سوہنی مہینوال ہاشم شاہ

by سید ہاشم شاہ

1

اول نام دھیاوؤ اس دا، جن ایہہ جگت اپایا ۔
تھماں میخ زنجیراں باجھوں، دھرتِ اکاش ٹکایا ۔
بن تتبیر مصالے محنت، بن ہتھیار بنایا ۔
ہاشم دیکھ اجیہا خالق، تیں کی ہوش بھلایا ۔1۔

2

اک تھوں چار ہوئے چہوں کولوں، جو ہے خلقت ساری ۔
بے رنگی لکھ رنگ سواری، کرِ گلزار پساری ۔
اک ن دوجے جیہا ہرگز، صورتَ شکل نیاری ۔
ہاشم جلوا جات اسے دا، خاکی نوری ناری ۔2۔

3

ہے ربّ جات مکانوں جسموں، حرص ہواؤں خالی ۔
پر توں سمجھِ ہجاروں آکل، ایہہ گلّ سمجھن والی ۔
اوہُ بھی دیکھ نہ صدقوں خالی، جو ہر شے دا والی ۔
ہاشم بود کیتا نابودوں، حکمتِ عشقَ سکھالی ۔3۔

4

جد ایہہ ساری مراد عشقَ دی، میں کر خیال پچھاتی ۔
دردونداں دی صفتِ محبتِ، این صحیح کر جاتی ۔
تاں ایہہ شوق پیا وچ دل دے، کرِ محنت دن راتیں ۔
ہاشم دردونداں دی حالت، کہی سدا رنگ راتی ۔4۔

5

اک دن شوق سمیں 'جگدیئی'، بیٹھیاں وچ مسیتیں ۔
یاراں دردونداں فرمائش، نال محبتِ کیتی-
'سوہنی میہینوال بناوؤ، نال اوہناں جو بیتی ۔
ہاشم، کون، کتھائیؤں آہے ؟ کنھے نہ ظاہر کیتی ۔5۔

6

تاں میں سنی سنائی حالت، یاد دلیلوں کرکے ۔
آکھی نال اوہناں جو ورتی، شوق دلے وچ دھرکے ۔
مشکل پہنچ اوہناں دی ہوئی، وہم ندی وچ ترکے ۔
ہاشم ملن محال سوہنی دا، جو ملیا سو مر کے ۔6۔

7

تلا نام نمازی آہا، بزرک نیک ستارے ۔
سی گجرات شہر وچ وسدا، چندل ندی کنارے ۔
استاکار کرے گلگوئی، کر تصویر اتارے ۔
ہاشم نیک زمانے اندر، شاہ جہاں دے وارے ۔7۔

8

شربت سیر پوے جس پیالے، تولا وزن بناوے ۔
چینی یسم بلوری کولوں، ملّ ودھیرے پاوے ۔
ہر ہر طرف بدیسوں ملکھوں، لین سداگر آوے ۔
ہاشم اپنی کاریگری وچ، افلاطون کہاوے ۔8۔

9

اپنے جات قبیلے اندر، ہے اس دی سرداری ۔
سرکاراں وچ شاہوکاری، مرد وڈا اعتباری ۔
تلا نام چپھیرے روشن، دانشوند وہاری ۔
ہاشم جات ن گوت کسے دی، ہرمتِ چیزِ نیاری ۔9۔

10

دولتوندُ مراتب والا، کھوہے باغ مواتی ۔
اک اولاد ن جیوس مولے، رہسُ غمی دن راتی ۔
سوہنی نام ہوئی اک بیٹی، پائی اوس حیاتی ۔
ہاشم کوئی ن دردوں خالی، بات صحیح کر جاتی ۔10۔

11

باراں برس ہوئے جد سوہنی، سمجھی ہوش جہانی ۔
چجّ اچار قصیدہ چرکھا، زینت زیب زنانی ۔
روشن رنگ جواہر کولوں، چند جویں اسمانی ۔
ہاشم جان کوئی دم لاہا، ماں پیو حسن جوانی ۔11۔

12

آکھیں پھیر ہکیکتِ اگلی، منگی جویں وواہی ۔
پر ہن میہینوال حوالت، کہُ توں دسّ گواہی ۔
آہا کون، کتھائینؤں ککر، پیا عشقَ دی پھاہی ؟
ہاشم پہلاں اٹھدی جیوں کر، اوڑک جویں نباہی ۔12۔

13

آہا مرد سداگرزادا، جاتوں مغل وچارا ۔
دلی تخت شہر نوں تریا، تجیا بلخ بخارہ ۔
قابل جھنگ سیالاں وچ وچ، پھردا تخت ہزارا ۔
ہاشم آن لتھا گجراتے، چندل ندی کنارہ ۔13۔

14

نہ سی ایڈ کوئی کرِ خواری، مرد وڈا اتمامی ۔
اک اسوار آہا دو دوجے، خجمتدار مدامی ۔
صاحب حسن رسیلا آکل، کسی ن طرفوں خامی ۔
ہاشم روز رہیا بہتیرے، کر کے طلب ارامی ۔14۔

15

آہا نام سدیندے مرزا، عزت بیگ قدیمی ۔
'میہینوال' بنایا لوکاں، اندر وخت یتیمی ۔
ڈگیاں کون بلاوے کرکے، ہرمتِ نال حلیمی ۔
ہاشم ذات ربے دی اندر، ہے ہر وخت رحیمی ۔15۔

16

اک دن خجمتدار پیالہ، مل خرید بازاروں ۔
خاوند پاس گیا لے تحفہ، دل دے شونق پیاروں ۔
دیکھ حیران ہویا سوداگر، باہرِ صفت شماروں ۔
ہاشم خوب ہوئی استادی، استاکار گھماروں ۔16۔

17

دل وچ شوق ہویا اٹھ تریا، تھاؤں مکان ن جانے ۔
تلا نام صحیح کر شہروں، پہتا اوس ٹکانے ۔
سوہنی نظر پئی اس تھاؤں، مارنہار دھنانے ۔
ہاشم کھائِ کے عشقَ تماچا، مڑیا وانگُ نمانے ۔17۔

18

آیا پھیر ٹکانے اسے، ہو چت روسُ وچارا ۔
بھلی ہوش پیا وچ حیرت، کیتا عشقَ پسارا ۔
دلی وار سٹاں گجراتوں، نالے بلخ بکھارا ۔
ہاشم بید کتیبوں عقلوں، برہوں پنتھ نیارا ۔18۔

19

نیندر بھکھ گئی ہور دوجی، وسرے کھیش قبیلے ۔
لکھ لکھ فکر دلیل اٹھاوے، یار ملے جس حیلے ۔
برہوں آن وٹائی صورتَ، نین لوہو مکھ پیلے ۔
ہاشم راس ن آون حیلے، مشکل باجھ وسیلے ۔19۔

20

کرے خیال بنے جس مطلب، حیلہ فکر اٹھایا ۔
گھوڑا ویچ لیا کجھ پیسیں، شوکتُ شانُ گوایا ۔
خجمتدار گئے اٹھ پاسوں، آجز عشقَ بنایا ۔
ہاشم جام-فروشی پکڑی، لاہا عشقَ دکھایا ۔20۔

21

ویچے آن بازار پیالہ، جائے لین دکانے ۔
باتاں نال کرے گھمیاراں، رکھدا نظر نشانے ۔
جام پھروش وپاری بنیا، دیکھو ایس بہانے ۔
ہاشم عشقَ سکھالے آپے، مرداں مکر زنانے ۔21۔

22

صبر آرام ن آوسِ ہرگز، باجھوں اوس ٹکانے ۔
مڑ مڑ پھیر وٹاون جاوے، رکھ رکھ عیب دھنانے ۔
چہوں دی چیز دیوے دہں پیسیں، سستُ ن مہنگُ پچھانے ۔
ہاشم آپ بنا مل وکیا، ہور کی ویچن جانے ۔22۔

23

پہلی گئی گواتی اس تھوں، خوبی تے وڈیائی ۔
دیکھ وہارُ کہے جگ سارا، بنیا بھیکھ شودائی ۔
دنیاں یار کسے دی ناہی، متلبدار لکائی ۔
ہاشم نال تیرے کی ورتی، نہ کرِ بات پرائی ۔23۔

24

چاموں دام چلا ئے کچرکُ، دام ن رہیوسُ پلے ۔
جد اس خرچ لئی سبھ پونجی، کجھ تتبیر ن چلے ۔
کیکر جائ وڑے اس ویہڑے، راہ بخیلاں ملے ۔
ہاشم پیش ن جاوس ہرگز، قضیے پئے اولے ۔24۔

25

آجز آنِ ہویا دکھیارا، صبر آرام ن آوے ۔
دل نوں روگ لگا اٹھِ ڈاڈھا، حکمتِ پیش ن جاوے ۔
چاکر نال رہا گھمیاراں، میہیں چار لیاوے ۔
ہاشم شوق غرور ن چھڈدا، خاک ہویاں رہِ آوے ۔25۔

26

میہیں روز چگاوے چارے، وڈھِ لیاوے کاہیں ۔
'میہینوال' کہے جگ سارا، 'گھمیاراں دا ماہی' ۔
راتیں نیند آرام ن آوے، دنے رہے نت راہی ۔
ہاشم جان چھڈاون اوکھی، بری عشقَ دی پھاہی ۔26۔

27

آہیں مارے تے غم کھاوے، پیوے خون جگر دا ۔
رووے پیڑ کرے دل گھائل، زخمی وسلُ ہجر دا ۔
آجز آن مسیبتِ پھسیا، پنچھی دور شہر دا ۔
ہاشم شوق دیوانہ کیتا، مگر میہیں دے پھردا ۔27۔

28

نازک ناز-پوردا سکھیا، میہیں چار ن جانے ۔
کیتا عشقَ نمانا کملا، پالی زور دھنانے ۔
رو رو یاد کرے دن راتیں، پچھلے وکھت وہانے ۔
ہاشم راہ عشقَ دا ڈاڈھا، لگ لگ چوٹ پچھانے ۔28۔

29

میہینوال رہے دن پھردا، راتِ پئی گھرِ آوے ۔
ویکھے آن سوہنی نوں جیوے، سویں ن پیوے کھاوے ۔
ساری راتِ گنیندیاں تارے، روون نال وہاوے ۔
ہاشم سیج وچھائ سولاں دی، کون کوئی سکھ پاوے ۔29۔

30

اٹھے پہر اندیشہ محنت، خوشی آرام ن بھورا ۔
کچرکُ ایس طرحاں بن آوے، رہسُ دیہی وچ جھورا ۔
توری رنگ ہویا تن پنجر، گیا گمان نہورا ۔
ہاشم عشقَ قدیم قصائی، ظالم آدم خورا ۔30۔

31

ہوون چاک چگاون منیہی، دیہی زور جوانا ۔
دہِ دہِ سیر خوراک جنہاں دی، کرڑی کار ہیوانا ۔
نازک بدن برہوں دکھ یاراں، دوجا دیس بگانہ ۔
ہاشم کار بری اوہ آجز، رووے بہتُ دیوانہ ۔31۔

32

باہر کرن مزاکھاں پالی، رہے چپاتا پھردا ۔
گھرِ آوے تاں گھر دا کوئی، آدرِ بھاؤ ن کردا ۔
آجز دیکھ سبھی جگ اس تھوں، پیر پچھاہاں دھردا ۔
ہاشم جان جگت وچ آدر، زور، جوانی، زر دا ۔32۔

33

مینہی بہت چگاونِ مشکلِ، آجز ہوئِ نمانا ۔
ہٹیاں پھیر محال دسیوے، یار سجن ولِ جانا ۔
مینہی باجھ وسیلہ اس دا، کوئی ن ہور ٹکانا ۔
ہاشم ہور نہیں وچ دنیاں، عاشق جیڈ نمانا ۔33۔

34

جس نوں ہور کسے نوں بندا، آن کوئی دکھ بھارا ۔
گھر دے درد ونڈاون اس دا، ترس کرے جگ سارا ۔
عاشق لوک جویں جیوں ڈگدا، کردا عشقَ پسارا ۔
ہاشم لوک تویں تؤں دشمنِ، ایہہ روگ کیہا ہتیارا ۔34۔

35

ایسے حالَ ازاری دل نوں، پھردا رہیا اٹھائیں ۔
ڈردا ایس جہانوں اپنا، پھردا روگُ لکائیں ۔
ککھاں دے وچ اگّ برہوں دی، رکھی اوسُ چھپائی ۔
ہاشم کون لکاوگُ جس دن، نوبت عشقَ بجائی ۔35۔

36

عاشق لوک ازاری ہر دم، ہون مشوق ایانے ۔
کامل وید ملے جس تائیں، ویدن خوب پچھانے ۔
سوہنی عشقَ مشوکاں والی، ریت پریتِ ن جانے ۔
ہاشم بہت لچاری تھیوے، مینہیوال نمانے ۔36۔

37

لوں لوں نال دکھاں دے بھریا، چھیڑ میہیں جد تردا ۔
رو رو نال دکھاں دہوں سارا، دھووے داغ ہجر دا ۔
چوتھے پہر میہیں چر آپے، رکھن شوق شہر دا ۔
ہاشم اوس سمیں خوش ہو کر، شکر ہزاراں کردا ۔37۔

38

میہیں نال شہر نوں تردا، خوش ہو نال پیارا ۔
جیوں کر بعد خزاں مڑ آوے، پھاگن چیت بہارا ۔
نیڑے شہر جویں جو آوے، چڑھدے چند ہزاراں ۔
ہاشم لیکھ سدا اس کھاراں، ہوسُ کدی گلزاراں ۔38۔

39

دیکھے آنِ دیدار سجن دا، لکھ لاہے کرِ جانے ۔
نفراں وانگ پھرے وچ کھجمتِ، آکھے باجھ دھنانے ۔
جت کت حالَ کھشامتِ کر کر، رہندا اوس ٹکانے ۔
ہاشم ملن محال جنہاں دے، ہوون روح وکانے ۔39۔

40

حکمتِ نال جہانوں بچدا، کرِ کرِ لکھ بہانے ۔
نیویں دھون چراوے نظرے، رکھدا نیجھ نشانے ۔
دیکھن نین بچاون نالے، لکھاں نین بغانے ۔
ہاشم عاشق ہون نیارے، دسن نال دوانے ۔40۔

41

جیوں جیوں ہوش سوہنی وچ آئی، زلفاں پھڑی سیاہی ۔
ہر ہر وال بنے لکھ آفت، دردونداں گلِ پھاہی ۔
خونی نین ودھیرے ہوون، تیرنداز سپاہی ۔
ہاشم میہینوال تویں تؤں، آوے پیش تباہی ۔41۔

42

پایا آن جوانی جوبن، ہور دہیں دہوں زورا ۔
سمجھی ہوش محبوباں والی، لاڈُ گمان نہورا ۔
میہینوال تویں تو آجز، روز ودھے غم جھورا ۔
ہاشم چند پیا نت وادھے، گھٹدا نت چکورا ۔42۔

43

سمجھن خوب لگی جد سوہنی، جو کجھ نیہں پرانا ۔
بانکی چال چلے البیلی، ہاتھی مست دیوانہ ۔
لکھیا بھیت سجن دا اس نے، جو کجھ مکر بہانہ ۔
ہاشم دیکھُ کیہا ہن ہووگُ، میہینوال نشانہ ۔43۔

44

دل نوں راہُ کرے دل اوڑک، جھوٹھ کویں گلّ ناہیں ۔
کیتا اثر سوہنی وچ اس دے، درد سیاپے آہیں ۔
ہوونہار ہٹے نہیں ہرگز، آن ہوئی پر راہیں ۔
ہاشم نال رلے کجھ حیلہ، ہوگُ کوئی گلّ تاہیں ۔44۔

45

پچھلے لیکھ لکھے جس کس نوں، باہوں پکڑ ملایا ۔
عاشق ہوون تے دکھ پاون، حیلہ ربّ بنایا ۔
جو کچھُ لیکھ لکھیا سوئی ظاہر، ہوونِ اتے آیا ۔
ہاشم نیو دھری ہن کر کے، چاہگُ محل بنایا ۔45۔

46

پیرو پیرُ عشقَ نے جیوں جیوں، چال سوہنی ول پائی ۔
سمجھی ساک عشقَ دا برہوں، رہیا بہو سمجھائی ۔
غلبہ شوق ہویا وچ ہڈِ ہڈِ، لوں لوں پریتِ رچائی ۔
ہاشم آپ ہوئی جد گھائل، سمجھی پیڑ پرائی ۔46۔

47

میہینوال دسے جد اس نوں، آجز بہت ازاری ۔
دل دے نال پوے وچ سوچیں، بندی آنِ لچاری ۔
دردوں درد ودھے جد اس نوں، بہت کرے غم خواری ۔
ہاشم دردونداں دے دلبر، وخت ولوگنِ یاری ۔47۔

48

میہینوال ڈٹھی جد الفتِ، ہسِ ہسِ یار بلاوے ۔
اک دوں چار ہویا وچ دل دے، شکر بجائ لیاوے ۔
چوری داؤ لگے جد اس نوں، اپنا حالَ سناوے ۔
ہاشمُ دیسُ جواب ن کوئی، حالَ سنے مسکاوے ۔48۔

49

چکھمکھ نال کرے نت جھاڑو، عادت روز ٹکائی ۔
عاشق پاس رہے نت دلبر، دھوآں درد دھکھائی ۔
اوڑک پھوک مچاوگُ بھامبڑ، کچرکُ رہگُ چھپائی ۔
ہاشم جان اسے دی رچنا، ہر ہر روپ رچائی ۔49۔

50

بھل گیا طور سوہنی نوں اگلا، ہسِ ہسِ دور رہن دا ۔
پھڑیا زور عشقَ نے اپنا، ودھیا چاؤ ملن دا ۔
پوست وانگ رچیا وچ دیہی، کپھیا شوق سجن دا ۔
ہاشم بہت بری رس پھاہی، چیٹک یار ملن دا ۔50۔

51

میہینوال میہیں دن چارے، حالَ برے بنِ واسی ۔
ڈاوانڈول سوہنی وچ گھر دے، رہندی سدا اداسی ۔
اوکھی چال بنی دل دوہاں، گھائل جان پیاسی ۔
ہاشم رات پوے جس ویلے، دیکھ دہاں دکھ جاسی ۔51۔

52

میہیں چار میہیں سن ماہی، رات پئی گھرِ وڑدا ۔
چکوے وانگ دوہاں دے دل نوں، رات پئی دہوں چڑھدا ۔
دیکھن نین نیناں نوں جس دن(دم)، سرد ہووے دل سڑدا ۔
ہاشم چال ایہو جس تائیں، ناغ برہوں دا لڑدا ۔52۔

53

دوروں دور جدے وچ لوکاں، رہن دویں چپ کیتے ۔
ویلے نال دوویں دکھ پھولن، روز جمیں دم بیتے ۔
استاکار برہوں بنُ سوئی، بیٹھ دوویں دم سیتے ۔
ہاشم جان جہانوں چوری، رہن سدا مد پیتے ۔53۔

54

رکھن بھیت لکا کے اپنا، رات دنے ایہہ چالا ۔
اک اک روز نبھاون کرکے، حیلہ لاکھ حوالہ ۔
خالی دست دلاں وچ جپدے، نام پڑھن جپمالا ۔
ہاشم عشقَ مہاں گز خونی، لگا نین نوالا ۔54۔

55

چرچہ آن ہوئی سبھ تھائیں، ہر کوئی بات چلاوے ۔
جس تھاں بات کرن دو رل کے، بات سوہنی ول آوے ۔
باتاں جگت پرائیاں کرِ کرِ، جیؤ سدا پرچاوے ۔
ہاشم تاپ ن رہندا لکیا، آفت کون مٹاوے ۔55۔

56

کھلھی آن جہان زبانیں، چرچہ روز سوائی ۔
'میہینوال سوہنی دا عاشق'، لگی کہن لکائی ۔
رلکے بہت بخیلاں چغلاں، آتش پھوک مچائی ۔
ہاشم باپ سوہنی دے سنیا، کھیش قبیلے بھائی ۔56۔

57

سن کے بہت ہویا شرمندہ، تلا باپ وچارا ۔
کرڑا شرم ہیاؤ جہانیں، سبھ توں بہت پیارا ۔
خوبی شرم سبھو جگ ڈھونڈے، کسمتِ نال ن چارہ ۔
ہاشم شرم کیہی گھرِ جسدے، کردا عشقَ اتارا ۔57۔

58

رلِ گھمیار پئے تتبیریں، 'دورِ کرو ایہہ پالی ۔
آکھن لوک جیہڑی گلّ سانوں، ہوگُ کویں نہیں خالی ۔
آفت آن وڑی اس ویہڑے، کون زمانے والی' ۔
ہاشم لکھ کرن تتبیراں، کسمتِ ٹلے ن ٹالی ۔58۔

59

میہینوال تائیں گھمیاراں، صاف جواب سنایا
ِ 'تیرا تھاؤں نہیں گھرِ ساڈے، جاہ میاں ! جتھوں آیا ۔
روشن چائ کیتو جگ سارے، تار بنے تدھ لایا ۔
ہاشم نمک حلال کیتوئی، بہت اساں سکھ پایا' !59۔

60

ڈھوراں وانگ گھروں چک تراہیا ، جاہ میاں ! ہو تردا ۔
ملیا دیس نکالا آجز، تریا ہوئِ ازردا ۔
لوہو ماس لئیا چر برہوں، حالَ برے جیوں مردہ ۔
ہاشم کون مٹاوے اسنوں، لیکھ لکھیا جو دھر دا ۔60۔

61

سوئنا صاف پیا کٹھیالی، تاؤ لگے تؤں دمکے ۔
جیوں تلوار اصیل فلادی، صقل چڑھائی چمکے ۔
آتش تیز تویں تؤں ہندی، واؤ لگی اوہ رمکے ۔
ہاشم جان عشقَ دا جوہر، خوار ہوئِ تؤں جھمکے ۔61۔

62

میہینوال نتھاواں دکھیا، آجز، بھین ن بھائی ۔
کیتا عشقَ نشانہ اسنوں، تیرنداز لکائی ۔
آہا زورُ پیا وچ بپتا، مگروں ہورُ بنائی ۔
ہاشم آنُ عشقَ دی اس وچ، دیکھ ذرا ہن آئی ۔62۔

63

اکھیں یار ن آوسُ اسنوں، قہر نزول وچھوڑا ۔
کرکے آن بدرد مزاکھاں، ہورُ دکھاون پھوڑا ۔
تازہ عشقَ پینھایا اسنوں، ہور سنیہری جوڑا ۔
ہاشم نام دھراون عاشق، سول سہن کیوں تھوڑا ۔63۔

64

صبر آرام ن آوسِ ہرگز، رہے ہمیشاں پھردا ۔
جس گھرِ جائ دھکے کھائے، کوئی ن آدر کردا ۔
'کھپتی عاشق' کہن سوہنی دا، تیویں مرد شہر دا ۔
ہاشم عشقَ کھلاوے اسنوں، خطرہ خوف ن سر دا ۔64۔

65

ہویا وانگ نتھور پرانے، زخم گیا دھسِ دل دا ۔
طعنے مار گلی وچ جاوے، جگت ودھیرے چھلدا ۔
چھڑیاں لکھ بلائیں اسنوں، کویں آرام ن ملدا ۔
ہاشم گھاؤ عشقَ دا ظالم، ملیاں باجھ ن ملدا ۔65۔

66

جیوے، باجھ لیاں جل بھوجن، یاد سجن نوں کرکے ۔
جیوں کرِ بھور خزاں دن جالے، آس گلاں دی دھر کے ۔
مارسُ ہجر جیائسُ آس، پھر جیوے مر مر کے ۔
ہاشم صبر پوے نہیں خالی، دیکھ لہو دکھ جر کے ۔66۔

67

پھڑدا زور جوانی جیوں جیوں، بندا عشقَ پرانا ۔
عاشق لوک بہادر تؤں تؤں، جتنا بہت نتانا ۔
میہینوال دکھاں دا بنیاں، اصلی خاص ٹکانا ۔
ہاشم لکھ سہے دکھ عاشق، پھیر اتے ولِ جانا ۔67۔

68

میہینوال ملے بن مردہ، کون ملے اس میلے ۔
پاسے ہار دتی کہُ کچرکُ، چال عقل دی کھیلے ۔
لوں لوں درد وچھوڑے والی، لاٹ بلے بنُ تیلے ۔
ہاشم ایس دلے دی صاحب، کوک سنے اک ویلے ۔68۔

69

اکھیں یار دسے جس حیلے، حکمتِ ہور بنائی ۔
لاوے انگ ببھوت انھیرے، جاوے کرن گدائی ۔
پہنچے اوس گلی ہر حیلے، اپنا آپ بچائی ۔
ہاشم رات نہیں دن اسنوں، دیوے یار دکھائی ۔69۔

70

عاشق یار سجن دے کارن، جان تلی پور دھردا ۔
گھائل سانگ ستی دا کرکے، اوس گلی نت پھردا ۔
اک اک شیر بچہ گھمریٹا، ظالم دشمن سر دا ۔
ہاشم دکھ وی اوکھا لگا، شرم لجا وس گھردا ۔70۔

71

میہینوال تائیں دم گندیاں، روز گیا شب آئی ۔
منگن خیر فقیراں وانگوں، صورتَ جائ دکھائی ۔
قدرتِ نال سوہنی اس ویلے، پاون خیر لیائی ۔
ہاشم دردونداں دے دل دی، صاحب آس پجائی ۔71۔

72

سوہنی آنِ کہیا، 'لے بھچھیا'، نازک طور زبانوں ۔
سن کے زخم لگا تن عاشق، تازہ تیر کمانوں ۔
میہینوال زمی پر ڈگیا، گزرے ہوش جہانوں ۔
ہاشم دیکھ رہے کد ثابت، چمکی تیغ میانوں ۔72۔

73

جاوے کرن گدائی عاشق، خیر مشوق لیاوے ۔
جانے حالَ سوئی اس گلّ دا، نیہں کتی ول آوے ۔
بجھیئے سار پتنگوں اس دی، دیکھ شماں جلِ جاوے ۔
ہاشم جان سوئی سکھ پاوگُ، اپنا آپ گواوے ۔73۔

74

ڈگیا دیکھ سوہنی نے اس دی، عقلوں ڈول پچھاتی ۔
باہوں پکڑ اٹھائؤ اس نوں، حکمتِ نال چپاتی ۔
جوڑے دست کہیا بھر چشماں، 'پھیر ن آویں راتیں' ۔
ہاشم بہت بری جس ویلے، دوت کنھے گلّ جاتی ۔74۔

75

'راتیں پھیر ن گلی اس آویں، بھچھیا کرن گدائی ۔
جانوں مار گوائن تینوں، بات کنھے سن پائی ۔
کونجاں وانگ بھلاؤ ن دل تھوں، چال بنی سر آئی ۔
ہاشم کوک سنگُ ربّ ساڈی، جن ایہہ چال بنائی' ۔75۔

76

ایہہ گلّ کہی سنائی اس نوں، کرِ کے نال شتابی ۔
ڈردی پھیر مڑی کرِ جلدی، کرِ کے نین گلابی ۔
میہینوال پچھانہاں مڑیا، روندا جگر کبابی ۔
ہاشم راہُ عشقَ دا اؤکھا، دہوں دہوں بہت خرابی ۔76۔

77

میہینوال بہے کہُ کیکر، صبر ن اشکُ ٹکانے ۔
دل دی واگ نہیں ہتھِ اپنے، پکڑی عشقَ ستانے ۔
جائے اوس طرحاں نت اوتھے، جیونُ مرنُ نہ جانے ۔
ہاشم مگرے ہول عشقَ دا، کھڑدا زور دھنانے ۔77۔

78

میہینوال اسیر عشقَ دا گھیر لیا دکھ درداں ۔
نظرے یار پوے جس ویلے، رات دنے سرگرداں ۔
چوری رات سمیں مل آوے، لکھیا پھیر بدرداں ۔
ہاشم دیکھ بخیل عشقَ دے، ہے صد حیف نمرداں ۔78۔

79

چوری رات سمیں جب آوے، اس نوں مار گواوو ۔
دے کے اکدُ نکاح سوہنی دا، تور بلے جھبّ لاوو ۔
بدؤلاد بری اس کولوں، اپنا آپ بچاوو ۔
ہاشم شرم رہے جس ویلے، شکر کرو لکھ پاوو ۔79۔

80

سی اک ہور قدیم سوہنی دی، مہرمُ راز سہیلی ۔
جاتوں بھین شریک گوانڈھن، وسدی اکسُ حویلی ۔
جتنی چال کیتی گھمیاراں، سنِ کے اوس اکیلی ۔
ہاشم آن کہیا ربّ صاحب، آپ تساڈا بیلی ۔80۔

81

سنِ کے بات سوہنی نے اس دی، پھیر کہیا سنِ عالی !
جنہاں تھاؤں ن تکیہ کوئی، ربّ تنھاں دا والی ۔
پر توں ڈھونڈھ کتے ول پھردا، میہینوال خیالیں ۔
ہاشم آکھ کویں ربّ اس نوں، چھوڈُ بری ایہہ چالی ۔81۔

82

جے توں پھیر گلی اس آویں، جان کویں ن رہسی ۔
جب لگ جان امید ملن دی، کون میاں مل بحثی ۔
بن کے بیٹھ فقیر کنارے، پار ندی وچ وہسی ۔
ہاشم یاد الٰہی کرِ توں، سار کدے ربّ لہسی ۔82۔

83

قابل کار سہیلی سن کے، سخن شتاب سدھائی ۔
میہینوال تائیں گلّ ساری، کرکے صاف سنائی ۔
عاشق پاس مشوق سنیہا، چنگُ ککھاں وچ پائی ۔
ہاشم دیکھ شہر تھوں اس دی، واگ نصیب اٹھائی ۔83۔

84

میہینوال ن کیتا ہرگز، حیلہ سخن وچارے ۔
تریا پھیر ہجر کرِ آہیں، نال گئے دکھ سارے ۔
ڈگیا جائ شہید عشقَ دا، ندیوں پار کنارے ۔
ہاشم خدر دھیاوے ہر دم، اپنا حالَ پکارے ۔84۔

85

آجز لوک فقیر ندی پر، پھردا دیکھ ملاحاں ۔
جوڑے دست کہیا رہُ ساتھے، سانوں لکھ پناہاں ۔
دتی گھاٹ اتے کر کٹیا، الفت نال تداہاں ۔
ہاشم کاج غریباں والے، ہوون باجھ صلاحاں ۔85۔

86

گھائل حالَ خراب سوہنی دا، سبرُ ارامُ ن آوے ۔
نھاون گھاٹ اتے ہر حیلے، نال سہیاں رل جاوے ۔
پاروں یار سجن دی کٹیا، وانگ شمع دس آوے ۔
ہاشم نال دلیل عقل دے، روز سوہنی مل آوے ۔86۔

87

سبھ تھیں بہت برا دکھ دل دا، مشکل سہن جدائی ۔
وحشی طور اداس سوہنی دا، جیوں کرِ پھرن شودائی ۔
لاون زور نصیحت دیون، مائع پیو ہور لکائی ۔
ہاشم دیکھ بنی گھمیاراں، بپتا عشقَ بنائی ۔87۔

88

ڈٹھی چال بری گھمیاراں، مگروں کہیا لکائی ۔
دوجی طرف شہر وچ اس دی، ترتُ کیتی کڑمائی ۔
کرکے داج دہیز چلاواں، ڈھولک چائ بجائی ۔
ہاشم دیکھ، بلاؤں ماپیاں، اپنی جان چھڈائی ۔88۔

89

دل وچ سوگ کوڑاوی ظاہر، شادی چائ جگائی ۔
جوڑا-جامہ نہیں اوہ اس نوں، کھپھنی چائ پینھائی ۔
لگی سخت دلاں وچ دوجی، مردہ تور چلائی ۔
ہاشم جان دلوں اوہ ڈولی، عزرائیل اٹھائی ۔89۔

90

دتی نال جنیت سوہنی کرِ، ودیا لوک بیگانے ۔
جیوں کر چال قدیم جگت دی، بیٹھی آئِ ٹکانے ۔
سارت شگن کیتے رلِ تس دن، ساسُ جویں من بھانے ۔
ہاشم دردونداں دے دل دی، کون بناں ربّ جانے ۔90۔

91

پھر پھر بیٹھ سوہنی گھر ماپیاں، رکھدی جان بچائی ۔
ساہرے لوک بے درد بیگانے، کٹن کٹھور قصائی ۔
صاحب درد نمانی آجز، قید بری وچ آئی ۔
ہاشم دیکھ نصیب سوہنی دے، بال چکھا چک پائی ۔91۔

92

میہینوال تائیں ایہہ بپتا، خلقت جائ سنائی ۔
جیوں کر تور دتی اوہ اسنوں، جان دکھاں وچ آئی ۔
ہر اک سخن لگا تن عاشق، برچھی سان چڑھائی ۔
ہاشم چنگ ککھاں وچ آہی، مگروں پھوک مچائی ۔92۔

93

سنکے گلّ جویں جیوں ورتی، حالت نال پیارے ۔
میہینوال ہویا انگیارا، بھڑک لگی ولِ سارے ۔
وڑیا جنونّ عشقَ دا اتھے، خوف گئے اٹھ بھارے ۔
ہاشم عشقَ گھنے گھر وسدے، ڈوب دتے مڑ سارے ۔93۔

94

عاشق جان ولوں ہتھ دھوتے، پھیر پھری سر بازی ۔
ڈھونڈی ہور دلوں اک حکمتِ، حیلہ دور درازی ۔
نال کباب لئے کر مچھلی، خوب طرحاں پھر تازی ۔
ہاشم یار سجن دے کارن، ہوسُ کویں دل راضی ۔94۔

95

نسبوں رات گئی جس ویلے، صبر خدائی کرکے ۔
میہینوال ندی وچ وڑیا، آس ربے دی دھر کے ۔
عاشق زور جنونّ عشقَ دے، پار ہویا نیں تر کے ۔
ہاشم ملن محال سجن نوں، جو ملیا سو مر کے ۔95۔

96

وڑیا شہر گھنے کر حیلے، مرد وڈا بلکاری ۔
گھاتوں چور ہوون شرمندے، اس دی دیکھ ایاری ۔
پہتا جائ سوہنی جس جاگھا، آجز پئی ازاری ۔
ہاشم جان گھماون عاشق، یار اتوں لکھ واری ۔96۔

97

یار بیمار ڈٹھا جد اس نے، جانُ گئی پھر کاتی ۔
مئی جاگ اٹھی جد اس نے، صورتَ یار پچھاتی ۔
سورج دردونداں دے دل نوں، لاکھ چڑھے اس راتی ۔
ہاشم کوک سنی ربّ صاحب، یار ملے لگ چھاتی ۔97۔

98

کھانا خوب پکا بھکھ چڑھدی، دستیں یار لیایا ۔
جانوں تام بہشتی اسنوں، صدق پچھے ربّ لیایا ۔
یا ہکسیر ملے دکھ بھلے، سبھ دکھ مار گوایا ۔
ہاشم جان غنیمت ملنا، بہت اساں سکھ پایا ۔98۔

99

نبڑی رات پیا وچ دل دے، خطرہ خوف فجر دا ۔
میہینوال ہویا مڑِ راہی، سہندا سول فکر دا ۔
پھریا طور سوہنی نوں ملکے، ملیا گھاؤ جگر دا ۔
ہاشم عیش عشقَ وچ ایہو، ویکھن وصل ہجر دا ۔99۔

100

روندا حالَ برے اٹھ تریا، منگدا موت خداووں ۔
گڈی وانگُ ہویا تن اسدا، اڈیا باجھ ہواووں ۔
ڈردا کوک سکے نہیں بیلے، عزت درد ہیاووں ۔
ہاشم شوق سوایا ہویا، گھتھا یار ن داووں ۔100۔

101

پھڑیا رات سمیں ایہہ پیشہ، چیر ندی نت آوے ۔
خاطر یار کباب ہمیشہ، کرکے خوب لیاوے ۔
دھر کے جان تلی پر اپنی، اتنی کار پجاوے ۔
ہاشم آنُ عشقَ دی اس وچ، یار ولوں رہِ آوے ۔101۔

102

لانگھا آن ندی وچ پایا، اک دن ساتھ لبانے ۔
مچھلی پکڑ ن ہوئی اس تھوں، وہندے لکھ مہانے ۔
میہینوال رہیا کر حیلہ، مچھلی پکڑِ ن جانے ۔
ہاشم آن بنی اس مشکل، آجز مرد نمانے ۔102۔

103

عادت روز کباباں والی، مشکل بنی ہکیروں ۔
اوکھی کار بنے کس حیلے، آجز لوک فقیروں ۔
کیتے اون کباب نہایت، اپنے کاٹِ سریروں ۔
ہاشم عشقَ ہووے جھب ثابت، کامل صاف زمیروں ۔103۔

104

تریا پھیر سجن ول صادق، رات سمیں نیں تر کے ۔
گھائل جان، دوجا تن گھائل، پار ہویا مر مر کے ۔
اک اک پیر دھرے چکّ دکھیا، لاکھ مناں ہٹھ کر کے ۔
ہاشم عاشق ملن مشوکاں، جان تلی پور دھر کے ۔104۔

105

ملیا جائ شمع پروانہ، نال دکھاں دل گھردے ۔
کھولھ کباب دھریونے عاشق، پھیر اگے دلبر دے ۔
دوویں چور دکھی اوہ جاگن، ستے لوک شہر دے ۔
ہاشم نالِ دکھاں دم جالن، آجز گھاٹ ن گھر دے ۔105۔

106

الپھتِ نال کباب سوہنی نے، توڑ ذرا مکھ پایا ۔
قاتل شور مزہ اس کولوں، تیز جیہا کجھ آیا ۔
میہینوال کولوں پھر پچھیا، دور کباب ہٹایا ۔
ہاشم کون بری اج آفت، مار کبابُ لیایا ۔106۔

107

سوہنی خیال پئی اس کولوں، چاہے بات پچھائی ۔
عاشق لوک مشوکوں ککر، رکھدے بھیت لکائی ۔
صورتَ حالَ لبانے والی، کہہ کے صاف سنائی ۔
ہاشم ہور حقیقت تن دی، ظاہر کھولھ دکھائی ۔107۔

108

سوہنی ویکھ کباب سجن دا، پھیر کہیا کرِ زاری-
'شابش یار ! مراد عشقَ دی، تیں کرِ خوب اتاری ۔
میری جان ہوئی سر صدقے، وار سٹی لکھ واری ۔
ہاشم شوق تیرے وچ تپدی، عشقَ اتوں بلہاری ۔108۔

109

ہن توں پھیر ن آویں ہرگز، بیٹھ ٹکانا کرکے ۔
پورا نیہں ہویا تدھ کولوں، جان اتے دکھ جر کے ۔
اتھے بیٹھ اڈیک سوہنی نوں، آس ربے دی دھر کے ۔
ہاشم آنِ اتھائیں ملساں، پار جھناؤں تر کے ۔109۔

110

میہینوال سوہنی نوں مل کے، پھیر ہویا مڑ راہی ۔
اگلی رات سوہنی نوں شہروں، واگ نصیب اٹھائی ۔
نسبوں رات گئی جس ویلے، دوڑ سجن ول دھائی ۔
ہاشم کرِ اسباب ندی دا، نالِ گھڑا لے آئی ۔110۔

111

دھر کے جان تلی پور دل تھوں، خطرہ خوف اٹھایا ۔
انچل چھوڈ گھڑا دھرِ چھاتی، صاحبُ نامُ دھیایا ۔
پیر شہید ولی ہور جتنے، خواجہ پیر منایا ۔
ہاشم صدق پچھے ربّ اس نوں، ندیوں پار لنگھایا ۔111۔

112

جانی یار دوویں مل بیٹھے، صاحب پھیر ملائے ۔
وارو وار دوہاں دکھ اپنے، حالَ حوال سنائے ۔
ملیاں بیت گئے دم جتنے، جانُ سوئی دم آئے ۔
ہاشم جان سوئی سکھ پاوگُ، بہت جنہاں دکھ پائے ۔112۔

113

پچھلی رات سوہنی مڑ آوے، کرکے فکر اندیشہ ۔
اوسے طور طرحاں اس ویلے، پہنچے پار ہمیشہ ۔
آوے چھوڈ گھڑا وچ بیلے، روز صباحی پیشہ ۔
ہاشم عشقَ اجیہی آفت، سمجھ میاں رگ ریشا ۔113۔

114

گھر دے لوک مہاں ہتیارے، گرد رکھن نت گھیرا ۔
بیلے شیر بگھیلے بکن، شہہ دریاؤ اوکھیرا ۔
سوہنی پھیر ملے تر ندیوں، پہنچے سنجھ سویرا ۔
ہاشم عشقَ دے جامن مشکل، سبھ تے کھرا اؤکھیرا ۔114۔

115

راتیں پار ندی تر جاوے، لکھیا بھیؤ ہسوداں ۔
خاصالخاص ہوئے سر ویری، فکر کیتا مردوداں ۔
صحبت نال کھراں دن راتی، سو گھمیار غدوداں ۔
ہاشم دردونداں دے دشمن، مرسن نال اموداں ۔115۔

116

رلِ گھمیار پئے تتبیریں، 'اسنو مار گواوو ۔
میاں باجھ نہیں ایہہ ہٹدی، سو دکھ سول سہاوو ۔
جمعے خون لہو نہیں اپنے، اپنا آپ بچاوو ۔
ہاشم حکمتِ نال سوہنی نوں، روڑھ ندی سکھ پاوو' ۔116۔

117

کر معلوم اونھاں جس جاگھا، رکھدی گھڑا لکایا ۔
پختہ پکڑ لئیا اس تھاؤں، خامی چائ ٹکایا ۔
دردونداں دے نال بدرداں، رل کے دغا کمایا ۔
ہاشم دوش کسے وچ ناہیں، لیکھ لکھے سوئی پایا ۔117۔

118

اوسے وخت ہمیشاں والے، پھیر سوہنی اٹھِ دھائی ۔
آئی رات شہادت والی، جو وچ لیکھ لکھائی ۔
تاں تقدیر گئی لگ آفت، ستی جائ جگائی ۔
ہاشم روز سسی دے تھل دی، رات سوہنی سر آئی ۔118۔

119

واحد-جاند سوہنی وچ بیلے، آن بلائیں گھیری ۔
زورو زور دہاں لڑِ جوڑے، آفت مینہہ انھیری ۔
چاون شیر دلاں گز مستاں، اک اؤلانگھ اؤکھیری ۔
ہاشم میہینوال ملاوے، کوک سنے ربّ میری ۔119۔

120

دکھاں دیکھ سوہنی نوں پھڑیا، ڈھونڈھ تمام جہانوں ۔
اچنچیت گجھی لکھ آفت، آن جڑی اسمانوں ۔
ورسن مینہُ لگے ازگیبی، جتنے تیر کمانوں ۔
ہاشم شیام گھٹا وچ بجلی، چمکے تیغ میانوں ۔120۔

121

خونی شام گھٹاں وچ بجلی، چمکے نال مروڑاں ۔
گویا توپ تپھنگ زمبورے، رکھے آن کروڑاں ۔
کمبے تخت زمی دا تھرہر، سہن پہاڑن توڑاں ۔
ہاشم پھیر ن مڑدی ہرگز، موڑے کون اموڑاں ۔121۔

122

پار ارار اندھیری ظالم، ہون جہاز اپٹھے ۔
پٹ پٹ رکھ بنے سن مولیں، جائ کتے ول سٹے ۔
آدم کون پہاڑوں اڈِ اڈِ، جان ولائے وٹے ۔
ہاشم صاحب صدق ن ہوون، کیوں کر پھیر اکٹھے ۔122۔

123

بارش نال ہوئے پور خانے، کل جی آن اچھلے ۔
کیڑے سپّ اٹھونہے نیول، آن زمی پور ملے ۔
دانوں دیوَ سبھے اس ویلے، ہرگز پیر ن چلے ۔
ہاشم نال یقین سوہنی نے، دیکھ اہے دن جھلے ۔123۔

124

بولے نال انھیری بیلا، گردے حالَ بھلیرے ۔
زہری ناگ اٹھونہے شوکن، بھکھدا سارُ چپھیرے ۔
نیتریں ڈنگ جنہاں دے لشکن، لاٹاں بلن انھیرے ۔
چاندن اوس دھراوے ہاشم، چک چک پیر اگیرے ۔124۔

125

باسک پوت پھناں اچھلاون، کھڑدے چکّ انھیرا ۔
بجلی تاؤ کرے مڑ چاندن، ہوندا آن ودھیرا ۔
رل کے آنِ دہاں دے چاندن، کیتا راہ سکھیرا ۔
ہاشم عیش آرام سوہنی نوں، اتنو جان بتیرا ۔125۔

126

پہتی جائ ندی تک سوہنی، کامل صدق پہنچائی ۔
پھڑیا جائ گھڑا ہتھ ڈوبو، تار بنے جن لائی ۔
دل تھوں عیش حیاتی والی، توڑ امید سدھائی ۔
ہاشم دیکھ نصیب سوہنی دے، جو دکھ پون سوائی ۔126۔

127

ہو سرباز شہید عشقَ دی، چھوڈ گمان نہورا ۔
دوروں دوڑ پئی جل ڈونگھے، توڑ سبھی غم جھورا ۔
جیوں کر سید اتے کر کاہل، باز جائ تجِ ڈورا ۔
ہاشم سخت برا سبھ زوروں، عشقَ-برہوں دا زورا ۔127۔

128

نیں وچ جائ وڑی جس ویلے، بھار گھڑے پر پایا ۔
تاری پکڑ ہمیشاں والی، ثابتُ زور لگایا ۔
گہری رات عقل دی نظرے، خام گھڑا دس آیا ۔
ہاشم عشقَ بنی پر بندا، پل پل سول سوایا ۔128۔

129

خامی جان گھڑا مڑ اٹکی، ڈھل کیتی دریاووں ۔
پہنچن پار محال گھڑے بن، ظالم ندی چناووں ۔
ہٹیاں لاج عشقَ نوں لگدی، ڈردی ایس بلاووں ۔
ہاشم آنِ دلیلاں پکڑی، مشکلِ بنی رجاووں ۔129۔

130

کچی پیر سنبھال ن دھریا، شیر پیتا سی کچا ۔
کچے وہن پئی جائ کچی، تلا وہاجھیا کچا ۔
ڈبدی جائ جدھر ہتھ گھتدی، سو ہتھُ پاوے کچا ۔
ہاشم جان گواوے سوہنی، پریم ن کرسی کچا ۔130۔

131

اٹکی پلکُ رہی اٹکائی، عقل دتی بدراہی ۔
'بھلکے آئِ ملیساں کیوں اج کریئے جان کتاہی' ۔
پر اوہ عشقَ ن مڑنے دیندا، جو سرباز سپاہی ۔
ہاشم عشقَ عقل دا دشمن، کہن قدیم گواہی ۔131۔

132

اک دھر شوق سوہنی نوں آکھے، ہار ن صدقوں مولے ۔
جن کن جان بچائی مرنوں، مطلب لئیا ن مولے ۔
صاحب صدق سوہنی دا رکھسی، خوش ہو موت قبولے ۔
ہاشم ہار ن صدقوں مولے، ہوگُ بھلا ات سولے ۔132۔

133

سوہنی سمجھ ڈٹھا وچ دل دے، خوب نہیں ہن ڈرنا ۔
آفت موت ن مڑدی سر تھوں، جد کد اوڑک مرنا ۔
تارو انت ڈبیندے آہے، کچرکُ نیں وچ ترنا ۔
ہاشم کار صدق دی ناہیں، پیر پچھاہاں دھرنا ۔133۔

134

ثابت صدق سوہنی کر دھائی، ہٹی ن ہٹکی ہوڑی ۔
خونی وہن قہر دیاں لہراں، واگ پچھھاں ن موڑی ۔
ایسی پریت سجن ول جوڑی، آس جیون دی توڑی ۔
ہاشم صدق سوہنی دے اپروں، وارے مرد کروڑیں ۔134۔

135

دھائی جان تلی پور دھر کے، جائ پئی جل تارو ۔
سولاں دکھ پئے رل فوجاں، موت وجایا مارو ۔
آہاکار پیا وچ جل دے، آنِ جڑے ٹھٹھ بھارو ۔
ہاشم فتح نصیب عشقَ دے، عقل ہمیشہ ہارو ۔135۔

136

گہری رات ہاتھ چھپ جاوے، پون روپ جم سرکے ۔
خونی تیز بمب جل تارو، شینہ مرن ڈر ڈرکے ۔
بجلی چمک چمک ڈر پاوے، برف سار منھ کرکے ۔
پریتِ ریتِ ایسی کرِ ہاشم، 'سوہنی' پھیر چلی نیں ترکے ۔136۔

137

ڈوبو وہن ندی دا آہا، پار ارار ن دسدا ۔
بولے زور بھری نیں چندل، برف تیز جل دسدا ۔
ناؤں لیاں لوں لوں کنڈیاوے، تیز برا تپ تسدا ۔
ہاشم اوس ندی وچ ترنا، باجھ سوہنی کم کسدا ؟137۔

138

کپر نال کھہے کرِ زورا، برف ندی وچ کرکے ۔
جیوں تلوار اصیل فلادی، سان چڑھائی سرکے ۔
تس نوں چیر سوہنی نیں تردی، زور عشقَ دا کرکے ۔
ہاشم عاشق ملن مشوکاں، جان تلی پور دھرکے ۔138۔

139

آفت رڑھی پہاڑوں آوے، پرلی پرے پریری ۔
باندر رچھ لنگور اسرالا، مارے مینہہ اندھیری ۔
سوہنی پھیر ن ڈردی ہرگز، رکھدی تانگھ اگیری ۔
ہاشم میہینوال ملاوے، کوک سنے ربّ میری ۔139۔

140

کہریں زور بھری نیں چندل، پھڑیا زور جوانی ۔
پتن وہن وگن لکھ تارو، اک اک لہر طوفانی ۔
چپے ونجھ گئے سن بیڑی، رڑہدے کنیں مکانی ۔
ہاشم اوس ندی وچ سوہنی، نام جپے ملِ جانی ۔140۔

141

کچھّ مچھّ بلھن سبھ رلِ کے، ہوئیاں گرد قطاراں ۔
روکن راہ پئے وچ تندوے، پایا زور سنساراں ۔
بھکھے لکھ جڑے جلہوڑے، دشمنِ ہور ہزاراں ۔
ہاشم اج سوہنی دے سر پر، پھریاں ہور بہاراں ۔141۔

142

گھمنگھیرِ ڈبایا لوڑن، بھر بھر لین کلاوے ۔
ٹھاٹھاں چک چک کرن اپٹھا، لہریں وارُ ن آوے ۔
دشمنِ گرد سوہنی وچ گھیری، لکھ لکھ چوٹ بچاوے ۔
ہاشم جو دم نال کسی دے، اک پل کون مٹاوے ۔142۔

143

'ربا ! کوک پکار سوہنی دی ندیوں پار سناویں ۔
میہینوال اڈیکے مینوں، اس دی آس پجاویں ۔
جت ول یار سوہنی دی میت، تانگھ اتے ولِ لاویں ۔
ہاشم خاک رہے کیہی تپدی، میاں نوں پھیر ملاویں' ۔143۔

144

نہ کچھُ دوش گھڑے گھمیاراں، خلق بھلی سبھ سچی ۔
کچے ہوئے نصیب سوہنی دے، چال بنی سبھ کچی ۔
دھکھدی چنگ چروکی آہی، آنِ نہایت مچی ۔
ہاشم دوش کسے وچ ناہی، آپ بری گلِ رچی ۔144۔

145

'کچھّ مچھّ جل-ہوڑا! سنیو، سنیو برا خدائی ۔
میہینوال فقیر نمانے، دیہُ سنیہا جائی -
'سوہنی ڈبّ مئی اج تیری، کریں امید ن کائی' ۔
ہاشم لیکھ جویں کجھ لکھیا، چال بنی سر آئی ۔145۔

146

تب لگ رہی ترندی سوہنی، رہی حمایت بختوں ۔
میوہ توڑِ جناور کھڑیا، تٹیا شاخ درختوں ۔
الٹے وکھتِ پئے جدِ ویری، چائ سٹائی تختوں ۔
ہاشم آکھ، کنھے سکھ پایا، ظالم نیہں کمبختوں ۔146۔

147

لمے وہن رڑھی کر ودیا، سجن ساتھ پیارے ۔
لوں لوں پھیر مئی بھی جانہُ، 'میہینوال' پکارے ۔
سوئنا چائ کرے ربّ خاکوں، اس دے راہ نیارے ۔
ہاشم ہؤں قربان تناں دے، جنہاں صابر سانگ اتارے ۔147۔

148

سوہنی مول ن تردی تر کے، خوب تری ڈبّ مر کے ۔
ہوئی شہید سسی جیوں جانوں، کھوج اتے سر دھرکے ۔
تاں مشہور ہویا پروانہ، جائ میا ہٹھ کرکے ۔
ہاشم کوئی ن پہتا منزل، جان ولوں ڈر ڈر کے ۔148۔

149

کوک پکار سوہنی دی سنکے، میہینوال پچھاتی ۔
دسدا برا آہا سوہنی دا، روڑھ کھڑی اجُ راتی ۔
ہوئی شہید عشقَ وچ اپنے، آپ لوہو وچ نھاتی ۔
ہاشم ساتھ سجن دا کریئے، خوب ایہو گلّ جاتی ۔149۔

150

کٹیا چھوڈ ندی ول تریا، کرِ ودیا زندگانی ۔
کرِ قربان سوہنی دے سر تھوں، لذت، عیش، جوانی ۔
ڈردا دوڑ ہجر تھوں تریا، وگدے وہن طوفانی ۔
ہاشم عشقَ میاں کھڑِ میلے، پھیر ملے دل جانی ۔

151

ملیا جائ روحاں رل میلہ، وچ درگاہ ربانی ۔
اکتے جائ سمانے نیں وچ، پھیر ملے دل جانی ۔
کھڑِ کے خدر حیات جنازہ، دفن کیتے وچ پانی ۔
ہاشم عشقَ سوہنی دا جگ وچِ، جگ جگ رہگُ کہانی ۔151۔