पादुका-दान

by भानुभक्त आचार्य

तहाँ सीताराम्का चरणतलमा शिर् पनि धरी ।
अयोध्यै लैजान्छू भनिकन ठुलो मन्सुब गरी ॥
भरत् बिन्ती गर्छन् किन रघुपते ! आज वनमा ।
हजूरले प्रायाको मकन अति ताप् हुन्छ मनमा ॥९३॥

ख्वामित् हजूरको म त दास पो हूँ।
यो राज्य गर्नाकन योग्य को हूँ ॥
यो गादि ता याहि हजूरको हो ।
मैले त सेवा गरि बस्न पो हो ॥९४॥

छोरा हुनन् यज्ञ बहुत् गरीनन् ।
सम्पूर्ण लोक्को पनि ताप् हरीनन् ।
तब् पो ति छोरासित राज्य छाडी।
जानू असल् हो त छदैछ झाडी ॥९५॥

वेला त यो होइन जान वनमा ।
मेरा त यै निश्चय हुन्छ मनमा ॥
जानौं घरे कि सधाइजावस ।
मेरी यि मातासित रिस् नावस् ॥९६॥

यस्ता प्रकारले गरि बिन्ति गर्दै ।
आँखाभरी आँसु बहूत धर्दै ॥
रोया भरत्ले जब पाउमा गै ।
बोल्या प्रभूले पनि खूसि मन् भै ॥९७॥

हे भाइ ! गछौं किन आज जिद्दी ।
फिर्नू असल् छैन र काम नसिद्धी ॥
जान्छू म वनमा तिमि फर्किजाऊ ।
यस् राज्यको काम् तिमिले चलाऊ ॥९८॥

राम्‌ले वनै गै मुनिभेष धर्नेू ।
याही भरतले बसि राज्य गर्नेू ॥
भन्न्या पिताको जब सुन्न पायां ।
आज्ञा उसैले वन जान पायाँ ॥९९॥

यो बात् भरत्ले जब सुन्न पाया ।
फेरी चरणमा परि बिन्ति लाया ॥
हे नाथ् ! पिता हुन् मतिहीन भयाका ।
स्त्रीका त सारै वशमा पन्याका ॥१००॥

उन्ले भन्याच्या पनि राज्य छाडी ।
जानू असल् होइन आज झाडी ॥
ख्वामित् बहुत बिन्ति छ फीक जाऊं ।
फकिन्न भन्न्या त जवाफ नपाऊँ ॥१०१॥

यस्तो भरतले जब जिद्दि लीया ।
उत्तर प्रभुले पनि फेरि दीया ॥
फर्कन्न भैया तिमि फर्किजाऊ ।
पिताजिलाई पनि दोष नलाऊ ॥१०२॥

खुप सत्यवादी त पिताजि थीया ।
साँचै हुनाले वरदान दीया ॥
सो पूर्ण गर्नाकन जान्छु वनमा ।
साँचो कुरा हो बुझिलेउ मन्मा ॥१०३॥

उत्तर प्रभूको सुनि दुःख मान्या ।
फेरी चरणमा परि बिन्ति लाया ॥
फिर्नू हवस् ख्वामित ! बिन्ति गर्छ ।
 यस् दण्डकारण्यविष म जान्छु ॥१०४॥

यस्तो हुकुम् भो तिमि फर्क भाई ।
फेरी हुकूम् भो तिमि फर्क भाई ॥
यो राज्य साटया पनि हुन्छ झूटो ।
हे भाइ ! गछौं किन आज भूटो ॥१०५॥

हुकुम यस्तो सूनी भरत पनि राम्‌का चरणमा।
परी बिन्ती गर्छन् म त रघुपते शरणमा ॥
चरणबाहिक एक छिन रहन पनि ताप हुन्छ मनमा ।
नफर्क्या ख्वामितका पछि पछि म ता जान्छु वनमा ॥१०६॥

न ता फर्की जान्या न त मकन लान्या बन पनि ।
भन्या महू ख्वामित् ! अब परु कुरा केहि नभनी ।
भनी आसन् बांधी जब मरंमा निश्चय धन्य ।
खुशी भै श्रीरामले पनि अति दयालू मन गया ॥१०७॥

दिया सूचन् राम्‌ले गुरुकन बुझाऊ तिमि भनि ।
गुरुले एकान्तै लगिकन भरतजीकन पनि ॥
बुझाया बात् खोलीकन सुन यि जो हुन् रघुपति ।
जगन्नाथ् साक्षात् हुन् त्रिभुवन पतीका अधिपति ॥१०८॥

अघी ब्रह्माजीले सकल भुमिको भार हर भनी ।
स्तुती गर्दा खुस् भै सुन म हरुँला भार् पनि भनी ॥
भन्या हुनाले नै उहि वचन पालन गरु भनी ।
 प्रभू जान्छन् वनमा पछि त सुन फिर्छन् घर पनि ॥१०९॥

प्रभूकै इच्छा हो नतर कसरी ककयि पनि ।
वनै जाउन् भन्छिन् प्रभुकन रतीतुल्य नगनी ॥
कुरा यस्तो जानी नगर तिमि यो आग्रह यहाँ ।
भुमीको भार टारीफन पछि त जान्छन् प्रभु कहाँ ।।११०॥

रावण मारि उतारि भारि भुमिको फिर्छन् जगन्नाथ् भनी ।।
यस्ता हुन् रघुनाथ् भनेर गुरुले खोलेर गुह्ये पनि ॥
सन् विस्तार गरीदिया र गुरुका वाणी सुनी खुस् भया ।
फानन् रघुनाथ् भनी मन बुझ्यो राम्का नजिकमा गया॥१११॥

हे नाथ् । तत्त्व सुन्या म फिर्छु अब ता जान्छु अयोध्यामहाँ ।
पूजा गर्न दिनुहवस् हजुरका एक जोर खराऊ यहाँ ॥
यस्तो बिन्ति गरी प्रणाम् वरिपरी घुम्दै भरतले गर्‌या ।
आफ्ना साफि खराउ दी प्रभुजिले सब ताप् भरत्‌को हर्‌या ।।११२॥