Jump to content

1634 წ. 05.22. - წყალობის წიგნი როსტომ მეფისა მოლარეთუხუცეს შიოშისადმი

From Wikisource





ქართული სიგელ-გუჯრები






საბუთის დაცულობა

[edit]

პირი: 1450-15/122



საბუთის ტექსტი

[edit]

ქ. ნებითა და შეწევნითა ღ(მრ)თისათა, ჩვენ, მეფემან, პატრონმან როსტომ, და თანამეცხედრემან ჩუენმან, დედოფალმან, პატრონმან მარიამ, ესე უკუნისამდე ჟამთა და ხანთა გასათავებელი წყალობისა წიგნი და სიგელი შეგიწყალეთ და გიბოძეთ თქვენ, ჩვენთა ერდგულსა და მრავალფერად თავდადებით ნამსახურსა ყმასა, მოლარეთუხუცესს შიოშს, შვილთა და მომავალთა სახლისა თქვენისათა, ყოველთავე.

მას ჟამსა, ოდეს მოგვიდეგით კარსა და მამულის წყალობასა გვიაჯენით, და ჩვენც ვისმინეთ აჯა და მოხსენება თქვენი და შეგიწყალეთ და გიბოძეთ საბარათაშვილოში სამშვილდის კრწანისი მისის მართლის სამართლიანის საქმითა და სამძღვრითა: მთითა, ბარითა, წყლითა და წისქუილითა, ველითა და ვენახითა, ჭალითა, ტყითა და სანადიროთა, შენითა და ოხერითა, შესავლითა და გამოსავლითა, სახმარითა და უხმარითა, ყოვლის სამართლიანის საქმითა და სამძღურითა, სამკუიდროდ და საბოლოოდ თქუენთუინ და თქუენთა შუილთათვის გვიბოძებია.

გქონდეს და გიბედნიეროს ღმერთმან ჩვენსა ერთგულად სამსახურსა შინა და არაოდეს არ მოგეშალოს არა ჩვენგან, არა შემდგომად სხუათა მეპატრონეთაგან.

აწე, გიბძანებთ კარისა ჩვენისა ვექილ-ვეზირნო, მდივანო და სხუანო მოსაქმენო, ვინცა-ვინ იყუნეთ და ანუ დღეის წაღმა იქნებოდეთ, თქვენცა ასრე გაუთავეთ, რარიგადაც ამა ჩვენგან ნაწყალობევსა ფარვანაში ეწეროს და ნურას მოუშლით და შეეცილებით, თუინიერ თანადგომისა და შეწევნისაგან კიდე.

დაიწერა ბძანება და ნიშანი ესე, ქორონიკონს ტკბ, მაისის კბ, ხელითა კარისა ჩვენისა მდივან-მწიგნობრისა - თუმანიშვილის ბირთუელისათა.

დედანს ესვა როსტომ მეფის ოთხკუთხა ბეჭედი.



სპარსული ტექსტის ქართული თარგმანი

[edit]

ის (ღმერთი) გამოვიდა მაღალი ბრძანება მასზე, რომ სიდიადის საფარველის, მოლარეთუხუცესისა და ქარხნის ნაზირის – მოლარეთუხუცესს სიავუშ-ბეგის დამსახურებისა და მისადმი მაღალი ყურადღების მოპყრობის გამო, ჩვენ ძაღლის წლის ცხრათვეობის დასაწყისიდან თიულად ვუწყალობეთ და ვუბოძეთ საბარათიანოს სოფელი კრწანისი. საჭიროა, რომ მან საქართველოში მოქმედი კანონისა და რიგის მიხედვით, ხსენებული სოფლის გლეხებისაგან მალუჯათი, გამოსაღებები და სახელმწიფო გადასახადი აიღოს. ამიტომ, ხსენებული სოფლის გლეხებმა, აღიარებენ რა მოხსენიებულ სიდიადის საფარველს (სიავუშ-ბეგს) თავის სრულუფლებიან თიულდარად, არ უნდა გადაუხვიონ მის სიტყვას და გონიერ რჩევას. მაღალი კარის მუსტოფიმ ჩაწეროს ეს ბრძანება დავთარში და წლითი წლამდე დამტკიცებულად და შეუცვლელად ცნოს ის და ყოველწელს ახალ ბრძანებას ნუ მოითხოვენ, და როცა ეს ნიშანი მაღალი ბეჭდით შეიმკობა, დაემორჩილონ მას ამის შესახებ [გამოცემული] ბრძანება იცოდნენ და წინააღმდეგობა არ გასწიონ. დაიწერა 1043 წლის ზულ-ჰიჯჯას თვეში.

გადამწერის ცნობით, დედანს ესვა როსტომ მეფის და მუსტოფის ბეჭდები.

საბუთის დათარიღება

[edit]
ქართულ საბუთს აქვს თარიღი: ქორონიკონი ტკბ (322), მაისის კბ (22), რაც უდრის 1634 წლის 22 მაისს. სპარსული საბუთის თარიღია 1043 წლის ზულ-ჰიჯჯა, ანუ 1634 წლის 29 მაისი - 26 ივნისი.

კომენტარები

[edit]

შიოშ/შიო სოლაღაშვილი - ქართლის თავადი. პროირანული ორიენტაციის პირი; სვიმონ II-ის ერთგული მოხელე; 1619 წლიდან 1637 წლამდე სოლაღაშვილთა სათავადო სახლის უფროსი. ფლობდა მოლარეთუხუცესის სახელოს. მკვლევარი ალექსანდრე ბოშიშვილი ვარაუდობს, რომ შიოში შეეწირა როსტომის მიერ გატარებულ ადმინისტრაციულ რეფორმებს და სათავადო სახლების სახლიკაცობის ახლებური რიგის დაწესებას. როსტომმა უპირატესობა მიანიჭა შიოშის ბიძაშვილს _ ელიზბარს და 1637 წლიდან იგი გახდა სოლაღაშვილთა სახლის მეთაური ( ბოშიშვილი, 2012: 24, 28). - დოკუმენტური წყაროები, II, გვ.92

პუბლიკაცია

[edit]