მადუ
I
სოფელიში ართი მუხურც
ჸუდე დიხაში დოდგიმილც
ოსურსქუა ალინანც
ნანა ლოგინც დოქუნილც.
ჩუჩა უჸვოჲჭარეშჲ სქუას
მარა ქორე შური ოლ,
დუცუ გარზუ ალჲართენი
სინჩხექ შურო ვადუოლ.
ჰამო ნანაში ლახარაქ
მადუს გური დოუჭყოლ,
შინკოშორო დუც გიორე,
ჭიჭე დალეფჲ გაჭიჭოლ.
ვალურცუნი ქორე მარა,
ამარჲ ქიდიქოსუ, მარა
ღვანწკეფჲ დუჭუ ჩილამურქუ
ვაკენინე შურო ნგარა.
ხე დო კუჩხის უფუჩონანც,
ჸინი უფის მუკუქოსუნც,
მუ მეხვარას თისჷ სხუნუნც,
მინი უძახჷ, მინი ჯუნუნც.
დაჩხირჲ, ამარჲ ქიგეჩუნდუ,
ქიგუძინას, სო რე დიშქა?!
„მადუ ფშქირენც, მადუ, მადუ!“
მაჟრა იძახ: „ჩხურუ, ჩხურუ“,
„მუ ფქიმინა უბედურქუ,
ჩქიჩქუეფი, ნანა ღურუ!”
II
ონჯუა რე, თჷნცჷ... თჷნცჷ...
ჸინ ბორია იწარწალ,
ვეე ჩეთ რე დოქუნილი,
ვარჩხილშორო ითანთალ.
თჷნცჷ... თჷნცჷ... თჷნცჷ ... თჷნცჷ...
იფუთქოლჷ, იცირცოლჷ,
ოკო თირსჷ ოკოქვირსას
ხარილეფი, კოჩიშჲ ოლჷ.
ჸუდეფჲ თირიშჲ სიმონკაშე
ანდანერო ჭკირჭკინჷნა,
მახვეტალეფჲ გიმახენა,
აჭი დო გაჭით კიჟინჷნა,
ციგანენა, იძახჷნა;
„წანაში თირი ხარენცია,
გამახარეს თაში ჩეთი,
მარდი ხვადჷ ღორონცია.
ის თირიშენჲ მუ უჭირცჷ
ჩილი, სქუა ტიბას ჸუნცჷ,
კუჩხის მაძჷ, მიკაქუნცჷ
ჰამას ჭკომუნც, ჰამას შუნცჷ.
მიღუ დიშქა ღიორილი,
ყებურჲ გოთართალაფირი,
ხულას ლატი, ლაგვანს ღვინი,
მოხიოლჷ ქოთი თირი.
ძალამც მიჸორც მა გერონი,
მუთას ვარზე თირალას,
ზოთონჯჲ შურო ვამონარღჷ
მიქ ოკონჲ თიქ ინგარას“.
III
მუმულემქ ქოჸიონჷ
გოთანაქჷ დეხოლჷ,
მადუ განგარს ღურელ დიდას,
იცხვანტალჷ, იკილოთ.
„ნანა, მუთუნჲ ქომიწიი,
მუ ფქიმინა, მუ ფქიმინა,
ნანა, ნანა, ქომიწიი,
აკა, ნინა, აკა, ნინა.
ნანა ანწი მუ მოხვარჷ
უსქანეთ მა სო იბდა,
სქანჲ ჩქიჩქუეფც ანწჲ მი აჸი
ვარა მუმა, ვარა დიდა.
ქომიწიი, მახარია,
მუ ფქიმინა, მუ ფქიმინა.
ქომიწიი, ქომიწიი,
აკა ნინა, აკა ნინა.
კოჩი მითინჲ ვამჷკმონჭჷ,
დიშქა ვამიღუ დო წყარი,
თირი გვერგუნს ორთვალიშე,
ვამჷკმანჯე შუროთ კარი.
ჭიჭე ძაკის ძუძუ ოკო,
ბჟა ვარენი, ანწი მუ ფჩა?!
ცოქოს მუთა მოკაქუნცჷ,
გური მუდანერცჷ უჩა.
ქომიწიი, ნანა მუთუნჲ,
აკა ნინა, აკა ნინა,
სქანი ჭირი, ნანაია,
მუ ფქიმინა, მუ ფქიმინა?!“
IV
„მამა“ პეტრეშჲ მახორობას
შუმა რე გოფურაფილი,
დიარა უღუ ამსერი,
ნოსა აფჷ მოჸუნაფილი.
ოდა ოჩეში მაფართას
სუმარეფჲ დოხუნაფილი,
ხორცი მეგვანაფილიში
ქაცარჲ, თუ, შხურშხინაფილი.
პიჯჲ უძიცანცჷ პაპასჷ,
ონარღიში მუთა უღუ,
ნოსა სქვამი ქიმიჸონჷ,
ოჭყუდურით ბრელი მუღუ.
იძიცანცჷ „მამა“ პეტრე,
ვარა მუჭო ვეძიცასჷ,
თუდო დიხა მუშ ვარენო,
მი ოცილჷ ვარა ცასჷ?!
შხვა ფარანცჷ უჩამელაქ,
ასე ვარა გური გონწყჷ,
ოში ფათჷ მოკირილი
ფარამჲ ქჷსემც დუდი მონწყჷ.
ირფელ სორგჷ ფილფარჩათ,
მუთუნჲ ვარკჷ სუმარენც,
თუშქვეფი რე სანწალე,
ვაგმიღინე ნიჩვი გალე.
თირჲ იგვერგვეს საჯენიშა,
ნდემიშჲ კოცჷ გური წალე,
გალენც მი მოთ იკითხენც
აფუნი რე დინახალე,
სო რე ჩხურუ გერანიში
სუმარემცჷ გური მალე.
V
პეტრე სუმენეჩჲ წანერი
მუჭო ართინ თეში რე,
მარა იში ოშმეშ-ფრიმულცჷ
კაკალჲ ჩეთი ვეძირე.
თიში უმშო ნგარა ვეჸი,
დიარასთი ვებირე,
სამყარიოთი ვეხვამე,
ოხვამესჷთჲ ვეწირე.
კისერც გითაბუ ღაღაბი,
ქვარა აფჷ წიმოკინელი,
რე ნაფუჩეფი თამადა,
შუმაშე გუმორჩქინელი.
ჟღებისჷ ქოგჷ ზისხირი,
აშო კილმაწენც თოლიშე,
ჩხოუში აფხა ვაჭკომას
ეშე ვედირთჷ სტოლიშე.
ჯიბეთ მიკუდგჷ ჩახვიეფჲ,
თითოშა კორთხო მეურცუ,
მინიშა კვარემც ალმერღვანც,
მინჲ ქოთომ-თულეფჲ მეჸუნცუ.
ვალანტირე-და მუ უდინ,
ხარგამ დიაკონ გეჸუნცუ,
ვედიხარგანი ჟირხოლოქ
ეს ვეშქიდანცჷ, ვექჷნცჷ.
სო იჸი გურგინ-ნათუა
პეტრექი ვადიბანძღუას,
ხე ორქუეფით ეუფშე
„ჭიჭე რე“ იშენ ვათქუას.
კოჩჲ მუჭომ რდას ქესათინი
ვეჸი იქ დრამი ქატუას,
ჟირი მანათიშ გურშენი
ღურალა ვამანარტუას.
VI
გოთანას თირა გინიღჷნი,
ბჟაქ ქელარჩქინჷ დუდინი,
ამარ-ემერი ირჩქილედ
ჯაშე ხილაში ხილინი.
მეძობელებქჷთ გეგონეს
მადუიაში წირწინი.
დიჭყესჷ მულა ოსურემქ
ქომოლემქჷთი - ძგირინი.
ინგარეს ჸვაში მეგამათ,
ოსურეფითი თვალუნდეს,
მუშენი ვამიწითია,
ცოდა ძღაბისჷ ალჷნდეს.
მუ ქაკო ონგარალოვე,
უკული თისჷ თვალუნდეს,
ანწ ულამუდეს მინჯალა, -
ართჲპიჯო იხანქჩალუდეს.
პეპუ:
ირკოც გიჩქჷნა თე ჩუჩა
მუზმა ნახანდი რენი,
თითი გიჩქჷნა მი ჸუნცი
ვარა თიშ მინჯე მი რენი.
მარა ონჯღორე ვეჸინო
კოჩქ თეში გეგნონთირენი,
თისხი ჭკომუაქ ვეჸუას
ნამუ თის გიანტირენი.
ხახუ:
რაგადი ქომოლური რე
პეპუქი ვადომღურასი,
ფერ ნირგაქ ქიჸუასიო
ნამუქ შხვანერო თქუასი.
ჩუჩაში მაშხვა ოსური
თეშ დიხას ქიმთაჩუასი,
მუ მიკაკორდჷ პეპუსუ,
ალმაკითხანა ჭკუასი.
ბარბალე:
ოშ გვალას იშო, - ქჷგგალეთ,
უნგარიობა ვაპუათ,
ჭე მუთუნ თაქით ქიდვალუ,
შხვა ჩქითი აკობკათუათ.
გეკილინაფა მუ ჸოფე,
ვარი ვარია ვათქუათ,
მუთი სქვამ რე დო ჯგირინი,
საქმე თიშნერო ვათუათ.
ელისაბედი:
დია თინა ვაბაღუნო
აიშა ორკჷდჷნი ფუჩხა,
გვერდო შქირენულო ჸუნდუ
ჩქიჩქუეფი აკაბურცხა.
ასე ვარა უჭკუმურო,
იშ ნთხორუაქ ვეჸუას,
ჭიჭე ძჷნ დო მიარენი,
თიშით ოკო გეთუას.
დირსიოლეს ხვამელემქ,
დიჭყეს ჭკიდიშჷ ჭუალა,
ცხვინც გიმნოძვედ ლებია,
ჩუჩას უჩქუდ ჩუალა.
პეპუ ღვინშა გოუტესი,
პაპაშ ჸურე ღვინ ქიჸიდ,
ონჯუას ბოჭკათ მიღესი
თეშნერო ირფელქ აკინწყუ,
ქიმინეს ქოთჲ კოჩანური,
ნგარა დღას მითა დარკებუ -
ქომოლი, ჩჷჩქჷ, ოსური,
პაპაქით წესი აუგჷ,
ვარა მი დარკენდ ფარასი,
შუმა ჭკომუა ჯგირი რდჷ,
სისქვამეთ უღუდ ნგარასი.
VII
მადუ ქომოლი ძღაბი რე,
მაჭვერიაში მანგური,
ხანდა უჩქ ქომოლკოჩური,
ვართი ოსურულჲ, ძღაბური.
ხონნდასი - ვაგაწორინე,
ხარგჷნდას - ხოლო უჯგუში.
მუთუნჲ ხელუას ვარკენცჷ
სოდეთჲ ოკონი მუშუში.
ქოთ ღუმ-ლებია მირყის უღჷ,
მუკოქვენჯემცჷთ იშინცჷ,
ჭიჭე ჯიმა-დას ხეს უნწყონც,
ვარა უჯგუშის მუს იქჷნცჷ.
აბა, მის შეალებინე
მუთუნჲ თიშჲ კილიშჲ გორუა,
პიჯო სქვამჲ, ტანო დგჷმილცჷ
ვემკაფალჷ კანდიორუა.
სოფელცჷთ ოცქვაფურო ჸუნც,
ქოთი რე ძღაბი რგებული,
ბრელჲ ჯგირი ბოშის თოლ-გური
აფჷ თიშა ინოტებული.
ინა მითასჷ უჯინე,
და დო ჯიმა ჸუნც ორდალი,
საქომონჯოთჷ სო ჩოდჷ,
ჸვანა უძჷ სუმი ორთალი.
ის მუჭო იქჷნც, ჩჷჩქუეფჲ
შქირენულჲ გილენგარდასი,
შხვას მიოთხინდას ფუჩხას თეშჲ
მუშჲ მახორობაქ წართასი...*
- პოემა აქ წყდება დაუმთავრებლად (რედ.)