قصہ پورن بھگت
پہلی سیہرفی
پُورن دا جنم
1
الف آ سکھی سیالکوٹ اندر،
پُورن پُتّ سلوان دا جایا ای
جدوں جمّیاں راجے نوں خبر ہوئی،
سدّ پنڈتاں وید پڑھایا ای
باراں برس نہ راجیا منہ لگیں،
دیکھ پنڈتاں ایہ فرمایا ای
قادر یار میاں پُورن بھگت تائیں،
باپ جمدیاں ہی بھوہرے پایا ای
2
ب بید اُتے جیویں لِکھیا سی،
تِویں پنڈتاں آکھ سنائی دتا
پُورن اک ہنیریوں نکلیا سی،
دُوجی کوٹھڑی دے وچ پائی دِتا
سَنے گولیاں باندیاں داعیاں نوں،
باراں برس دا خرچ پوائی دِتا
قادریار میاں پُورن بھگت تائیں،
باپ جمّدیاں قید کرائی دِتا
3
ت تابع نال استاد ہوئے،
لگے ودّیا عقل سکھاؤنے نوں
چِھیاں برساں دا پُورن بھگت ہویا،
پاندھے پوتھیاں وید پڑھاؤنے نوں
تیراندازیاں ہتھ کمان دتی،
دسّن ترکشاں تیر چلاؤنے نوں
قادر یار جوان جد ہویا پُورن،
دمّ دمّ لوچے باہر آؤنے نوں
پُورن دا پیو دے دربار آؤنا
4
ث ثابتی ودِیا سِکھ رہیا،
باراں برس گزرے خبردار ہویا
پُورن پُتر راجے سلواہن تائیں،
پان لے کے مِلن تیار ہویا
چڑھی ہرس راجے سلواہن تائیں،
چک اڈّیاں پبّاں دے بھار ہویا
قادریار صورتَ پُتّر کرماں والیاں دے
چڑھی حرص تے مست سنسار ہویا
5
ج جائی راجے سلواہن آندی،
اک استری ہور ویاہ کے جی
اوس دی جات چمیاری تے نام لُونا،
گھر آندی سی اِین منائی کے جی
صورت اوسدی چند مہتاب وانگوں،
جدوں بیٹھی سی زیوراں پائی کے جی
قادریار کیہ آکھ سُناوساں میں،
پنچھی ڈِگدے سن درشن پائی کے جی
6
ہ ہار شنگار سبھ پہر کے جی،
پُورن نال مہورتاں باہر آیا
کڈھ بھوہریوں باپ دا بھور تازی،
نگاہ رکھ کے وچ بازار آیا
خوشی بہت ہوئی رانی اِچھراں نوں،
گھریں دین ودھائی سنسار آیا
قادریار میاں باراں برس پِچھوں،
پُورن راجیاں دے دربار آیا
7
خ خوشی ہوئی سلواہن راجے،
پُورن پُت سلام جاں آن کیتا
خوشی نال نہ میوندا وچ جامے،
گٔئوآں منسیاں تے پُنّ دان کیتا
پُورن وچ کچہری دے آن بیٹھا،
لوکاں ساریاں ول دھیان کیتا
قادریار صورت نہ جائے جھلّی
جدوں سائے دے ہیٹھ دیوان کیتا
8
د دسدا پُچھدا لاگِیاں نوں،
سلواہن راجا تدوں گج کے جی
پُورن بھگت دا ڈھونڈساں ساک کوئی،
جتھے چل ڈُھکاں دن اج دے جی
مینوں سہکدیاں رب نے لال دِتا،
اکھیں دیکھ لواں خوشی رجّ کے جی
قادریار میاں پُورن بھگت اگوں،
کہندا سُخن سچا اک وج کے جی
9
ذ ذرا نہ سنگدا باپ کولوں
کہندا بابلا پَتّ ویاہ ناہی
جس واسطے لوک ویاہ کردے،
میرے من اجے کوئی چاؤ ناہی
میرا بھور سیلانی نِت رہندا،
پیرِیں بیڑیاں بابلا پا ناہیں
قادریار آکھے پُورن باپ تائیں
میتھوں رب دا ناؤں بھلاؤ ناہی
10
ر رنگ تغیّر ہو گیا سن کے،
پُورن بھگت ولوں سلواہن دا ای
کولوں اٹھ وزیر نے متّ دتی،
اجے ایہہ کی راجیا جاندا ای
جدوں ہوگُ جوان کرگُ آپے،
تیتھوں باہرا فکر ویاہن دا ای
قادریار وزیر دے لگ آکھے،
راجا پھیر خوشی اندر آندا ای
11
ز زبان تھیں راجے نے حکم کیتا،
گھر جا سلام کر مائیاں نوں
جس واسطے بھورے دے وچ پایا،
ہن موڑ نہ خوشیاں آئیاں نوں
ایسے حِرص نوں دھولرے پالیا میں
ہُن موڑ نہ خوشیاں آئیاں نوں
پُورن اُٹھیا باپ دا حکم لے کے
اگے لاوندا لاگِیاں نائیاں نوں
قادریار میں صِفت کی کراں اس دی،
رنّاں دیکھ بُھلاندیاں سائیاں نوں
پُورن دا لُونا نوں ملن جانا
12
ش شہر آیا گھر مائیاں دے،
پُورن پُچھدا نوکراں چاتراں نوں
جس جایا اوس نوں مان وڈا،
متھا ٹیکنا مائی ماتراں نوں
رانی لُونا دے محل نوں رواں ہویا،
اندر جائی وڑیا پُتر خاطراں نوں
قادریار بہال کے نفر پِچھے،
پوڑی چڑھیا متھا ٹیکن ماتراں نوں
13
ص صفت نہ حسن دی جائے جھلّی،
رانی دیکھ کے پُورن نوں ترت مٹھی
صُورت نظر آئی راجا بُھل گیا،
سر پیر تائیں اگّ بھڑک اٹھی
دِلوں پُتر نوں یار بنا بیٹھی
اس دی ثابتی دی وچوں لجّ ٹُٹّی
قادریار میاں تریمت ہینسیاری،
لگّی آپ وگاونے ندی پُٹّھی
14
ض ضرب تے ضرب دے نال راجا،
اندر لنگھ کے رنگ محل جائے
ہتھ بنّھ کے ساہمنے کھڑا ہُندا،
متھا ٹیکنا ہاں میری دھرم مائے
اگوں دیونا اس پیار سائی،
سگوں دیکھ رانی متّھے وٹ پائے
قادریار کھلوئی کے ویکھ اکِھیں،
چڑھیا قہر چرتر جو ورت جائی
16
ط طالیاں میریاں گھیر آندا،
لُونا اِک دلیل دے فکر بنّھے
میں وی سورگ پراپتی تھیونی ہاں،
پُورن بھگت جو آکھیا اک منّے
لگی دین لنگار اسمان تائیں،
اوہدی ثابتی دے وچوں تھمھ بھنّے
قادریار میاں تریمت ہینسیاری،
بُھنّن لُون لگی وِچ تھال چھنّے
پُورن تے لُونا دی گلّ بات
17
ظ ظاہرا آکھدی شرم کیہی،
مائی مائی نہ راجیا آکھ مینوں
کُکّھے رکھ نہ جمّیو جائیوں وے،
ماتا آکھنا ہیں کیہڑے ساک مینوں
ہوگُ عمر تیری میری اِک راجا،
کیہا لایا ای درد فراق مینوں
قادریار نہ سنگدی کہے لُونا،
کر چلّیوں مار ہلاک مینوں
18
ع عرض کردا شرماء راجا،
مائے سخن اولڑے بول ناہی
ماواں پُتراں نیونہہ نہ کدے لگا،
جگ وِچّ مونہہ کالکھا گھول ناہی
سینے نال لگائی کے رکھ مینوں،
پُتر جان مائی دِلوں ڈول ناہی
قادریار میاں دوویں جھگڑدے نی،
سائیں باجھ دُوجا کوئی کول ناہی
19
غ غم نہ جاندی خوف خطرہ،
لُونا اُٹھ کے پکڑدی آن چولا
چل پلنگ اُتّے بیٹھ اک واری،
کراں مِنّت تیری سن عرض گولا
پری جیہی میں استری عرض کراں،
تُوں تے مرد ناہی کوئی ہے بھولا
قادریار نہ سنگدی کہے لُونا،
سیج مان میری جِند جان ڈھولا
20
ف فیر کہیا غصے ہوئی پُورن،
تینوں وگ کی گئی ہے بان مائے
جہدی استری توں اوہ ہے باپ میرا،
توں بھی شِکم تھیں جمّیا جان مائے
گلّاں ایہو جہیاں جدوں ہون گیاں،
پُٹھی ہوگُ زمیں اسمان مائے
قادریار میاں پُورن دے متِّیں،
کدھر گیا ای اج دھیان مائے
21
ق قہر کرا نہ پُورنا وے،
آکھے لگ جا جے بھلا چاہنا ایں
جھولی اَڈّ میں کھلی ہاں پاس تیرے،
ہینسیاریا خیر نہ پاؤنا ایں
کُچّھڑ بیٹھ ممّا کدوں چُنگھیا اے،
ایویں کُوڑ دی ماؤں بناونا ایں
قادریار نہ سنگدی کہے لُونا،
کاہنوں گردنی خون رکھاؤنا ایں
22
ک کہے پُورن سنی سچ ماتا،
تیرے پلنگھ تے پیر نہ مُول دھرساں
اکھیں پھیر کے مُول نہ نظر کراں،
میں تاں سُولی تے چڑھن قبول کرساں
کنّی کھچ کے اندروں باہر آیا،
کہندا دھرم گوا کے کیہ مرساں
قادریار بُلاء کے کہے لُونا،
تیرے لہو دا پُورنا گُھٹ بھرساں
راجے دا محلیں آؤنا
23
ل لاہ کے ہار شنگار رانی،
راجے آندے نوں مندے حال ہوئی
راجا دیکھ حیران اچرج ہویا،
محلِیں جگیا نہ شمعدان کوئی
بیٹھ پُچھدا رانئیے دس مینوں،
ویلے سندھیا دے چڑھ پلنگھ سوئی
قادریار سلواہن دی گل سن کے،
رانی اُٹھ اندوہ دے نال روئی
24
م مینوں کی پچھنا ئیں راجیا وے
میرا دوکھ کلیجڑا جالیو ای
پُچھ جا کے آپنے پُت کولوں
جہڑا دھولریں کوتلا پالیو ای
اوہنوں رکھ تے دے جواب سانوں،
ساڈا شوق جے دِلوں اُٹھالیو ای
قادریار ایہہ جُھوٹھ پہاڑ جیڈا،
رانی راجے نوں تُرت سکھالیو ای
25
ن ناؤں لے اوس گل دا توں،
جیہڑی گل پُورن تینوں آکھ گیا
جیکر نال تیرے مندا بولیا سُو،
اُس نوں دیواں پھاہے میرا پُت کیہا
اج نال ماواں کرے سخن ایسے،
بھلکے دیگ کھٹی مینوں کھٹ ایہا
قادریار پھر ہوئی بے داد نگری،
انّھے راجے دے پُورن ہے وسّ پیا
26
و ویکھ راجا مندا حال میرا،
رانی آپ دلوں درد دسیا ای
پُتر پُتر میں آکھدی رہی مُونہوں
پُورن پُتراں وانگ نہ ہسّیا ای
وِینی کڈھ کے دسدی ویکھ چوڑا،
بھنّی ونگ تے ہتھ وِلسّیا ای
قادریار میں زور دکھالیا ای،
پُورن تدوں محلاں تھیں نسّیا ای
27
ہ ہو کھڑا دِلگیر راجا،
رتّو رتّ اکھیں متّھے وٹّ پئے
پتھر جی ہویا سَکّے پُتر ولوں،
بھامبڑ غضب دے لُوں لُوں مچ گئے
مچّھی وانگ تڑفدا رات رہیا
کدی پئے لمّا کدی اٹھ بہے
قادریار مندا دکھ استری دا
پُورن جیوندا کِسے سبب رہے
28
ل لُوتیاں رہن نہ دیندیاں نے،
نال نالشاں شہر ویران کیتا
مُڈّھوں لا ایہہ ہوندیاں آئیاں نیں
اگّے کئیاں دا الکھ جہان کیتا
پُورن نال اوَلّڑی ہون لگی،
جس دی ماؤں ایسا فرمان کیتا
قادریار چڑھیا دن سُکھ دا جی،
راجے بیٹھ چوکی اشنان کیتا
راجے دا پُورن نوں بلا بھیجنا
29
الف آکھدا صد کے چوبداراں،
جاو پُورن نُوں جھب بُلایو جے
جھب جاؤ شتاب نہ ڈِھل لاؤ،
نال صد وزیر لیایو جے
دیندا گالیاں دوہاں نوں کرو حاضر،
کسے حِیلڑے چھڈ نہ آیو جے
قادریار جے پُچھسی کم اگّوں،
راجے سدّیا ایہہ فرمایو جے
30
ی یاد کیتا راجے باپ تینوں،
ہتھ بنّھ کے آکھیا چوبداراں
سُنی گل تے دل نوں سُجھ گئیوس،
جیہڑی گانودی سی کلّ ماؤں واراں
جیہڑی گل نُوں سدیا باپ مینوں،
راگ وجّیا تے لئیاں بُجھ تاراں
قادریار میاں پُورن اُٹھ ٹُریا،
آن کیتیاں باپ نوں نمسکاراں
دوجی سیہرفی
راجے دی پُورن نال گلّ بات تے قتل دا حکم
1
الف آؤ کھاں پُورنا کہے راجا،
بچہ نِج توں جمّیوں چایوں وے
جے میں جاندا ماردا تدوں تینوں،
جدوں دھولریں پالنا پایوں وے
سینے لایو ای پُورنا داغ میرے،
کیہے وار کولّڑے جایوں وے
قادریار کہندا سلواہن راجا،
گھر کیہ کرتوت کر آیوں وے
2
ب بُہت ہویا قہروان راجا،
رتو رت متّھا چمکے وانگ جھنیں
آکھے دور ہو پُورنا اکھیاں تھیں،
ٹنگوں لنگ چرا کے چونہہ کھنّیں
جدوں میں ویاہ دی گل کیتی،
تدوں رون لگوں دھر ہتھ کنّی
قادریار کہندا سلواہن راجا،
ہن کیتی آ ماؤ پسند ونّی
3
ت تُہمت ازغیب دی بری ہوندی،
پُورن گھت اوندھی رُنا زار زاری
آکھے وسّ نہ بابلا کجھ میرے،
مینوں مار راجا تیری بُدھ ماری
آکھن والیاں دا نہیں کُجھ جانا
سمجھ ویکھ راجا تیری مت ماری
قادریار جے کوئی اوگاہ ہوندا،
کہندا کھول حقیقتاں تُرت ساری
4
ث ثابتی میری توں ویکھ راجا،
اک تیل دا پُورا کڑاھا تاؤ
تپے تیل جاں اگّ دے وانگ ہووے،
اک ہتھ میرا پکڑ وچ پاؤ
سچ نِترے سچیاں جھوٹھیاں دا،
اکھیں ویکھ کے کُجھ کلنک لاؤ
قادریار جے اُنگلی داغ لگے،
کرو سو مینوں جیہڑی طبع چاہو
5
ج جوش آیا سلواہن راجے،
اگوں اُٹھ کے اک چپیڑ ماریے
کہندا پھیر برابری بولنا ہیں،
کریں نمک حرامیا ایڈ کارے
اکھیں ویکھ نشانیاں آیا میں،
تیرے جی دے پُورنا بھیت سارے
قادریار گناہ نہ دوس کوئی،
پُورن گھت روندا اوندھی زار زارے
6
ح حکم نہ پھیردا کوئی اگّوں،
پریشان سارا پروار ہویا
تھر تھر کنبدے محل تے ماڑیاں نے،
قہروان جدوں سردار ہویا
کرے سد کے حکم جلادیاں نوں،
دُھمی خبر نگری ہاہاکار ہویا
قادریار وزیر نوں دئے گالیں،
تیرا عقل کیہڑے درکار ہویا
اِچھراں نوں پُورن دی سزا دا پتہ لگنا
7
خ خبر ہوئی رانی اِچھراں نوں
جس جایا پُورن پُت سائی
چوڑا بھنّ کے توڑ حمیل سُٹّی
بھر بُک رانی سِر خاک پائی
مندے گھاء پیاریاں پُتراں دے،
رانی بھج کے راجے دے پاس آئی
قادریار کھڑو پُکار کردی،
ایہدے نال کیہ راجیا وَیر سائی
8
د دُور ہو رانیے کہے آپ راجا
ایہدے نال گواوساں مار تینوں،
کہے وار بدکار نے جمّیو ای،
جس جمدیاں لایا ای داغ مینوں
جِنہاں وچ حیاء نہ شرم ہووے،
ایسے پُتر تاں جمیے پھیر کَیہنوں
قادریار کہندا سلواہن راجا،
تُد دسدا جے تسی ورو ایہنوں
9
ذ ذرا نہ راجیا گلّ سچی،
جیہڑہ گلّ دا بھرم وچاریا ای
کہندی اِچھراں کملیا ہوش کرتوں،
اینویں کُوڑ تریمتے ماریا ای
آکھے لگّ رنّاں ہتیاریاں دے،
کرم آپنا میتھوں ہاریا ای
قادریار راجے سلواہن اگے،
رانی اِچھراں جاء پکاریا ای
10
ر رہے نہ ورجیا مُول راجا،
اوسے وقت جلاد سداوندا ای
لگے رون دیوان وزیر کھلے،
دل راجے دے ترس نہ آوندا ای
ایہدے ہتھ تے پیر آزاد کرو،
راجا مُکھ توں ایہہ فرماوندا ای
قادریار کھلو کے ماؤں تائیں،
پُورن بھگت سلام بلاوندا ای
11
ز زور نہ ڈاڈھے دے نال کوئی،
پکڑ بے گناہ منگایا میں
کیہنوں کھول کے دل دا حالَ دساں
جیہڑا گھات گناہ کرایا میں
میں تاں جھورنا آپنے طالیا نوں،
ایہو لیکھ نصیب لکھایا میں
قادریار پُورن بھگت آکھے،
ماں ماتری چور بنایا میں
12
س سمجھِ راجا بُدھ ہار ناہیں،
کہندی اِچھراں واسطہ پا کے جی
امب وڈھ کے اَکّ نوں واڑ دیویں،
پچھوتاویں گا وقت وِہاء کے جی
بوٹا آپنا آپ پٹان لگوں،
جڑاں مُڈّھ تائیں اُکراء کے جی
قادریار جے پُورن نوں ماریو ای،
باپ کون بلائے گا آء کے جی
13
ش شکل نہ راجے دی نرم ہوئی،
قہروان ہو کے کہندا نال غصے
باہر جا کے چِیرو حلال خورو،
چھنّے رتّو پاؤ جیہڑی وچ جُثے
ایہدے ہتھ سہکاء کے وڈھیو جے،
وانگ بکرے دے ایہدی جان کُسّے
قادریار جاں راجے دا حکم ہویا،
پکڑ لیا جلاداں نے وقت اُسے
14
ص صاحب توں لِکھیا لیکھ ایویں،
پُورن بھگت نوں لے جلاد چلّے
کندھاں کالیاں شہر ہڑتال ہوئی،
پاس رون وزیر دیوان کھلے
تدوں غشی آئی رانی اِچھراں نوں،
جان نکل نہ جاوندی کسے گلّے
قادریار میاں ماواں پُتراں نوں،
لُونا ماریا کفر دے جھاڑ پلّے
15
ض ضامنی دے چھڈاونی ہاں،
لُونا لکھ کے بھیجیا خط چوری
پُتر بنن لگوں میرا پورنا وے،
دیکھ کیہی میں دِتّی آ ماؤں لوری
آکھے لگ میرے اجے ہئی ویلا،
اِسے وقت چھڈاوساں نال زوری
قادریار کیوں جان گواونا ہیں،
لاء دینی ہاں تُہمتاں ول ہوری
16
ط طرف خدائی دے جِند دینی،
پُورن آکھدا وت نہ آونا ای
آخر جیوئیے لکھ ہزار برساں
انت پھیر مائے مر جاؤنا ای
خط واچ کے پُورن نے لب سُٹی،
کیہڑی گل توں دھرم گواونا ای
قادریار ان ہوندِیاں کرن جیہڑے،
آخر پھیر اوہناں پچھوتاؤنا ای
17
ظ ظلم کیتا مائی ماترے نی،
پُورن آکھدا پوری نہ پوے تیری
مندا گھات کمایو ای نال میرے،
دھرم ہاریا تُدھ دلیل پھیری
جیہڑی بنی مینوں سِر جالساں میں،
مر جائےگی روندڑی مائی میری
قادریار جلاداں نوں کہے پُورن،
مل لین دیو مینوں اِک ویری
18
ع عرض کیتی شرما راجے،
کر ترس جلاد کھلووندے نی
رانی اِچھراں تے پُورن بھگت اوتھے،
جاندی وار دوویں مِل رووندے نی
آہیں ڈولھ کے رت دا نیر اوتھے،
دِلوں حِرص جہان دی دھووندے نی
قادریار جلاد جاں پئے کاہلے
ایویں ماں پُتر وِداع ہووندے نی
19
غ غم کھادا رانی ہوئی انّھی،
آہیں ماردی رب دے دیکھ بُوہے،
پُتر پکڑ بگانیاں ماپیاں دے،
پُورن بھگت نوں لے گئے باہر جُوہے
اوہدے ہتھ تے پیر ازاد کرے،
تُرت لوتھ وگاوندے وچ کُھوہے
قادریار آ لُونا نوں دین رتو،
ویکھ لاوندی ہار شنگار سُوہے
مقولہ شاعر
20
ف فیر کھلو کے صفت کرناں،
ایہناں تریمتاں خان نِوا دِتے
راجے بھوج تے چڑھ اسوار ہوئیاں،
مار اَڈّیاں عقل بُھلا دِتے
پُورن بھگت وچارا سی کون کوئی،
یوسف جیہے تاں کُھوہ پوا دِتے
قادریار تریمتاں ذات ڈاڈھی،
دہسر جیہے تاں تھاں مروا دِتے
21
ک کرم جاں بندے دے جاگدے نی،
رب آن سبب بنانودا ای
سروپا پہناوندا قیدیاں نُوں،
دُکھ دے کے سُکھ دیکھاوندا اے
رب بےپرواہ بے انت ہے جی،
اوہدا انت حساب نہ آوندا اے
قادریار ہے راستی مُول ایویں،
پُورن رب تھیں راستی پاوندا اے
گورکھ ناتھ دا بِھڑنا
22
ک کئی جو مُدّتاں گُزر گئیاں
باراں برس گزرے پُورن کُھوہ پائے
سائیں کرم کیتا بخشنہار مولا
کوئی حکم سبب دا آن لائے
گورکھ ناتھ ہوراں نوں خبر ہوئی،
سیالکوٹ دی طرف نوں سیل دھائے
قادریار جا کُھوہے تے کرن ڈیرا
اک سادھ لے پانی دا ڈول جائے
23
ل لجّ جاں سادھ وِہا دِتی،
تلے پانی دے ول دھیان کرکے
وِچوں آدمی دا بتّ نظر آیا،
سادھ ویکھدا بتّ نظیر دھر کے
کھادا خوف تے رہی نہ سُدھ کائی،
بھجا اُٹھ فقیراں دے ول ڈر کے
قادریار اوہ آکھدا گُرو تائیں،
ہُن جیویا جے میں تاں اج مر کے
24
م میں جا گُرو جی کُھوہے چڑھیا،
تلے پانی دے ول دھیان پایا
کھادا خوف تے ہوش نہ رہیا کائی،
وچوں آدمی دا بتّ نظر آیا
کرم کرو تے چل کے آپ دیکھو،
کوئی آدمی، جنّ کہ بھوت سایہ
قادریار اچرج دی گل سن کے،
سارا جُھنڈ گُرو سیتی اُٹھ دھایا
گورو گورکھ دا پُورن نوں کھوہوں کڈھانا
25
ن نال دے سادھ خموش ہوئی،
گُرو پُچھدا آپ کھلو کے جی،
کون ہیں تُوں کیہ ہے نام تیرا
گُرو پُچھدا کاہلیاں ہو کے جی
بارھیں ورھیں لگا متھے آدمی دے
پُورن بولیا سی وچوں رو کے جی
قادریار میں روپ ہاں آدمی دا،
بھاویں دیکھ لوو آزمو کے جی
26
و واسطہ پا کے کہے پُورن،
نام سائیں دےایہہ سوال میرا
جو ورتی ہے آکھ سُناوساں میں،
جس کارن ہویا ایہہ احوال میرا
اہل ترس ہو سائیں دے روپ تُسیں،
باہر کڈھ کے پُچھو لئو حال میرا
قادریار لکھی وِچوں اِک ناواں
کوئی دس دئے غیر سوال میرا
27
ہ ہس کے ناتھ نے حکم کیتا
ویہنگی بنھ لٹکاوندے تُرت چیلے
پُورن باہر آیا گُرو لوتھ ڈٹھی،
جیونکت وسدا ساونوں مینہہ بیلے
صورتِ سوہنی وچ نہ فرق کوئی،
ہتھ پیر میلے گُرو اوس ویلے
قادریار بھگوان نوں یاد کیتا،
سچّا سائیں جے اس دے زخم میلے
28
ل لوتھ چکا کے گُرو ہوراں،
پُورن بھگت نوں آندا ہے نال ڈیرے
بیٹھ نال تاکید دے پُچھیو نیں،
کیہڑے شہر نیں لڑکیا گھر تیرے
کیہ نام تیرا کیہندا پُت ہیں تُوں،
کس کُھوہ پایا وڈھ ہتھ تیرے
قادریار سُناوندا گراں تائیں،
رب جاندا ورتی جو نال میرے
29
ا آکھدا شہر اوجین ساڈا،
راجا بُکرم جیت دی ول ہاں جی
اس مُلک آیا ساڈا باپ دادا،
سیالکوٹ بیٹھے ہُن مَلّ ہاں جی
پُورن ناؤں تے پُتر سلواہن دا میں،
جس وڈھّ کے سُٹیا ڈل ہاں جی
قادریار جے آپنا آپ دسو،
اگے تُساں سناندا گلّ ہاں جی
30
ی یاد کر چیلیاں کہیا کولوں،
گُرو بال گندائی دا بخش ہارا
کجھ منگ لے بے پروانیا اوئے،
ٹلے والا ہے سائیں دا سنتُ بھارا
ایہدا جوگ درگاہ منظور ہویا
متھا ٹیکدا جگ جہان سارا
قادریار فقیراں دی گلّ سُن کے،
پُورن پیا پیریں ہویا منت دارا
تیجی سیہرفی
پُورن دا گورو گورکھ نوں اپنا حالَ دسنا
1
ا آکھ سناوندا گُرو تائیں،
قصہ درد فراق دا کھول کے جی
نیکی مائی تے باپ دی یاد کر کے،
سبھ گُرو نوں دسدا پَھول کے جی
گُرو ناتھ جاں اوس دے درد رُنا،
ہنجُو رتّ دیاں اکِھیں ڈولھ کے جی
قادریار سنانودا گلّ سبھو،
حال دسیا مُکھ تھیں بول کے جی
2
ب بہت ساں لاڈلا جمّیا میں،
گھت دھولریں پالیا باپ مینوں
بارھِیں ورھِیں میں گُرو جی باہر آیا،
جدوں حکم کیتا بابل آپ مینوں
لاگی سدّ کے کرن ویاہ لگا،
چڑھ گیا سی غم دا تاپ مینوں
قادریار میں آکھیا باپ تائیں،
نہیں بھانودا اے سراپ مینوں
3
ت تک ڈِٹّھا بابُل ول میرے،
دِلوں سمجھیا میں ہوئی قہروانی
کیویں رب کرایا تے آکھیو سُو،
کر حکم زبان تھیں مہربانی
جا پُورنا ماواں نوں ٹیک متّھا،
کر سمجھیا ناتھ جی ہوش دانی
قادریار میں جاں محل جاء وڑیا،
دیکھ ہویا سی لُونا دا صِدق فانی
4
ث ثابتی رہی نہ وِچ اس دے،
مینوں پکڑ کے پاس بہان لگی
گُرو ناتھ جی گل نوں سمجھیا جے،
پاڑا زمیں اسمان دا پان لگی
کنّی کِھچ کے اندروں باہر آیا،
جد ادھرم ڈِٹّھا جِند جان لگی
قادریار جاں رات نوں آیا راجا،
اوہنوں نالشاں نال سکھان لگی
5
ج جدوں سُنی راجے گل میری،
اوسے وقت مینوں سدوائی کے جی
قہروان ہوئے باپ دے نین خونی،
دھپّا ماریا پاس بٹھلائی کے جی
اِوسے وقت جلاداں نوں آکھیا سو،
کُھوہے وچ پاؤ ایہنوں جائی کے جی
قادریار میاں ایس کُھوہے اندر،
کر گئے داخل مینوں آئی کے جی
6
ح حال سناوندا گُرو تائیں،
کیہا ورتیا ایہہ نزول مینوں
میرے مائی تے باپ دے وسّ ناہیں،
ایہہ رب وکھائے ہن سُول مینوں
کرو کرم بھگوان دا واسطہ جے،
ہوون نین پران وصول مینوں
7
خ خوشی ہوئی گُرو ناتھ تائیں،
جل پا کے پُوریا تُرت مِیتا
ہتھیں اپنی اوس دے منہ لایا،
پردے کُھل گئے جدوں گُھٹ پیتا
پھِر پا پردہ گُرو ناتھ ہوراں،
پُورن بھگت تائیں ساودھان کیتا
قادر یار آکھے گُرو پُورن تائیں
بچہ پُورنا جوگ ہے دُکھ رِیتا
پُورن دی یوگ دی منگ تے گورکھ دی پروانگی
8
د دین لگے رخصت اوس ویلے،
گُرو آکھیا بچّہ جی ملکھ جاؤ
دیکھ باپ تے مائی نوں ٹھنڈ پوسی،
دُکھ کٹیا جائے کے سکھ پاؤ
پُورن آکھدا بے حساب ہے جی،
کنّ پاڑ میرے انگ خاک لاؤ
قادریارپُکاردا گُرو تائیں،
مہربانگی دے گھر وچ آؤ
9
ذ ذرا نہ پوء خیال میرے،
گورو آکھیا جوگ کمان اوکھا
فاقہ فقر تے صبر قبول کرنا،
دنیا چھڈ دینی مر جان اوکھا
کام مار کے کرودھ نوں دور کرنا،
من دی حرص دا تروڑنا مان اوکھا
قادریار آکھے گُرو پُورن تائیں،
ایس راہ دا مسئلہ پان اوکھا
10
ر روئی کے پُورن ہتھ جوڑے،
لڑ چھڈ تیرا کتّھے جاوساں میں
فاقہ فقر تے سفر قبول سِر تے،
تیرا حکم بجا لیاوساں میں
کرو کرم تے سیس پر ہتھ رکھو،
خد مت گار غلام سداوساں میں
قادریار تواضع ہوگُ جیہڑی،
ٹہل ثابتی نال کراوساں میں
11
ز زور بے زور ہو گُرو اگے،
پُورن آ کے سِیس نِواندا اے
گُرو پکڑ کے سِیس توں لِٹّ کُتری،
کنّ پاڑ کے مُندراں پاوندا اے
گیری رنگ پُشاکیاں کھول بغچہ،
ہتھیں آپنی ناتھ پہناوندا اے
قادریار گُرو سوا لکھ وِچوں،
پُورن بھگت مہنت بناوندا اے
مقولہ شاعر
12
س سنو لوکو قصّے عاشقاں دے،
جنہاں یار دے نام توں جان واری
اکھاں موت دا جام قبول کیتا،
پر ثابتی دلوں نہ مُول ہاری
رب جد کد اوہناں نوں بخشدا ہے،
دکھ دے کے سُکھ دی کرے کاری
قادریار جے اوس دے ہوئی رہیئے،
اوہنوں پوندی ہے شرم دی لجّ ساری
پُورن دا سندراں توں خیر لیاؤنا
13
ش شہر بھلا رانی سُندراں دا،
پُورن چلیا خاک رمائی کے جی
کہیا جوگیاں جے توں اج آویں،
رانی سُندراں تے فتح پائی کے جی
اگے کئی جوگی اوتھے ہو آئے،
محلاں بیٹھ الکھ جگائی کے جی
قادریار تیری سانوں خبر تاہیں،
رجوع کریں جے اوس نوں جاء کے جی
14
ص صاحب دا نام دھیائی کے جی،
پُورن آکھیا حُکم دی ڈِھل کائی
گُرو ناتھ پھڑا کے ہتھ تُونبا،
تھاپی پُشت پناہ دی مگر لائی
گُرو آکھیا بچہ جی مت ساڈی،
ہر کسے نوں سمجھنا بھین مائی
قادریار سمھال کے ملکھ پھرنا،
مت داغ نہ صورت نوں لگ جائی
15
ض ضرورت جے کسے دی ہوندی مینوں،
کاہنوں آپنا آپ کُہاوندا میں
تدوں لُونا دا آکھیا منّ لیندا،
کُھوہے پے کیوں ہتھ وڈھاوندا میں
ہُن پھیر رہے تُسیں آکھ مینوں،
حرص ہوندی تے ملکھ نوں جاوندا میں
قادریار جے خوشی دی گل ہوندی،
گھر کئیں ویاہ کراوندا میں
16
ط طالیا وند فقیر پُورن،
پہلے روز گدا نوں چلّیا ای
شہر جا وڑیا رانی سُندراں دے،
بُوہا رنگ محل دا ملّیا ای
سوہنے مُکھ تھیں اِک آواز کیتی،
رانی خیر گولی ہتھ گھلیا ای
قادریار غلام بیتاب ہوئی،
صورت ویکھ سینہ تھرتھلیا ای
17
ظ ظاہرا گولی نوں کہے پُورن،
گھل رانی نوں آ کے خیر پائے
اسِّیں خیر لینا رانی سُندراں توں،
تُساں گولیاں توں نہیں لین آئے
پُورن کیہا تاں گولی نہ عذر کیتا،
پِچھاں پرت کے رانی دے کول جائے
قادریار میاں رانی سُندراں نوں،
پاس آکے طعن دی کرد لائے
18
ع عرض منّ رانیے کہے گولی،
تینوں صورتَ دا وڈڑا مان موئیے
آیا اِک ہے کوئی فقیرایتھے،
ویکھ ہوئی ہاں میں حیران موئیے
تیرے کولوں ہے سوہنا دس حصے،
بھاویں غیرتاں دل وچ جان موئیے
قادریار میتھوں نہیں خیر لیندا،
تیرے دیکھنے نوں کھڑا آن موئیے
پُورن نوں ویکھدیاں ہی سُندراں دا وِکّ جانا
19
غ غضب آیا رانی سُندراں نوں،
باری کھول جھروکھے دے وچ آنی
کر نظر فقیر دے ول ڈِٹّھا،
صورتَ ویکھدیاں دِلے مُوں سکّ دھانی
آکھے گولیئے نی ایہنوں سدّ اندر،
کیہی صورت ایہدی میرے من بھانی
قادریار آکھے جوگی آ اندر،
رانی سُندراں دے من مہربانی
20
ف فیر آکھے پُورن بھگت اگوں،
اندر جان فقیراں دا کرم ناہی
باہر آ کے رانی توں خیر پائیں،
اسِّیں فقر ہاں تے چھپنا دھرم ناہی
اسِّیں آئے ہاں طلب دیدار دی نوں،
کوئی ہور ساڈے من بھرم ناہی
قادریار اصیلاں دے اسّیں جائے،
کوئی جات کجات بے شرم ناہی
21
ق کقفل صندوق دا کھول رانی،
بھری بوری الٹّ کے ڈھیر کردی
ہیرے لال جواہر ہور پائے،
بھر تھال لیانودی پور زردی
رانی سندراں مکھ توں لاہے پردا،
چرن چُمّ کے پیر تے سِیس دھردی
قادریار کہے کھڑے ہو رہو ایتھے،
روز رہاں گی ہوئی غلام بردی
22
ک کرم کرو وسّو پاس میرے،
کھلی اک میں عرض گزارنی ہاں
اندر چلو تاں رنگ محل تائیں،
توسک فرش وچھائی بہاونی ہاں
کراں ٹہل جو تُسّاں دی خوشی ہووے،
بھوجن کھاؤ تاں تُرت پکاونی ہاں
قادریار کھڑی رانی عرض کردی،
گھڑی رہو تاں جیؤکا پاؤنی ہاں
23
ل لیائیے بھچھیا کہے پُورن،
اندر واڑ بناؤ نہ چور سانوں
اگے اک پھاہی وچوں لنگھ آئے،
ہُن کجیئے پاؤ نہ ہور سانوں
محلاں وچ سہانودے تُسّیں راجے،
اسّیں جاندڑے بھلے ہاں ٹور سانوں
قادریار پھر بھوجن دی بھکھ ناہی،
سوا پہر دی واٹ نہ موڑ سانوں
24
م منتاں کرے نہ رہے پُورن،
لے کے بھچھیا گورو دے کول آیا
ہتھ جوڑ کہندا گورو ناتھ اگے،
میں تاں روبرو جائی کے خیر لیایا
گورو ناتھ تے دیکھ حیران ہویا،
ہیرے لال جواہراں کِس پایا
قادریار کہندا رانی سُندراں نے،
ایہہ خیر تُساں ول اے گھلایا
پُورن دا ہیرے جواہر موڑن آؤنا
25
ن نہیں ایہہ دولتاں کم ساڈے،
گورو آکھدا موڑ لے جاؤ پوتا
مایہ لوبھ فقیراں دا کم ناہیں،
پکّیا بھوجن منگ لے آؤ پوتا
فقر جہیی نہ دولت ہور کوئی،
سانوں دِتّی ہے آپ اﷲ پوتا
قادریار جواہراں نوں روڑ جانو،
ایہہ دولت دنیاں ہواؤ پوتا
26
و ونجھن لگا اگلے بھلک پُورن،
موتی موڑنے نوں شہر ولّ اتے
رانی سُندراں اوس دا راہ تکے،
کھڑی دیکھدی رنگ محل اتے
جانی جان فقیراں دا ربّ والی،
پُورن جائی وڑیا گھڑی وخت اتے
قادریار پُورن اس دا گاہک ناہیں،
رانی لوڑدی سی جیہڑی گل اتے
27
ہ ہسّ کے آئی سلام کردی،
رانی سُندراں پُورن بھگت تائیں
پُورن بھگت الٹ کے آکھیا سو،
موتی سانبھ رانی ساڈے کم ناہیں
پکے بھوجن دی دِل نوں چاہ ہیگی،
اچھیا ہئی تاں تُرت پکاء لیائیں
قادریار میرا گورو خفے ہندا،
لال موتیاں ہیرے نہ چتّ لائیں
28
ل لیائی کے ہیرے جواہراں نوں،
پُورن سُندراں دے پلّے پانودا ای
رانی سُندراں دیکھ بے تاب ہوئی،
پُورن دے موتی تُرت جانودا ای
رانی سُندراں بھوجن پکان لگی،
پُورن گورو جی دے پاس آنودا ای
قادریار پُورن جائی گورو اگے،
ہتھ بنّھ کے سِیس نوانودا ای
مقولہ شاعر
29
الف آکھدے صورت ہے رِزق ادّھا،
جیکر آپ کسے نوں ربّ دیوے
صورت وند جے کسے دے ولّ ویکھے،
سبھ کوئی بلانودا ہسّ کے وے
مارے صورتاں دے مر گئے عاشق،
نہیں حسن دا درد فراق ایویں
قادریار پرواہ کی سوہنیاں نوں،
جیہنے حسن دی منگی مراد لیوے
رانی سُندراں دا گورو گورکھ کول جانا
30
ی یاد کیتی کھول چیز ساری،
پُورن آکھدا گورو جی آنودی اے
رانی سُندراں مکھ توں لاہ پردا،
ہتھ بنّھ کے سِیس نوانودی اے
چھیتی بھوجن گورو دے رکھ اگے،
عاجز ہوئی کے عرض فرمانودی اے
قادریار اسّیں کھڑے دیکھنے نوں،
رانی کی انعام لے آنودی اے
چوتھی سیہرفی
1
الف آدی جوگی سبھے دیکھ اوہنوں،
چاروں طرف چفیریوں گھت گھیرا
رانی سُندراں مکھ توں لاہ پردا،
سبھناں ول دیدار دے پھیرا
گورو ناتھ تے پُورن رہے ثابت،
ہور ڈولیا سِدّھاں دا سبھ ڈیرہ
قادریار گورو ترسوان ہویا،
مونہوں منگ رانی جو کجھ جیئو تیرا
2
ب بہت ہے گورو جی دیا تیری،
رانی آکھدی کجھ اٹکا ناہی
ہیرے لال جواہر سورن موتی،
گھر مینودے مال متاع ناہی،
اگے گولیاں باندیاں داعیاں نے،
ہور کاسے دی کجھ پرواہ ناہی
قادریار دیدار نوں اسّیں آئے،
ہور منگنے دی دِل چاہ ناہی
3
ت تٹھا ہاں رانئیے منگ میتھوں،
دُوجی وار کہندا گورو ایہو ویلا
رنگ رنگ دے باغ بہار ہوئے،
سبھ آیا ہے گورو دے دیکھ میلہ
رانی سُندراں پھیر کے نظر کیتی،
پُورن بھگت ہے امرت پھل کیلا
قادریار جے تٹھا ہیں بخش مینوں،
رانی آکھدی پُورن بھگت چیلا
پُورن چلیا رانی دی ڈھکّ ہو کے
4
ث ثابتی نال کر بَچن بیٹھا،
دل کھسدے گورو نے ٹوریا ای
پُورن چلّیا رانی دی ڈھکّ ہو کے،
حکم گورو دا اوس نہ موڑیا ای
رانی سُندراں کرے دلیل دل دی،
سوئی کرم پایا جو میں لوڑیا ای
قادریار میاں واٹے جائی پُورن،
رانی گورو دا سنگ وچھوڑیا ای
5
ج جدوں لے سندراں ٹُری پُورن،
کہندی اج چڑھی چلے راج دے جی
خوشی وچ نہ مینودی چولڑے دے،
بند ٹٹ گئے پشواز دے جی
جیسا لال میں اج خرید آندا،
ایسا ہور نہ کوئی وہاجدے جی
قادریار جاں اپنے شہر وڑی،
کم ویکھ غریب نواز دے جی
پُورن دا بہانے نال نسّ جانا
6
ہ ہوش کیتی پُورن بھگت اوتھے،
بیٹھ حالَ حوال پڑھایا(پچھانیا) ای
جنہاں گلاں توں ربّ جی سنگدا ساں،
کیہا رانی نے مینوں رنجانیا ای
اوتھے آکھدا میں دشا بیٹھ آواں،
دلوں سمجھ کے بول وکھانیا ای
قادریار کھڑوئی کے سُندراں نوں،
پُورن آکھدا وانگ اننجانیا ای
7
خ خبر نہ سی رانی سُندراں نوں،
پُورن دئی دغا ٹُر جانودا ای
میں تاں جاندی سی میرے حسن متا،
جیہڑا ایہہ عرضاں فرمانودا ای
اوہنوں گولیاں باندیاں نال دتیاں،
آکھے پھر دشا پار آنودا ای
قادریار میاں واٹے جائی پُورن،
ٹِلے بال دا راہ پچھاندا ای
8
د دسّیا آئی کے گولیاں نے،
پُورن رانئیے دھروہ کمائی گیا
اسیں گورو دے واسطے پائی رہیاں،
ہتھیں پے کنّی چھڈوائی گیا
رانی سُندراں سن بیتاب ہوئی،
سسّی واگ مینوں بِرہوں لائی گیا
قادریار کھلوئی کے پُچھیا سو،
دسو گولیؤ نی کیہڑے راہ گیا
9
ذ ذرا نہ طاقت رہی تن وچ،
کِیلی سُندراں غماں دے گیت لوکو
میں تاں بھلی تسیں نہ بھلو کوئی،
لاؤ جوگیاں نال نہ پریت لوکو
جنگل گئے نہ بہڑے سُندراں نوں،
جوگی ہین اگے کیہدے میت لوکو
قادریار پِچھا کھڑی دیکھدی ساں،
خوش وقت وی ہویا بتیت لوکو
10
ر رنگ محل تے چڑھی رانی،
روئی آکھدی پُورنا لٹ گئیوں
باغ حرص دا پکّ تیار ہویا،
ہتھیں لائی کے بُٹیاں پُٹ گئیوں
گھڑی بیٹھ نہ کیتیاں رج گلاں،
جھوٹی پریت لگائی کے اٹھ گئیوں
قادریار میاں سسّی وانگ مینوں،
تھلاں وچ کُوکیندی نوں سُٹ گئیوں
11
ز زور نہ سی سوہنے نال تیرے،
کھڑی دست پکاردی ول سُوہی
پورن نظر نہ آنودا سُندراں نوں،
رانی رنگ محل توں ٹٹّ موئی
دھپے عشقَ دے مار حیران کیتی،
پاٹے نین نکّوں چلی رت سُوہی
قادریار جا لوک حیران ہوئے،
اج باز تے چڑی اسوار ہوئی
12
س سُندراں دے سواس مکت ہوئے،
پُورن نسّ کے گورو دے پاس پُنّا
گورو آکھیا سی کر قہر آئیوں
تیرے کارن ہویا ہے اج کھونا
پورن پرت ڈٹھا گورو خفا دسے،
بھر نین گڑاونے تدے رنّا
قادریار گورو کہیا جائی گولہ،
مل ماپیاں نوں پوی ٹھنڈ اوہناں
پورن دا مڑ سیالکوٹ جانا
13
ش شہر سیالکوٹ دی طرف بنے،
گورو وِداع کیتا مہربان ہو کے
باغ اپنے آسّن آن لایا،
بارھِیں ورھِیں راجے نگاہوان ہو کے
لوک آکھدے مویا ہے خصم ایہدا،
تخت اُجڑے تدوں ویران ہو کے
قادریار ترونکیا جائی پانی،
داکھاں پکیاں نی ساودھان ہو کے
14
ص صفت سن کے کرامات ظاہرا،
سارا شہر ہمائی کے آنودا ای
باراں برس گزرے لکھے کون کوئی،
پردا پائی کے مکھ چھپانودا ای
جے کوئی پاس آوے اوہ مراد پاوے،
نام ربّ دے آس پجانودا ای
قادریار جاندے دکھ دُکھیاں دے،
پُورن انّھیاں نین دوانودا ای
15
ض ضرب جلانودا جوت ایسی،
راجا سنے رانی چل آیا ای
اگے اگے سلواہن تے پچھے لُونا،
رب دہاں نوں باغ لیایا ای
پُورن جانیاں ماتا تے پِتا آئے،
جنہاں مار کُھوہے گھتوایا ای
قادریار میاں اگوں اٹھ پُورن،
چُمّ چرن تے سِیس نوایا ای
16
ط طرف تیری متّھا ٹیکنے نوں،
راجا کہے اسّیں سیوادار آئے
اگّوں اٹھ کے تُدھ فقیر سائیں،
وڈا بھار ساڈے سرے چاڑھیا اے
میرے بھانے تے راجیا رب تینوں،
کر گراں دے روپ اتاریا اے
قادریار توں دیش دا مال خاوند،
تاں میں ایتنا بچن پکاریا اے
17
ظ ظاہرا دس توں مُونہوں راجا،
کیوں کر چل کے آئیوں استھان میرے
راجا آکھدا سچ فقیر سائیں،
گھر نہیں ہُندی سنتان میرے
آنگن دِسّے نہ کھیڈدا بال مینوں،
سُنجے پئے نی محل ویران میرے
قادریار میاں چَوی برس گزرے،
گھر وسدی اے نہ نشان میرے
18
ع عقل ساڈی اندر آنودا اے،
اک پُتر تیرے گھر ہویا ہے
اوہنوں جائی کے وچ اجاڑ دے جی،
وانگ بکرے دے کسے کوہیا ہے
اوہدی وارتا راجیا دسّ مینوں،
کس دُکھ عذاب نال مویا ہے
قادریار سلواہن نوں یاد آیا،
دکھ پُتر دے نین بھر رویا ہے
19
غ گزر گئے جدوں برس چَوی،
راجا آکھدا سچ فقیر سائیں
بیٹا اک میرے گھر جمّیاں سی،
رانی اِچھراں دے سی شِکم(جسم) تائیں ۔
ماتر مائے نوں دیکھ کدھرم ہویا،
سن ماریا اس دی داد کھاہیں
قادریار کہندا پُورن بھگت اگوں،
راجا مائے جھوٹی پُتر دوش ناہیں
20
پھ پھول کے وارتا دس مینوں،
پُورن آکھدا پُتر دی گل ساری
گھر ہوگُ اؤلاد جو تُد تیرے،
جو کجھ ورتی زبان تھیں دس ساری
سچو سچ نِتار کے دس مینوں،
جھوٹھی گل نہ کریں توں ذرا کائی
قادریار اولاد دی سِک مندی،
لُونا کھول کے درد سبھ دسیا ای
21
ق قہر ہوئی تقصیر میتھوں،
رانی کھول کے سچ سنایا ای
بھلا پُورن ناہیں، بھلی میں بھیڑی،
جدوں ملن محلِیں مینوں آیا ای
گلّاں کیتیاں میں آپ ہدریاں نی،
تہمت لائی کے لال کہایا ای
قادریار سلواہن جاں گل سنی،
لہُو فٹ نیناں وچوں آیا ای
22
ک کرم کیتے تدھ ہین میرے،
راجا کہے لُونا ہینسیاریئے نی
اجیہا پُتر نہ آنودا ہتھ مینوں،
تدھ مار گوایا ای ڈاریئے نی
شکل ویکھ کے صدقوں بے صِدق ہوئیے،
تہمت دے کے پُتر کیوں ماریئے نی
قادریار تیری مینوں خبر ہُندی،
تیری لیکھ کردا چنچل ہاریئے نی
23
ل لکھیاں ورتیاں نال اوہدے،
پُورن آکھدا جان کے بھوگ راجا
ایہدے وس ناہی ہوئی ربّ ولوں،
توں تاں ہوئی نوں بخشن یوگ راجا
دتا اک چاول ایہہ چکھ ماتا،
جودھا پُتر تُساں گھر ہوگُ راجا
قادریار پر اس دی ماؤں وانگوں،
ساری عمر دا ہوسی ویوگ راجا
ماں پتر دا میل
24
م ملن آئی ماتا اچھراں اے،
دسّو مینوں لوکو آیا سادھ کوئی
میرے پتر دا باغ ویران پیا،
فیر لگا ہے کرن آباد کوئی
میں بھی لے آواں دارو اکھیاں دا،
پُورن چھڈ نہ گیا سواد کوئی
قادریار میں تاں لکھ وٹنی ہاں،
دارو دئی فقیر مراد کوئی
25
ن نظر کیتی پُورن پرت ڈِٹّھا،
ماتا آنودی اے کسے حال مندے
اڈّی کھوڑیاں نال بیہوش ہوئی،
اوہنوں نظر نہ آنودے خار کنڈے
پُورن ویکھ کے سہہ نہ سکیا ای،
روئی اُٹھیا ہوئے حیران بندے
قادریار میاں اگّوں اٹھ پُورن،
دیکھاں کس طرحاں ماؤں دے درد ونڈے
26
و ورتیا کی تیرے نال ماتا،
پُورن آکھدا دس کھاں سار مینوں
تیرے روندی دے نین بسیر ہوئے،
نظر آنودا اے ازار مینوں
ماتا آکھدی دُکھ نہ پھول بیٹا،
پیا پُتر بیراگ غبار مینوں
قادریار برے دکھ پُتراں دے،
گیا درد وچھوڑے دا مار مینوں
27
ہ ہتھ نہیں آنودے موئے ماتا،
پُورن آکھدا ماتا توں روئی ناہی
ارجن داس جیہے ڈھاہیں مار گئے،
بنیا اک ابھمنو کوئی ناہی
کینوں نہیں لگے سل پتراں دے،
ماتا توں دلگیر بھی ہوئی ناہی
قادریار دلیریاں دیئی پُورن،
غم خواہ مائی کھپھتن ہوئی ناہی ۔
28
ل لئی آواز پچھان ماتا،
سچ آکھ بیٹا کتھوں آیا ہیں
کیہڑا ملکھ تیرا کندھا پُتر ہیں توں،
کہڑی مائے کرماں والی جایا ہیں
اکِھیں دِسّے تاں صورتوں لبھ لواں،
بولی ولوں تاں پُتر پرتایا ہیں
قادریار آکھے دسّ بھیت مینوں،
جاں میں بھلی جاں ربّ ملایا ہیں
29
الف آکھدا پُورن بھل ناہیں،
توں تاں بیٹھ کے سمجھ کر سار میری
ٹلا ملک تے پُتر ناتھ دا ہاں،
ایہہ یوگ کماونی کار میری
مڈھوں شہر اجین برادری دے،
راج بنسیاں دی دنیاں دار میری
قادریار سلواہن دا پُتر ہاں میں،
پُورن نام تے ذات پریار میری
30
ی یاد نہ ماتا نوں غم رہا،
پردے بے دیدے سڑ کے کھل گئے
پُورن ویکھدی نوں تھنِیں دودھ پیا،
دھار مُکھ پرنالڑے چل گئے
اوہنوں اٹھ کے سینے دے نال لایا،
رب سکھ دِتے دکھ بھل گئے
قادریار میاں مائی اِچھراں دے،
شان شوکت سبھے ہور بھل گئے
پنجویں سیہرفی
1
الف آپ خدائی ملایا ہے،
پُورن بارھِیں ورھِیں فیر ماپیاں نوں
نالے ماتا نوں اکِھیاں دتیاں سو،
نالے لال دِتا اکلاپیاں نوں
راجا روئی کے جی آن گل ملیا،
پچھوتانودا بچن الاپیاں نوں
قادریار کہندا پُورن بھگت اوہناں،
پچھوتاؤ نہ وقت وہاپیاں نوں
2
ب بہت ہوئی پریشان لُونا،
پُورن ویکھدی نوں چڑھ تاپ جائی
روح سیاہ ہوئی پردے جوت چلی،
زمیں ویہل نہ دیئی سو چھپ جائی
پُورن نظر کیتی لُونا کھلی پِچھے،
لوک پاس آون چڑھ دھپ جائی
قادریار جو جو متھا ٹیکدا ہے،
لُونا نال حیرانگی کھپ جائی
3
ت توں نہ ہو غم ناک مائے،
پُورن آکھدا لُونا نوں بال ہوئی
تیرے وسّ نہیں سندا کول راجا،
پِچھلا رکھیں نہ خواب خیال کوئی
داونگیر میں اپنے باپ دا ہاں،
جس پُچھیا نہیں حوال کوئی
قادریار جیہی میرے باپ کیتی،
ایسی کون کردا پُتر نال کوئی
4
ث ثابتی اک نہ گل چلے،
راجا گھٹ لتھا شرمندگی توں
دِلوں جاندا میتھوں کی ورتیا سی،
صاحب ول ہویا ایہدی زندگی توں
درگاہ وچ جواب کی کراں گا میں،
کم مول نہ ہویا پسندگی توں
قادریار سلواہن دا اس ویلے،
رنگ زرد ہویا شرمندگی توں
سلواہن دا پُورن نوں راج بھاگ سنبھالن لئی کہنا
5
ج جاؤ وسّو تُسّیں گھر باریں،
پُورن آکھدا باپ نوں سُنی راجا
کرے ماں دی سونپنا اس ویلے،
باہوں پکڑ لے جائی توں ہُنیں راجا
نالے لُونا نوں جاننا اسے طرحاں،
سچو سچ نتار کے پُنی راجا
قادریار اس روز دا فکر کرکے،
قصہ جوڑ بنایا سی گُنی راجا
6
ہ حکم کیتا راجے اوس ویلے،
گھر چل میرے آکھے لگ پُتا
کُنجی پھڑ توں دست خزانیاں دی،
پہن بیٹھ توں حکم دی پگّ پُوتا
تینوں دیکھ میرا من سادھ ہویا،
دلوں بُجھی ہے حرص دی اگ پُوتا
قادریار کردا سلواہن ترلے،
میں تاں سونترا سدیا جگ پُوتا
7
خ خاہش جنجال دی ناہیں مینوں،
پُورن آکھدا بنھ کے رکھدے ہو
میرے ولوں تاں راج لٹائ دیوو،
جے کر آپ کمائی نہ سکدے ہو
جینوں درد میرا میں تاں سمجھ لیا،
تُسّیں ترلے کردے مارے نک دے ہو
قادریار میں سرپر جاونا جے،
نہیں پاس رہنا جیہڑی تکدے ہو
8
د دے کے فیر دعا مونہوں،
پھیر ماپیاں نوں اک بچن کیہسی
تخت بہے گا ہور بھراؤ میرا،
جہڑا ہوگُ تساں گھر راج بہسی
مرد ہوگُ راجا وڈے حوصلے دا،
جتھے پوے مقدمہ فتح لیسی
قادریار رسالو نوں بیٹا آکھیں،
پھیر راج راجا تیرا سکھی ریہسی
9
ذ ذرا نہ پوو خیال میرے،
پھیر مائے اگے ہتھ بندیو سُو
آکھے ماؤں نوں نگر نہ تھاؤ میرا،
کہیا باپ دا سبھ چا ردِّیو سُو
آکھے جوگیاں نوں کرو کوچ ڈیرہ،
پلا حرص دا چائی اُلدّیو سُو
قادریار لگا اوتھوں ٹُرن پُورن،
مائی اِچھراں نوں پھیر سدّیو سُو
10
ر روئی کے آکھدا ماں تائیں،
جیہڑا کرم لکھیا سوئی پا لیا میں
اس شہر تھیں باپ تغیر کر کے،
کیہڑی پت دے نال نکالیا میں
کِہنوں کھول کے دِلے دا حالَ دسّاں،
جیہڑا جپھر سریر تے جالیا میں
قادریار میاں پُورن بھگت آکھے،
ونڈ لئے نے اپنے طالعا میں
11
ز زندگانی تد ہوگ میری،
آکھے لگ میرے گھر چل پُوتا
چَوی برس گزرے آہیں ماردی نوں،
تیرے نال نہ کیتی ہے گلّ پُوتا
دور گیاں دے درد فراقَ برے،
سینے رہندے نے سجرے سلّ پُوتا
قادریار کرکے ہتِھیں کال میرا،
ایتھوں پھیر جائیں کِتے ول پُوتا
پُورن دا وِدیا ہونا
12
س سمجھ ماتا توں تاں بھولیئے نی،
پُورن بھگت کھلوئی کے دے متّیں
گوپی چند دی ماں سالاریئے نی،
جس ٹوریا پُتر فقیر ہتھیں
توں بھی ٹور ماتا راضی ہوئے کے نی،
مینوں جان دے پھاہی نہ مول گھتّیں
قادریار فقیر دا رہن ناہیں،
روئی روئی کے میرے نہ مگر وتّیں
13
ش شیر خورا میتھوں جدا ہوئیوں،
مسّاں مسّاں میں ڈِٹّھا ہے مُکھ تیرا
چَوی برس گزرے نعرے ماردی نوں،
اجے پھول نہ پُچھیا دکھ تیرا
دسّیں پُورنا وے ہوئی فیر کیکر،
لگیو مر حیاتی دا رخ تیرا
قادریار میں نِت چِتاردی ساں،
خواب وچ سنیہڑا سکھ تیرا
14
ص صاحب دِتّی جند جان میری،
کی توں لگی ہیں سچ پچھان مائی
گورو ناتھ جی کڈھیا کھوہ وچوں،
ربّ دِتے نی نین پران مائی
مت خفا ہووے کرے کال میرا،
اوہدے کول دیو مینوں جان مائی
قادریار زبان تھیں قول کیتا،
پھیر ملانگا تینوں میں آن مائی
15
ض ضامنی گراں دی وچ لے کے،
ماتا ٹوریا ایت قرار لوکو
دِلوں سمجھیا رب دا بھلا ہووے،
سانجھ رکھی سُو وچ سنسار لوکو
ڈِگّے لال ہتّھاں وِچوں لبھدے نے،
کرماں والیاں نوں دُوجی وار لوکو
پُورن ہو ٹُریا وداع اچھراں توں،
قصہ جوڑیا سی قادریار لوکو
16
ط طرف ٹُریا گورو اپنے دی،
جا کے چرناں تے سِیس نوانودا ای
پہلاں جائی پردکھنا تنّ کردا،
مُکھوں آدی الکھّ جگانودا ای
سارے سنتاں نوں پھیر ڈنڈوت کر کے،
آسّن لائی دھواں پھیر پانودا ای
قادریار پھر پُچھیا گورو پورے،
مائی باپ دا حال سنانودا ای
گورکھ نوں سیالکوٹ دا حال دسنا
17
ظ جدوں پہلوں اوتھے جائی وڑیا،
ڈِٹھا باغ ویران اجاڑ ہویا
اک برچھ دے ہیٹھ میں جائی بیٹھا،
پر اوہ بھی سی ناتھ جی سُکّا ہویا
نام سمر کے آپ دا چھٹّا دتا،
جڑھاں سیتی اوہ گورو جی ہرا ہویا
قادریار سبھ باغ گلزار ہویا،
دُھمّیں خلق تے شہر وہیر ہویا
18
ع آئِی اوتھے لوک عرض کردے،
لگے اپنے عرض سناونے نوں
مہربانگی آپ دی نال سائیاں،
عرضی عرض لگے تدوں پاونے نوں
سُنیا راجے تے رانی دے سہت آیا،
دلوں لوچے مراد دے پاؤنے نوں
قادریار میں ادب تاں بہت کیتا،
پِتا جان کے جیؤ ڈراونے نوں
19
غ غم دے نال مونہوں بولیا ای،
سلواہن راجا شرمائی کے جی
اسّیں لوک سنساری ہاں دکھاں بھرے،
تُسّیں سادھ تپسی پریت بھائی کے جی
اسّاں آکھیا عرض کہو اپنا توں،
راجا رویا درد سنائی کے جی
قادریار بلائے کے آکھیا میں،
اک پتر ہوسی گھر آئکے جی
20
ف فیر رانی مونہوں سچ کہیا،
پُورن پتر ایہدے گھر جمّیا سی
نال تہمتاں میں مروائی دتا،
راجا سن کے گل نوں کمبیا سی
پھیر کیہا میں راجیا بخش اینوں،
گھر پتر ہوگُ راجا تھمّیا سی
قادریار تدوں رانی اچھراں دا
درس کیتا جیہدا جیو گُمّیا سی
21
کرم ہوئے تدوں اچھراں دے،
رب اوس نوں ناتھ جی نین دتے
دیکھ صورتَ میری تدوں رون لگی،
بچا چھڈ کے جائیں نہ ول کِتے
مینوں ترسدی نوں ربّ میلیا ہے،
رب لکھے سے پُورنا بھاگ متّھے
قادریار کہیا میں پھیر مِل ساں،
تدوں ٹُر کے آیا ہاں ول ایتھے
22
ک کفر تھیں گورو جی خوف آوے،
جیہڑا حکم کرو سوئی کرے چیلا
جے کر کہو تاں دھونیاں تاپاں ایتھے،
جے کر کہو کراں تپ وچ بیلا
میرا بچن ہے ناتھ جی نال ماتا،
تیری کرپا جو ہوئی تاں ہوئی میلہ
قادریار دیال ہو گورو کہندا،
بچا چلّاں گے نال لے سبھ ڈیرہ
23
ل لد اسباب سبھ سادھ چلے،
چڑھے پربتاں دے اپر جائی بھائی
کوئی جنگلاں دے وچ نام جپدا،
کوئی کرے تپسیا کٹھن بھائی
نام سائیں دا جاپدے دِنے راتیں،
اک ساس نہ دنے بھلائی بھائی
قادریار سادھ خدائی دے جی،
کر کے کرم دندے بنے لائی بھائی
24
م مل بیٹھے نی سادھ ڈیرے،
چرچہ کرن جو جوگ دھیان دی جی
سدھّ روپ دا کردے جاپ سارے،
مایہ تجی ہے دیش جہان دی جی،
پُورن دیکھ کے گراں دی چال ساری،
رچ رہی ہے وچ جہان دی جی
قادریار تدوں پھیر آکھدا ای،
گورو سنیئے بات ندان دی جی
پُورن دا مُڑ ماں نوں ملن آؤنا
25
ن نال دے سِدھاں نے کہیا اوتھے،
جی اسّیں چلیئے سیل ولائتاں دے
دکھن پورب تے پسچم دیکھ سارے،
لتھے آئی کے وچ گجرائتاں دے
ٹلے اپنے تے سدھ آئی بیٹھے،
وڈّے سورمے نی کرامائتاں دے
قادریار کی سِدھاں دی صفت کریئے،
بن بیٹھے نی کئی جمائتاں دے
26
و وطن سیالکوٹ اندر،
میری مائے تے باپ اناتھ سادھو
میں تاں مائے دے نال قرار کیتا،
پھر آوانگا دوجڑی وار سادھو
پُتر بھیا رسالو سلواہن دے جی،
راج دِتّا ہے اس نوں ناتھ سادھو
قادریار پرتگیا پوری کریئے،
نال دھرم دے کرنا ہے ساتھ سادھو
27
ہ حکم کیتا گورو ناتھ جی نے،
سدھ منڈلی اٹھ تیار ہوئی
دھوڑ انگ ببھوت تے پہن کھلتے،
ناد سنگیاں دھنک ادھار ہوئی
مکھوں ٹرن الکھ جگائی کر کے،
خبر ترت ہی وچ سنسار ہوئی
قادریار میاں رانی اچھراں دے،
بھاگ جاگ آئے خبردار ہوئی
28
ل لائی دتا وچ باغ ڈیرہ ،
راجا سنے پروار چل آیا ای
رانی اچھراں تے سلواہن راجا،
لُونا پتر رسالو جو جایا ای
ہور نوکراں چاکراں ٹہلناں نے،
ہتھ جوڑ کے سِیس نوایا ای
قادریار جاں گراں دا درس کیتا،
راجے رانیاں نے سکھ پایا ای
29
الف الکھ جگائی کے آکھیا سو،
راجا منگ لے جو کجھ منگنا ای
اگوں اٹھ رسالو نے بچن کیتا،
کرامات دسو کیا سنگنا ای
پُورن اپنے گورو نوں یاد کرکے،
جھولی وچوں دتا کڈھ کنگنا ای
قادریار جاں ڈٹھی آ جوگ سکتا،
ہتھ جوڑ کے دان سکھ منگنا ای
30
ی یاد کیتا پُورن ماؤں تائیں،
بچہ کیتا ای قول قرار پورا
سدھ منڈلی دے وچ جوگی وڈا،
ہن ملیا ہے ناتھ جی گورو پورا
بھرم بھید جاگے میرے جنم دے جی،
مُکت ہوئی بیکنٹھ جا پین چوڑا
قادریار قصہ پُورن بھگت والا،
تسّیں سنو لوکو ایتھے ہویا پورا
|
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago. |