An El Filibusterismo – ni Jose Rizal, 1961/2
kakawayanan, kun diri man say an mga pakaraunan ha ligid han tubig, o mga karihan nga, ha sirong han mga takuranga ug iba pa nga mga bukad, daw an mga mangangarigo nga bisan aadto na ha tubig an ira mga tiil diri pa naruruyag pagtambaog. Usahay tuhdy an lakat han Bapor kay nagsusulsog hin dalan nga tinigamnan hin mga usok nga kawayan kundi ha gilayon natigda hin paghibunggo ug an mga sumarakay nagkakapupulikwang: ngayan kay pinmudol hin nagmumumbon nga baras nga waray hititigamni
Ngan kun diri pa tibway an paghitanding ha sakayan han Estado, kitaon la kun hira hino an mga sumarakay. Ha ubos han kubyerta nagpapanangbo in mga libarhong nga nawong ngan mag-itom nga ulo, mga dagway hin mga indio, mga insik ug mga mestiso nga naghuhuruot katarampo hin kababaulan ngan hin iba pa nga kargamento; kundi ha bawbaw han kubyerta, didto ha igbaw, ha sirong hin tolda tungod han sirak, aadto nanhihiyat-ang ha mga butaka in pipira nga mga sumarakay nga inurupanhon an pamanapton, mga prayle ug mga empleado nga namamag-ungot hin mga abano ngan namamagkinita han mga nayon nga nagpapanlabay, sugad hin waray la hira kalibutan han mga kabudlay han kapitan ngan mga garumete nga makaagi la an sakayan dida han mga kapipigtan han salog.
An kapitan asya in usa nga pagkatawo nga buutan an dagway tigurang na, dati na ha mga pagsarakyan nga han bata pa, ha mga dagko nga sakayan nga linayagan nagtabok hin hagluag nga kadagatan ngan yana, ha iya pagkalagas, napipirit paggamit hin darudako nga pagikmat, pagbantay ngan pagtagam basi malikyan an gudti nga kahihirutan... Ngan asya la adto gihapon nga mga kakurian ha ngatanan nga adlaw, amo la gihapon adto nga mga balunabon, amo la gihapon adto nga kadako han bapor nga danay mabalabag dida ha mga likduan, daw sugad hm usa nga matambok nga ginang nga napipiit ha butnga hin kadam’an nga tawo, salit ha ikinatigdali an buutan nga kapitan napipirit pagpaukoy, pagpaisol, pagmedya-makina, pagsugo pagpatoo o pagpawald han lilima nga garumete nga tag-urugsa hin tukon ha pagtulak pagpatadong han bapor ngadto han turon han timdn. Sugad-sugad hiya hin nagsundalo nga katima pagmandar hin mga tawo ha mga pag-awayan, yana ha pagkalagas