possedeva in le domo e in le campo. ⁶ Ille lassava toto que ille habeva in le manos de Joseph e habente le ibi, ille prestava attention a nihil salvo lo que ille mangiava. Joseph faceva bon figura e habeva belle aspecto. ⁷ Post alicun tempore, le sposa de su maestro poneva su oculos super Joseph e le diceva, 'Jace con me'. ⁸ Ma ille refusava. Ille diceva al sposa de su maestro, 'Ecce quando io es hic mi maestro non pensa a alicun cosa de iste domo, e toto que ille possede ille ha ponite in mi manos. ⁹ Ille non es superior in iste domo que io, e ille ha detenite nihil de me salvo te, pois que tu es su sposa. Como pote io facer un cosa tanto mal e peccar contra Deo?' ¹⁰ Illa demandava Joseph de die in die ma ille refusava de jacer se con illa e de esser con illa.

¹¹ Un die quando Joseph entrava in le domo pro facer su travalio, durante que nemo esseva intra, ¹² illa le sasiva per su mantello e diceva, 'Jace te con me!' Ma ille lassava su mantello in su mano e curreva foras. ¹³ Quando illa videva que ille habeva lassate su mantello in le mano e habeva currite foras, ¹⁴ illa vocava a su servos e les diceva, 'Vide, ille nos apportava un hebreo pro amusar se con nos! Ille veniva pro jacer se con me, ma io critava in alte voce. ¹⁵ E quando ille me audiva critar in alte voce, ille lassava su mantello a me e curreva foras.' ¹⁶ Illa reteneva su mantello juxta illa usque su maestro veniva al domo. ¹⁷ Alora illa le relatava le mesme historia, e diceva, 'Le sclavo hebree que tu apportava in nostre domo veniva a me pro amusar se con me; ¹⁸ ma quando io critava in alte voce, ille lassava su mantello a me e curreva foras'.

¹⁹ Quando su maestro audiva le historia que su sposa le ha dicite, a saper, 'Assi e assi tu sclavo faceva a me', ille esseva furiose. ²⁰ Dunque le maestro de Joseph le prendeva e le mitteva in prision, ubi le prisioneros del rege se includeva. ²¹ Ma mesmo durante que ille esseva ibi in prision, le Senior esseva con Joseph: Ille le extendeva le bonitate e faceva le chef del prision favorar le. ²² Le chef del prision incargava Joseph de tote le prisioneros qui esseva in ille prision, e ille habeva le carga de toto que se faceva ibi. ²³ Le chef del prision non surveliava alicun cosa de lo que Joseph se habeva incargate, quia le Senior esseva con ille, e quecunque ille faceva le Senior faceva prosperar.

CAPITULO 40

Post alicun tempore, le cuppero e le panetero del rege de Egypto offendeva lor senior le rege de Egypto. ² Pharaon esseva in cholera contra su duo ministros, le chef del cupperos e le chef del paneteros, ³ e les mitteva in custodia, in le domo del chef del guarda, in le mesme prision ubi Joseph se includeva. ⁴ Le chef del guarda incargava Joseph de illes, e les attendeva.

Quando illes habeva essite in custodia alicun tempore, ⁵ tote le duo — le cuppero e le panetero del rege de Egypto, qui esseva includite in le prision — soniava, le mesme nocte, cata uno su sonio proprie, e cata sonio de signification particular. ⁶ Le matino, quando Joseph veniva a illes, ille videva que illes esseva perturbate. ⁷ Ille demandava le ministros de Pharaon qui esseva con ille in custodia in le domo de su maestro, 'Proque appare vos abattite hodie?'

⁸ Illes le diceva, 'Nos habeva sonios e il non ha alicuno pro interpretar los'. Joseph les diceva, 'Certo, Deo pote interpretar los! Narra me lo'.

⁹ Alora le chef del cupperos narrava a Joseph su sonio. Ille le diceva, 'In mi sonio il habeva ante me un vinia. ¹⁰ Super le vinia esseva tres ramos. Illo habeva a pena germinate quando su flores se pulsava e su racemos se maturava a uvas. ¹¹ Le cuppa de Pharaon esseva in mi mano, e io prendeva le uvas e pressante los in le cuppa de Pharaon io poneva le cuppa in le mano de Pharaon'.

¹² Joseph le diceva, 'Isto es le interpretation: le tres ramos es tres dies. ¹³ Post tres dies Pharaon te pardonara e te restaurara a tu posto; tu ponera le cuppa de Pharaon in su mano, como esseva le costume olim quando tu esseva su cuppero. ¹⁴ Ma pensa a me quando toto es de nove ben pro te, e face me le bonitate de mentionar me a Pharaon, pro liberar me de iste loco. ¹⁵ Nam, vero, on me rapeva del pais del hebreos; etiam hic io non ha facite alicun cosa pro le qual on me mitterea in prision'.

¹⁶ Quando le chef del paneteros videva como ille habeva interpretate favorabilemente, ille diceva a Joseph, 'In mi sonio, similarmente, tres corbes saliceal esseva super mi capite. ¹⁷ In le corbe le plus alte il habeva pro Pharaon plattos de omne sorta que un panetero prepara; e le aves lo mangiava ex le corbe super mi capite'.

¹⁸ Joseph respondeva, 'Isto es le interpretation: le tres corbes es tres dies. ¹⁹ Post tres dies Pharaon levara tu capite e te pendera de un arbore, e le aves mangiara tu carne'.

²⁰ Le tertie die — le anniversario de su nascentia — Pharaon faceva un festino pro tote su officiales, e ille elevava le capite del chef del cupperos e le capite del chef del paneteros de inter su officiales. ²¹ Ille restaurava le chef del cupperos e su cupperia, e iste poneva le cuppa in le mano de Pharaon; ²² ma ille pendeva le chef del paneteros como Joseph les habeva interpretate. ²³ Totevia le chef del cupperos non pensava a Joseph; ille le oblidava.

CAPITULO 41

Al fin de duo annos, Pharaon soniava que ille stava apud le fluvio, ² e ecce septe vaccas belle e grasse montava ex le fluvio e pasturava inter le cannas. ³ Tosto, ex le fluvio, septe altere vaccas, fede e magre, montava detra illas, e stava apud le vaccas al ripa del fluvio; ⁴ e le vaccas fede e magre devorava le vaccas belle e grasse. Alora le Pharaon se eveliava.

⁵ Ille se addormiva e soniava altere vice. Septe spicas de grano, solide e san, cresceva de un sol pedunculo. ⁶ Ma detra illos germinava septe spicas magre e ardite per le vento del oriente. ⁷ E le spicas magre inglutiva le spicas solide e plen. Alora Pharaon se eveliava: illo esseva un sonio.

⁸ Le matino sequente, su spirito se perturbava, e ille mandava vocar tote le magicos de Egypto e tote su sapientes; e Pharaon les contava su sonios, ma nemo poteva interpretar los pro Pharaon. ⁹ Le chef del cupperos alora parlava e diceva a Pharaon, 'Io va memorar hodie mi offensas. ⁹ Un vice Pharaon esseva in cholera contra su servos, e ille me mitteva in custodia in le domo del chef del guarda, me e le chef del paneteros. ¹¹ Nos habeva sonios le mesme nocte, ille e io, cata de nos habeva un sonio de signification particular. ¹² Un juvene hebree esseva ibi con nos, un servo del chef del guarda; e quando nos le contava nostre sonios ille los interpretava pro nos e diceva a cata uno le signification de su sonio. ¹³ E como ille nos interpretava assi il eveniva: io esseva restaurate a mi posto, e le altero esseva pendite. ¹⁴ Igitur Pharaon mandava vocar Joseph, e on le faceva sortir in haste del prision. Ille se secava le pilo, cambiava su vestimentos, e ille veniva ante Pharaon. ¹⁵ Pharaon diceva a Joseph, 'Io ha habite un sonio, ma nemo pote interpretar lo. Ora io ha audite parlar de te, que quando tu audi un sonio tu pote interpretar lo. ¹⁶ Joseph respondeva a Pharaon, 'Non io!^[219] Deo dara un responsa favorabile a Pharaon'.

¹⁷ Alora Pharaon diceva a Joseph, 'In mi sonio io stava al ripa del fluvio, ¹⁸ e ecce septe vaccas grasse e belle montava al fluvio e pasturava inter le cannas. ¹⁹ Tosto, septe altere vaccas debile, multo mal formate, e magre, montava detra illas — io non ha vidite tal feditate in tote le pais de Egypto! ²⁰ E le septe vaccas magre e fede devorava le prime septe vaccas grasse. ²¹ Ma quando illas habeva consumite les on non poteva cognoscer que illas habeva consumite las, nam illas pareva tanto mal como in le principio. E io me eveliava. ²² In mi altere sonio, io videva que septe spicas de grano, plen e san, cresceva de un sol pedunculo: ²³ ma detra illos germinava septe spicas, desiccate, magre, e ardite del vento del oriente. ²⁴ Alora le spicas magre inglutiva le septe spicas san. Io ha contate lo a mi magicos, ma nemo pote explicar me lo'.

²⁵ Joseph diceva a Pharaon, 'Le sonios de Pharaon es un sol sonio. ²⁶ Deo ha dicite a Pharaon lo que Ille va facer. Le septe vaccas san es septe annos, e le septe spicas san es septe annos; illo es le mesme sonio. ²⁷ Le septe vaccas magre e fede que sequeva es septe annos, e etiam le septe spicas vacue ardite del vento del oriente; illos es septe annos de fame. ²⁸ Il es lo que io ha dicite a Pharaon: Deo ha revelate a Pharaon lo que Ille va facer. ²⁹ Septe annos de grande abundantia veni tosto a tote le pais de Egypto. ³⁰ Post illos, septe annos de fame venira, e tote le abundantia in le pais de Egypto essera oblidate, e le fame ruinera le pais. ³¹ Nulle tracia del abundantia restara in le pais a causa del fame que lo seque, nam illo essera multo sever. ³² Viste que Pharaon habeva le mesme sonio duo vices, illo significa que Deo se ha determinate a facer le cosa e que Deo tosto lo executara. ³³ Ergo Pharaon cercarea un homine de discernimento e sapientia e le incargarea del pais de Egypto. ³⁴ Isto es lo que Pharaon debe facer: appunctar intendentes super le pais e requisitionar^[220] le terra de Egypto durante le septe annos de abundantia. ³⁵ Illes debe colliger tote le alimento del bon annos que veni, e tener le grano in reserva sub le controlo de Pharaon, como alimento in le citates, e guardar lo. ³⁶ Iste alimento essera un reserva pro le pais durante le septe annos de fame que venira al pais de Egypto. E assi le pais non perira de fame!

³⁷ Le plano placeva a Pharaon e a tote su ministros. ³⁸ Pharaon diceva a su ministros, 'Poterea nos trovar un altero como iste, un homine in qui es le spirito de Deo?' ³⁹ Dunque Pharaon diceva a Joseph, 'Pois que Deo ha facite te saper tote isto, il non ha alicuno tanto discernente e sapiente como tu. ⁴⁰ Tu te incargara de mi domo, e secundo tu ordines tote mi gente se adaptara;^[221] solmente in respecto del throno io essera major que tu'. ⁴¹ De plus Pharaon diceva a Joseph, 'Ora io te incarga de tote le pais de Egypto'. ⁴² Alora Pharaon levava le anello de su mano e lo poneva super le mano de Joseph; e ille le faceva vestir se in vestimentos de lino fin, e poneva super su collo un collar de auro. ⁴³ Ille le faceva montar super le carro viceregal, e illes critava ante ille, 'Abrek!'^[222] Assi ille le poneva super tote le pais de Egypto.

⁴⁴ Pharaon diceva a Joseph, 'Io es le pharaon; ma sin te nemo altiara le mano o le pede in tote le pais de Egypto'. ⁴⁵ Alora Pharaon appellava Joseph con le nomine de Zaphenath-paneach;^[223] e le dava pro sposa Asenath filia de Poti-phera, prestre^[224] de On. Assi Joseph emergeva^[225] incargate del pais de Egypto. ⁴⁶ Joseph habeva trenta annos quando ille^[226] deveniva ministro^[226] de Pharaon rege de Egypto. Partiente del presentia de Pharaon Joseph percurreva tote le pais de Egypto. ⁴⁷ Durante le septe annos de abundantia le terra produceva de grande profusion^[227], ⁴⁸ e Joseph colligeva tote le alimento producite in Egypto durante le septe annos^[228], e lo accumulava in le citates; ille poneva in cata citate le alimento del campos circa illo. ⁴⁹ Assi Joseph colligeva multissime grano, como le arena del mar, usque ille cessava de contar lo, proque on non poteva contar lo.

⁵⁰ Ante le venir del annos de fame, duo filios nasceva a Joseph, que Asenath le filia de Poti-phera, prestre de On, le pareva. ⁵¹ Joseph appellava le primogenito Manasseh, 'proque Deo me ha facite oblidar^[229] tote mi suffrentia e le domo de mi patre'. ⁵² E ille appellava le secunde Ephraim, 'proque Deo me ha facite fertile^[230] in le pais de mi affliction'.

⁵³ Le septe annos de abundantia que Egypto habeva se terminava, ⁵⁴ e le septe annos de fame comenciava como Joseph habeva predicite. Il habeva fame in tote le paises, ma in tote le pais de Egypto il habeva pan. ⁵⁵ E quando tote le pais de Egypto se affamava, le gente clamava a Pharaon pro pan; e Pharaon diceva a tote le egyptianos, 'Va a Joseph e face lo que ille vos dice'. ⁵⁶ Dunque^[231], quando le fame esseva sever in le pais de Egypto, Joseph aperiva le granarios e ille vendeva grano al egyptianos^[231]. Le fame, tamen, se extendeva super tote le terra, ⁵⁷ e tote le mundo veniva a Joseph in Egypto pro procurar se grano, nam le fame habeva devenite sever in tote le mundo.

CAPITULO 42

Quando Jacob videva que il habeva grano in Egypto, ille diceva a su filios, 'Proque reguarda vos le unes le alteres? ² Io audi que il ha grano in Egypto. Descende ibi e procura nos grano de ibi, quo nos vive e non mori'. ³ Alora dece del fratres de Joseph vadeva a Egypto pro procurar se grano; ⁴ nam Jacob non inviava Benjamin le fratre de Joseph con su fratres, pois que ille timeva que alicun damno le supervenirea.

⁵ Assi le filios de Israel esseva inter illes qui veniva pro procurar se grano; nam le fame esseva in le pais de Canaan. ⁶ Joseph esseva le maestro super le pais; e esseva ille qui vendeva grano a tote le gente del terra. Le fratres de Joseph veniva e se inclinava a ille, lor facies al terra. ⁷ Quando Joseph videva su fratres ille les recognosceva; ma ille les reageva como un estraniero, e les parlava durmente.

Ille les demandava, 'De ubi veni vos?' Illes diceva, 'Del pais de Canaan, pro procurar nos alimento'. ⁸ Nam, ben que Joseph recognosceva su fratres, illes non le recognosceva.

⁹ Memorante le sonios que ille habeva soniate super illes, Joseph les diceva, 'Vos es spias, vos ha venite pro vider le pais in su nuditate'. ¹⁰ Ma illes le diceva, 'Non, mi senior! Vero^[232], tu servos ha venite pro procurar se alimento. ¹¹ Tote de nos es le filios del mesme patre; nos es homines honeste; tu^[233] servos non es spias.'^{[233] 12} Ille les diceva, 'Non, vos ha venite pro vider le pais in su nuditate!' ¹³ Illes respondeva, 'Nos, tu servos, esseva duo-dece fratres, filios del mesme homine de Canaan: le minor es ora con nostre patre, e le altere non vive jam'.

¹⁴ Ma Joseph les diceva, 'Il es lo que io ha dicite: vos es spias! ¹⁵ Per isto vos va probar vos: si vostre fratre minor non veni hic, per le vita de Pharaon, vos non partira de iste loco!

¹⁶ Manda uno de vos a apportar vostre fratre, durante que le alteres se detenera, quo vostre parolas se verifica, si vos parla le veritate. Si non, per le vita de Pharaon, vos debe esser spias!' ¹⁷ E ille les deteneva in prision tres dies. ¹⁸ Le tertie die Joseph les diceva: 'Face isto e vos vivera, nam io time Deo. ¹⁹ Si vos es homines honeste, que uno de vostre fratres resta in vostre loco de detenimento, durante que le alteres va a levar grano pro remediar le fame de vostre domos ²⁰ ma vos debe apportar me vostre fratre minor, quo vostre parolas se verifica e que vos non mori'. E illes faceva assi.

²¹ Illes diceva le unes le alteres, 'Certo, nos es punite^[234] a causa de nostre fratre, quia nos videva su angustia quando ille nos implorava, ma nos non le ascoltava. Pro esso ha venite super nos iste affliction'. ²² Alora Reuben les diceva, 'An io non vos advertiva, 'Non face torto al puero?' Ma vos non me ascoltava. Ora veni le regulamento pro su sanguine'. ²³ Illes non sapeva que Joseph les intendeva, nam un interprete esseva inter ille e illes. ²⁴ Disviante de illes ille plorava. Alora ille reveniva a illes e les parlava; e ille prendeva Simeon de inter illes, e le ligava ante lor oculos. ²⁵ Alora Joseph ordinava plenar lor vasos con grano, render le moneta de cata uno in su sacco, e dar les provisiones pro le viage e assi il se faceva. ²⁶ Dunque illes cargava lor asinos del grano e partiva de ibi.

²⁷ Quando un de illes aperiva su sacco pro dar forrage a su asino al campamento, ille videva su moneta, e ecce illo esseva in alto de su sacco. ²⁸ Ille diceva a su fratres, 'Mi moneta se ha rendite! Illo es hic in mi sacco!' Lor cordes cadeva; e, tremulante, illes diceva le unes le alteres, 'Que es isto que Deo me ha facite?'

²⁹ Quando illes veniva a lor patre Jacob in le pais de Canaan, illes le diceva toto que les habeva evenite, a saper, ³⁰ 'Le homine qui es maestro del pais nos parlava durmente e nos accusava de spiar le pais. ³¹ Nos le diceva, 'Nos es homines honeste; nos non es spias^[235]. Nos esseva dece-duo fratres, filios del mesme patre; ma un non vive jam, e le minor es ora con nostre patre in le pais de Canaan'. ³³ Ma ille qui es le maestro del pais nos diceva, 'Per isto io sapera que vos es homines honeste: lassa con me un de vostre fratres, e prende alique pro vostre familias famelic e parti. E apporta me vostre fratre minor, ³⁴ quo io pote saper que vos non es spias, ma homines honeste. Io vos rendera alora vostre fratre, e vos potera percurrer^[236] iste pais'.

³⁵ Quando illes vacuava lor saccos, cata uno trovava su bursa de moneta in su sacco! Al vider lor bursas de moneta, illes e lor patre se espaventava. ³⁶ Lor patre les diceva, 'Vos me priva de filios: Joseph non es jam e Simeon non es jam, e ora vos va levar Benjamin. Tote isto ha venite super me'. ³⁷ Alora Reuben diceva a su patre, 'Tu pote occider mi duo filios si io non le rende a te. Incarga le a me e io te le rendera'. ³⁸ Ma ille respondeva, 'Mi filio non debe vader con vos, nam su fratre es morte e ille sol remane. Si durante le viage, que vos va facer, un damno le occurre, vos facera descender mi capillos blanc^[237] con dolor a Sheol'.

CAPITULO 43

Ma le fame in le pais esseva sever. ² E quando illes terminava de mangiar le grano que illes apportava de Egypto, lor patre les diceva, 'Va de nove e procura nos alcun alimento'. ³ Ma Judah le diceva, 'Le homine nos admonestava, 'Vos non me videra altere vice si vostre fratre non es con vos'. ⁴ Si tu lassara nostre fratre vader con nos, nos vadera e te procurara alimento; ⁵ ma si tu non le lassara vader, nos non vadera, nam le homine diceva, 'Vos non me videra altere vice si vostre fratre non es con vos'. ⁶ Israel diceva, 'Proque ha vos tractate me tanto mal de dar saper al homine que vos ha un altere fratre?' ⁷ Illes respondeva, 'Ma le homine nos demandava^[238] insistentemente^[238] super nos e super nostre familia, dicente nos, 'Vive totevia vostre patre? Ha vos un altere fratre?' E nos le respondeva secundo le questiones. Como poteva nos saper que ille dicera, 'Apporta vostre fratre hic'?

⁸ Alora Judah diceva a su patre Israel, 'Invia le juvene in mi carga, e que nos mitte nos in cammino, que nos pote viver e non morir — tu e nos e nostre infantes. ⁹ Io mesme^[239] essera su garante, tu pote tener me pro responsabile: si io non te le rende e le pone ante te, io essera culpabile ante te pro semper. ¹⁰ Si nos non habeva dissipate tante tempore, nos poterea vader e revenir duo vices'.

¹¹ Alora lor patre Israel les diceva, 'Si es assi, alora, face isto: prende del melior productos del terra in vostre equipage e porta al homine un presente — alicun balsamo, e alicun melle, tragacantha, laudano, pistacios, e amandolas. ¹² E prende con vos le moneta duple, e rende le moneta que on poneva in vostre saccos; forsan il esseva un error. ¹³ Prende etiam vostre fratre e retorna presto al homine. ¹⁴ Que El Shaddai dispone le homine a misericordia verso vos, que ille vos libera vostre altere fratre tanto como Benjamin. Quanto a me, si io debe esser private, io essera private'.

¹⁵ Dunque le homines prendeva ille presente, e illes prendeva con se le moneta duple tanto como Benjamin. Illes vadeva a Egypto ubi illes se presentava a Joseph. ¹⁶ Quando Joseph videva Benjamin con illes, ille diceva a su majordomo, 'Mena a domo iste homines; abatte^[240] e prepara un bestia^[240] proque le homines mangiara con me a meridie'. ¹⁷ Le homine faceva como Joseph le diceva, e ille conduceva le homines al domo de Joseph. ¹⁸ Le homines se espaventava quando illes se menava al domo de Joseph, nam illes pensava, 'Nos es menate hic a causa del affaire del moneta que on remitteva in nostre saccos le prime vice, pro assaltar nos e precipitar nos, e a sasir nos pro sclavos, con nostre asinos'. ¹⁹ Dunque illes approchava le majordomo de Joseph e illes le parlava al entrata del domo.

²⁰ Illes diceva, 'Si il te place^[241], mi senior, nos descendeva jam olim pro procurar nos alimento. ²¹ Ma quando nos arrivava al campamento e aperiva nostre saccos, nos videva que le moneta de cata uno de nos esseva justo al bucca de nostre saccos, nostre moneta integral^[242].

²² Dunque nos ha reportate le con nos. E nos ha apportate con nos altere moneta pro procurar nos alimento. Nos non sape qui poneva le moneta in nostre saccos'. ²³ Ille respondeva, 'Tote es ben con nos; non espaventa vos. Vostre Deo e le Deo de vostre patre poneva tresor pro vos in vostre saccos. Io recipeva vostre moneta'. E ille faceva sortir Simeon a illes. ²⁴ Alora le homine conduceva le homines al domo de Joseph; ille les dava aqua pro lavar se lor pedes, e ille dava forrage pro le asinos. ²⁵ Illes arrangiava lor presente in expectation del venir de Joseph a meridie, nam illes habeva apprendite que illes mangiara ibi. ²⁶ Quando Joseph veniva a domo, illes le presentava le presentes que illes habeva apportate al domo, inclinante se al terra ante ille. ²⁷ Ille les salutava, e ille diceva, 'Como es vostre vetule patre de qui vos parlava? Es ille ancora san?' ²⁸ Illes respondeva, 'Tu servo, nostre patre, i ben, ille es ancora san'^[243]. E illes se inclinava profundemente. ²⁹ Altiante le oculos Joseph videva su fratre Benjamin, le filio de su matre, e demandava, 'Es iste vostre fratre minor de qui vos me parlava?' E ille addeva, 'Que Deo sia gratiose a te, mi juvene!' ³⁰ Alora Joseph se hastava de exir, nam ille se emoveva tanto per su fratre que ille esseva presso de plorar; ille entrava in un camera e plorava ibi. ³¹ Alora ille se lavava le visage, reappareva, e controlante se ille ordinava, 'Servi le repasto'. ³² Illes serviva Joseph a parte, su fratres a parte, e le egyptianos qui mangiava etiam a parte; quia le egyptianos non poteva mangiar con le hebreos pois que illo esserea abhorribile al egyptianos. ³³ Le fratres esseva sedite secundo^[244] su direction:^[244] le primogenito secundo su primogenitura, e le plus juvene secundo su juventute, e le homines reguardava le unes le alteres con stupefaction. ³⁴ On les serviva le portiones ab su tabula; ma le portion de Benjamin esseva plure^[245] vices major que lo de cata uno del alteres. E illes bibeva e se allegrava con ille.

CAPITULO 44

Joseph ordinava su majordomo como seque: 'Plena le saccos del homines con alimento, quanto illes pote portar, e pone le moneta de cata uno in le bucca del sacco. ² Mitte mi cuppa, le cuppa de argento, in le bucca del sacco del plus juvene simul con su moneta pro le grano'. E ille faceva secundo que Joseph diceva.

³ Al lucer de matino, le homines se congedava, illes e lor asinos. ⁴ Illes habeva jam sortite del citate ma non esseva lontan, quando Joseph diceva a su majordomo, 'Leva te, perseque le homines! E quando tu les attinge, dice les, 'Proque ha vos repagate mal pro ben?.....^{[246] 5} Il es ex illo que mi senior bibe e que ille emplea etiam pro divinar. Vos ha conducite vos mal de ager assi'. ⁶ Ille les attingeva e les parlava ille parolas. ⁷ Illes le diceva, 'Proque dice mi senior tal parolas? Longe^[247] de tu servos es le facer de alique de tal sorta! ⁸ Ecce nos te reportava del pais de Canaan le moneta que nos trovava in le buccas de nostre saccos. Como alora haberea nos robate argento o auro del domo de tu senior? ⁹ Ille de tu servos con qui illo se trova, morira; e le resto de nos, de plus, devenira sclavos de mi senior'. ¹⁰ Ille respondeva, 'Ben que lo que vos proponeva es ben, solo le un con qui illo se trova essera mi sclavo; ma le resto de vos essera libere.

¹¹ Dunque cata uno hastava a bassar su sacco al terra, e cata uno aperiva su sacco. ¹² Ille cercava comenciante con le major e terminante con le minor; e le cuppa se trovava in le sacco de Benjamin. ¹³ Alora illes divelleva lor vestimentos. Cata uno cargava su asino, e illes retornava al citate. ¹⁴ Quando Judah e su fratres reentrava in le domo de Joseph, qui ancora esseva ibi, illes se jectava super le terra ante ille. ¹⁵ Joseph les diceva, 'Que es iste acto que vos ha facite? Non sape vos que un homine, como io es, practica le divination?' ¹⁶ Judah respondeva, 'Que pote nos dicer a mi senior? Como contestar? Como justificar nos? Deo ha discoperite le crimine de tu servos. Ecce nos es sclavos de mi senior, le resto de nos tanto como ille in cuje possession le cuppa se trovava'. ¹⁷ Ma ille respondeva, 'Longe de me es facer assi! Solo ille in cuje possession le cuppa se trovava essera mi sclavo; le resto de vos pote retornar a vostre pais in pace'. ¹⁸ Alora Judah le approchava e le diceva, 'Si il te place, mi senior, lassa tu servo facer appello a mi senior, e non sia impatiente con tu servo, tu qui es le equal de Pharaon. ¹⁹ Mi senior demandava su servos, 'Ha vos un patre o un altere fratre?' ²⁰ Nos diceva a mi senior, 'Nos ha un vetule patre, e il ha un infante de su vetulessa, le minor; su plen fratre es morte, quo ille sol remane de su matre, e su patre le ama multo'. ²¹ Alora tu diceva a tu servos, 'Face le descender a me que io pote vider le'. ²² Nos diceva a mi senior, 'Le puero non pote lassar su patre; si ille le lassava, su patre morirea'. ²³ Ma tu diceva a tu servos, 'A minus que vostre fratre minor veni con vos, non lassa me vider vostre visages'. ²⁴ Quando nos retornava a tu servo mi patre, nos le relatava le parolas de mi senior.

²⁵ Depost nostre patre diceva, 'Vade de nove e procura nos alicun alimento'. ²⁶ Nos respondeva, 'Nos non pote vader; solo si nostre fratre minor es con nos pote nos vader, nam nos non pote monstrar nostre visages al homine a minus que nostre fratre minor es con nos'. ²⁷ Tu servo, mi patre, nos diceva, 'Como vos sape, mi sposa me pareva duo filios. ²⁸ Ma un me ha partite, e io diceva: guai, ille esseva lacerate de un bestia! E io non le ha vidite depost. ²⁹ Si vos prende etiam iste de me, e si un damno le accide, vos facera descender mi capillos blanc con dolor a Sheol'.

³⁰ Ora si io veni a tu servo mi patre e le puero non es con nos — pois que le vita de ille es tanto ligate con le sue — ³¹ quando ille vide que le puero non es con nos, ille morira, e vostre servos facera descender le capillos blanc de vostre servo nostre patre con dolor a Sheol. ³² Tu servo se ha pignorate pro le puero a mi patre, a saper, 'Si io non te le rende, io essera culpabile ante mi patre pro semper'. Ergo, io roga, que tu servo resta como sclavo de mi senior in loco del puero, e que le puero retorna con su fratres. ³⁴ Nam como pote io retornar a mi patre a minus que le puero es con me? Que io non sia teste del affliction que mi patre suffrerea'.

CAPITULO 45

Joseph non poteva controlar se plus coram tote su attendentes, e ille clamava, 'Que omnes parti de me!' Dunque il non habeva alicuno con se quando ille se faceva cognoscite a su fratres. ² Su singultos esseva tanto alte que le egyptianos poteva audir los, e assi le nova attingeva le palatio de Pharaon.

³ Joseph diceva a su fratres, 'Io es Joseph. Es mi patre ancora san?' Ma su fratres non poteva responder a ille, nam illes se confundeva a causa de ille. ⁴ Alora Joseph diceva a su fratres, 'Approcha me'. E quando illes le approchava, ille diceva, 'Io es vostre fratre Joseph que vos vendeva pro esser menate in Egypto. ⁵ Ora, non inquieta vos, ni reprocha vos que vos me vendeva pro esser menate hic; nam a fin de salvar vita Deo me inviava ante vos. ⁶ Le fame ha essite jam duo annos intra le pais, e durante altere cinque annos il non habera aratura e recolta. ⁷ Deo me ha inviate ante vos pro assecurar superviventia super le terra, e a salvar vostre vitas pro un grande delivrantia. ⁸ Dunque il non esseva vos qui me inviava hic, ma Deo; e Ille me ha facite un patre a Pharaon, maestro de tote su domo, e governator de tote le pais de Egypto.

⁹ Ora hasta vos de retornar a mi patre e dice le: assi dice vostre filio Joseph, 'Deo me ha facite governator de tote Egypto; veni hic a me sin tardar. ¹⁰ Tu habitara in le region de Goshen ubi tu essera juxta me — tu e tu filios e tu granfilios, tu oves e tu boves, e toto que es le tue. ¹¹ Ibi io providera a te — nam il habera ancora cinque annos de fame — quo tu, e tu familia, e toto que es le tue, non^[248] mancara de alique'^[248]. ¹² Con vostre oculos proprie, e mi fratre Benjamin con le sues pote vider que il es vermente io qui parla. ¹³ Vos debe contar a mi patre toto super mi splendor in Egypto e toto que illes ha vidite; e hasta vos a conducer hic mi patre'.

¹⁴ Alora ille imbraciava^[249] su fratre Benjamin circa le collo e plorava, e Benjamin plorava super su collo. ¹⁵ Ille basiava tote su fratres e plorava super illes, e postea su fratres poteva parlar con ille.

¹⁶ Le nova attingeva le palatio de Pharaon: 'Le fratres de Joseph ha venite'. Pharaon e su ministros se complaceva. ¹⁷ Pharaon diceva a Joseph, 'Dice a tu fratres, 'Face isto: carga vostre bestias e marcha presto al pais de Canaan. ¹⁸ Prende vostre patre e vostre familias e veni a me; io vos dara le melior del terra de Egypto e vos mangiara le grassia del terra'. ¹⁹ E tu es ordinate de dicer les, 'Face isto: prende ex le pais de Egypto carros pro vostre infantes e vostre sposas; leva vostre patre, e veni. ²⁰ Non attende vostre effectos, nam le melior de tote le terra de Egypto essera le vostre'.

²¹ Le filios de Israel faceva assi; Joseph les dava carros como Pharaon habeva ordinate, e ille les dava provisiones pro le viage. ²² A cata uno de illes ille dava un cambio de vestimentos; ma a Benjamin ille dava tres centos pecias de argento e plure^[250] cambios de vestimentos. ²³ E a su patre ille inviava como seque: dece asinos cargate con le melior cosas de Egypto, e dece asinas cargate con grano, pan, e provisiones pro le viage de su patre. ²⁴ Ille congedava su fratres e durante que illes partiva ille les diceva, 'Non querela super le cammino'.

²⁵ Illes montava ab Egypto e veniva a lor patre Jacob in le pais de Canaan. ²⁶ Illes le diceva, 'Joseph vive ancora; si, ille es governator super tote le pais de Egypto'. Su corde frigideva^[251], nam ille non les credeva. ²⁷ Ma quando illes contava toto que Joseph les habeva dicite, e quando ille videva le carros que Joseph habeva mandate pro transportar le, le spirito de lor patre Jacob revivisceva. ²⁸ 'Basta!' diceva Israel. Mi filio Joseph vive ancora! Io ira e io le videra ante que io mori'.

CAPITULO 46

Jacob se mitteva in cammino con toto que esseva le sue, e ille veniva a Beer-sheba, ubi ille offereva sacrificios al Deo de su patre Isaac. ² Deo parlava a Israel in vision nocturne, e Ille diceva, 'Jacob! Jacob!' Ille respondeva, 'Io es hic'. ³ E Ille diceva, 'Io es Deo, le Deo de tu patre. Non time de descender a Egypto, nam ibi Io te facera devenir un grande nation. ⁴ Io Mesme descendera con te a Egypto, e Io Mesme te reconducera; e le mano de Joseph claudera^[252] tu oculos'. ⁵ Alora Jacob se mitteva in cammino ab Beer-sheba. Le filios de Israel mitteva lor patre e lor infantes e lor sposas in le carros que Pharaon habeva mandate a transportar les; ⁶ e illes levava lor bestial, e le benes que illes habeva acquirite in le pais de Canaan.

⁷ Assi Jacob e tote su progenie veniva a Egypto: Ille levava con se a Egypto su filios e su granfilios, su filias^[253] e su granfilias — tote su progenie.

⁸ Istos es le nomines del israelitas, Jacob e su descendentes, qui veniva a Egypto.

⁹ Le primogenito de Jacob Reuben. Le filios de Reuben: Chanoch, Pallu, Chezron, e Karmi. ¹⁰ Le filios de Simeon: Jemuel, Jamin, Ohad, Jakhin, Zochar, e Shaul filio de un femina canaanita. ¹¹ Le filios de Levi: Gershon, Qohath, e Merari. ¹² Le filios de Judah: Er, Onan, Shelah, Perez, e Zerach — ma Er e Onan habeva morite in le pais de Canaan; e le filios de Perez esseva Chezron e Chamuel. ¹³ Le filios de Isaachar: Tola, Puvah, Iobh, e Shimron. ¹⁴ Le filios de Zebulun: Sered, Elon, e Jachleel. ¹⁵ Illes esseva le filios que Leah pareva a Jacob in Paddan-aram, plus su filia Dinah. Le total de su filios e filias esseva trenta-tres personas.

¹⁶ Le filios de Gad: Ziphion, Chaggi, Shuni, Ezbon, Eri, Arodi, e Areli. ¹⁷ Le filios de Asher: Imnah, Ishvah, Ishvi, e Beriah, e lor soror Serach. ¹⁸ Le filias de Beriah: Heber e Malkiel. Istes esseva le descendentes de Zilpah que Laban habeva date a su filia Leah. Illa pareva istes a Jacob — dece-sex personas. ¹⁹ Le filios de Rachel, sposa de Jacob, esseva Joseph e Benjamin. ²⁰ A Joseph nasceva in le pais de Egypto Manasseh e Ephraim, que Asenath filia de Poti-phera prestre de On le pareva. ²¹ Le filios de Benjamin: Bela, Bekher, Ashbel, Gera, Naaman, Echi, Rosh, Muppim, Chuppim, e Ard. ²² Illes esseva le descendentes de Rachel qui nasceva a Jacob — le total de dece-quatro personas. ²³ Le filio^[254] de Dan: Chushim. ²⁴ Le filios de Naphtali: Jachzeel, Guni, Jezer, e Shillim. ²⁵ Illes esseva descendentes de Bilhah que Laban habeva date a su filia Rachel. Illa pareva istes a Jacob — le total de septe personas. ²⁶ Tote le personas pertinente a Jacob qui veniva a Egypto — su progenie proprie sin contar le sposas del filios de Jacob — esseva sexanta-sex. ²⁷ E le filios de Joseph qui le nasceva in Egypto esseva duo. Assi le total del familia de Jacob qui veniva a Egypto esseva septanta personas.

²⁸ Ille habeva inviate Judah ante ille a Joseph pro monstrar le via ante ille a Goshen. Quando illes veniva al region de Goshen, Joseph preparava^[255] su carro e vadeva a Goshen pro incontrar su patre Israel. ²⁹ Quando ille se le presentava, ille le imbraciava circa le collo, e plorava longemente super su collo. Alora Israel diceva a Joseph, 'Ora io pote morir, pois que io ha vidite su visage e tu vive ancora'.

³¹ Alora Joseph diceva a su fratres e al familia de su patre, 'Io ira a dar le nova a Pharaon e a dicer le, 'Mi fratres e le familia de mi patre, qui esseva in le pais de Canaan, ha venite a me. ³² Le homines es pastores; semper illes ha essite elevatores de bestial, e illes ha apportate lor greges de oves e boves e toto que illes possede'. ³³ Dunque quando Pharaon vos appella e demanda, 'Que es vostre occupation?' ³⁴ vos respondera, 'Tu servos ha essite elevatores de bestial ab nostre juventute usque ora, nos e nostre patres' — a fin que vos pote habitar in le region de Goshen; proque tote pastores es abhorribile al egyptianos'.

CAPITULO 47

Alora Joseph veniva e reportava a Pharaon, 'Mi patre e mi fratres con lor greges de oves e boves e toto Que illes possede, ha venite del pais de Canaan e es ora in le region de Goshen'. ² E de tote su fratres ille prendeva un pauc^[256] de homines e les presentava a Pharaon. ³ Pharaon diceva a su fratres, 'Que es vostre occupation?' Illes respondeva a Pharaon, 'Nos, vostre servos, es pastores, como esseva etiam nostre patres'. ⁴ Illes diceva a Pharaon, 'Nos ha venite a sojornar in iste pais proque il non ha pastura pro le greges de tu servos, nam le fame es sever in le pais de Canaan. Permitte alora que vostre servos resta in le region de Goshen'.

⁵ Alora Pharaon diceva a Jacob, 'In respecto a tu patre e tu fratres qui ha venite a te, ⁶ le pais de Egypto es a tu disposition: establi tu patre e tu fratres in le melior parte del pais; que illes resta in le region de Goshen. E si tu sape que il ha inter illes homines capabile, face les surveliantes de mi bestial'. ⁷ Alora Joseph faceva venir su patre e le presentava a Pharaon; e Jacob salutava^[257] Pharaon. ⁸ Pharaon le demandava, 'Quante annos ha tu?' ⁹ Jacob respondeva a Pharaon, 'Le annos de mi sojornos es cento trenta. Curte e mal ha essite le annos de mi vita, e illos non attinge le annos del vitas de mi patres durante lor sojornos'.

¹⁰ Alora Jacob salutava^[258] Pharaon e se retirava de su presentia. ¹¹ Joseph establiva su patre e su fratres, dante les proprietate in le melior parte del pais de Egypto, in le region de Rameses, como Pharaon habeva commandate. ¹² Joseph provideva su patre, e su fratres, e tote le familia de su patre, de pan secundo le besonio del infantes.

¹³ Alora il non habeva plus pan in tote le terra, nam le fame esseva multo sever; e le pais de Egypto e le pais de Canaan langueva a causa del fame. ¹⁴ Joseph recolligeva tote le moneta que se trovava in le pais de Egypto e in le pais de Canaan como pagamento^[259] pro le grano que se procurava; e Joseph faceva entrar le moneta in le palatio de Pharaon. ¹⁵ Quando le moneta se exhauriva in le pais de Egypto e in le pais de Canaan, tote le egyptianos veniva a Joseph e le diceva, 'Da nos pan a fin que nos non mori coram te; nam le moneta manca'.

¹⁶ Joseph diceva, 'Apporta vostre bestial e io vos vendera a cambio^[260] de vostre bestial^[260], si le moneta manca'. ¹⁷ Dunque illes apportava lor bestial a Joseph, e Joseph les dava pan a cambio^[261] del cavallos, del greges de oves e boves, e del asinos; assi ille anno ille les provideva de pan in cambio de tote lor bestial. ¹⁸ Quando ille anno se terminava, illes veniva a ille le anno sequente e le diceva, 'Nos non pote celar de mi senior que pois que tote le moneta e bestial se consigna a mi senior, nihil resta al disposition de mi senior salvo nostre corpores e nostre terras. ¹⁹ Que nos non peri ante tu oculos, e nos e nostre terras. Prende^[262] nos e nostre terra a cambio de pan, e nos con nostre terra essera sclavos de Pharaon; provide le semine que nos vive e non mori, e le terra non se face desolate'.

²⁰ Dunque Joseph ganiava^[263] le possession^[263] de tote le campos de Egypto pro Pharaon, nam cata egyptiano habeva vendite su campo proque le fame le pressava, e le terra deveniva le proprietate de Pharaon.

²¹ Quanto al gente, ille^[264] les faceva devenir su sclavos^[264] ab un extremitate del frontiera de Egypto al altere. ²² Solmente le terra del prestres ille non prendeva, nam Pharaon faceva provision special pro le prestres e illes viveva del provision special que Pharaon les faceva; dunque illes non vendeva lor terra.

²³ Alora Joseph diceva al gente, 'Viste que hodie io ha acquirite vos e vostre terra pro Pharaon, ecce le semine pro seminar le terra. ²⁴ E quando le messe veni, vos dara un quinte parte a Pharaon, e quatro quintos essera le vostre pro seminar le campos e pro alimentar vos e vostre familias, e pro nutrir vostre infantes. ²⁵ Illes diceva, 'Tu ha salvate nostre vitas! Nos es grate a mi senior, e nos essera sclavos a Pharaon'.

²⁶ Joseph lo faceva un lege del terra in Egypto, que usque hodie mesmo subsiste, per le qual un quinto pertine a Pharaon; solmente le terras del prestres non pertineva a Pharaon. ²⁷ Assi Israel habitava in le pais de Egypto, in le region de Goshen; illes se acquireva ibi possessiones; illes esseva fertile e se multiplicava grandemente.

²⁸ Jacob viveva dece-septe annos in le pais de Egypto, dunque su vita imbraciava cento quaranta-septe annos. ²⁹ E quando le dies de Israel approchava lor fin, ille appellava a su filio Joseph e le diceva, 'Face me iste gratia, pone tu mano sub mi femore, como pignore de tu firme^[265] loyalitate:^[265] non me interra in Egypto, io te roga. ³⁰ Quando io me jace con mi patres, tira me de Egypto e interra me in lor loco de interramento'. Ille respondeva, 'Io facera como tu ha parlate'.

³¹ Jacob diceva, 'Jura me lo'. E Joseph le jurava. Alora Israel inclinava super le capite del lecto.

CAPITULO 48

Post iste eventos, on diceva a Joseph, 'Tu patre es malade'. Dunque ille prendeva con se su duo filios, Manasseh e Ephraim. ² Quando on annunciava a Jacob, 'Tu filio Joseph ha venite pro vider te', Israel se reuniva su fortia e se sedeva in le lecto. ³ Jacob diceva a Joseph, 'El Shaddai me appareva a Luz in le pais de Canaan, e Ille me benediceva, ⁴ e me diceva, 'Io te facera fertile e numerose, e Io te facera un communitate de gentes; e Io dara iste terra a tu prole post te pro un possession perpetue'. ⁵ E ora, tu duo filios qui te nasceva in le pais de Egypto ante mi venir a te in Egypto, essera le mie; Ephraim e Manasseh essera le mie como es Reuben e Simeon.

⁶ Ma le progenie nascite a te post illes essera le tue; e sub le nomine de lor fratres essera appellate al hereditage. ⁷ Io^[266] lo face^[266] proque quando io retornava de Paddan, Rachel moriva, a mi dolor^[267] in le pais de Canaan, durante le viage, a qualque distantia de Ephrath; e io la interrava ibi al cammino a Eprath' — que es ora Bethlehem.

⁸ Vidente le filios de Joseph, Israel demandava, 'Qui es istes?' ⁹ Joseph diceva a su patre, 'Illes es mi filios que Deo me ha date hic'. Ille diceva, 'Duce les a me que io les benedice'. ¹⁰ Jam le oculos de Israel se obscurava per le vetulessa; ille non poteva vider. Dunque Joseph^[268] les duceva juxta ille, e ille les basiava e les imbraciava. ¹¹ Israel diceva a Joseph, 'Io non expectava de vider te plus, e ecce Deo me ha lassate vider etiam tu progenie. ¹² Alora Joseph les tirava de su genus e se inclinava al terra. ¹³ Joseph prendeva tote le duo, Ephraim a su dextra — al leve de Israel — e Manasseh a su leve — al dextra de Israel — e les duceva juxta ille. ¹⁴ Ma Israel extendeva su dextra e lo poneva super le capite de Ephraim, ben que ille esseva le minor, e cruciante^[269] le manos^[269] ille poneva su leve mano super le capite de Manasseh, ben que Manasseh esseva le primogenito. ¹⁵ E ille benediceva Joseph, e diceva:
Que le Deo in cuje camminos mi patres Abraham e Isaac vadeva,
Le Deo qui ha essite mi pastor ab mi nascentia usque hodie —
¹⁶ Le angelo qui me ha redimite de tote mal —
Benedice le pueros.
Que illes se appella con mi nomine,
E le nomines de mi patres Abraham e Isaac,
E que illes se multiplica grandemente super le terra.

¹⁷ Quando Joseph videva que su patre poneva su dextra super le capite de Ephraim, ille se displaciava; dunque ille prendeva le mano de su patre pro levar lo del capite de Ephraim al capite de Manasseh.

¹⁸ Joseph le diceva, 'Non es assi, patre, nam le altero es le primogenito; pone tu dextra super su capite. ¹⁹ Ma su patre refusava e diceva, 'Io lo sape, filio mie, io lo sape. Etiam ille devenira un gente, e etiam ille essera grande. Ma su fratre minor essera plus grande que ille, e su prole devenira le plenitude^[270] del nationes'^[270]. ²⁰ Ille les benediceva ille die, assi, 'Es per te que Israel invocara benedictiones, e dicera: 'Que Deo te face como Ephraim e Manasseh'. Assi ille poneva Ephraim ante Manasseh. ²¹ Alora Israel diceva a Joseph, 'Io va morir; ma Deo essera con vos e Ille vos facera retornar al pais de vostre patres. ²² E ora io te da un portion^[271] plus que a tu fratres, que io rapeva del amoritas con mi spada e mi arco'.

CAPITULO 49

Jacob vocava su filios e diceva: 'Reuni vos que io vos dice lo que vos succedera in le dies del futuro.
² Assembla e ascolta, filios de Jacob;
Ascolta Israel vostre patre:
³ Reuben, tu es mi primogenito,
Mi fortia e fructo de mi prime vigor;
Culmine de dignitate, e culmine de fortia.
⁴ Temerari como aqua, tu non habera le primatia,
Quia tu montava le lecto de tu patre;
Tu lo pollueva alora — ille montava mi lecto!
⁵ Simeon e Levi es un par;
Lor cultellos es armas de violentia.
⁶ Que mi esser^[272] non entra in lor circulo,
Que mi honor non se uni a lor assemblea;
Nam in lor furia illes occide homines,
E de bon grado illes stropia boves.
⁷ Maledicte sia lor furia tan fer,
E lor cholera tan cruel.
Io les dividera in Jacob,
E les dispersara in Israel.
⁸ Te, O Judah, tu fratres laudara;
Tu mano essera super le nuca de tu inimicos;
Le filios de tu patre se inclinara a te.
⁹ Judah es un leonetto;
Del preda tu monta, filio mie.
Ille quatta, ille se jace como un leon,
Como un leon^[273] grande — qui osa de eveliar le?
¹⁰ Le sceptro non partira de Judah,
Ni le baston soveran de inter su pedes;
Quo le tributo^[274] le veni
E le homage de gentes es le sue.
¹¹ Ille liga al vite su asino,
E le pullo de su asina al vite selecte;
Ille lava in vino su vestimentos,
E in le sanguine de uvas su mantello.
¹² Su oculos es plus rubie que le vino;
Su dentes plus blanc que le lacte.
¹³ Zebulun habitara le costa del mar;
Ille essera un porto pro naves,
E su flanco extendera usque Sidon.
¹⁴ Issachar es un asino robuste^[275],
Quattante inter le ovarios.
¹⁵ Vidente como le reposo esseva bon,
E como le campo esseva agradabile,
Ille curvava su humero al carga,
E se faceva un travaliator serve.
¹⁶ Dan regera su gente,
Como un del tribos de Israel.
¹⁷ Dan essera un serpente super le cammino,
Un vipera super le sentiero,
Que mordente le talones del cavallo
Face cader detra le cavallero.
¹⁸ Io spera Tu salvation, O Senior!
¹⁹ Gad, banditos le assaltara,
Ma ille les piliara a lor talones.
²⁰ Asher, su alimento essera succulente;
E ille fornira le delicias de reges.
²¹ Naphtali es un cerva liberate,
Que rende cervettas^[276] de beltate.
²² Joseph es le prole^[277] de un arbore fertile^[278],
Le prole^[277] de un arbore fertile^[278] juxta un fonte;
Le ramos scande supra le muros.
²³ Illes se amarisava contra ille,
Quo illes tirava a ille:
Nam le archeros le invidiava.
²⁴ Ma su arco restava tense,
E su brachios se faceva flexibile
Per le manos del Potente de Jacob —
Ibi, le Pastor, le Petra de Israel -
²⁵ Le Deo de tu patre qui te adjuva,
El Shaddai, qui te benedice —
Benedictiones de celo in alto,
Benedictiones del abysmo in basso,
Benedictiones del sinos e del matrice.
²⁶ Le benedictiones^[279] de tu patre
Superpassa le benedictiones de mi ancestres
Usque le culmine del collinas eterne;^[279]
Que illos resta super le capite de Joseph,
Super le fronte del principe de su fratres.
²⁷ Benjamin es un lupo rapace;^[280]
Le matino ille devora preda,
E le vespere ille reparti le butino.

²⁸ Tote istes esseva le dece-duo tribos de Israel, e isto es lo que su patre les parlava^[281] al dicer les le adeo; a cata uno ille diceva parolas appropriate pro su adeo^[281].

²⁹ Alora ille les mandava e les diceva: 'Io va reunir me con mi gente; interra me con mi patres ³⁰ in le cava que es in le campo de Ephron le hittita, le cava que es in le campo de Machpalah contra Mamre in le pais de Canaan. Illo es le campo que Abraham comprava de Ephron le Hittita pro un sito de interramento. ³¹ Ibi on interrava Abraham e Sarah su sposa; e ibi on interrava Isaac e Rebecca su sposa; e ibi io interrava Leah — ³² le campo e le cava que es intra, comprate del hittitas'.

³³ Quando Jacob compliva le mandar a su filios, ille retirava su pedes in le lecto. Ille expirava e se reuniva con su gente.

CAPITULO 50

Joseph se jectava^[282] super le visage de su patre, e plorava super ille, e le basiava. ² Alora Joseph mandava su servicio medical de imbalsamar su patre, e le medicos imbalsamava Israel ³ empleante in illo quaranta dies, que es le periodo que se emplea pro imbalsamar. ⁴ Le egyptianos le lamentava septanta dies; e quando le periodo de lamentation esseva passate, Joseph parlava al gentes del palatio de Pharaon e les diceva, 'Si io ha trovate gratia a vostre oculos, io vos roga, reporta a Pharaon lo que io vos dice: ⁵ Mi patre me faceva jurar, dicente, 'Io va morir. Tu me interrara in le tumba que io me preparava in le pais de Canaan'. Ora, dunque, io velle montar ibi pro interrar mi patre; postea io retornara'. ⁶ Pharaon diceva, Monta e interra tu patre secundo tu juramento'.

⁷ Dunque Joseph montava pro interrar su patre: e con ille montava tote le officiales de Pharaon, le seniores de su palatio, e tote le dignitarios del pais de Egypto, ⁸ con tote le familia de Joseph, su fratres, e le familia de su patre: solo lor infantes, lor oves e lor boves se lassava in le region de Goshen. ⁹ Etiam carros e cavalleros montava con Joseph, de sorta que le convoyo esseva multo grande.

¹⁰ Quando illes veniva a Goren^[283] ha-Atad, que es trans le Jordan, illes celebrava un lamentation multo grande e solemne, e ille observava un periodo de lucto de septe dies pro su patre. ¹¹ Quando le habitantes canaanita del pais videva le lucto a Goren ha-Atad, illes diceva, 'Isto es un lucto solemne inter le egyptianos'. Pro esso on lo dava le nomine de AbeI-mizraim^[284], que es trans le Jordan. ¹² Assi le filios de Jacob faceva pro ille lo que ille les habeva mandate. ¹³ Su filios le transportava al pais de Canaan e le interrava in le cava del campo de Machpelah, le campo contra Mamre, que Abraham habeva comprate de Ephron le hittita como sito de interramento. ¹⁴ Post haber interrate su patre Joseph retornava a Egypto, ille e su fratres e omnes qui habeva montate con ille pro interrar su patre.

¹⁵ Quando le fratres de Joseph videva que lor patre esseva morte, illes diceva, 'Forsan Joseph ancora tene rancor contra nos e rendera a nos tote le mal que nos le faceva!' ¹⁶ Dunque illes faceva dicer a Joseph, 'Ante su morte tu patre nos dava iste ordine: ¹⁷ Assi vos dicera a Joseph, 'Pardona, io te preca, le offensa e culpa de tu fratres, qui te tractava tan mal'. Dunque nos preca, pardona le offensa del servos del Deo de tu patre'. Joseph plorava durante que illes le parlava.

¹⁸ Su fratres vadeva a ille, se prosterneva ante ille, e le diceva, 'Nos essera tu sclavos'. ¹⁹ Ma Joseph les diceva, 'Non time! Es io un substituto pro Deo? ²⁰ Etiam, ben que vos intendeva a facer me mal, Deo lo intendeva pro le ben, a fin de complir lo que eveni hodie — le superviventia de multe gente. ²¹ Dunque, non time, io vos sustenera e vostre infantes'. Assi ille les reassecurava, parlante les con bonitate.

²² Joseph e le familia de su patre restava in Egypto. Joseph viveva cento dece annos, ²³ e ille videva le filios del tertie generation de Ephraim; etiam le filios de Makhir, filio de Manasseh, nasceva super su genus. ²⁴ Al fin Joseph diceva a su fratres, 'Io va morir. Certo Deo vos prestara^[285] attention^[285] e vos facera montar de iste pais al pais que Ille promitteva per juramento a Abraham, a Isaac, e a Jacob'.

²⁵ Joseph faceva le filios de Israel jurar, dicente les, 'Quando Deo ha prestate vos attention, vos facera montar mi ossos de hic'.

²⁶ Joseph moriva al etate de cento dece annos. On le imbalsamava e le mitteva in un cassa in Egypto.

1. alt. 'in le principio' Deo creava le celo e le terra; ma H {bereshith} es in caso construct.
2. alt. 'le spirito de'.
3. alt. 'un die'
4. alt. 'firmamento'
5. alt. 'reposava'.
6. alt. 'bruma'.
7. H {'adam}.
8. H {'adamah}
9. H {'ishah}
10. H {'ish}
11. alt. 'Deo'
12. H {chawwah}
13. H {chay}
14. H {yada'} in le senso de 'sentir'
15. H {qanithi}, dunque 'Cain'
16. Verso obscur in le H
17. Manca in le H. Se trova in Targ. e Sept. e Vulg.
18. Vide ³:¹⁷
19. O 'establite'. H {shath}, ergo 'Seth' H '{Sheth}'
20. Del H {nicham}, 'consolar'; ergo H {Noach}
21. alt. 'le filios de Deo'
22. sgf. del H incerte
23. H {hithhallekh} sgf. 'conducer se'
24. alt. 'tecto' que es dubitose. H {thosar} se trova solo hic in le biblia
25. sgf. del H incerte.
26. H {shiva shiva}; 'septe e septe' (traditional) non es correcte
27. Essayo a reproducer le nuance del H {nismath-ruach}. alt. 'le halito del spirito de vita'
28. Il non ha un montania Ararat in le biblia
29. H {charabh} es le processo de 'siccar' i.e. il non es jam {yabhesh}, 'sic'
30. H {ya-bhsha haarets}
31. Le H de iste verso es poesia
32. {yapt}, joco de H {yepheth} 'Japheth'
33. In loco de 'Rodanim' (Sept. e Ch. 1:7) i.e. de Rhodos.
34. Manca in le H cf. vv. 20 e 31
35. Lit. 'ille comenciava a esser potente'
36. H {reshith} sgf. e 'principio' e 'principal' (le melior, le selecte)
37. Forsan {khullanah}, 'tote de illes', quia 'Calneh' non se cognosce
38. H {gbhul} sgf. e 'territoria', 'pais' e 'frontiera'
39. H {peleg} = division.
40. H {har}, sgf. e 'montania' e 'pais montan'
41. i.e. 'Babylon'
42. H {balal} 'confunder', joco de parola 'Babel'
43. Lit. 'ille ingenerava'; e assi ubique
44. Assi Rashi (H {bechayye}) seq. per Luzzato, Ehrlich, Driver etc. alt. 'coram'
45. Lit. 'Sorti de tu pais e de tu patria', que es exemplo de hendiadys
46. alt. 'mi anima'; H {nefesh} es sovente usate como pron. pers.
47. Lit. 'mal e peccatores' (hendiadys)
48. lit. 'Mar de Sal'
49. alt. 'le reges ... fugiva e cadeva ibi'
50. sgf. de H {chanikh} incerte
51. H {howlekh} lit. 'vade. sgf. a veces 'evanescer'; arb. {halaka} 'perir'
52. H obscur.
53. Assi Targ., Rashi, e plure; alt. 'rectitude' e 'justitia'
54. H {tor} Lat. turtur, F tourterelle, E tortola, I tortora, A turtledove
55. H {tsipor} collective
56. H {yatsa} es termino technic pro liberation del servitude
57. H {isha} denota sposa secundari tanto como le sposa principal
58. O 'Le torto facite a me — super te io pone le punition' (Rashi), o 'Le torto facite a me per Hagar: que le responsabilitate resta super te' (Driver)
59. Corresponde al ideoma H.
60. alt. 'juxta'.
61. prob. 'Tu es Deo de vider'
62. H obscur.
63. Origine e sgf. de H {shaddai} incerte. poss. 'Ille del montania' de akk. {shadû} (Albright). 'Deo Omnipotente' deriva de etymologia popular e es incorrecte.
64. {Sarah} in H 'princesse'
65. Isaac de H {tsachag} 'rider'
66. Le texto H cambia hic del singular al plural
67. cf. 2 Reges 4:16-17
68. alt. Ille.
69. H {yada} ha multe sgfs. e nuances
70. H {tsedaga} es termino legal potius que alique ethic
71. alt. 'al Senior' (etiam vv. 30, 31, 32) H {adonay} sgf. etiam 'mi Senior' - le {qamets} final es construite qua le pron. poss.
72. H {sabhabh} non sgf. semper 'circumferer'
73. alt. 'umbra' H {tsel}
74. H {sanwerim} non es le cecitate ordinari
75. H {wa-yil'u} = {lo yakhelu} (Rashbam)
76. H {'ala}
77. H {ha-hara} sgf. hic 'terra montan'; alt. 'montania'
78. H {halo} particula que introduce un question rhetoric
79. i.e. 'parve'
80. H {gaphrith wa-esh} es exemplo de hendiadys
81. lit. 'retro de ille'
82. Il pare que manca hic tal verbo como 'vader'
83. H {harag} in senso general cf. Ec. 3:3; Job 5:2; Pro. 1:32, 7:26. alt. 'occider'
84. lit. 'Que videva tu?' i.e. 'Que habeva tu in vista'
85. lit. 'un copertura del oculos'
86. H {nokhachath}, 'recte'. Le secunde medietate de v. 16 es obscur
87. Lit. 'illas pareva'
88. alt. 'a causa de'; etiam 'con'; etiam 'objecto derider'
89. H {minneged} cf. Ps. 10:5 e 38:12. alt 'vis-a-vis' que es foras de contexto
90. i.e. 'puteo de septe' o 'puteo de juramento'
91. H {'esh}; etiam 'materiales ignifere'
92. H {li-shchot}
93. Leger H {'echad} 'sol' (como Sept. Targ., Samaritan, e Peshitta) in loco de H {'achar} 'retro'. Le 'd' e le 'r' in H es multo similar
94. i.e. 'Le Senior videra'
95. H {Behar Adonai yera'eh}
96. Omittite in Sept.
97. lit. 'veniva'
98. lit. 'estraniero e sojornante'
99. H {mibhchar qebharenu} modo de exprimer le superlative in H biblic
100. lit. 'ille se levava'
101. i.e. 'omne le co-citatanos sue'
102. H {beyado}, 'in su mano'
103. GG 130a re uso del Construct
104. 'anello de naso' cf. v. 47.
105. H {beqa'}
106. lit. 'domo'
107. lit. 'grande'
108. lit. 'dies o dece'
109. o 'tu'
110. Vide GG 114FN
111. Leger H {seach} alt. 'promenar se', sgf. del H incerte
112. O Enoch
113. sgf. del H incerte
114. lit. 'chassa esseva in su bucca'
115. alt. 'fatigate'
116. H {'adom} 'rubie'
117. H {ha-r'ishon} ha iste sgf. tanto como 'le prime'
118. sgf. 'contention'
119. sgf. 'inimicitate'
120. i.e. 'spatio'
121. i.e. le juramento in le alliantia
122. i.e. 'juramento'
123. H {mat'ammim} etiam vv. 7, 9, 14, 17, 31. Sept. e Trag. rende 'vivanda' sin adj. Pro. 23:3
124. H {nafshi} es hic forsan periphrases pro le pron. pers. (Driver). alt 'mi anima'
125. In le senso de 'Deo volente'
126. lit. 'Qui es tu, filio mie?'
127. H {aqab} connect. con 'Jacob'. cf. Sforno: 'Precisemente a causa de su nomine Jacob {(Ya'aqobh)} debe ille supplantar {(ya'aqeveni)}... '
128. lit. 'essera'. alt. essera longe de grassia.'
129. H {tarid, hiphil} de {rud}. alt. 'manifestar agitation'. Ha varie interpret.
130. Targ. e Ibn Ezra, alt. 'odiava'
131. H {lama}'proque' ha freq. sgf. negative
132. Vide nota a 17:1
133. lit. 'vadeva'
134. seq. Rashbam; lit. 'le loco'
135. O 'rampa'
136. Iit. 'ecce'
137. Lit. 'votava voto'
138. lit. 'elevava su pedes'
139. O 'Kedemitas'
140. lit. 'le fratre de su matre'. Il non ha parola pro 'oncle' in H biblic
141. H {achi} le trad. 'fratre' es troppo litteral e mal (etiam v. 15)
142. lit. 'un mense de dies'
143. H {ish acher} i.e. homine qui non es parente. Le trad. litteral 'altere homine' es misdirigite. Vide Driver p. 271
144. lit. 'septimana'. seq. Rashi, Ibn Ezra, Rasbam e alt.
145. Nuance del H {sane} 'odiar'
146. i.e. 'vide filio'
147. H {ki}
148. H {ra'ah} connecte con prime parte de Reuben
149. H {ye'ehabani} connecte con secunde parte de Reuben
150. H {shama} connecte con Shimon
151. H {yillaweh} connecte con Levi
152. H {odeh} connecte con 'Judah'
153. H {niphtule Elohim} lit. 'lucto de Deo'. 'io luctava'. H {niphtalti} ergo 'Naphtali'
154. lit. 'fortuna ha venite'
155. 'Fortuna'
156. 'Felice'
157. lit. 'dunque', ma non ha consequentia hic
158. o 'gage'. H {sachar} ergo Issachar
159. H {zbhadani...zebhed}
160. H {yizbleni} alt. 'habitar', etiam 'exaltar', vide BDB 259. cf. {zevul}, 'loco elevate' e ugar. {zbl}, 'prince'
161. H {'asafh}
162. H {yoseph}
163. lit. 'mi loco e mi pais' (exemplo de hendiadys)
164. seq. TN. lit. 'Si io ha trovate gratia in tu oculos'
165. {se} es generic. alt. 'ove'
166. lit. 'deman'
167. lit. 'le homine'
168. lit. 'visage'
169. lit. 'dece'
170. H {teraphim}
171. lit. 'robava le mente' (simil. v. 26)
172. lit. 'spada'
173. lit. 'io esseva' H {hayithi}. TN. rende 'sovente' - idiomatic pro 'sovente in le passato'
174. lit. 'dece vices'
175. H {pachad} sgf. obscur
176. Aramaic pro 'le cumulo de testimonio'
177. H pro 'le cumulo de testimonio'
178. H {yitseph} ergo Mizpah
179. alt. 'partiva pro retornar a su loco' es un trad. troppo litteral del H {wayelekh wayashabh Labhan limqomo}. (iste verso es 55:31 in alt. versiones)
180. De H {machaneh}, 'campamento'
181. NEB 'districto'
182. o 'assi vos dicera a mi senior Esau, 'assi dice tu servo Jacob'
183. lit. 'trova'
184. H {saritha} (prime parte de 'Israel')
185. o 'Deo'-H {EIohim} (secunde parte de Israel)
186. Usage idiomatic de H {lamma}
187. Nuance de H {bar}. akh
188. sgf. 'visage de Deo'
189. Vide v. 29
190. lit. '..allacta super me' vide BDB 753 b
191. sgf. 'stallos', 'cabanas', 'barracas'
192. le trad. 'in pace' de alt. non rende le idioma in H {shalem}
193. H. valor non se sape
194. i.e. El, Deo de Israel'
195. H {liroth bibhnoth}
196. 'dote' de alt. es incorrecte
197. H {ne'oth} de {'uth} vide BDB 22 e GG 72h
198. lit. 'omnes qui sorti del porta de su urbe'
199. In Vulg. Manca in MT
200. H {be-yom} sgf. sovente 'quando'
201. 'Le Deo de Bethel'
202. 'le querco del lacrimar'
203. Vide 17:1
204. 'filio de mi pena' (o '...fortia')
205. 'filio del dextra'
206. lit. 'vetule e plen de dies'
207. H {We-aiah}
208. sgf. de H {yemim} es incerte
209. H {Dishan}
210. H {Shaul}
211. O 'tunica de multe colores', o 'tunica longe' (usque le pedes). Etym. e sgf. del H {passim} es incerte
212. H 'medanitas'
213. alt. (Targum, Rashi) rende un 'mercator'
214. lit. 'dissipava super le terra'
215. lit. 'ille se consolava'
216. alt. 'al cruciata de vias'
217. H {perez}
218. i.e. 'brillantia', allude forsan al filo scarlatin (TN)
219. H {biladay} vide BDB 116
220. seq. le Targ. sgf. de H vb. {chimesh}, 'quintar' incerte
221. H {nashaq} sgf. hic incerte
222. Multe expl. vide BDB 7,8. Poss. H {barakh} 'genuflecter' o coptic 'prostrar se'
223. sgf. 'ille qui revela lo que es celate' (basate super Targ) o egyptio pro 'Deo parla; ille vive' o 'creator de vita'
224. alt. 'governator'
225. lit. 'sortiva'
226. lit. 'stava ante...'
227. H {qmatzim}, 'pugnatas'
228. lit. 'le septe annos que esseva in le pais de Egypto'
229. H {nashani}
230. H {hiphrani}
231. v. 56 es clarificate per iste cambio del ordine del phrases
232. H {waw} ha hic le fortia de 'al contrario' (TN). I rende {anzi}; 'ma' (AV, RV, Scno) non es bastante emphatic (Nota TN)
233. TN trad. 'Tu servos nunquam ha essite spias' a causa del H {lo'hayu}
234. H {ashem} sgf. 'punition' tanto como 'culpabilitate'
235. Vide v. 11
236. H {sachar} ha plure sgfs. etiam 'commerciar', 'mercar', 'viagiar' etc.
237. H {sebhathi}, 'mi vetustate'
238. H {shaol shaal}
239. H {anokhi} 'io' emphatic
240. {u-tbhoch tebhach we-hakhen} lit. 'abatte un abatter e prepara'
241. H {bi}, 'un supplication de mi senior' - i.e. 'a mi senior' vide BDB 106. alt. 'pardono'
242. lit. 'per su peso'
243. alt. 'vive'
244. H {lfanaw} H {lifne} ha varie sgfs. vide BDB 816,817
245. lit. 'cinque'
246. Le Sept. include 'Proque ha vos robate mi cuppa argento'; om. in MT
247. H {chalilah} lit. 'ad profanum'
248. lit. 'non vos impovrira'
249. lit. 'cadeva super'
250. lit. 'cinque' cf. 43:34
251. H rad. {pug} cf. arb. e syr.
252. lit. 'ponera su mano super...'
253. formulaic - ille habeva un sol filia
254. MT 'filios'
255. lit. 'attaccava' (F attela) H {'asar}
256. lit. 'cinque'
257. Nuance de H {barakh}. alt. 'benediceva'
258. O 'diceva adeo' o 'se congedava', nuance de H {barakh}. alt. 'benediceva'
259. H b in {bashebher} sgf. 'excambio'
260. H {be-miqnekhem} vide v. 14
261. Vide vv. 14, 16
262. alt. 'compra', ma H {qanah} tene etiam le elemento de 'excambio'
263. alt. 'comprava' vide v.19
264. seq. Sept. ; MT obscur 'Quanto.. ille les levava in le urbes'
265. seq. Luzzatto. Exemplo de hendiadys
266. alt. 'quanto a me', lit. 'E io'
267. H {'alai} vide BDB 753b, cf. 33:13
268. lit. 'ille'
269. seq. BDB 968
270. H {melo-haggoyim} alt. 'multitude'
271. sgf. de H {shekhem} incerte
272. alt. 'anima'
273. alt. parola pro leon; alt. 'leona'
274. seq. TN. H {shiloh} emend. {shai loh} 'tributo a ille'; lit 'usque ille veni a Shiloh'. H obscur
275. alt. 'ossee'
276. H {imre} - cf. aram. immar, 'agno'; akk. immeru; alt. 'parolas'
277. Vide BDB 121
278. Vide GG 80g
279. H obscur
280. alt. 'que lacera'
281. alt. 'ille les benediceva cata uno secundo su benediction'; alt. nuance de H {barakh} - Jacob non benediceva tote su filios'. cf. 47:7.
282. alt. 'cadeva'
283. alt. 'aira'
284. i.e. 'lucto del egyptianos'
285. plure trads. 'visitar', 'memorar', etc.