سوہنی مہینوال فضل شاہ
1. منگلاچرن
ربّ دی صفت (در بیان حمد)
اول حمد سنإ خدائ تائیں،
جس عشقَ تھیں کل جہان کیتا ۔
نبی پاک رسول معشوق کرکے،
مخلوق کولوں عالیشان کیتا ۔
لوح قلم چوداں طبق عرش کرسی،
سبھ عشقَ سیتی نگھابان کیتا ۔
ہویا فضل خدائ دا عاشقاں تے،
جدوں عشقَ نے آن مکان کیتا ۔
2. رسول دی صفت (نئت)
دوجی نئت آکھاں نبی پاک تائیں،
جیندے شان قرآن نزول ہویا ۔
عہد نال ہویا اک ذات احمد،
جس رات وسال وصول ہویا ۔
نبی ؤ ادنے کولوں ہے اکبر،
وچ خاص جناب قبول ہویا ۔
فضل شاہ پرواہ کی امتاں نوں،
جنہاں پشت پناہ رسول ہویا ۔
3. رسول دے چار یاراں دی صفت
پہلا یار صدیق رسول سندا،
جس صدق یقین کمال کیتا ۔
دوجا عمر پچھان ایمان سیتی،
سچا قول جسنے عدل نال کیتا ۔
تیجا ابنِ افان اسمان منیں،
ساری عمر نہ غیر خیال کیتا ۔
فضل یار چوتھا علی شاہ مرداں،
یزدا آپ آہا لالو لال کیتا ۔
4. سید عبدل قادر جیلانی دی صفت
علی پاک جناب ہے گوس اعظم،
مہییدین جہان دا پیر میاں ۔
نال اک نگاہ دے شاہ کیتے،
کئی لکھ کنگال فقیر میاں ۔
باہر کڈھیا ڈبدیاں بیڑیاں نوں،
کرامات دے پائِ زنجیر میاں ۔
فضل شاہ نوں کجھ پرواہ ناہیں،
جینداں پیر پیراں دستگیر میاں ۔
5. قصے دی اتھانکا
اک روز آہا چنگا عید کولوں،
رل سیر گئے سارے یار میاں ۔
باغ باغ ہوئے یار باغ جا کے،
رنگا رنگ دی دیکھ بہار میاں ۔
کئی مست ہوئے سرو دیکھ سدھا،
کئی دیکھ مجنوں، مجنوں وار میاں ۔
اکھیں یار دے نال مثال دیندے،
کئی نرگس نوں دیکھ بیمار میاں ۔
کئی رکھ خیال محبوب والا،
مہندی دیکھدے دست چنار میاں ۔
کئی دیکھ شمشاد دل شاد ہوئے،
کئی موتیئے دے دیکھ ہار میاں ۔
فضل شاہ سارے یار سیر کرکے،
اوڑک بیٹھدے نال قرار میاں ۔
6. یاراں ولوں قصہ لکھن دی فرمائش
وارو وار لگے گفتگو کرنے،
آہے یار جو سگھڑ سجان میاں ۔
کوئی علم توحید دا کہے نقطہ،
کوئی شرا دا کھولھ بیان میاں ۔
کوئی کہے سرود پریم والا،
کوئی دیئ بیٹھا تار تان میاں ۔
کوئی کہے خدائ دی قسم مینوں،
میرا یار ہے دین ایمان میاں ۔
کوئی گلّ سنانودا عاشقاں دی،
کوئی گھتّ دندا گھمسان میاں ۔
اوڑک کرن سوال کمال مینوں،
گلاں ساریاں نوں پن چھان میاں ۔
آکھن سوہنی تے مہینوال والا،
کرو کلّ بیان ایان میاں ۔
فضل شاہ قصہ الفوں یہ تیکر،
کرو شعر؎ پنجاب زبان میاں ۔
7. واک کوی (مقولہ شاعر)
یاراں عقل شعور تھیں دور کہیا،
ایس بات کولوں پریشان ہویا ۔
مینوں پیا دھوکھا شعر؎ بہت اوکھا،
کوتاہ عقل دا بہت حیران ہویا ۔
اوڑک ہو لاچار قبول کیتا،
قصہ جوڑنے طرف دھیان ہویا ۔
فضل شاہ اﷲ تے رکھ تقویٰ،
کہڑا کم جو نہیں آسان ہویا ۔
8. تتھا (پرانے عاشقاں دا بیان)
بیٹھ جیؤ دے نال صلاحَ کیتی،
پایا دوستاں جدوں سوال میاں ۔
قصے عشقَ دے نوں نال ہوش کہنا،
خرا رکھنا پیر سنبھال میاں ۔
عشقَ وچ مصیبتاں بہت مشکل،
بندہ کون جھلے اوہدی جھال میاں ۔
لکھاں پیر ولی عشقَ ڈوب دتے،
گل پا پریم دے جال میاں ۔
عشقَ عقل بھلا، کھوا دانہ،
آدم جنتوں دے نکال میاں ۔
ابراہیم تائیں ایس عشقَ ظالم،
دتا چکھا نمرود دی ڈال میاں ۔
یوسف ابن یعقوب نوں کھوہ پایا،
ایس عشقَ نے خواب دکھال میاں ۔
مٹھی خواب دے وچ تیموس بیٹی،
صورتَ یوسف دی دیکھ کمال میاں ۔
ظالم عشقَ نے مار شہید کیتے،
بیبی فاطمه دے دوویں لال میاں ۔
ڈھول روم تے شام دے شاہ تائیں،
عشقَ مار لیتے ڈھول ڈھال میاں ۔
شاہ قیس جسنوں مجنوں لوک سدن،
ہویا سکّ مثال حلال میاں ۔
لیلیٰ وچ محلاں نت رہے روندی،
ویکھ یار دا مندڑا حالَ میاں ۔
رانجھا تخت ہزارے دا چودھری سی،
ایس عشقَ کیتا چروال میاں ۔
بیلے وچ بیلی پچھے پھرے کملی،
کٹھی عشقَ دی ہیر سیال میاں ۔
آدم جام بیٹی جدھا نام سسی،
گئی یار پچھے کھلھے وال میاں ۔
پنوں کیچ مکران توں عشقَ آندا،
تھلاں وچ مویا سسی نال میاں ۔
فرہاد پہاڑ نوں چیر مویا،
شیریں واسطے کٹھن محال میاں ۔
شیریں درد فراقَ دے نال رنی،
سارا جیؤ دا خون اچھال میاں ۔
ماہی یار دتی جان یار تائیں،
چندن بدن موئی قول پال میاں ۔
مرزے تیر کھادھے خاطر صاحباں دے،
گئے مڈھ کلیجے نوں بھال میاں ۔
موئی صاحباں وی ایسے عشقَ اندر،
کیتا یار دے نال وسال میاں ۔
منصور سولی اتے چاڑھ دتا،
ایس عشقَ ملی ایہو چال میاں ۔
شمس جہاں دی کھلّ ادھیڑ سٹی،
قیمے ملکی نوں پئے جنجال میاں ۔
مست ہو چکور نے دید لائی،
ویکھ چند دا حسن جمال میاں ۔
چکوے چکوی نوں عشقَ کمال ہویا،
راتیں کنڈھیاں تے کرن جال میاں ۔
بھوریاں بلبلاں نے بہت پیار سیتی،
نال پھلاں کیتی کیل کال میاں ۔
لکھاں مرن پتنگ بے رنگ ہو کے،
صورتَ سوہنی ویکھ جمال میاں ۔
پہلوں شہد پیال وسال سندا،
پچھوں دیئ المبڑا بال میاں ۔
بناں ماریاں مرے نہ مول ظالم،
گور تیک نہ چھڈدا خیال میاں ۔
لکھاں عاشقاں نوں ایس عشقَ ظالم،
کیتا بکرے وانگ حلال میاں ۔
روڈا مویا جلالی دے عشقَ پچھے،
عاجز ہو فقیر کنگال میاں ۔
عشقَ سوہنی وچ جھناؤں ڈوبی،
پھیر پیش پیا مہینوال میاں ۔
جنہاں نال اس عشقَ دے نہں لایا،
ساری عمر کیتی حالَ حالَ میاں ۔
فضل شاہ مریلڑے عشقَ خونی،
کئی کھوہنیاں سٹیاں گال میاں ۔
9. تتھا
بسّ بسّ میاں متیں دے ناہیں،
عشقَ جاندا نہیں بکھیڑیاں نوں ۔
متاں سبھ نصیحتاں گھول پیوے،
کاہنوں چھیڑیا ای ایہناں جھیڑیاں نوں ۔
سن گلّ مقصود دی آپ مونہوں،
چھڈّ ساریاں جھگڑیاں جھیڑیاں نوں ۔
فضل منگ دعائِ خدائ اگے،
جہڑا پار لائے لکھاں بیڑیاں نوں ۔
10. دعا، اﷲ دی درگاہ وچ
قول پالنا بہت ضرور ہویا،
کیتا دوستاں نال اقرار اﷲ ۔
مینوں عقل شعور دی دات بخشیں،
فریاد کراں اؤگنہار اﷲ ۔
تیری مہر باجھوں کیکر شعر؎ ہووے،
مینتھے حرف دا نہیں تکرار اﷲ ۔
وگے شعر؎ دا بحر پور لہر ڈونگھا،
نہیں شعر؎ سندی مینوں سار اﷲ ۔
کریں شعر؎ میرا پور سحر سائیاں،
تیتھیں فضل دا نہیں شمار اﷲ ۔
فضل شاہ فقیر دلگیر سندا،
کریں فضل سیتی بیڑا پار اﷲ ۔
11. قصے دا مڈھ
اک شہر گجرات جھناؤں کنڈھے،
اوہدے وچ تلا گھمیار آہا ۔
اتم جات نجیب نصیب والا،
مشہور دربار سرکار آہا ۔
افلاطون لقمان شاگرد اسدے،
عقل ہوش دا بہت ہشیار آہا ۔
گوئیا چین دا سی چینی ساز تلا،
نال کسب کمال وہار آہا ۔
کوزے بادیئے کرے تیار ایسے،
جس دیکھیا سو طلب غار آہا ۔
جا کے نظر گزاردا پیش شاہاں،
ایس چال کولوں مالدار آہا ۔
سارا ملک پنجاب اوہدے بھانڈیاں دا،
بڑے شوق سیتی خریددار آہا ۔
فضل شاہ ہر صفت موصوف تلا،
نیک نام بے انت شمار آہا ۔
12. سوہنی دی پیدائش
اک روز تلا گیا وچ محلیں،
رکھ جیؤ تے شوق کمال میاں ۔
سورج فیض دے آن کے چمک ماری،
پتھر وچ پیدا ہویا لال میاں ۔
سپّ عبر نیسان دے کرم کولوں،
باردار ہویا موتی نال میاں ۔
کیتے کم خدائ دے راس ہوئے،
حمل نال ہوئی اسدی زال میاں ۔
جدوں گزر گئے نوں ماہ پورے،
کیتی درد نے بہت بےحال میاں ۔
دائی آن کیتا سبھ کارخانہ،
جو کجھ جگ جہان دی چال میاں ۔
پچھلی رات لڑکی پیداوار ہوئی،
چہرہ چمکدا چن مثال میاں ۔
فضل شاہ سوہنی اس دا نام رکھن،
سوہنا ویکھ کے حسن جمال میاں ۔
13. سوہنی دی پرورش (پالنا)
سوہنی رات شب قدر دے جنم لیا،
وچ پوتڑے عشقَ دے پائیو نے ۔
جہڑی گڑھتی ملی سارے عاشقاں نوں،
سوئی سوہنی دے مکھ لائیو نے ۔
جو کجھ شرع شریف دی بات آہی،
ملاں سدّ کے بانگ دوائیو نے ۔
فضل شاہ سوہنی جمدی رون لگی،
ویکھ عقل تے ہوش بھلائیو نے ۔
14. ورھا پہلا
ماں سوہنی دی سدوا دائی،
دندی سونپ تے پالنے پانودی سی ۔
دائی بہت پیار تے مہر سیتی،
نت اپنا شیر پلانودی سی ۔
ہور کئی شرینیاں دودھ پیڑے،
مکھن کھنڈ دے نال چٹانودی سی ۔
فضل ورھے دی سوہنی بہن لگی،
جیؤ ماں تے باپ دے بھانودی سی ۔
15. ورھا دوجا
دوجے ورھے دی سوہنی ٹرن لگی،
کرے نال اشارتاں گلّ میاں ۔
جیکر گلّ کردی لکھ ول پیندے،
اجے گلّ دا نہیں سی ولّ میاں ۔
مکھ چودھویں رات دا چند آہا،
سوہن تختیاں ہسیاں گل میاں ۔
فضل لکھ شرینیاں ماؤں اس دی،
کول بیٹھ کھوانودی جھلّ میاں ۔
16. ورھا تیجا
ورھے تیجے دی جاں ہوئی سوہنی،
مونہوں گل کردی نال پیار میاں ۔
مائی باپ کبیلڑا کھویش سارے،
کردے جیؤ تے جان نثار میاں ۔
کدے نال کڑیاں بہہ کے کھیڈدی سی،
کدے رو پیندی زارو زار میاں ۔
فضل شاہ کھڈاویاں سوہنی دیاں،
کئی گولیاں سی ٹہلدار میاں ۔
17. ورھا چوتھا
چوتھے ورھے سدائِ سنیار تائیں،
ماں نکّ تے کنّ ونھانودی سی ۔
کرے ترنت تیار نہ دیر لائے،
جو کجھ سوہنی چاہندی کھانودی سی ۔
کھیہنوں ستّ وناں خاطر سوہنی دے،
ماں بیٹھ کے پاس کڈھانودی سی ۔
فضل شاہ میاں ماں چاہ کرکے،
کڑیاں سدّ کے پاس کھڈانودی سی ۔
18. ورھا پنجواں
ورھے پنجویں چونڈیاں سوہنی دیاں،
ماں گند کے خوب سواریاں جے ۔
گل پا کڑتی اتے دیئ چنی،
فوجاں حسن دے ملک تے چاڑھیاں جے ۔
پائی مشرو دی تیڑ سلوار اس دے،
رہے کھیڈدی نال کواریاں جے ۔
فضل شاہ اکھیں سرمے دھاریاں سن،
جویں تیز کٹاریاں دھاریاں جے ۔
19. ورھا چھیواں
ورھے چھویں دی گڈیاں کھیڈدی سی،
سدّ پیاریاں اہل سہیلیاں نوں ۔
لے کے بیٹھدی بہت پیار سیتی،
شیش محل دے وچ اکیلیاں نوں ۔
سوہنی بہے سردار ہو سوہنیاں دی،
لایا ربّ نے بھاگ حویلیاں نوں ۔
فضل شاہ سئیاں نال ملے ایویں،
جویں ملن بیلی نت بیلیاں نوں ۔
20. ورھا ستواں
ورھے ستویں پڑھے قرآن سوہنی،
نال نیک زبان صفحہ میاں ۔
این ہے حمزہ ہور حرف سارے،
کرے نال طریق ادا میاں ۔
سبق یاد کرکے بیبی اپنی نوں،
دیوے نیک زبان سنا میاں ۔
فضل شاہ سوہنی اک سال اندر،
لیا کلّ قرآن مکا میاں ۔
21. ورھا اٹھواں
ورھے اٹھویں سدّ سہیلیاں نوں،
نال پیار دے چھوپ رل پانودی سی ۔
متھا چمکدا بدر منیر واکر،
نکّ نتھّ بلاک سہانودی سی ۔
نازک بانہہ الار کے تند پاوے،
نال شونق دے کتدی گانودی سی ۔
فضل شاہ وانگوں خوش حال رہندی،
غم جیؤ تے مول نہ لیانودی سی ۔
22. ورھا ناواں
ناویں ورھے سی حسن نے چمک ماری،
حوراں جنتی دیکھ شرمان میاں ۔
اکو ہان پستان پٹھان دوویں،
بیٹھے پکڑ کے تیر کمان میاں ۔
مرگ دیکھ کے اکھیاں سوہنیاں نوں،
پھرن جنگلاں وچ حیران میاں ۔
فضل مکھ تے کھال سیاح حبشی،
گوئیا چین دا سی نگھابان میاں ۔
23. ورھا دسواں
دسویں ورھے چڑھانودی دست ونگاں،
چاندی سونیوں رنگ سواریاں نوں ۔
کدی اوڈھنی لے کے کپور دھوڑی،
کدی جوڑدی نال پھلکاریاں نوں ۔
کدی لئے سالو کدی لئے بھوچھن،
کدی چھائلاں چھوپ سالاریاں نوں ۔
فضل کڑتیاں نال لوانودی سی،
سوہنی سرخ سفید کناریاں نوں ۔
24. ورھا یارھواں
ورھے یارھویں عقل شعور آیا،
کیتا نور ظہور خدا میاں ۔
مائی باپ تائیں کرکے جی بولے،
لیاوے ادب اداب وجا میاں ۔
اکھیں شرم حیا دے نال رکھے،
کسے طرف نہ دیکھنی چا میاں ۔
فضل بھلّ جے کرے نگاہ سوہنی،
کئی شاہ ہو جان گدا میاں ۔
25. ورھے بارھویں سوہنی دا حسن
ورھے بارھویں وچ پروار سوہنی،
جویں چودھوی چند پروار بیلی ۔
ترننجن وچ بیٹھی سئیاں نال سوہنی،
پین چرکھیاں دے گھمکار بیلی ۔
کوئی دیئ جوٹے کوئی دیئ پونی،
کوئی کتدی بانہہ الار بیلی ۔
کوئی ملے دنداسڑا کوئی سرخی،
کوئی لانودی ہار شنگار بیلی ۔
کوئی پا سرمہ کوئی پا کجل،
نوکدار رکھے کالیدھار بیلی ۔
کوئی حسن تے ہو مغرور بیٹھی،
کوئی گلّ کردی نال پیار بیلی ۔
کوئی تیز نگاہ دے نال ویکھے،
تکھے نین جیوں تیز کٹار بیلی ۔
کوئی پھاہنے واسطے عاشقاں دے،
پائے زلفاں دے پیچ سوار بیلی ۔
سئیاں اک توں اک چڑھندیاں سن،
ایپر سوہنی سی سردار بیلی ۔
فضل شاہ تعریف ہن سوہنی دی،
اسیں آکھدے ہاں مزیدار بیلی ۔
26. تتھا
چرکھا سوہنی دا چندن چیر گھڑیا،
اوہدی جڑت سونے چاندی نال آہی ۔
ماہل پٹّ دی پھمنادار سوہنی،
ہور لٹھّ کریر دی سال آہی ۔
جویں سورجے طرف نہ دھیان ہووے،
ایویں حسن دی زور مثال آہی ۔
سینہ صاف سی دند بلور کولوں،
ہور صفت نہ وچ خیال آہی ۔
سوہنی نام آہا سوہنے نین اسدے،
سوہنی ہنس تے مور دی چال آہی ۔
سوہنے دند رخسار انار وانگوں،
سوہنے مکھڑے تے سوہنی کھال آہی ۔
سوہنے وال کمال دراز اس دے،
سوہنے ہوٹھ سرخی لالو لال آہی ۔
فضل سچ دی سوہنی سوہنی سی،
لڑی موتیاں دی وال وال آہی ۔
27. تتھا
اوہدے نین کسمبھے دے رنگ آہے،
سرمہ پانودی خون گزاریاں نوں ۔
نکّ وانگ تلوار دی دھار آہا،
پائے دھاڑ ہزار ویچاریاں نوں ۔
متھا چودھویں رات دا چند آہا،
سورج کرے قربان ستاریاں نوں ۔
فضل خاص تصویر کشمیر دی سی،
رہے ہوش نہیں دیکھنے ہاریاں نوں ۔
28. تتھا
ہونٹھ لال سوہے وانگ لال رتے،
لال ویکھ شرمانودے لالیاں نوں ۔
ولاں والیاں اسدیاں والیاں نے،
لیا لٹّ جہان دے والیاں نوں ۔
ول ول پیچ سواردی مکھڑے تے،
لوک ناگ سدن زلفاں کالیاں نوں ۔
فضل بان چلان سکھانودی سی،
اکھیں کالیاں تے متوالیاں نوں ۔
29. تتھا
سوہنے دند آہے دانے موتیاں دے،
سوہنے طور رکھے پالو پال میاں ۔
سینے صاف تے سیؤ ولائتی سن،
زلفاں ناگ آہے رکھوال میاں ۔
نیم خواب آہے دوویں نین اسدے،
سوہنا مکھ مہتاب مثال میاں ۔
نال ناز دے قدم اٹھانودی سی،
سوہنی پیر رکھے پالو پال میاں ۔
سوہنے پیر کولے نازک وانگ ریشم،
مہندی نال رنگے لالو لال میاں ۔
فضل شاہ جہان بے جان ہویا،
ویکھ گرم بازار جمال میاں ۔
30. سوہنی دے زیور
سوہنی حسن دی خان اشناک آہی،
ٹکا وانگ سورج لاٹاں ماردا سی ۔
چونکپلی نے پیر تے ولی مٹھے،
چندنہار چمکار تلوار دا سی ۔
عطر دان گمان دے نال بیٹھا،
فوجدار ہزار سوار دا سی ۔
فضل شاہ نگاہ جے کرے سوہنی،
جگّ جان جہان نوں واردا سی ۔
31. تتھا
بازو بند آہے بند عاشقاں دے،
لکھاں بندیاں نوں بندیوان کیتا ۔
کالے کیس آہے اوہدے عطر بھنے،
کالے نیناں نے دیکھ طوفان کیتا ۔
کئی مومناں صاف ایمانیاں نوں،
اس دی زلف کالی پریشان کیتا ۔
پازیب فریب دے پیچ پائے،
کنّ پھول ملول جہان کیتا ۔
داؤنی گھتّ چھاؤنی بیٹھی حسن اتے،
راکھی حسن دا خوب سامان کیتا ۔
فضل شاہ میاں نالے پٹّ دے نے،
نالے پٹّ جہان ویران کیتا ۔
32. تتھا
موہنمالا نے موہ جہان لیا،
کنٹھ مال کیتی کٹھن جان جانی ۔
گل دے نام بدنام تمام کیتے،
ہیکل کرے بیقل کل جہان جانی ۔
کنیں سوہنیاں جھمکیاں جھمک لائی،
چند چمکدا جویں اسمان جانی ۔
فضل شاہ چھلے ول دار اس دے،
اک پلک اندر جل جان جانی ۔
33. تتھا
بندیاں بند کرن راہ عاشقاں دے،
زنجیریاں چکّ زنجیر کیتے ۔
کڑے شیر مونہیں دسن شیر وانگوں،
جنہاں پیر فقیر دلگیر کیتے ۔
فوجاں پہنچیاں نے دلی دلاں اتے،
آن پہنچیاں لکھ وہیر کیتے ۔
فضل ہسّ کے گلّ گوائِ ناہیں،
اوہدے ہسّ نے شاہ فقیر کیتے ۔
34. حسن دا ہور بیان
زلفاں ناگ کالے کنڈلدار آہے،
باجھ چھیڑیاں ماردے ڈنگ میاں ۔
اکھیں کسّ تپھنگ نشان مارن،
باجھ سنگ کریندیاں جنگ میاں ۔
اک دید کنوں نین جان کڈھن،
لیندے مفت نے خلکتوں منگ میاں ۔
فضل شاہ محبوب دے مکھ اتے،
عاشق مرن مثال پتنگ میاں ۔
35. سوہنی دا جمال
سوہنی عاشقاں دے لہو نال رتی،
نازک پیر جو پھلّ گلاب میاں ۔
لڑیاں موتیاں دیاں لڑیاں جا دلی،
پھیر ماریا آن پنجاب میاں ۔
دیوے نال پتنگیاں جویں کیتی،
ایویں عاشقاں دی بنی باب میاں ۔
فضل شاہ فقیر ہو گئے لکھاں،
ویکھ حسن محبوب دی تاب میاں ۔
36. واک کوی
ربّ صفت سنائِ موقوف ایتھے،
تیرے کہن توں حسن کمال بیلی ۔
متاں مرے جہان بے جان ہو کے،
ایڈی حسن دی اگّ نہ بال بیلی ۔
جا کے بلخ بخاریوں ڈھونڈ لیاوو،
کارن سوہنی دے مہینوال بیلی ۔
فضل وچ گجرات دے آن اس نوں،
کرو سوہنی دے نال سوال بیلی ۔
37. بیان عالی سوداگر
سنو بلخ بخارے دی گلّ میتھوں،
دوویں شہر سن بہت آباد پیارے ۔
امن چین تے راج چگتیاں دا،
کوئی کرے نہ مول فریاد پیارے ۔
اک غنی آہا سخی مرد بھاری،
کرے نت خدائ نوں یاد پیارے ۔
وچ بلخ بخارے دے محل اس دے،
آہا مال دے نال آزاد پیارے ۔
نت کرے سوداگری، ہور سودے،
رکھے پیر فقیر نوں شاد پیارے ۔
ہیسی ذات دا مغل اصیل مرزا،
عالی نام تے نیک نہاد پیارے ۔
جتنے لوک سوداگری کرن والے،
سبھناں دیئ پیسے سندی داد پیارے ۔
فضل شاہ سبھ چیز موجود آہی،
ایپر نہیں سی اک اولاد پیارے ۔
38. پتر لئی فقیر پاس جانا
ایسی بات کولوں پریشان ہویا،
گئے عیش جہان دے بھول یارا ۔
کسے نال نہ ہسّ کے گلّ کردا،
رہے رونودا نت ملول یارا ۔
غماں گھور چوفیر اندھیر کیتا،
لین دین آرام نہ مول یارا ۔
کسے آئِ رضائِ تھیں گلّ ٹوری،
اک فقیر ہے قرب رسول یارا ۔
جیکر ہتھ اٹھائ دعا منگے،
کرے ترت خدائ قبول یارا ۔
وچ غار فلانی دے رہے خفیہ،
کھائے گھاہ تے برگ ببول یارا ۔
سن کے گلّ مرزا گیا غار اندر،
ویکھے ذائقے اوہ مقبول یارا ۔
فضل شاہ فقیر نے ویکھ کہیا،
وچ غار آئؤں کت سول یارا ۔
39. تتھا
ہتھ جوڑ فقیر تے عرض کیتی،
ڈبے تار سائیں ! ڈبے تار سائیں !
بیڑا وچ فراق دے پیا میرا،
لائیں پار سائیں ! لائیں پار سائیں !
میرے ملک دا وارسی مول ناہیں،
میں لاچار سائیں ! میں لاچار سائیں !
کرکے فضل دعا اولاد مینوں،
بخشنہار سائیں ! بخشنہار سائیں !
40. فقیر دا اس لئی دعا کرنا
مغل نیک سائت رجو آن ہویا،
آئی پھل مقصود دی باس میاں ۔
ہتھ اٹھائ دعا فقیر منگی،
جاہ کم ہوئے تیرے راس میاں ۔
سکی ویل تیری ربّ ہری کرسی،
جاہ جیؤ تے رکھ دھرواس میاں ۔
تینوں ربّ فرزند دلبند دیسی،
نال فضل پچاوسی آس میاں ۔
ایپر لکھیا وچ تقدیر ایویں،
تھوڑھے روز رہسی تیرے پاس میاں ۔
فضل اسنوں چودھویں سال اندر،
کرسی عشقَ کمال اداس میاں ۔
41. مرزا عالی دا گھر نوں مڑنا
مرزا دے تعظیم فقیر تائیں،
آیا حرم خانے نال چاہ دے جی ۔
رات چودھویں رات دی چاندنی سی،
سورج اک ہویا نال ماہ دے جی ۔
سکا مدتاں دا ہویا سیؤ ہریا،
واہ واہ ایہہ کم اﷲ دے جی ۔
فضل شاہ نہ وچ شمار ہوون،
جو جو فضل ہوون اوس شاہ دے جی ۔
42. مرزے دی مراد بر آؤنا
اسے رات وسال دی بات سیتی،
ہوئی نال امید حضور میاں ۔
گئے خیر دے گزر نوں ماہ پورے،
دادی سدی آ نال ضرور میاں ۔
صبح وقت بیٹا پیداوار ہویا،
گیا کھنڈ جہان تے نور میاں ۔
فضل شاہ جیکر گھڑیوں مینہہ وسے،
ناہیں ربّ رحیم تھیں دور میاں ۔
43. دائی دا مرزے نوں خبر دینا
دائی ویکھ کے حسن خیال کیتا،
شاید پھیر یوسف نمودار ہویا ۔
ربا عمر بخشیں ایس ماہ تائیں،
تیرا فضل بے انت شمار ہویا ۔
دائی دیئ پیغام غلام تائیں،
خوشی دلاں نوں صبر قرار ہویا ۔
گیا دوڑ غلام خشخبر لے کے،
مرزے پاس جا عرض گزار ہویا ۔
سن کے خبر فرزند دلبند سندی،
مرزا خوشی دے نال گلزار ہویا ۔
پڑھے شکر الحمد ہزار ویری،
اؤگنہار دا ربّ ستار ہویا ۔
کیتا منگتیاں آن ہجوم بہتا،
باجھ ٹوک ہتھ روک وہار ہویا ۔
دتی مینہہ دے وانگ برسا دولت،
گوئیا فضل تھیں عبر بہار ہویا ۔
44. ناں رکھن دی رسم
کنیں بانگ دوانودا سدّ ملاں،
کہیا نبی دا نام پچھان جانی ۔
اسدا نام رکھن عزت بیگ مرزا،
دیکھ فعال کتاب قرآن جانی ۔
دتے ربّ نے سک سکندیاں نوں،
ساتھی آپ ہویا مہربان جانی ۔
فضل شاہ دا بدر کمال ہویا،
یوسف وانگ جمال عیان جانی ۔
45. دوجا تے تیجا ورھا
دوجے ورھے غلام ہر روز اس نوں،
لے کے جانودا وچ دربار دے جی ۔
آساں سکدیاں آساں ور آئیاں،
نت ربّ دا شکر گزاردے جی ۔
باپ وانگ یعقوب دے پیار رکھے،
آئے صبر نہ باجھ دیدار دے جی ۔
تیجے ورھے نوں فضل تھیں مینہہ ورھے،
لگا گلّ کرنے نال پیار دے جی ۔
46. ورھا چوتھا
چوتھے ورھے سونے سندے کڑے گھڑے،
جڑے ہیریاں پنیاں نال میاں ۔
بازو بندھ بدھے اپر بازوآں دے،
اتے جڑت جڑائکے لال میاں ۔
اک ہسّ جڑاؤ سی چونیاں دا،
اس دے گل اندر دتا ڈال میاں ۔
اﷲ والڑے دے کنیں والڑے پا،
دتی اگّ اتے اگّ بال میاں ۔
ضری بادلے دا گل پا کڑتا،
اتے دین اس دے لال شال میاں ۔
فضل شاہ نہ وچ خیال تیرے،
ایسا چمکیا حسن جمال میاں ۔
47. پنجواں ورھا
ورھے پنجویں ویکھ کے وار چنگا،
مسجد وچ لے جائ بہائیو نے ۔
اک تھال بھرکے سچے موتیاں دا،
استاد دی نظر ٹکائیو نے ۔
نیت خیر قہقے ونڈ شیرنی نوں،
پہلے قاعدہ ہتھ پھڑائیو نے ۔
تھوڑھے دناں اندر بہت پیار سیتی،
سارا قاعدہ پخت کرائیو نے ۔
جدوں قاعدہ خوب درست ہویا،
پھیر پڑھن قرآن تے لائیو نے ۔
الحمد تھیں شروع کرا اس نوں،
واؤناس تے جا پچائیو نے ۔
سارے حرف تے لفظ تحقیق کرکے،
کئی حافظے نال دہرائیو نے ۔
عزت بیگ نے یاد قرآن کیتا،
سارا باپ نوں یاد سنائیو نے ۔
دین بہت استاد نوں مال دولت،
سروپا بٹھائ پہنائیو نے ۔
فضل کرن آمین عزت بیگ سندی،
ہور شگن شگون منائیو نے ۔
48. چھویں توں بارھویں ورھے دا بیان
ورھے چھویں حرف ایسے صاف لکھے،
کرن کل استاد قبول میاں ۔
ورھے ستویں نظم توں نصر پڑھیا،
کیتا علم سیاک حصول میاں ۔
ورھے اٹھویں سرف تے نائو پڑھیا،
ہور پھکا حدیث رسول میاں ۔
ناویں ورھے کمال حکیم ہویا،
کیتے قاعدے کل وصول میاں ۔
دسویں ورھے عطا خدائ دے تھیں،
پڑھیا کل فروہ اصول میاں ۔
ورھے یارھویں نوں ہویا خاص فضل،
پڑھے سمجھ معقول منکول میاں ۔
ورھے بارھویں علم نجوم سندا،
لیا سمجھ سارا عرض طول میاں ۔
فضل شاہ چودھیں ورھیں تاک ہویا،
کوئی علم نہ چھڈیا مول میاں ۔
49. علم دا کمال
کوئی علم دے باجھ نہ گلّ کردا،
دتا عقل شعور خدا سائیں ۔
کئی لکھ دانا شعبان جیہے،
اوہدے عقل سندی خاک پا سائیں ۔
گوئیا پھیر ہویا افلاطون پیدا،
دتا عالماں ہوش بھلا سائیں ۔
منشی فلک دے نے ہتھوں قلم سٹی،
لکھیا ویکھ کے بہت صفحہ سائیں ۔
جو کچھ کہے زبان تھیں عالماں نوں،
کوئی کرے نہ چوں چرا سائیں ۔
فضل سمجھ اس نوں علم عقل والا،
ہتھوں لیانودے ادب بجا سائیں ۔
سبھے درسیاں دے کیتے حلّ اس نے،
دتا گلّ دے نال اڈا سائیں ۔
جہڑا علم تھیں پچھے سوال کوئی،
دیوے ترنت جواب سنا سائیں ۔
کئی بحث کرن آئے مصر وچوں،
اوڑک گئے استاد بنا سائیں ۔
فضل شاہ تے نہیں اعتبار جس نوں،
پچھے بلخ بخاریوں جا سائیں ۔
50. تیرندازی سکھن دا بیان
ورھے تیرویں نوں عزت بیگ تائیں،
ہتھ تیر کمان پھڑان بیلی ۔
تیرنداز استاد میدان جا کے،
نت تیر چلان سکھان بیلی ۔
کول بیٹھ جاون تیرنداز سارے،
کرن قاعدے کل آیان بیلی ۔
سجا پیر پچھے کھبا پیر اگے،
کھچو زلف دی طرف کمان بیلی ۔
بازو راس کرکے تیر صاف مارے،
رکھے وچ نشان دھیان بیلی ۔
وقت کھچن دے بانہہ نہ مول ڈولے،
ساہ گھٹنا جان پچھان بیلی ۔
مرزا عقل تے علم دا کوٹ آہا،
لیا سمجھ تمام بیان بیلی ۔
ایسے تیر تدبیر دے نال مارے،
چیر خاک تودے نکل جان بیلی ۔
آہا وانگ تقدیر نے تیر اس دے،
اوکھا مڑن باجھوں لیاں جان بیلی ۔
فضل شاہ ایسا تیرنداز ہویا،
رہے کل استاد حیران بیلی ۔
51. گھوڑ سواری کرنا تے دلی جان دی خواہش کرنا
ورھے چودھویں نوں چڑھے گھوڑیاں تے،
نال ناز دے قدم اٹھانودا سی ۔
چینی بھور کمیت عراقیاں نوں،
ہنس مور دی چال سکھانودا سی ۔
کدی دے جولان میدان جا کے،
کدی چال روال کڈھانودا سی ۔
کرن سیر شکار تیار ہو کے،
نت بار دے ولّ سدھانودا سی ۔
جہڑے مرگ نوں مرگ خدا ولوں،
سوئی تیر جوان دا کھانودا سی ۔
گھوڑے پھیرنے تھیں لگی واؤ اس نوں،
دلی دیکھنے نوں چتّ چانہودا سی ۔
رکھ جیؤ تے شوق سوداگری دا،
یاراں نال صلاحَ پکانودا سی ۔
نت باپ دے جا حضور مرزا،
فرصت دیکھ کے سخن الانودا سی ۔
آکھے باپ جی میں اک عرض کرنی،
ایہو آکھ خاموش ہو جانودا سی ۔
جیکر باپ پچھے دسے مول ناہیں،
کئی روز اس طور لنگھانودا سی ۔
تاہیں آکھساں جدوں قبول کرسیں،
ایویں باپ نوں بات سنانودا سی ۔
فضل شاہ پر عشقَ نے کھچّ کیتی،
من بھانودا جیؤ منانودا سی ۔
(پاٹھ بھید=ایس بند وچّ ایہہ تکاں وی
ملدیاں ہن:
کدی چینے دے مکھ لگام دے کے،
کدے زین مشکی اتے پانودا سی ۔
قسمت نال دانے پانی کھچّ کیتی،
لکھے لیکھ نہ کوئی مٹانودا سی ۔)
52. دلی جان دی اجازت ملنی
کہیا باپ سوال قبول مینوں،
ہوسی کل مقصود حصول تینوں ۔
مونہوں منگ بیٹا جو کجھ منگنا ای،
کوئی سنگ ناہیں میتھوں مول تینوں ۔
تیرا آکھیا مول نہ موڑساں میں،
دتا ضامن خاص رسول تینوں ۔
گلّ دسّ ویدن دل اپنے دی،
کیتا کہڑی گلّ ملول تینوں ۔
53. عزت بیگ دی تیاری تے پیو دا اداس ہونا
جدوں باپ نے گلّ منظور کیتی،
دسے کھولھ کے کل بیان میاں ۔
تسلیمات کرکے ہتھ جوڑ کھڑا،
پھیر کرے دعا پچھان میاں ۔
طوبیٰ وانگ تیرے سائے ہیٹھ پائے،
کل خلق جہان ایمان میاں ۔
دل چاہندا اے دلی دیکھنے نوں،
دے حکم بابا مہربان میاں ۔
دوجا جیؤ تے شوق سوداگری دا،
جت کتّ ایہو نت دھیان میاں ۔
کراں جا خرید فروخت دلی،
نال دوستاں عقل دے تان میاں ۔
باپ سندیاں سار بے ہوش ہویا،
گوئیا نکل گئی اوہدی جان میاں ۔
جدوں ہوش آئی زارو زار رنا،
عزت بیگ ہو رہا حیران میاں ۔
اوڑک قول قرار نہ ہاریو سو،
کرے ٹورنے دا سامان میاں ۔
ترت بھیج غلام سدائِ لئے،
اوٹھاں سنے سارے ساربان میاں ۔
دتا حکم تیار شتاب ہووو،
ساربان پلان چا پان میاں ۔
لونگ لاچیاں پستے ساؤگی دے،
بھرے بوریاں چکّ لدان میاں ۔
امبر مشک کافور بادام زاپھل،
مشک تبتی اوٹھ اٹھان میاں ۔
ہور سیؤ کھروٹ کھجور لدی،
میوے قابلی تے خراسان میاں ۔
کیمخاب سنجاب سمور مخمل،
لٹھا کمرکھ تے ہور کتان میاں ۔
سبز سرخ سیاح ہریر لدی،
ضری بادلا ٹول حلوان میاں ۔
ہور مال نہ کجھ خیال میرے،
کی کراں بیان عیان میاں ۔
سارا مال اسباب روان کرکے،
بیٹا باپ دوویں گھریں جان میاں ۔
جو کجھ بات آہی الفوں یہ تیکر،
اس دی مائی نوں بیٹھ سنان میاں ۔
خوشی عیش انسان دے باغ وچوں،
گھلی آئکے بعد کھزان میاں ۔
مائی لا کلیجڑے نال رنی،
تیرا ربّ رحیم رحمٰن میاں ۔
تدھ باجھ کس نوں سکھ چین ہوسی،
سننجا دیکھساں کلّ جہان میاں ۔
بچہ کنڈ نہ دیئ نمانیاں نوں،
تیرے باجھ جہان ویران میاں ۔
کراں چا قربان پردیس تائیں،
میری جان تونہیں مان تان میاں ۔
بچہ سفر نوں سکر مثال کہندے،
دلی جاونا نہیں اسان میاں ۔
گوئیا کھولھ کتاب نصیحتاں دی،
رہی ماں اس نوں لکھ ران میاں ۔
آخر ہو لاچار قبول کیتا،
جاہ ربّ تیرا نگھابان میاں ۔
رو رو باپ تے ہور امیر سارے،
باہر جا کے وداع کران میاں ۔
ماں باپ نوں درد فراقَ والا،
لگا وچ کلیجڑے بان میاں ۔
کہندا آب تے عشقَ نے کھچّ کیتی،
لمے راہ ہو ٹرے روان میاں ۔
فضل عاشقاں مڑن محال ہویا،
جنہاں عشقَ کیتا پریشان میاں ۔
54. ماں دی گریازاری
مائی چڑھ چوبارے تے کوکدی سی،
میرا ویکھ اکھیں سندا نیر بچہ ۔
بیترسیا ترس نہ مول تینوں،
مینوں گئیوں بنائِ فقیر بچہ ۔
لائی سانگ فراقَ دی کار مینوں،
گئی ہاں کلیجڑا چیر بچہ ۔
ایس درد اندر مر جاوسانگی،
تینوں بخشیا اپنا شیر بچہ ۔
کھان پین آرام حرام ہویا،
کیہا لا گئیوں مینوں تیر بچہ ۔
جو کچھ لوح مہفوز تھیں لکھیا سی،
سوئی وہِ ملی تقدیر بچہ ۔
آکھے لگّ لوکاں ہینسیاریاں دے،
تریوں شونق دی توڑ زنجیر بچہ ۔
نبی پاک رسول دی رکھ ہووی،
نگاہبان تیرے پنج پیر بچہ ۔
جتھوں تیک نگاہ دراز آہی،
رہی ویکھدی لا نظیر بچہ ۔
وے میں ربّ رحیم نوں سونپیوں توں،
جس نے ماری آں بے-تقصیر بچہ ۔
جدوں دسنوں رہا فرزند اس نوں،
ڈگی آکھ کے، "میں دلگیر بچہ" ۔
نال فضل دے پھیر ملاپ ساڈا،
جدوں ہووسی روز اخیر بچہ ۔
55. مرزا عزت بیگ دا دلی پہنچنا
چھڈّ روندیاں تے کرلاندیاں نوں،
کونج وانگ مسافراں دور ہوئے ۔
پہنچے منزلو منزلی جائ دلی،
ایپر پینڈیاں دے نال چور ہوئے ۔
آیا اک سوداگر بلخ وچوں،
دلی شہر دے وچ مشہور ہوئے ۔
لیا مال چکائ سوداگراں نے،
سودے حسن دے ہور ضرور ہوئے ۔
گوئیا یوسف نال کروانیاں دے،
جنہاں دیکھیا سو نورو نور ہوئے ۔
پاتشاہ کیتی چاہ دیکھنے دی،
گئے ترت نہ پلک صابور ہوئے ۔
رنگا رنگ تحفے پاتشاہ کارن،
لئے نال جو نظر منظور ہوئے ۔
فضل شاہ جہان دی وچ مجلس،
سنے تحفے جا حضور ہوئے ۔
56. پاتشاہ دی خدمت وچ تحفے پیش کرنے
تسلیمات کرکے عزت بیگ مرزا،
تحفے نظر گزاردا جا میاں ۔
لکھ موہر دتی پاتشاہ اس نوں،
بھارا ہور دتا سروپا میاں ۔
گھوڑا سوکھ سمندر عطا کیتا،
سکے سنم لنگھے دریا میاں ۔
کیتا چا معاف وصول اسنوں،
کیتی ہور جگیر عطا میاں ۔
پہلے حمد خدائ بجائے لیاوے،
پھیر شاہ دی کرے ثنائ میاں ۔
دنیاں وچ رکھے ربّ شاد تینوں،
آخر دے جزا خدا میاں ۔
جمشید فریدوں کاؤس کھسرو،
تیرے مرتبے دی خاک پا میاں ۔
نوشیرواں وانگ ہے عدل تیرا،
ہاتھی کیڑیؤں کرے حیا میاں ۔
حاتم کل جہان تے بخش کیتی،
ایپر ایس دربار گدا میاں ۔
دتا ربّ سکندری ملکھ تینوں،
والی وارسی خلق بنا میاں ۔
شیر گرگ رکھن خوف بکری تھیں،
دتی ظلم دی بیخ اٹھا میاں ۔
مرزا پائِ انعام سلام کرکے،
ڈیرے آ وڑیا نال چا میاں ۔
نت سیر کرن دلی شہر اندر،
جائ زین سمند تے پا میاں ۔
اوڑک ہو اداس تیار ہو کے،
کوئی روز اس طور لنگھا میاں ۔
کرے طرف لاہور دی کوچ مرزا،
سارا مال متا لدا میاں ۔
فضل شاہ لاہور دے وچ مرزا،
پہنچا منزلو منزلی آ میاں ۔
57. لاہور دی سیر
رات خیر دے نال گزاریا نے،
جیؤ وچ آرام قرار ہوئے ۔
سندر چال کمال لاہور والی،
سارے دیکھنے تے طلب غار ہوئے ۔
دنے لائِ پشاکیاں پہن بانے،
کرن سیر بازار تیار ہوئے ۔
جا کے ویکھیا شہر مثال جنت،
ایپر ویکھنے تھیں گلزار ہوئے ۔
بانکے طور لاہور دے لوک سارے،
شگلدار آپو اپنے کار ہوئے ۔
پھرن لٹکدے وچ بازار سوہنے،
تکھے نین مثال کٹار ہوئے ۔
کوئی سنے فریاد نہ عاشقاں دی،
قتل باجھ تلوار ہزار ہوئے ۔
آکھن ہور نہ شہر لاہور جیہا،
سبھ شہر لاہور توں وار ہوئے ۔
من بھانودے لئے خرید تحفے،
سودے روک نہ مول ادھار ہوئے ۔
اوڑک وطن تے جیؤ اداس ہویا،
اوٹھ گھوڑیاں تے اسوار ہوئے ۔
فضل شہر لاہور توں کوچ کرکے،
وانگ باز دے تیز طرار ہوئے ۔
58. عزت بیگ دا شہر لاہور تھیں کوچ
کرنا اتے گجرات ٹھہرنا
راوی لنگھ جھناں توں پار ہوئے،
دوروں نظر پئی گجرات میاں ۔
سورج گیا غروب ہو شام پئی،
اگوں منہ آئی کالی رات میاں ۔
ڈیرے وچ سراں دے مار لتھے،
لائی سرخ سفید قنات میاں ۔
دو تنّ روز رہے جگہ دیکھ چنگی،
کیتی نال لوکاں ملاقات میاں ۔
پانی لال جھنائ دے عشقَ رتے،
عزت بیگ تائیں کیتا مات میاں ۔
اگے جاونا بہت محال ہویا،
یار آکھ رہے نیک ذات میاں ۔
جیؤ لوچ لیندا چھیل سوہنیاں دا،
ایہہ عشقَ سندی کرامات میاں ۔
ایتھے ہور دا ہور فتور ہوسی،
مرزا کھووسی ذات صفات میاں ۔
سارا مال متعہ لٹا دیسی،
پیسی عشقَ دی آن آفات میاں ۔
فضل شاہ دیکھو عزت بیگ مرزا،
ہوسی وچ گجرات دے گھات میاں ۔
59. عزت بیگ دا محفل لگانا
اک روز عزت بیگ خوشی سیتی،
محفل وچ بہشت بنانودا جے ۔
کئی گائکاں ہور کلاؤتاں نوں،
مرزا گھلّ پیغام سدانودا جے ۔
وارو وار لگے رنگ راگ کرنے،
ویلے وقت دا راگ سنانودا جے ۔
کوئی کہے بہاگ تے ہور بھیرو،
رامکلی تھیں جیو لکھانودا جے ۔
کوئی کہے بلاول تے ہور ٹوڈی،
کوئی ساوری تے زور پانودا جے ۔
کوئی بھیروی گانودا ہور آسا،
کوئی سندھ تلنگ بجانودا جے ۔
کوئی ساز آواز نوں اک کرکے،
ملھار تھیں مینہہ برسانودا جے ۔
کوئی سارنگ کوئی دھناسری نوں،
تانسین دی ہوش بھلانودا جے ۔
کوئی جوگ نمانی نوں منہ کرکے،
دلوں صبر قرار لے جانودا جے ۔
کوئی کہے بلاول شوق سیتی،
کوئی چتّ پہاڑی تے لانودا جے ۔
کوئی پوربا پوربی ہور پیلو،
بروا نال پیار الانودا جے ۔
کوئی سورٹھ کانڑا بنگلا بھی،
مالکونس ببھاس نوں گانودا جے ۔
کوئی شام کلیان دی تان مارے،
کوئی نٹ کلیان سنانودا جے ۔
کوئی بھرے کھماچ بنگالڑی نوں،
کوئی گوڑیؤں تان اٹھانودا جے ۔
کوئی کہے گھوڑی کوئی للت پنچم،
کوئی دیپک گونڈ الانودا جے ۔
فضل شاہ وڈہنس ہنڈول کوئی،
مولسری تھیں جیو چلانودا جے ۔
60. غلام دا پیالے خریدن جانا تے
آ کے سوہنی دا حسن بیان کرنا
اک روز مرزے عزت بیگ تائیں،
کوئی آن کے گلّ سنانودا جے ۔
تلا نام گھمیار ہے ذات اتم،
کجے بادیئے خوب بنانودا جے ۔
اک بادیا ملّ منگائِ دیکھو،
جیکر دیکھنے نوں جی چانہودا جے ۔
دتا بھیج غلام شتاب مرزے،
جائ پہنچیا پچھ پچھانودا جے ۔
اگے کتدی سی سئیاں نال سوہنی،
جس وقت غلام سدھانودا جے ۔
حسن دیکھ غلام غلام ہویا،
بناں موت آئی مر جانودا جے ۔
صاحب بھیجیا ونج وہاجنے نوں،
ہتھوں اپنا آپ وکانودا جے ۔
ایپر ڈاڈھ دے کے جیو اپنے نوں،
تلے ولّ ہی پیر اٹھانودا جے ۔
آکھے بادیا اک خریدنا ہے،
تلا کڈھ دو چار پھڑانودا جے ۔
سبھ اک توں اک چڑھندڑے سن،
اک پکڑ لیا من بھانودا جے ۔
اک درم تھیں ملّ خرید کرکے،
عزت بیگ دے پاس لے جانودا جے ۔
مرزا دیکھ کے بہت خوش حال ہویا،
مڑ مڑ دوستاں پیا دکھانودا جے ۔
ایسے خوشی دے وچ غلام یارو،
ویکھو ہور فتور کی پانودا جے ۔
سوہنا چھیل سزادڑا مچھّ بھنا،
چھری عشقَ دی نال کہانودا جے ۔
ایپر کجھ غلام نوں دوش ناہیں،
کہڑا لکھیا لیکھ مٹانودا جے ۔
جو کجھ ویکھیا سی عزت بیگ تائیں،
ہتھ جوڑ غلام سنانودا جے ۔
آکھے اک محبوب میں ویکھ آیا،
ایسے ویکھنے وچ نہ آنودا جے ۔
ایپر دھی تلے گھمیار دی ہے،
سورج ویکھ اس نوں شرمانودا جے ۔
چہرہ چودھویں رات دا چن آہا،
ہتھوں چند دا چند سدانودا جے ۔
پلکاں تیر زلف زنجیر اس دی،
گوئیا ناگ کالا کنڈل پانودا جے ۔
آدم کون جو نانہہ بے ہوش ہووے،
نوری ملک بھی ہوش بھلانودا جے ۔
مرداں وچ جیوں حسن کمال تیرا،
تویں اسدا روپ سہانودا جے ۔
کچھ پچھ نہ صاحبہ مول میتھوں،
صاحب نام غلام دھرانودا جے ۔
گلّ سندیاں پکڑ ہو گئی اس نوں،
باجھ دیکھیاں حالَ ونجانودا جے ۔
وچوں سانگ محبوب دی بھال گئیا،
پر ظاہرا نہ لکھانودا جے ۔
گلّ عشقَ دی تھیں گل عشقَ پیا،
کلا ستڑی پیا جگانودا جے ۔
آکھے چل محبوب دکھال مینوں،
جہڑا زلف دے ناگ لڑانودا جے ۔
ترنت نال غلام رواں ہویا،
اسی جائ لے جا پہنچانودا جے ۔
دیکھ تلے نوں ادب اداب سیتی،
مرزا دعا سلام بلانودا جے ۔
تلے منّ سلام قبول کیتی،
کرو حکم جو جی منانودا جے ۔
اس دی بات سن کے عزت بیگ مرزا،
ادب نال ایہہ عرض سنانودا جے ۔
کجے پیالڑے کجھ خریدنے میں،
فضل شاہ مرزا فرمانودا جے ۔
61. مرزے دا سوہنی تے عاشق ہونا اتے مڑ مڑ
دیکھن لئی پیالے خریدن دا بہانہ بنانا
تلا کم دے وچ مشغول آہا،
ایپر کم ہیسی تتے تا جانی ۔
سدے نال پیار دے سوہنی نوں،
آ کے بھانڈڑے ایہناں وکھا جانی ۔
جویں بدلاں تھیں چند باہر آوے،
سوہنی نکلی نال ادا جانی ۔
صورتَ سوہنی دیکھ کے سوہنی دی،
عزت بیگ ڈگا غش کھا جانی ۔
مونہوں آکھ اﷲ بیلی پکڑ باہوں،
لئے ترت غلام اٹھا جانی ۔
سوہنی دیکھ کے ہو حیران کھلی،
تلا رنگ نوں لئے وٹا جانی ۔
اکھیں نال غلام نے دسّ دتا،
ایتھے کوئی فریب بنا جانی ۔
آکھے پیر رضائِ تھیں چل گیا،
ایپر رکھیا آپ خدا جانی ۔
اوڑک بھانڈڑے دے دکھائے سوہنی،
عزت بیگ نوں نال لے جا جانی ۔
کوئی چیز پسند نہ آنودی اے،
کیتا بہت وٹا سٹا جانی ۔
مکھ دیکھنے دی اصل بھکھ اس نوں،
ہویا ایس تھیں موڑ مڑا جانی ۔
کہیا ہور تھیں جائ خرید ویرا،
سوہنی ہوئِ کے بہت خفا جانی ۔
جدوں جھڑک محبوب دی کار ہوئی،
کہے پھیر نہ کجھ درھا جانی ۔
ایپر جھڑک کیہی یارو سانگ آہی،
گئی جیؤ تے جان جلا جانی ۔
مرزے سمجھیا بہت مخول سندا،
اوڑک لئے دو چار چکا جانی ۔
جو کجھ مکھ تھیں منگیا سوہنی نے،
دتا ترنت پلے وچ پا جانی ۔
جھلّ سانگ پیاریاں سجناں دی،
ڈیرے آیا حالَ وننجا جانی ۔
لگا زخم اولڑا عشقَ والا،
گئی پیڑ کلیجڑے دھا جانی ۔
یار ویکھ کے حالَ بےحال اس دا،
کلّ گلّ پچھن پاس آ جانی ۔
رنگ زرد تے ہائے ہائے کوکیں،
ایہہ کیہی بنی تیرے بھا جانی ۔
آکھے پیڑ کلیجڑے کار مینوں،
کوئی ہاضمہ نہیں گزا جانی ۔
جیون اپنے توں ہتھ دھوئ بیٹھا،
کوئی واہ لاوے مینتھے آ جانی ۔
یاراں رو کیہا جیوے جان تیری،
ہنے ہووسی تدھ شفا جانی ۔
سرکہ خاص انگوری تے عرق کئی،
رہے شربت یار پلا جانی ۔
کارن نبض دکھالنے یار سندی،
لئے حکمتی کل سدا جانی ۔
بلدی اگّ تے تیل پلٹیو نے،
دین کاہڑیاں نال جلا جانی ۔
کجھ فرق نہ پیندڑا مول یارو،
رہے زور طبیب لگا جانی ۔
اصلی مرض نہ کوئی پچھان سکے،
آئے نام حکیم رکھا جانی ۔
دکھ ہور تے ہور دوا کیتی،
مکھ یار دا اصل دوا جانی ۔
عشقَ مشک دوویں چھپے رہن ناہیں،
اوڑک گلّ گئے یار پا جانی ۔
مرزا روئِ کے کہے غلام تائیں،
چل پھیر محبوب دکھا جانی ۔
آکھے صاحبہ اج موقوف رکھو،
دیو گلّ نوں دلوں بھلا جانی ۔
متاں سمجھ جاوے باپ سوہنی دا،
بہتے پھیریاں وچ خطا جانی ۔
جیکر صبر کرسیں ملسی عرض تینوں،
نت فظر نوں جان ٹھرھا جانی ۔
سائت اس نوں سال مثال آہی،
کویں بھلک تے کرے ٹکا جانی ۔
اوسے حالَ اندر عزت بیگ سندی،
گئی قہر دی رات وہا جانی ۔
ہوئی فظر غلام نوں نال لیا،
گیا گھر تلے کر دھا جانی ۔
تلا وچ نماز گداز آہا،
دوویں ہو کھلے اک دا جانی ۔
جدوں پھیر دعا سلام منگی،
کرن پھیر سلام دعا جانی ۔
صبح وقت سوہنی باہر نکلی سی،
آفتاب دی جا بجا جانی ۔
پالا رات والا اس دا دور کیتا،
سورج حسن دے زور شعاع جانی ۔
گیا پھلّ قلوب دا پھلّ اوویں،
دتی آس خدائ پجا جانی ۔
مکھ ویکھیاں دکھ تے درد سارے،
یک بار سن گئے سدھا جانی ۔
خوشی نال کیہا بھانڈے ہور دیوو،
تلا کرے ہوالڑے چا جانی ۔
کجھ پیالڑے تے کجھ بادیئے وی،
لیندے ویکھ کے ملّ کرا جانی ۔
فضل شاہ محبوب دی چاہ کارن،
نت جان دی پھڑی ادا جانی ۔
62. بھانڈے ویچن دی دوکان کرنی تے
کنگال ہو جانا عزت بیگ دا
اک روز غلام نوں سدّ آکھے،
میتھوں بھانڈڑے نانہہ سامان بیلی ۔
بہت نیک صلاحَ غلام دتی،
کڈھی وچ گجرات دوکان بیلی ۔
بھانڈے جوڑ سارے پالو پال رکھے،
کرکے خوب صفحہ مکان بیلی ۔
کھلھا دست خرید فروخت اندر،
لگے بھانڈڑے کل وکان بیلی ۔
بھانڈے ویچنے کل فریب آہا،
ہیسی یار دی طرف دھیان بیلی ۔
نت ایس بہانڑے دیکھدا سی،
جہڑے یار لایا سینے بان بیلی ۔
دیکھو عشقَ دا ونج وپار یارو،
مہنگے لئے سستے دوے آن بیلی ۔
ایس گھاٹڑے نوں لاہا جاندا سی،
عقل عشقَ دا ویر پچھان بیلی ۔
ایسا گھاٹڑا جس ونجارڑے نوں،
کچرک رہسیا وچ ایمان بیلی ۔
اوڑک دمّ سارے کم ہوئِ گئے،
کیتے کم قضاع خزان بیلی ۔
پہرہ زہل مریخ دا آن ہویا،
سٹے مشتری تیر کمان بیلی ۔
جو کجھ بھاگ متھے اتے لکھیا سی،
آئے برے نصیب ندان بیلی ۔
جتھے قہر خدائ نزول کرسی،
دسّ کون ہووے مہربان بیلی ۔
ہوئے یار تمام بے زار اس توں،
چار روز دے سن مہمان بیلی ۔
چھڈّ گئے پردیس اکلڑے نوں،
آپو دھاپ ہو گئے روان بیلی ۔
نہ اوہ اوٹھ نہ مال سداگری دا،
ہوئی کل متعہ ویران بیلی ۔
نہ اوہ رہا غلام نہ یار جانی،
ہویا ہور دا ہور سامان بیلی ۔
جہڑے یار اتے غمخار آہے،
سو بھی ہوئِ گئے خان جان بیلی ۔
دکھ درد فراقَ نزول ہوئے،
پریشان ہویا، پریشان بیلی ۔
اچنچیت خزاں نے کم کیتا،
نہ کجھ شان نہ کجھ گمان بیلی ۔
اکا کھان جوگا پلے نہ رہا،
سبھ ٹٹّ گئے مان تان بیلی ۔
دو تنّ روز ادھار لیا ویچے،
ایپر گھاٹڑے کم گوان بیلی ۔
لئی مالکاں کھوہ دوکان اس توں،
عزت بیگ ہو کھلا حیران بیلی ۔
زر دا زور آہا سوئی ٹٹّ گیا،
اوکھا آن ہویا آن جان بیلی ۔
گھر یار دے کہڑے طور جاوے،
دماں باجھ نہ کم اسان بیلی ۔
ربا باجھ تیرے کس تے جائ کوکاں،
توہیں عاجزاں دا نگہبان بیلی ۔
میرا حالَ احوال معلوم تینوں،
ویری جان ہویا اسمان بیلی ۔
مینوں شاہ توں چائ گدائ کیتا،
تیریاں قدرتاں توں قربان بیلی ۔
جس واسطے میں اس حالَ پہنچا،
سو بھی جاندا نہیں ندان بیلی ۔
وہل پائِ جے کدی بلایا میں،
مارے سانگ مینوں چاڑھ سان بیلی ۔
ایسا کون دردی دکھ درد میرے،
مائی باپ نوں جا سنان بیلی ۔
آپ جاندا ایں میرا حالَ سائیاں،
کس واسطے کراں بیان بیلی ۔
آئیاں کل مصیبتاں زور کرکے،
کیتا آن فراقَ طوفان بیلی ۔
میرے جیڈ نہ ہور دکھیار کوئی،
اﷲ آپ ہویا قہروان بیلی ۔
جیکر وخت پاوے شاہزادیاں نوں،
در در اتے دھکے خان بیلی ۔
فضل شاہ مصیبتاں پیش آئیاں،
کی کراں بیان عیان بیلی ۔
63. تلے دے گھر مرزے دا نوکر رہنا
اتے مہینوال سدوانا
عزت بیگ کمال دلیل سیتی،
گیا گھر تلے گھمیار سائیں ۔
رو رو کل مصیبتاں ظاہر کردا،
آہیں مار کیتا اظہار سائیں ۔
جو کجھ مال آہا چور گھنّ گئے،
ہویا آئکے بہت لاچار سائیں ۔
پلے درم دینار دا نام ناہیں،
دماں آن دتی ایسی ہار سائیں ۔
ایپر دتیاں باجھ پرتیت ناہیں،
جو کجھ تدھ توں لیا ادھار سائیں ۔
ایس واسطے میں دربار آیا،
کوئی دسّ دیو مینوں کار سائیں ۔
وانگ گولیاں حکم قبول تیرا،
کرساں کار تمام سوار سائیں ۔
عزت بیگ تائیں کاما رکھنے دی،
کرے جیؤ دے وچ وچار سائیں ۔
کوڑا ڈھون سندی دسی کار تلے،
مرزا منیاں نال پیار سائیں ۔
ایس بات نوں لکھ احسان جاتا،
عزت بیگ نے واسطے یار سائیں ۔
سر تے چائ کوڑا نت ڈھونودا سی،
ہور خدمتاں کرے ہزار سائیں ۔
والی بلخ بخارے دا عشقَ کارن،
کوڑا ہونجھدا وچ بازار سائیں ۔
ہن کامیاں دا ہویا آن کاما،
دیکھو عشقَ دا ونج وپار سائیں ۔
گلّ دسنے دی کوئی جا ناہیں،
متاں جائے ہنکار قہار سائیں ۔
عزت بیگ نے پاس دوکان تلے،
لائِ دتے نے کئی انبار سائیں ۔
تلے سمجھیا ہور نہ لوڑ مینوں،
ایپر ایہہ کاما خبردار سائیں ۔
ایسا ہور کاما کتے ہوگ ورلا،
ہر کم دے وچ ہشیار سائیں ۔
تلے سدّ کیہا اک روز اس نوں،
میاں چائ ناہیں ہن بھار سائیں ۔
ایہہ لے نت چرا لیا مجھیں،
جویں ہور لیانودے چار سائیں ۔
نت سانبھ کے مہیں چار لیاوے،
کدے پار جاوے کدے آر سائیں ۔
عزت بیگ کولوں مہینوال بنیاں،
اس روز تھیں وچ سنسار سائیں ۔
مہینوال سدایا خلق اندر،
کارن یار دے اک دیدار سائیں ۔
جہڑے یار دے پیار لاچار کیتا،
کدی بھلّ نہ کیتی گفتار سائیں ۔
ایپر ویکھدا سی نت یار تائیں،
ایس واسطے رہا قرار سائیں ۔
اک روز اکلڑی ویکھ سوہنی،
مہینوال رنا یارو یار سائیں ۔
جو کجھ ورتیا سی الفوں یہ تیکر،
کیتا یار دے گوش گزار سائیں ۔
تیرا نوکراں ولّ دھیان ناہیں،
میرے سوہنیاں دے سردار سائیں ۔
تدھ کارنے میں مہینوال بنیا،
والی ہو کے بلخ بخار سائیں ۔
کئی سال ہوئے اسے حالَ اندر،
تینوں اجے نہ خیال وچار سائیں ۔
واہ بے پرواہیاں تیریاں او،
کدے نانہہ ہوئیوں غمخار سائیں ۔
دیئیں نام خدا دوا مینوں،
ڈگا آن تیرے دربار سائیں ۔
اکے پیاریا دیہہ مراد میری،
اکے مار مینوں تلوار سائیں ۔
سوہنی کول کھلوئ کے سنی ساری،
مہینوال دی زار پکار سائیں ۔
اکھیں پرط نہ ویکھیا مول سوہنی،
شارمسار رہی، شرمسار سائیں ۔
نہ کجھ گلّ کیتی مونہوں سوہنی نے،
ایپر عشقَ لئی وچوں مار سائیں ۔
یارو گلّ کہی اک سانگ آہی،
گئی بھال کلیجیوں پار سائیں ۔
ہوئی پکڑ کلیجڑے ترنت اس نوں،
آہیں آن کیتا دھندھوکار سائیں ۔
اوس آہ والی دھندھوکار وچوں،
پیا عشقَ دا نظر بازار سائیں ۔
مہینوال سندے کچھ دکھ ونڈے،
آہے دکھ جو باجھ شمار سائیں ۔
نت نال مہینوال دے کرے گلاں،
سوہنی شرم حیا اتار سائیں ۔
اتھے شرم حیا دی جا ناہیں،
جتھے اکھیاں ہو گئیاں چار سائیں ۔
فضل شاہ کنے گاٹے بھنّ بیٹھے،
جنہاں چکیا عشقَ دا بھار سائیں ۔
64. سوہنی تے مہینوال دے عشقَ دی عامَ چرچہ
تھوڑھے دن اندر اتنا عشقَ ودھیا،
رہی حد حدود نہ کا میاں ۔
مائی باپ سندی لجّ لاہ سٹی،
سوہنی شرم حیا ونجا میاں ۔
جتھے عشقَ آیا اتھے شرم کیہی،
عشقَ چھڈدا نہیں حیا میاں ۔
مہینوال دے نال خیال پایا،
دتا دل توں خوف اٹھا میاں ۔
سوہنی یار پچھے کملی ہوئِ رہی،
وانگ وحشیاں ہوش بھلا میاں ۔
دوویں عشقَ دے وچ گداز ہوئے،
سچا عشقَ جے نور خدا میاں ۔
باجھ ڈٹھیاں نہ آرام آوے،
دوہاں بیلیاں نوں چین چا میاں ۔
ظاہر دو دسن باطن جان اکو،
ایسا پیار پایا نہں لا میاں ۔
اک جان دے دکھ ہزار یارو،
جویں ربّ دی خاص رضا میاں ۔
کجھ وسّ نہ چلدا سوہنی دا،
مہیں چارنوں دے ہٹا میاں ۔
جدوں باہر جاوے سوہنی دیکھدی سی،
مہیں چارنے نوں جہڑے دا میاں ۔
نال خیر آوے، مہینوال میرا،
مونہوں منگدی رہے دعا میاں ۔
مہینوال دے نام دا ورد رکھے،
دن رات نہ کرے خطا میاں ۔
سننجے لوک جو شہر گجرات والے،
ستی کلا نوں دین جگا میاں ۔
چغل خور غماز جو عاشقاں دے،
نزرباز آئے کر دھا میاں ۔
بیلی چائ وچھوڑدے بیلیاں توں،
ملے دلاں نوں کرن جدا میاں ۔
ٹری وچ گجرات وچار یارو،
دتی دوتیاں گلّ ہلا میاں ۔
ایہہ تاں سچ آہا کجھ جھوٹھ ناہیں،
سچ جھوٹھ تھیں دین بنا میاں ۔
خواری شہرت جگّ جہان والی،
لکھی عاشقاں دے دھروں بھا میاں ۔
گلیاں وچ بازار تے ہور سارے،
دتی دوتیاں گلّ پچا میاں ۔
اوتھے جاہ نہ رہی سمیٹنے دی،
کیتا گلّ نے بہت کھنڈا میاں ۔
فضل شاہ ایہہ چن تے عشقَ امبر،
کہڑا کجّ کے دے چھپا میاں ۔
65. سوہنی دا سہیلی نال صلاحَ مشورہ کرنا
اک خاص سہیلڑی سوہنی دی،
محرم راز سی نال وفا واری ۔
سن کے گلّ کتوں آئی دوڑ اوویں،
لئی سوہنی پاس بلا واری ۔
آکھے گلّ تیری ظاہر ہو گئی،
کہڑی گلّ دا کریں لکا واری ۔
سوہنی آکھیا دسّ علاج کوئی،
توں ہیں عقل دے وچ دانا واری ۔
جیکر ماں تے باپ نوں خبر ہوسی،
دیسن مجھّ نوں مار مکا واری ۔
مہینوال نوں چا جواب دیسن،
تاں بھی مر ویساں زہر کھا واری ۔
آکھ سوہنیئیں ! عشقَ مثال آتش،
ککھیں بھاہ نہ کرے چھپا واری ۔
دوجی گلّ مشہور ہو گئی تیری،
ایتھے عقل سندی نہیں جا واری ۔
جیکر ربّ سجن دوتی جگّ سارا،
کجھ خوف نہ جیؤ تے لیا واری ۔
جنہاں دکھ ڈٹھے تنھاں سکھ پائے،
دکھوں سکھ دندا ربّ چا واری ۔
تنگی بعد فرحت، فرحت بعد تنگی،
دتا آپ خدائ فرما واری ۔
ثابت رکھ یقین متین کرکے،
مکھ یار توں نہ بھوا واری ۔
دلوں ڈول نہ مول میں گھول گھتی،
نال صبر دے کم روا واری ۔
جس دا نام غفور رحیم سائیں،
لیسی فضل توں آس پگا واری ۔
66. سوہنی دی ماں نے بلا کے گلّ پچھنی
اوڑک گھریں گئی پیاری سوہنی دے،
اوسے طور تے سخن اﷲ میاں ۔
گلّ سوہنی دی اس دی ماں تائیں،
دتی کسے ہسود سنا میاں ۔
کوئی گھلّ شتاب بھنڈار وچوں،
لئی ماں نے دھی سدا میاں ۔
لگی کرن نصیحتاں ہو غصے،
فضل سوہنی پاس بہا میاں ۔
67. ماں نے سوہنی نوں نصیحت کرنی
مونہوں آکھدی تتیئے سوہنیئے نی،
اسیں تتیاں نوں دتو تا دھیا ۔
ایسے واسطے پالیؤں پوسیؤں توں،
عزت باپ دی دئیں گوا دھیا ۔
نی توں لجّ اساڈڑی لاہ سٹی،
چنگا کیتو ای حق ادا دھیا ۔
ہن وقت نہ آنودا ہتھ میرے،
دیندی جمدیاں زہر پلا دھیا ۔
کدھر سوہنیئے ! گیا ہیاؤ تیرا،
واری اکھیاں نوں سمجھا دھیا ۔
پھریں وتدی کتدی مول ناہیں،
کھڑی رہیں محلّ تے جا دھیا ۔
سمجھ جاہ جے زندگی لوڑنی ایں،
جلے دلاں نوں نہ جلا دھیا ۔
شالہ موت آوی، کی کجھ سمجھ کیتو،
عشقَ کامیاں نال روا دھیا ۔
شالہ مریں توں ڈاریئے کواریئے نی،
ہو جاہ دور، نہ پئی کھپا دھیا ۔
فضل ماں آکھے تیتھوں بہت ہوئی،
اسیں رجّ رہے جان جا دھیا ۔
68. واک کوی
منتر لکھ کروڑ نصیحتاں دے،
رہی ماں غریب چلا میاں ۔
کول بیٹھ سنیاں سوہنی سبھ گلاں،
کیتی مول نہ چوں چراں میاں ۔
ایپر عشقَ رچیا لوں لوں سوہنی دے،
جاتا یار نوں اک خدا میاں ۔
جس توں جان ایمان قربان کیتا،
کیہا اس تھیں پھیر پھرا میاں ۔
عشقَ ننگ نموس نوں جاندا کی،
عشقَ توڑدا شرم حیا میاں ۔
فضل شاہ جو عشقَ خوار ہوئے،
ہتھوں ہونودا دون سوا میاں ۔
69. سوہنی دا اپنی ماں نوں جواب دینا
اوڑک ماں نوں آکھیا سوہنی نے،
جمعے مجھ نہ کجھ خطا مائی ۔
عشقَ عشقَ دسیں وار وار مینوں،
تیرے عشقَ دی خبر نہ کا مائی ۔
بے تقصیر تائیں برا بولنی ایں،
نالے دینی ہیں بری دعا مائی ۔
پیاری دھی نوں چوریاں لاونی ایں،
بھاویں ہور نے لیا چرا مائی ۔
کی کچھ رنگ آہا ؟ کتنے قد ہیسی ؟
کس دے وچ توں رکھیا پا مائی ۔
شالہ ہتھ سڑے اوہ جو عشقَ تیرا،
جے میں کھولھ ڈٹھا، ہتھ لا مائی ۔
یا اوہ کھان والی تیری چیز آہی،
یا اوہ ورتنے دے وچ آ مائی ۔
نال کامیاں دے کیکر لایا میں،
ایہہ وی کھولھ کے حالَ سنا مائی ۔
مینوں امبڑیئے کی پرواہ ہیسی،
کردی ایڈ لکا چھپا مائی ۔
لیندی روبرو جے مینوں لوڑ ہندی،
نہ سی تدھ تھیں کجھ لکا مائی ۔
توں بیؤجریاں نوں جھوٹھے عذر دیویں،
اچی بولیوں دھم توں پا مائی ۔
ویدن اپنے جیؤ دی دسّ مینوں،
بھاویں بیٹھی ہیں کجھ توں کھا مائی ۔
اگے انجھ توں کدے نہ مول کیتا،
جویں اج کیتی میرے بھا مائی ۔
جیکر مرض شدہ دا اثر ہویا،
فضل شاہ نوں نبض دکھا مائی ۔
70. ماں دا سوہنی نوں غصے ہونا
مریں سوہنیئے نی ! چھلیں ماؤں تائیں،
ایڈے مکر فریب بنا دھیا ۔
کہڑی گلّ اتوں مینوں متّ دتی،
کہڑی گلّ نوں پکڑیو جا دھیا ۔
عالی بھولڑی کجھ نہ جاندی ہے،
تیتھیں گلّ دا ولّ نہ آ دھیا ۔
یاری لائیؤ ای نال کامیاں دے،
ویکھاں کی ہوسی تیرے بھا دھیا ۔
چادر سطر حیا دی چاک کرکے،
پچھے چاک پھریں مبتلا دھیا ۔
جاگ، فضل تھیں قہر نزول ہوسی،
سن کے دیسیا باپ مکا دھیا ۔
71. جواب سوہنی
طوبیٰ آکھ اماں جھوٹھ بول ناہیں،
ایس گلّ نوں خاص نتار مائی ۔
جیکر کجھ میرے وچ عیب دیکھیں،
کھچّ مار مینوں تلوار مائی ۔
کجھ خوف خدائ نہ مول تینوں،
دھیاں کواریاں نوں دسے یار مائی ۔
کتے اکھیاں پرط نہ ویکھیا میں،
شرمسار رہی، شرمسار مائی ۔
دیویں دوش پئی بیدوش تائیں،
بھلا غیب دے باج نہ مار مائی ۔
فضل شاہ توں پچھ احوال میرا،
جیکر نہیں تینوں اعتبار مائی ۔
72. جواب ماں
تیری گلّ تمام میں جاننی ہاں،
گلاں نال نہ پئی وساہ دھیا ۔
ہینسیاریئے، کواریئے، ڈاریئے نی !
دھیاں بیٹیاں دے کریں راہ دھیا ۔
پئی مکھ سوار کے کریں گلاں،
میتھوں ایسیاں سکھ کے جاہ دھیا ۔
بھٹھّ پیا تیرا نج جمنا نی،
پتّ سٹیؤ ای ساڈی لاہ دھیا ۔
نی توں خاوند چاہیا لوڑنی ہیں،
اج کل کرساں تیرا ویاہ دھیا ۔
فضل شاہ دی قسم نہ جھوٹھ مولوں،
مینوں سوہنیئے لایا ای داہ دھیا ۔
73. جواب سوہنی
سوہنی رو کیہا ہے ظالمے نی !
مینوں ساڑ ناہیں مندے حالَ مائی ۔
ایسی گلّ نہ آکھنوں سنگنی ہیں،
بول بول مکھ سنبھال مائی ۔
جو کچھ نہیں کرنی، کسے نہ کیتی،
اج کر لے توں میرے نال مائی ۔
کجھ کھا مرساں تیریاں بولیاں توں،
ہور جال مائی، ہور جال مائی ۔
ہن دیہہ نکھسمڑی خصم مینوں،
پہلے دسیو ای مہینوال مائی ۔
کویں نگھر زمین نہ مول گئی اے،
نہ ایہہ جھوٹھ سندی اگّ بال مائی ۔
ایہناں بولیاں توں مر جان لگا،
میرا آن پجا ہن کال مائی ۔
فضل شاہ سوہنی یار نال متی،
مہینوال کوکے وال وال مائی ۔
74. کلام ماں
تیرا حالَ احوال معلوم مینوں،
بسّ روہ دے وچ نہ آ دھیا ۔
جیکر موت آوے تیرے جیہیاں نوں،
ماپے لیاؤندے شکر بجا دھیا ۔
ایہہ بھی مکر فریب کمال تیرا،
جہڑا رون اتے پائیو تا دھیا ۔
تدھ جیہیاں نہ ڈرن بلائیاں توں،
راتیں چیر وننجن دریا دھیا ۔
ایویں جاننی ہیں میں بھی ماں تیری،
مینوں نین نہ پئی دکھا دھیا ۔
راتیں باپ تیرے تائیں خبر کرساں،
جندوں دیسیا تدھ ونجا دھیا ۔
تینوں جاندی ہاں کارے ہتھیئے نی !
گلاں نال نہ پئی ٹھگا دھیا ۔
مہینوال نوں چا جواب دیساں،
جدوں لیاوسی مہیں چرا دھیا ۔
انگ ساک کبیلڑا کی ساڈا،
کہڑے دیش دی اوہ بلا دھیا ۔
فضل ربّ دے تھیں کل لہہ ویسی،
مہینوال والا تیرا چا دھیا ۔
(اس بند وچ ایہہ تک وی لکھی ملدی ہے:
چور چتر وانگوں لتر لتر کریں،
سارے سطر حیا گوا دھیا)
75. جواب سوہنی
اگے نہیں تاں حالَ تحقیق ہویا،
حرمت نال رسول خدا مائی ۔
رکھ صدق یقین نہ ہارسانگی،
مہینوال توں جان فدا مائی ۔
دھروں لیکھ جو اس دا نال میرے،
دساں کون توں دئیں ہٹا مائی ۔
تیرے بول میں پال وکھالسانگی،
بسّ ہور نہ پئی ستا مائی ۔
میرا جیون اس دے نال ہوسی،
جیہدا دسنی ہیں مینوں چا مائی ۔
فضل یار پچھے مر جاوسانگی،
ساڈے جیونے تھیں چت چا مائی ۔
76. ماں دا اس نوں جھڑکنا
ایویں پاڑ نہ پئی اسمان تائیں،
اجے سکھنی ہیں ولّ یاریاں نی ۔
پچھے چاک دے مرن کبولنی ہیں،
شرماں سوہنیئیں کل اتاریاں نی ۔
توں تاں لجّ اساڈڑی لاہ سٹی،
منگن خصم نہ دھیاں کواریاں نی ۔
آپ جانسینگی جدوں تدھ تائیں،
پین آن خواریاں بھاریاں نی ۔
مینوں سوہنیئیں نہ پرواہ آہی،
ایپر واہ پیا نال ڈاریاں نی ۔
فضل شاہ دے نال پیار پائیو،
ڈوب سٹیؤ نی واہیاں ساریاں نی ۔
77. جواب سوہنی
یار یار کی پئی سناؤنی ہیں،
جیکر جان کہیں مہینوال مائی ۔
میرا ربّ رحیم تے خاص کعبہ،
جے ایمان کہیں مہینوال مائی ۔
والی وارسی دو جہان اندر،
میرا خان کہیں مہینوال مائی ۔
روز اضل دی ہو غلام رہیاں،
میرا ہان کہیں مہینوال مائی ۔
میرا روز مساک دا یار پیارا،
جیکر مان کہیں مہینوال مائی ۔
فضل یار توں جان قربان میری،
میرا تان کہیں مہینوال مائی ۔
78. ماں دا جواب دینا
طوبیٰ آکھ اس کفر دی گلّ کولوں،
متاں قہر تے پوے بلا دھیا ۔
تینوں کجھ ایمان دی خبر ناہیں،
پڑھیا دتو ای سبھ رڑھا دھیا ۔
جوئ لکھیا لیکھ نصیب میرے،
اج لیا تیتھیں جھولی پا دھیا ۔
فضل یاد کرسیں اس ویلڑے نوں،
جدوں جاسیا وقت وہا دھیا ۔
79. جواب سوہنی
سوہنی روہ تھیں نیر پلٹ آکھے،
بسّ بسّ مائی متیں دسّ ناہیں ۔
کاہنوں شربت کریں نصیحتاں دے،
کجھ مجھ تائیں مائی دسّ ناہیں ۔
کاؤں وانگ مائی کھادھو مغز میرا،
تیرے مکھ تائیں کدے بسّ ناہیں ۔
ایویں بولیاں مار جلاونی ہیں،
بھاویں میں سوہنی تیرے بسّ ناہیں ۔
جچر تیک مہینوال نوں نہ دیکھاں،
میری روندیاں سکدی اسّ ناہیں ۔
مہینوال توں مڑن محال ہویا،
گلاں دسّ میرا جیؤ کھسّ ناہیں ۔
اس یار دی قسم نہ جھوٹھ مولے،
سننجا جیو میرا میرے وسّ ناہیں ۔
تیرے زیور زہر مثال مینوں،
لال سپّ دسے گل ہسّ ناہیں ۔
جدھر دیکھنی آں مہینوال دسے،
اساں کملیاں نوں مائی ہسّ ناہیں ۔
تیر غضب تے قہر کلور والے،
ساڈے مارنے نوں لکّ کسّ ناہیں ۔
جان بجھّ جے کریں خوار مینوں،
حاصل کجھ تینوں باجھ بھسّ ناہیں ۔
دھیاں بیٹیاں دے پڑدے فاش کرنے،
پتاں والیاں دے ایسے جسّ ناہیں ۔
جیکر فضل نوں چائ گوائیو ای،
بدل قہر دے وانگ ہن وسّ ناہیں ۔
80. سوہنی دے باپ نوں پتہ لگنا
پھیر کجھ جواب نہ ماؤں کیتا،
کولوں اٹھ گئی غصے نال میاں ۔
آکھے کھاونا انّ حرام ہویا،
جچر نانہہ کڈھاں مہینوال میاں ۔
کتوں گلّ سن کے تلا گھریں آیا،
قہر غضب دے نال ملال میاں ۔
گھر آنودے نوں ماں سوہنی دی،
دتی اگّ اتے اگّ بال میاں ۔
چاک مہیں چراونے رکھیو ای،
اکے بیٹیاں دا چروال میاں ۔
کامے چاک غلام تے ہور نوکر،
ورلے ہون ایہہ نمک حلال میاں ۔
دیہہ صاف جواب جاں گھریں آوے،
مہیں چار جدوں مہینوال میاں ۔
اج سوہنی نوں میں وی متّ دتی،
سگوں بولیا سو مندے حالَ میاں ۔
کر ویاہ کتے متاں سوہنی بھی،
سٹے کوڑمے دا نام گال میاں ۔
اتنے وچ باہروں مہینوال آیا،
مہیں چار کے ہور خوش حال میاں ۔
کھونڈی موڈھڑے تے مہیں سبھ پچھے،
گھریں آئِ پہنچا چالو چال میاں ۔
مہینوال ڈٹھا دوویں قہر بھرے،
نالے کرن بیٹھے کیل کال میاں ۔
چور یار تائیں آپے کھڑک جاندی،
گیا سمجھ ایہہ حالَ محال میاں ۔
بھاویں گلّ ساڈی ظاہر ہو گئی،
دتا یار نہ اج جمال میاں ۔
فضل خیال ایسے مہینوال آہا،
تلا کہے اکھیں کرکے لال میاں ۔
81. مہینوال نوں نوکری توں جواب ملنا
بسّ بسّ میاں مہیں چار ناہیں،
ایویں کھا کے نمک حرام کیتو ۔
جس نمک کھوالیو گھرے اس دے،
سنھ مارنے دا گجھا کام کیتو ۔
اوسے رکھ نوں وڈھنا لوڑیو ای،
جس رکھ دے ہیٹھ آرام کیتو ۔
دھیاں بیٹیاں دے نال کریں ہاسی،
ایسے واسطے تدھُ غلام کیتو ۔
جس نے پال کھوایا گھریں اس دے،
سنھ مارنے دا گجھا کام کیتو ۔
کھا کھا دودھ ملائیاں پاٹ گئیوں،
او ناکام ! ایہہ کام کی خام کیتو ۔
کی ایہہ سمجھ دلیریاں کیتیاں نی،
بھاویں اساں تائیں خاص عامَ کیتو ۔
تینوں ربّ دے خوف تھیں جان دتا،
توں نہیں جاندوں کم جو خام کیتو ۔
ساڈیاں عزتاں نوں ہتھ پاؤن لگوں،
کھا لون حرام تمام کیتو ۔
بھلی نیت دے نال ٹر جا اتھوں،
مینوں جگّ دے وچ بدنام کیتو ۔
فضل شاہ ایپر ایتھے رہیں ناہیں،
ظاہر اپنا چا انجام کیتو ۔
82. حالَ مہینوال دے درد فراق دا
مہینوال نوں جدوں جواب ملیا،
مہیں چھڈّ کے ترنت روان ہویا ۔
آکھے رہن کیہا بہن بہت مشکل،
میرا بھیت تمام عیان ہویا ۔
باجھ یار اجاڑ چوکوٹ دسے،
پریشان ہویا، پریشان ہویا ۔
اوکھا سجناں دے گھریں جان میرا،
دوتی آن خونی اسمان ہویا ۔
جنگل جا راتیں کتے بیٹھ رنا،
ایپر روندیاں زور طوفان ہویا ۔
کہڑی ولّ جاواں کوئی جا ناہیں،
تیرے نام اتوں قربان ہویا ۔
جدھر جاونا ہاں ادھر ملن دھکے،
ویری مجھ دا کل جہان ہویا ۔
منگی موت نہ آنودی ہتھ میرے،
تیرا ملن اوکھا مینوں آن ہویا ۔
تدھ باجھ آرام حرام مینوں،
بھلا بیلیا اوئِ پین کھان ہویا ۔
کیکر ملانگے دسّ علاج کوئی،
اوکھا اج میرا آن جان ہویا ۔
مسجد دائریاں وچ بازار پھردا،
فضل شاہ دے وانگ حیران ہویا ۔
(اس بند وچ ایہہ تکاں وی ملدیاں ہن:
رو رو آکھدا پیاریا کویں ملسیں،
میتھوں اج سائیں قہروان ہویا ۔
تدھ کارنے مہیں چرائیاں میں،
ہن پیاریا آن بے جان ہویا)
83. حالَ سوہنی دے فراق دا
اودھر سوہنی روندڑی بیٹھ گوشے،
دسّ جا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
آکھے دوتیاں دے، یار چھڈّ ناہیں،
گل لا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
تجھ باجھ آرام حرام ہویا،
تیرا چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
سننجے درد بے درد نے کرد لا کے،
کٹھا چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
جچر ملیں نہ صبر قرار آوے،
کسے داء مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
منہ دے بھار پئیاں کٹھی درد غم دی،
آ چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
چوری ماؤں تے باپ توں آ ملنا،
کسے داء مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
نام ربّ دے کریں خیال سائیاں،
مکھ وکھا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
سینے سانگ مارے وچھڑ جان تیرا،
گھیرا پا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
تجھ باجھ جہان دے دکھ سارے،
پئے دھا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
فضل کجھ نہ سجھدا مجھ تائیں،
تیرا چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔
84. تتھا
تدھ باجھ اندھیر چفیر دسے،
کردی وین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔
تیرے مکھ دی بھکھ کمال مینوں،
باجھ چین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔
کھلھے وال بےحال میں نال غم دے،
ڈلہے نین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔
فضل شاہ پچھیندڑی راہ تیرا،
دن رین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔
85. سوہنی دا نکاح اتے وداع ہونا
دوویں دھی نوں کتے منگاونے دی،
اسے روز صلاحَ پکانودے جی ۔
اک وچ گجرات گھمار آہا،
پتر اس دے نال منگانودے جی ۔
کر کے داج دا کاج تیار کردے،
کجھ روز پا کے گنڈھیں پانودے جی ۔
سندر چھیل ملوک تے ہور بانکے،
جوڑ میل کے جنج لے آنودے جی ۔
اوڑک سوہنی روندڑی دھوندڑی نوں،
ڈولی پائِ ویاہ لے جانودے جی ۔
قصہ ویاہ دا طول نہ مول کیتا،
پڑھن والڑے چتّ نہ لانودے جی ۔
گلّ درد دے نال ہے غرض مینوں،
کیتا طول نہ جویں ودھانودے جی ۔
فضل شاہ تناندڑا شعر؎ کیہا،
جہڑے شعر؎ بے درد الانودے جی ۔
86. سوہنی تے اوہدا خاوند
آئی قہر کلور دی رات یارو،
دوویں پلنگھ تے چا سوان میاں ۔
لگا دست دراز رقیب کرنے،
دتی سوہنی پیش نہ جان میاں ۔
ہتھوں مار کیتا خوب سوہنی نے،
دتی ہوش بھلا جہان میاں ۔
دوویں ہتھ اٹھائ دعا منگی،
مہینوال دی رکھ امان میاں ۔
حکم نال نامرد ہو گیا اوویں،
اس دیاں قدرتاں توں قربان میاں ۔
مہینوال دی ربّ امان رکھی،
دوتی لا رہا لکھ تان میاں ۔
یوسف وانگ ایمان رحمٰن رکھے،
اوویں مہر نشان نہان میاں ۔
مہینوال دے نال سی جوڑ اس دا،
لکھیا لوح محفوض بیان میاں ۔
کہڑا عاشقاں دے سنگ بھنگ پاوے،
جوڑے جوڑ جو ربّ رحمٰن میاں ۔
فضل شاہ مجال کی غیر سندی،
لیاوے کجھ خیال گمان میاں ۔
87. مہینوال دا ہجر وچ تڑپنا
مہینوال نوں زمیں نہ وہل دیوے،
سوہنی ویاہ لے گئے جاں ہور بیلی ۔
جہڑے مال پچھے مہینوال بنیا،
سوئی گھنّ گئے سننجے چور بیلی ۔
اگے دکھ آہا وچھڑ جان والا،
پایا آن دکھاں ہور زور بیلی ۔
سننجے کاگ نے آن مکان کیتا،
جہڑے باغ سن ہنس تے مور بیلی ۔
میری آس مراد نہ مول پنی،
رہا پیر فقیر نوں شور بیلی ۔
پھل لا محبتاں بیجیا سی،
نہ سی خبر جو ہوسیا شور بیلی ۔
نکل جان ویسی کسے روز میری،
کردی آہ فگان تے شور بیلی ۔
فضل بھٹھّ پیا میرا جیونا اوئِ،
تدھ باجھ مینوں چنگی گور بیلی ۔
88. مہینوال دا سوہنی ولّ خط بھیجنا
اک خاص سہیلڑی سوہنی دی،
پچھن حالَ آئی مہینوال دا جی ۔
آکھے کوئی سنیہڑا دیہہ مینوں،
لکھ خط سارا اپنے حالَ دا جی ۔
لائی سانگ دودھار قہار تینوں،
ایپر کون تقدیر نوں ٹالدا جی ۔
لئی قلم دوات منگا کاغذ،
لکھے کاغذ تے خون اچھالدا جی ۔
مہینوال لکھیا خط یار ولے،
ہیسی فضل فقیر دے نال دا جی ۔
(اس بند وچ ایہہ تک وی ملدی ہے:
"المکتوب نسفل ملاقات" آکھن،
اے وسیلڑا اصل وسال دا جی)
89. مہینوال دا خط
حمد نئت خدا رسول دی تھیں،
جدھی صفت دا انت شمار ناہیں ۔
طعنے طرف سوہنی مہینوال لکھے،
تیرا سوہنیئے کجھ اعتبار ناہیں ۔
انی وہٹیئے، منس دیئے پیاریئے نی !
سچا تدھ دا قول قرار ناہیں ۔
تینوں لکھ کروڑ مبارکاں نی،
خوشی عیش ولوں ملے وار ناہیں ۔
گوڑہا پیار ہویا خاوند نال تیرا،
ایسا ہور کتے گوڑہا پیار ناہیں ۔
بھلا ہویا تساڈڑی آس پنی،
کوئی تدھ جیہا ایشدار ناہیں ۔
متاں خوشی تھیں ہو خوش مرگ جائے،
خانا خصم دا مفت اجاڑ ناہیں ۔
کوئی تدھ جہی کتے جگّ اتے،
گھر سہرے وچ سردار ناہیں ۔
ڈولی چڑھدیاں مول نہ ڈولیؤں توں،
ہوئیؤں اساں ولوں شرمسار ناہیں ۔
تسیں سہرے ہو مغرور بیٹھے،
کوئی اساں جیہا ہور خوار ناہیں ۔
ایہہ تاں جوبنا ٹھگّ بازار دا ای،
مان متیئے روپ شنگار ناہیں ۔
لئی دید خرید، ایمان دتا،
جھوٹھا عاشقاں ونج وپار ناہیں ۔
شالہ مرے جہڑا تیری سیج مانے،
کویں ورتسی قہر قہار ناہیں ۔
پیوے آبہیات رقیب میرا،
شالہ صبر پوے اکے وار ناہیں ۔
میری لکھ فریاد دی داد ملسی،
بسّ ہور مینوں مار خار ناہیں ۔
گل جھوٹھیاں طوق زنجیر پوسن،
ڈھوئی ملسیا اس دربار ناہیں ۔
ناہیں کم اصیل دا نسّ جانا،
بازی عشقَ دی ہار لاچار ناہیں ۔
جھوٹھے قول اقرار کیوں کیتیؤ نیں،
گھروں کڈھ مڑ کے لئیؤ سار ناہیں ۔
"انّ قید کن" کیہا ربّ سچے،
تساں جیڈ کوئی ہور مکار ناہیں ۔
مڑ کے ہوش سنبھال توں پیاریئے نیں،
کیتے قول اقرار وسار ناہیں ۔
جلی ہوئی پتنگ جے جالؤ ای،
ایپر سوکھتاں لائکے مار ناہیں ۔
تیرا نام لیندا پھراں وچ گلیاں،
باجھ رون مینوں ہور کار ناہیں ۔
روک جان میں وانگ پتنگ دتی،
کیتا تدھ دے نال ادھار ناہیں ۔
دامن لگیاں دی لجّ پالنی سی،
ہتھیں ڈوبیو ای لائیو پار ناہیں ۔
دکھ پیش پا کے آپ نسّ گئیؤں،
کوئی میں جیہا اؤگنہار ناہیں ۔
سخی سوئی جو ترنت جواب دیوے،
سخی کسے تائیں لاون لار ناہیں ۔
اگے رجّ رہے تیرے پیار کولوں،
بسّ یار او مار دبار ناہیں ۔
چار روز دا حسن پراہنا ای،
کوڑے حسن اتے پاویں بھار ناہیں ۔
سدا رنگ محلّ نہ ماڑیاں نی،
سدا حسن دا گرم بازار ناہیں ۔
سدا دکھ تے سدا نہ ہون موجاں،
سدا بلبلاں باغ بہار ناہیں ۔
بھل یار تیرے نال پیار پایا،
نہ سی خبر جو یار غمخوار ناہیں ۔
منوں ہار جے کیتیؤ نانہہ میری،
ایپر صدق رکھیں منوں ہار ناہیں ۔
تیرے واسطے وچ پردیس رلیا،
اوگنہار دا شہر دیار ناہیں ۔
نہیں مہیں چرائیاں تدھ کارن،
چھڈے باپ مائی پیارے یار ناہیں ۔
دکھاں گھیریا میں کہڑی ولّ جاواں،
نیڑے مجھ دا بلخ بخار ناہیں ۔
چنگی کیتی آ پیاریا سجناں او،
سجن ماردے کھچّ تلوار ناہیں ۔
سکّ فضل دی ورتیا قہر بھارا،
تیتھوں ظالمے سچ نتار ناہیں ۔
90. بیان سوہنی نوں خط ملنا
لے کے خط گئی طرف سوہنی دے،
مہینوال دی موہر لگا بیلی ۔
چوری سسّ کولوں خط یار والا،
دیوے یار دے ہتھ پھڑا بیلی ۔
یارو خط کیہا چن عید دا سی،
مڑ مڑ جان نوں کرے فدا بیلی ۔
جیوں جیوں پیچ کھولھے سوہنی خط والے،
دیوے جیؤ دے پیچ گوا بیلی ۔
نالے کرے مطالعہ خط چمے،
رووے نال کلیجڑے لا بیلی ۔
ڈٹھی رت ڈلھی اپر خط سوہنی،
ایپر ویکھ ڈگی غش کھا بیلی ۔
اگے سجرا پھٹّ چماندڑا سی،
دوجی وار لایا یار گھا بیلی ۔
طعنے تیز تلوار دی دھار کولوں،
کردے گھائل نوں گھائل چا بیلی ۔
طعنے یار والے آہے تیز خونی،
گئے مڈھ کلیجڑے دھا بیلی ۔
جدوں ہوش آئی اسے پیارڑی توں،
لئی قلم دوات منگا بیلی ۔
لکھے یار دے ولّ جواب نامہ،
فضل حالَ دا خط بنا بیلی ۔
(اس بند وچ ایہہ تک وی لکھی ملدی ہے:
آکھے ایہہ مرہم پھٹّ سیونے دی،
اٹھے پہر جو رہا دکھا بیلی)
91. جواب سوہنی
اول حمد ہزار خدا تائیں،
جیندی صفت دا انت نہ کا جانی ۔
لکھ وار درود رسول تائیں،
جس دی شان "لو لاک" کلمہ جانی ۔
اس تھیں بعد کروڑ-سلام پچھے،
سنیں حالَ توں جا بجا جانی ۔
جس روز مائی باپ تدھ تائیں،
مہیں چارنوں دین ہٹا جانی ۔
ایویں واویلا پئی کوکدی ساں،
'میتھے آ جانی ! میتھے آ جانی' ۔
بناں موت آئی کوئی مرے ناہیں،
بیٹھی کھان تے پین چکا جانی ۔
مہینوال میرا وال وال کوکے،
سنجی ماں نوں رہیاں کرلا جانی ۔
اوڑک مجھ منگائِ ویاہیو نے،
زورو زور دتی ڈولی پا جانی ۔
گانا توڑ کے سٹیا وچ ویہڑے،
دتے کپڑے خاک رلا جانی ۔
جیکر خبر ہندی ایہناں بنھ دینی،
مردی کھائِ کے کجھ بلا جانی ۔
ایپر ایہہ شرمندگی لکھی آہی،
تدھ یار ولوں میرے بھا جانی ۔
گھر ساہرے مول نہ گلّ کیتی،
سنجی سسّ بھی رہی بلا جانی ۔
میرے پاس رقیب سوآلیو نے،
سنجی پلنگھ تے سیج وچھا جانی ۔
لگا دست دراز رقیب کرنے،
ہمت ربّ دتی مینوں چا جانی ۔
ساری عمر میرے ہتھ یاد کرسی،
دتی مار کے ہوش بھلا جانی ۔
مہینوال دی رکھ امان ربا،
منگی دعا میں ہتھ اٹھا جانی ۔
میری عرش عظیم تے کوک پہنچی،
پئی ترنت قبول دعا جانی ۔
اوویں ربّ دے کرم تے فضل کولوں،
ستا مجھ توں ہو جدا جانی ۔
سویں نت نویکلا مجھ کولوں،
کدی نانہہ ویکھے اکھیں چا جانی ۔
گھر سہرے خاص انجوڑ میری،
دتی پیکیاں منوں بھلا جانی ۔
سائت سال مینوں اکھیں نیند ناہیں،
ککر قہر دی رین وہا جانی ۔
بیٹھی یاد کراں میرے سائیاں او،
تیرا چا جانی تیرا چا جانی ۔
تجھ باجھ پلنگھ، پلنگھ دسے،
سیج سیخ تے جان چڑھا جانی ۔
حیاں مانگ شیہاں کڑک پین مینوں،
اک پلک نہ ملے ٹکا جانی ۔
داون کھاون آنودی مجھ تائیں،
جویں ڈنگ مارے ایدہا جانی ۔
پاوے ویکھنے تھیں دھاوے سول مینوں،
آوے دکھ پاوے، گھبرا جانی ۔
لیف صیف مارے جیکر لواں اتے،
دکھ سول والا دیوے تا جانی ۔
جو کجھ حالَ میرا میرے سائیاں او،
دتا تدھ نوں سبھ سنا جانی ۔
بلدی اگّ تے تیل پلٹیو ای،
دتو بھڑکدی نوں بھڑکا جانی ۔
طعنے لکھیو نی آتش وانگ تتے،
گئے جگر تے جان جلا جانی ۔
لاواں بھاہ نخسمڑے خصم تائیں،
جاتا صدق تھیں اک خدا جانی ۔
آپے ویکھسیں کفل صندوق جوڑے،
بلدی تیل نہ پائِ مچا جانی ۔
طاقت نانہہ جو جھوٹھ نوں جھوٹھ آکھاں،
جو کجھ لکھیا نال ذرا جانی ۔
اس قول اپر پہرہ دیوسانگی،
مراں، کراں جے پھیر پھرا جانی ۔
جیکر تدھ تھیں پیاریا مکھ موڑاں،
شالہ دوزخیں ملے سزا جانی ۔
شاہد ربّ میرا، توہیں خاص کعبہ،
سجدہ ہور نہ کتے روا جانی ۔
لئیاں نال تیرے لاواں پیاریا او،
روز اضل دے عقد پڑھا جانی ۔
دامن لگیاں دی رکھیں شرم سائیاں،
دماں باجھ میں رہی وکا جانی ۔
میں تے گولیاں دی پڑگولڑی ہاں،
نال صدق یقین صفحہ جانی ۔
اوہو نال ایمان امان تیری،
رکھی غیر تھیں بہت چھپا جانی ۔
کدی آبہیات وسال والا،
اساں پیاسیاں نوں آ پلا جانی ۔
کسے نال بہانڑے آ ایتھے،
کویں پیاریا مکھ دکھا جانی ۔
دوتی کوئی پچھان نہ مول سکے،
کوئی آونا بھیس وٹا جانی ۔
اؤگنہار بیمار لاچار پئی آں،
تیرا دیکھنا اصل دوا جانی ۔
نام ربّ دے ملیں پیاریا او،
موئی پئی نوں پھیر جوا جانی ۔
کرساں ہور صلاحَ میں نال تیرے،
جدوں آوسینگا میرے دا جانی ۔
مڑ کے سوہنی دا خط یار ولے،
لے کے گیا شتاب سدھا جانی ۔
فضل یار والا خط یار تائیں،
دتا اوس نے پھیر پچا جانی ۔
92. مہینوال نے بھیس وٹا کے سوہنی پاس جانا
خط یار والا مہینوال پڑھ کے،
چمّ نال کلیجڑے لانودا جے ۔
لکھیا یار آہا، مل جاہ یارا،
یار یار کارن چتّ چانہودا جے ۔
کوئی بنے نہ ڈھو ملاپ والا،
اوڑک رو کے نیر وہانودا جے ۔
کہڑے طور ملساں پیارے یار تائیں،
لکھ فکر دلیل دڑانودا جے ۔
گیا عشقَ سکھا گدا ہونا،
اوڑک وقت ایہہ عشقَ سکھانودا جے ۔
پہلوں چاک ہویا ہن خاک ملی،
کارن یار دے بھیس وٹانودا جے ۔
ظالم عشقَ نے پیر فقیر کیتے،
تختوں شاہ بھی چا گرانودا جے ۔
گھر گھر پھرے بہانڑے نال منگدا،
کارن یار دے سگن منانودا جے ۔
کوئی دے گالی کوئی برا بولے،
کوئی مہر سیتی خیر پانودا جے ۔
اول کل مصیبتاں جھلّ لیندا،
بھار عشقَ والا جہڑا چانودا جے ۔
اک خیر محبوب دی چاہ آہی،
ہوئی خیر بدخیر دھرانودا جے ۔
گلی جان والا گلی وچ کوچے،
پھرے کونج وانگوں کرلانودا جے ۔
اوڑک جھاگ کوچے دکھ درد والے،
گھر سہرے یار دے جانودا جے ۔
خیر آن فقیر نوں دان کیجے،
اچی نال آواز بلانودا جے ۔
کنیں یار دی سنے آواز سوہنی،
ایپر وچ پچھان نہ آنودا جے ۔
کہیا سسّ، فقیر نوں خیر پاویں،
سانوں آسرا فقر دے نام دا جے ۔
سوہنی خیر فقیر نوں پاؤن چلی،
دیکھو وچھڑے ربّ ملانودا جے ۔
اوہلے ہو کہیا ایہہ لے خیر سائیں،
مہینوال رومال نوں ڈانہودا جے ۔
خیر لیندیاں سار نثار ہویا،
سارا ہوش حواس بھلانودا جے ۔
سوہنی خاص مثال مثال آہی،
عاشق وانگ پتنگ جلانودا جے ۔
کیتی ڈھونڈ سوہنی مہینوال بھاویں،
جہڑا دیکھ مینوں غش کھانودا جے ۔
اوڑک لیا پچھان تے جھسّ تلیاں،
یار یار نوں ترنت اٹھانودا جے ۔
گل لگ ملی بجھی اگّ دل دی،
ایپر خوف رقیب دی ماؤں دا جے ۔
لگی حالَ دسن چھیتی نال سوہنی،
مہینوال وی رو سنانودا جے ۔
کسے نانہہ سنی اک دوسرے دی،
اوڑک کہے سوہنی من بھانودا جے ۔
جاہ صدق یقین تھیں بیٹھ سائیاں،
ایپر پاس جو گھاٹ جھناؤں دا جے ۔
دیسی ربّ مراد پگا تیری،
جہڑا کل دی آس پجانودا جے ۔
فضل شاہ محبوب دی چاہ اندر،
سائت سال مثال لنگھانودا جے ۔
93. مہینوال دا رات نوں مچھی دا کباب
بنا کے دریا تر کے آؤنا
مہینوال قدیم دے لائِ جھنڈے،
بیٹھا بیلیاں دے مان تان بھائی ۔
تکیادار ہو ربّ تے رکھ تکیہ،
دھوآں پا بیٹھا مستان بیلی ۔
رونق ویکھ فقیر دی لوک سارے،
محرم حالَ ہوئے اس دے آن بیلی ۔
جہڑے گھاٹ تے خاص ملاح آہے،
سونپ بیڑیاں گھریں اوہ جان بیلی ۔
نت دین پچائ فقیر تائیں،
دن رات جو گھریں پکان بیلی ۔
ہور میر شکار شکار کردے،
مچھی باجھ شمار بیان بیلی ۔
حصہ پیر فقیر دا وکھ کرکے،
مہینوال دی نظر ٹکان بیلی ۔
ایپر سجناں باجھ حرام اس نوں،
کھان پین تے عیش جہان بیلی ۔
نت لا مسالڑے بھنّ مچھی،
ہووے یار دے ولّ روان بیلی ۔
ستے وقت جاں لوک دراز تھیندے،
ایپر اوس ویلے ہل پان بیلی ۔
اودھر سوہنی بھی انتظار کردی،
مہینوال دی طرف دھیان بیلی،
پہلے گل ملدے پچھوں کڈھ مچھی،
رل کھان دوویں جانی جان بیلی ۔
گل ملن سیتی دکھ درد جاوے،
غم سول فراقَ سدھان بیلی ۔
دکھ دور تمام ضرور تھیندے،
جدوں ربّ ہندا مہربان بیلی ۔
دوجے بھلک مہینوال بھنّ مچھی،
آوے لنگھ جھناؤں طوفان بیلی ۔
راتیں کالیاں چیر کے یار کارن،
کرکے آنودا جان قربان بیلی ۔
مل کے یار تائیں پھیر پار جاوے،
بیٹھے اپنے جا مکان بیلی ۔
فضل شاہ میاں چوری دوتیاں تھیں،
کئی روز اس طور لنگھان بیلی ۔
94. اک دن مچھی نہ ملن تے پٹّ
چیر کے کباب بنا کے لے جانا
اک روز رضائِ تھیں امبر بنیا،
لتھا مینہہ پہاڑ دے وار جانی ۔
بہت روز تھیں زور جھناؤں چڑھی،
مچھی حلّ گئی اس وار جانی ۔
کوئی میر شکار بھی نہ پہنچا،
بھائِ اشکاں بنی لاچار جانی ۔
ویلا نت دا آئِ نزیک پہتا،
پئی رات کالی دھندھوکار جانی ۔
مہینوال کنڈھے اتے آئِ کھلا،
کوکے ربّ تے کرے پکار جانی ۔
آکھے چار مصیبتاں پیش آئیاں،
ہوئیوں صاحبہ آپ کہار جانی ۔
اک نہیں مچھی، دوجا نیں چڑھی،
تیجا مینہہ، چوتھا انتظار جانی ۔
جیکر یار تائیں اج نانہہ ملساں،
کیہا اس دا میں یار غار جانی ۔
خاطر یار دی چیر جھناؤں جاواں،
خالی جاونا نہیں درکار جانی ۔
اوڑک پھیر جھگی اندر جائ وڑیا،
چیرے پٹّ نوں کھلّ اتار جانی ۔
عاشق ماس زندہ وڈھّ لیا پٹوں،
ماوا روز دا سمجھ وچار جانی ۔
خاصے لا مسالڑے چاڑھ سیکھیں،
ہتھیں بھندا خوب سوار جانی ۔
بنھ پٹّ تے پٹیاں بھنّ گوشت،
گیا لنگھ جھناؤں تھیں پار جانی ۔
پہلوں یار نوں ملے، شکار پچھوں،
دیوے یار دی نظر گزار جانی ۔
سوہنی پکڑ کباب نوں مکھ پاوے،
سٹے ہوئِ کے ترنت بے زار جانی ۔
سچ دسّ بلا کی آندیؤ ای،
اج بھنّ کے یار غمخار جانی ۔
مہینوال کیہا مچھی آندی آ میں،
تیرے کارنے یار دلدار جانی ۔
کھاؤ نال یقین وشواس ناہیں،
لیا بھنّ میں آپ شکار جانی ۔
مچھی اج والی سچ سخت آہی،
کرو کجھ نہ ہور وچار جانی ۔
سوہنی پھیر مزاکھ دے نال کہیا،
مچھی نہیں ایہہ یار سردار جانی ۔
ایہدا ہور دا ہور سواد آوے،
میتھے آکھ توں سچ نتار جانی ۔
مہینوال نے حالَ وکھال دتا،
جدوں پچھ کیتی وار وار جانی ۔
پٹوں پٹیاں کھولھ کے یار اگے،
مہینوال رنا زارو زار جانی ۔
اجے نہیں سواد جے تدھ تائیں،
حاضر جان میری مینوں مار جانی ۔
سوہنی ویکھ رنی پھٹّ پٹّ سندا،
پٹّ سٹدی وال ہزار جانی ۔
پٹّ چیر سائیاں مینوں پٹیو ای،
پٹّ پٹّ تے سٹیو یار جانی ۔
چھیتی پٹّ تے پٹیاں بنھ یارا،
تیتھوں گھول گھتی سٹی وار جانی ۔
بسّ سجنا او تیتھوں حد ہوئی،
جاہ بیٹھ ہن نال قرار جانی ۔
جت کت ملساں نت پار تینوں،
تساں آونا نہیں ارار جانی ۔
مہینوال بیمار سدھار گیا،
پار وار، ایہہ منّ گفتار جانی ۔
اس تھیں بعد سوہنی مہینوال تائیں،
جا کے پار ملے نال یار جانی ۔
نت گھڑا لے کے ٹھلھ پار جاوے،
کرے یار دا جا دیدار جانی ۔
مڑدی وار لکا کے رکھ آوے،
گھڑا بوٹیاں دے وچکار جانی ۔
فضل شاہ پر مدتاں گزر گئیاں،
رہی سوہنی دی ایہو کار جانی ۔
95. سوہنی دی ننان نوں خبر ہونی
تے پکے گھڑے دا بدلنا
اک رات چلی سوہنی یار ولے،
سوہنا ہار شنگار لگا بیلی ۔
ستی پئی ننان نوں جاگ آئی،
اوہ بھی مگر چلی کر دھا بیلی ۔
سوہنی نکل دروازیوں رواں ہوئی،
دھریا منہ جھناؤں دے دا بیلی ۔
کھوج چور سندا کھوجی پکڑ لیا،
ایپر چور نوں خبر نہ کا بیلی ۔
گھڑا چا لیندی اوہناں بوٹیاں تھیں،
جتھے آنودی نت لکا بیلی ۔
سر تے بنھ واحل ربّ یاد کرکے،
سوہنی ٹھلھ پئی دریا بیلی ۔
مل کے یار نوں لنگھ ارار آوے،
رکھے گھڑے نوں پھیر چھپا بیلی ۔
اوہلے بیٹھ ننان نے سبھ ڈٹھا،
ایپر اٹھ گئی غصہ کھا بیلی ۔
اگوں سوہنی وی گھریں جا ستی،
الفوں یہ تیکر گل پا بیلی ۔
جدوں فظر ہوئی اوہ بھی قہر بھری،
گئی طرف دوکان سدھا بیلی ۔
پھیر طرف جھناؤں دی رواں ہوئی،
کچا گھڑا دوکان تھیں چا بیلی ۔
جتھے سوہنی گھڑا ٹکایا سی،
جا پہنچی اوسے ہی جا بیلی ۔
کچا بوٹیاں وچ لکا رکھے،
پکے گھڑے دے نال وٹا بیلی ۔
کچی کچّ کیتا دھروں سچ آہا،
کہڑا لکھیا لیکھ مٹا بیلی ۔
گھریں آئِ پہنچی خونن عاشقاں دی،
دیوے ماں نوں بات سنا بیلی ۔
اس دی ماؤں بھی مارنا لوڑدی سی،
دتی آس خدا پجا بیلی ۔
آئی قہر تے غضب دی رات مڑکے،
کالا ماتمی ویس وٹا بیلی ۔
ادھی رات ٹری سوہنی یار ولے،
گئی پیر فقیر منا بیلی ۔
اک رات نھیری، وگے وا دوجی،
پٹّ سٹدی رکھ اٹھا بیلی ۔
بجلی بدلاں تھیں کڑک مار پیندی،
دیندی طبق زمین ہلا بیلی ۔
اجل پئی پکاردی سوہنی نوں،
میتھے آ بیلی، میتھے آ بیلی ۔
جیوں جیوں سوہنی نوں سدّ پین یارو،
تؤں تؤں آنودی پیر اٹھا بیلی ۔
دیؤ وانگ اس جنڈ کریر دسن،
دین رتّ سریر سکا بیلی ۔
غل چار چپھیرے آواز کردے،
ہور لکھ کروڑ بلا بیلی ۔
اس رات ہزار آفات آئی،
کھولھ منہ بیٹھے ایدہا بیلی ۔
پیریں چبھن سولاں، سولاں والڑی نوں،
آہی جاہ نہ خیر دھرا بیلی ۔
اوڑک جھاگ مصیبتاں جائ پہنچی،
جتھے آنودی گھڑا ٹکا بیلی ۔
اوہناں بوٹیاں تھیں گھڑا چائ لیندی،
کرکے یاد رسول خدا بیلی ۔
گھڑا پکڑنے تھیں کچا نظر آیا،
رو رو کوکدی گھتّ کہا بیلی ۔
ایویں پئی پکاردی ربّ اگے،
جویں صاحباں تدھ رضا بیلی ۔
میرا پکیوں کیتا ای چا کچا،
کہڑا دے تقدیر مٹا بیلی ۔
جیکر آپ رکھیں مارے کون سائیاں،
موئی ہوئی نوں دیئں جیا بیلی ۔
کئی لکھ انتاروآں ڈبدیاں نوں،
دیویں فضل تھیں پار لنگھا بیلی ۔
جیکر مڑاں تاں عشقَ نوں لاج لگدی،
مڑن اشکاں نہیں روا بیلی ۔
رات یار والی اج مجھ اتے،
مڑیا دین ایمان تھیں جا بیلی ۔
جیکر پچھاں جاواں جھوٹھی یار ولوں،
پچھاں جان دے وچ خطا بیلی ۔
جیکر سنگ رکھی کیکر سنگ ملساں،
سنگ والڑے سنگ گوا بیلی ۔
پچھاں مڑن کیہا جیکر پیر موڑاں،
جلاں دوزخیں ملے سزا بیلی ۔
سوہنی تاں ہوواں جیکر اج ملساں،
نہیں کوجھڑی نام دھرا بیلی ۔
میتھوں کویں نہ مول قضاع ہوسی،
جو کجھ آئی آں لیکھ لکھا بیلی ۔
جیکر پچھانہ مڑاں کافر ہوئِ مراں،
دوزخ کل کفار دی جا بیلی ۔
مہینوال تائیں کعبہ جانیا میں،
کہڑا کابیوں مکھ بھوا بیلی ۔
سچا عشقَ تاہیں جیکر اج ملساں،
دیاں جان نوں گھول گھما بیلی ۔
اکے یار دا جا دیدار کیتا،
اکے جان ہو گئی فدا بیلی ۔
باجھ یار دلدار غبار دسے،
مہینوال دا ہے مینوں چا بیلی ۔
گھڑا پکڑ کے ہو روان ٹری،
نال صدق یقین صفحہ بیلی ۔
اک یار دا پیار درکار جاتا،
چلی غیر دی پریت چکا بیلی ۔
سوہنی جائ پہنچی اپر کنڈھڑے دے،
مونہوں منگدی کھڑی دعا بیلی ۔
سر تے بنھ واحل کلمہ یاد کیتا،
ٹری یار دا لین لقا بیلی ۔
فضل جان کے جان وننجان عاشق،
مڑدے عشقَ نوں لاج نہ لا بیلی ۔
96. سوہنی دا دریا وچ ٹھلھنا تے
گھمنگھیری وچ پے جانا
پانی چڑھ آیا اپر کنڈھیاں دے،
اوس رات سی ایڈ طوفان میاں ۔
سوہنی وچ دریا دے جائ وڑی،
کمب گئے نی زمیں اسمان میاں ۔
امبر کڑک ڈرانودے رھاد وانگوں،
دیکھ سہم گئی اوہدی جان میاں ۔
مڑ مڑ دے تسلیاں جی تائیں،
مندا یار توں مکھ بھوان میاں ۔
مکھ موڑیاں عشقَ نوں لاج لگے،
مہینوال تے جان قربان میاں ۔
مہینوال ہے دو جہان اندر،
مال جان تے دین ایمان میاں ۔
والی روح دا ہو اداس ٹریا،
جھلی آئِ کے وا خزان میاں ۔
اوڑک بنھ مڈانسڑا ٹھلھ پئی،
کچے گھڑے اتے لایا تان میاں ۔
جو کجھ لوح مہفوز تے لکھیا سی،
سوئی وہِ ملسی اج آن میاں ۔
کرے جان ہوالڑے یار دے جی،
جہڑا یار سی ورد زبان میاں ۔
اج شاخ امید دی ٹٹّ پیسی،
ہوسی باغ وجود ویران میاں ۔
فضل یار توں مکھ نہ موڑیو سو،
ہوئی یار دے ولّ روان میاں ۔
97. سوہنی دا غوطے کھانا
ونجھیں ہاتھ جھناؤں اندھیر چڑھی،
اوس رات سی ایڈ اچھال ہوئی ۔
کچا گھڑا گداز ہو گیا سارا،
واحل بھجّ گئی مندے حالَ ہوئی ۔
گھمنگھیر چپھیر اندھیر کیتا،
نال لہر قضاع پامال ہوئی ۔
ہن آئِ کے دیکھ پیاریا اوئے،
جو کچھ میں نمانی دے نال ہوئی ۔
ربّ کرے نصیب نہ دوتیاں دے،
جو کجھ نال میرے مہینوال ہوئی ۔
لکھ موج سندی پئی فوج مینوں،
میتھوں ذرا نہ سرت سنبھال ہوئی ۔
گیا پاٹ جہاز امید والا،
میری زندگی خواب خیال ہوئی ۔
سر سر لا بازی تتی کھیڈ بیٹھی،
اوڑک تنّ کانے میری چال ہوئی ۔
جہڑی سوہنی لئی فقیر ہوئیوں،
چھری اجل دی نال حلال ہوئی ۔
چھٹا تیر تقدیر دا غیب ولوں،
میری جان اوئِ پیاریا ڈھال ہوئی ۔
کئی کھّ آفات جھناؤں سندی،
میرے کھان کارن خوش حال ہوئی ۔
ہائے ! ہائے ! حالَ میرا تینوں کون دسے،
فریاد میری وال وال ہوئی ۔
شالہ مرے اس گھڑا وٹیندڑی دا،
جہڑی اساں وچھوڑ نہال ہوئی ۔
میرے روح دے باز پرواز کیتا،
خالی عاشقاں ہتھ دوال ہوئی ۔
اک وار دیدار ہن آ دیویں،
تیرے مکھ دی بھکھ کمال ہوئی ۔
خونی موت دا آن غنیم لتھا،
شہر عاشقاں دے ہڑتال ہوئی ۔
مڑکے روز قیامت دے میلڑا ای،
ایہو بھا اساڈڑے نال ہوئی ۔
رجّ کیتیاں نہ تیرے نال گلاں،
ساری عمر دکھ اندر جال ہوئی ۔
ہویا سکھ نصیب نہ تتڑی نوں،
ہتھوں طعنیاں جان وبال ہوئی ۔
دل دا خون اکھیں بھر کے رونی آں میں،
میرے ہنجھوآں تھیں ندی لال ہوئی ۔
چوری ملن آیا اگے دوتیاں توں،
ہن بیلیا گلّ محال ہوئی ۔
فضل یار پیارے نوں کوکدی سی،
سوہنی غوطیاں نال نڈھال ہوئی ۔
98. سوہنی دے وین
ہن آ مل پیاریا ویلڑا ای،
لگی سانگ وچھوڑے دی تار مینوں ۔
ہوسی جیوندیاں پھیر نہ میل تیرا،
جاندی وقت آ دیہہ دیدار مینوں ۔
لگا تیر فراقَ دا وچ سینے،
نکل پار گیا اواسار مینوں ۔
عزرائیل وکیل ہے آن کھلا،
دیندا لین نہ پلک قرار مینوں ۔
مڑ مڑ دیہہ اتھلّ پتھلّ سائیاں،
لیا جھمب اندھیری نے مار مینوں ۔
نالے گڑا لتھا کسے قہر دا ای،
کھاوے بجلی دا چمتکار مینوں ۔
موسے وانگ آئی یار رات کالی،
دھندھوکار تے عبر غبار مینوں ۔
میری جان عذابِ دے مکھ آئی،
مولٰی سمجھ لیتا گنہگار مینوں ۔
لے او یار ! لباں اتے جان آئی،
ہن دید تاں دیہہ اک وار مینوں ۔
باز اضل دے تیز طرار خونی،
کیتا وچ پلکار شکار مینوں ۔
لمے وہن پئی آ تیری سوہنی اوئِ،
ہن آ لنگھا خاں پار مینوں ۔
مچھّ کچھّ کمے تندوے بلھناں بھی،
آئے کھان ہزار سنسار مینوں ۔
ایہولیکھ میرے متھے لکھیا سی،
جہڑا اج ہویا اظہار مینوں ۔
میری جان ترسندڑی لئے ترلے،
مل جاہ او پیاریا یار مینوں ۔
لکھ کوک عرشوں لنگھ پار گئیاں،
دتی داد نہ ربّ کہار مینوں ۔
تتی رجّ نہ دیکھیا مکھ تیرا،
آن بنی او یار لاچار مینوں ۔
میرے کرم سولڑے دھروں ناہیں،
دتی بھاگ نصیب نے ہار مینوں ۔
آپ آئِ کے مکھ وکھا سوہنا،
مردی وار تاں شکر گزار مینوں ۔
موئی ہوئی وی پئی پکارسانگی،
کیکر بھلّ ویسی تیرا پیار مینوں ۔
پئی دھاڑ ازگیب دی تاڑ کے تے،
راہوں لٹیا ای میرے یار مینوں ۔
فضل یار پیاریا لا چھاتی،
غمخار میرے دلدار مینوں ۔
99. تتھا
کس نوں آن کے ڈھونڈسیں وچ نینں دے،
ونجھیں ہاتھ پانی جل تھلّ ہوسی ۔
کہڑا دے دلاسڑا تدھ تائیں،
کس نال سائیاں تیری گلّ ہوسی ۔
جدوں سوہنی دا کوئی نام لیسی،
تیرے کالجے دے وچ سلّ ہوسی ۔
مولٰی جاندا ہے سنجی جان میری،
تیرا نام لیندی کہڑے ولّ ہوسی ۔
جہڑا بوٹڑا آس امید والا،
سوئی پیاریا اوئِ باجھ پھلّ ہوسی ۔
تیرے گئے نی پان کملا سارے،
کلھ ویکھ لئیں سکی ولّ ہوسی ۔
جدوں سنینگا حالَ اساڈڑے نوں،
کوئلہ جیؤ تیرا جل بلّ ہوسی ۔
فضل شاہ جے آہ فغان کرسیں،
تدوں عرش عظیم نوں حلّ ہوسی ۔
100. تتھا
سوہنی کوکدی بیلیا، بیلیا او،
دسّ کون دردی ایڈے ہین تیرے ۔
اک صاحا آہا تیرا نال میرے،
ایتھے ہور ناہیں ساک سین تیرے ۔
پچھا دور رہا تیرا سجنا او،
ہن کول ناہیں بھائی بھین تیرے ۔
پھرسیں کنڈھیاں تے ڈاواں-ڈولاں بھوندا،
کوئی نانہہ سنسی سننجے وین تیرے ۔
جدوں درد فراقَ دی دھاڑ پیسی،
کہڑے ولّ ویسن سکھ چین تیرے ۔
فضل نال شالہ جگاں تیک جیویں،
خوشی نال گزرن دن رین تیرے ۔
101. تتھا
مر چکی آں جان ہے نکّ اتے،
میتھے آ اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔
میرا اخری وقت وسال ہویا،
گل لا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔
رہے نت چماندڑا وچ سینے،
تیرا گھا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔
فوج درد فراقَ دے سول والی،
پئی دھا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔
روم روم اندر تیرا نام عالی،
رچیا جا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔
میتھے فضل دی موڑ مہار سائیاں،
پھیرا پا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔
102. تتھا
ملکل موت آیا جند لین کارن،
میرے پاس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔
جیکر پہنچنا ای میتھیں پہنچ سائیاں،
تیری آس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔
مچھی یونس والڑی آن پہنچی،
کھان ماس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔
تینوں کھلی اڈیکدی راہ اتے،
کوئی ساس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔
کاہنوں پار جھناؤں تھیں پار کیتو،
سننجا واس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔
جلدی جان میری جلدی پہنچ فضلوں،
جلدی پاس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔
103. تتھا
مڑ مڑ سوہنی پئی پکاردی سی،
مل جاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
اوکھے وقت آ دیہہ دار مینوں،
تیری چاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
سننجیں روح نے کل جنجال سٹے،
گلوں لاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
لہر قہر دے نال قہار ولوں،
پیا واہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
تیری سوہنی ہو نڈھال پئی آ،
لمے راہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
سن کے ملکل موت حیران ہویا،
میری آہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
مینوں قسم تیری، لیا روک پانی،
میرا ساہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
مردی وار وکھا نمانیاں نوں،
مکھ ماہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
جہڑا کنڈھڑے تے بوٹا جان دا سی،
لگی ڈھاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
مرغ روح دا میر شکار خونی،
لیا پھاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
مینوں وصل دیدار دے باجھ کوئی،
ناہیں چاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
تیرے فضل دے باجھ نہ ہور میرا،
درد-کھاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔
104. سہیلیاں ولّ
اﷲ بیلیا، ساڈڑے کوچ ڈیرے،
مل جاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
دھروہی ربّ دی جے اک وار میتھے،
پھیرا پاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
سوہنے یار دے وسّ بے بس ہویا،
میرا آونا اہل سہیلیؤ نی ۔
گئی ورت قضاع کہار ولوں،
اوہدا دھاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
میری ماں نوں وین نہ کرن دینا،
جیؤ لاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
دینا اج توں چھوپ نکھیڑ میرا،
چرکھا ڈاوھنا اہل سہیلیؤ نی ۔
میرا اج تحقیق موقوف ہویا،
چھوپ پاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
گھرو گھری جا کے اک دوسری نوں،
سدّ لیاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
اسے طور بھنڈار دے وچ بہہ کے،
رل گاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
میری چوگ جے اج نکھٹ گئی،
کھادھا کھاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
میری جا تے کسے پیارڑی دا،
پیڑھا ڈاوھنا اہل سہیلیؤ نی ۔
فضل یار نوں حالَ تباہ میرا،
سمجھاونا اہل سہیلیؤ نی ۔
105. ماں نوں یاد کرنا
سوہنی وتّ پکاردی ماؤں تائیں،
ہن آ خاں توں میرے کول مائی ۔
سوہنی کوجھیاں دی پرکوجھڑی نوں،
کاہنوں کیتو ای ایڈ کلول مائی ۔
شالہ نجّ جنیندیؤں سوہنی نوں،
انبھول مائی، انبھول مائی ۔
گل گھٹّ اکے مینوں مارنا سی،
اکے دیونا سی زہر گھول مائی ۔
جو کجھ میں غریب دے نال ورتی،
ہن پچھ ناہیں میتھوں پھول مائی ۔
کالی چڑھی اندھیرڑی موت والی،
مینوں دسنوں رہا نرول مائی ۔
دیئیں پیار دلاسڑا مہر سیتی،
جتھے دیکھسینگی میرا ڈھول مائی ۔
میری جان لباں اتے آن کھلی،
فضل شاہ وانگوں ڈاواں-ڈولاں مائی ۔
106. ماں توں معافی منگنی
بھل چک معاف کر بھلیاں نوں،
جو کجھ بھلّ ہوئی تقصیر مائی ۔
ایہو ویلڑا ای تیرے بخشنے دا،
مینوں بخش بتی دھاراں شیر مائی ۔
لے کے پہنچ شتاب نمانیاں تے،
مہینوال بےحال فقیر مائی ۔
نام ربّ دے کویں وکھال مینوں،
مکھ یار دا بدر منیر مائی ۔
دسّ کون ثانی جہڑا موڑ دیوے،
ربّ ڈاڈھڑے دی تقدیر مائی ۔
تیرا شیر پیاونا یاد آیا،
ڈلھ پیا اکھیں سندا نیر مائی ۔
کویں یار دا اج ملاپ ہووے،
کوئی کر ویکھاں تدبیر مائی ۔
اجے جان ناہیں عزرائیل لئی،
آئے منکر اتے نکیر مائی ۔
میرے حالَ نوں دیکھ بےحال ہویا،
فضل شاہ دلگیر فقیر مائی ۔
107. سوہنی دی فریاد اﷲ دی درگاہ وچ
ایڈا قہر تے قہر نزول کیتو،
بھاویں ہوئی درگاہ دی چور اﷲ ۔
جیکر مارنا ایں سچ سوہنی نوں،
نال یار کریں میری گور اﷲ ۔
میرے یار نوں کوک نہ سنن دیئیں،
لائی بدلاں نے گھنگھور اﷲ ۔
مہینوال نوں چا وچھوڑیو ای،
نہیں نال تیرے کوئی زور اﷲ ۔
اک پلک اندر بیڑا عاجزاں دا،
دتا وچ جھناؤں نگھور اﷲ ۔
اوکھی بنی دے وچ نمانیاں دا،
تیرے فضل باجھوں نہیں ہور اﷲ ۔
108. تتھا
مہینوال فقیر دے دشمناں نوں،
کیتو شاد اﷲ، کیتو شاد اﷲ ۔
روز حشر دے تیک پکارسانگی،
دیئیں داد اﷲ، دیئیں داد اﷲ ۔
مہینوال تائیں وال وال میرا،
کرے یاد اﷲ، کرے یاد اﷲ ۔
یار یار کردی اوڑک ہو گئی آں،
برباد اﷲ، برباد اﷲ ۔
فضل شاہ میاں سوہنی ڈبّ موئی،
فریاد اﷲ، فریاد اﷲ ۔
109. روح دے فراقَ وچ وین
بھورا روح دا ہو اداس ٹریا،
لمے وہن پا کے اﷲ آنیاں نوں ۔
جاندے روح نوں بت پکار کیتی،
کتھے چلئیں چھڈّ نمانیاں نوں ۔
مینوں بنی تے ہور بنائیو ای،
بدھے بھار او یار پلانیاں نوں ۔
سوہنی وچ جھناؤں دے ڈوب چلیوں،
مچھّ کچھّ سنسار دے کھانیاں نوں ۔
جاندی وار نہ کیتی آ گلّ کوئی،
پچھا دتا ای عمر وہانیاں نوں ۔
ادھی رات کروانیاں کوچ کیتا،
چھڈّ چلیوں تنبوآں تانیاں نوں ۔
وچ شہہ دریا دے ڈوب چلیوں،
سبھے مال متعہ پلانیاں نوں ۔
پہلے یار بنائیو پیار سیتی،
پچھوں ماریو کلّ سیانیاں نوں ۔
وانگ باز دے تیز پرواز کیتو،
راز دسیو نہ اننجانیاں نوں ۔
نام ربّ دے منّ سوال میرا،
گل لا اک وار نمانیاں نوں ۔
ڈوب سوہنی نوں کہڑی ولّ ویسیں،
یارا دسّ کے جاہ ٹکانیاں نوں ۔
نہیں کم اصیل دا چھڈّ دینا،
یاراں بیلیاں بہت پرانیاں نوں ۔
کاہنوں جادوڑا پائِ کے ٹھگیو ای،
مہینوال توں گھول گھمانیاں نوں ۔
کہنوں سونپ چلیوں وچ نیں دے اوئے،
اساں عاجزاں درد رننجانیاں نوں ۔
نہں نال پردیسیاں بھلّ لایا،
کھیت بیجیا بھنیاں دانیاں نوں ۔
فضل شاہ میاں ایویں لیکھ آہے،
موڑے کون خدائ دے بھانیاں نوں ۔
110. سوہنی دی لاش دا مہینوال ولّ سنیہا
لے جا سنیہڑا سجناں دا،
آکھیں لدّ گئی تیری یار میاں ۔
ہتھ جوڑ سلام دعا کہنی،
جانا گلّ نہ منو وسار میاں ۔
ڈھاہیں مار کے عرض گزار دینی،
اگے یار دے بانہہ الار میاں ۔
تیری سوہنی وچ جھناؤں ڈبی،
پیا موت دا لکھ اسوار میاں ۔
اسیں اپنی عمر نوں بھوگ چلے،
تسیں جیوو جی سال ہزار میاں ۔
کیتا بہت چار یار ملن کارن،
تسیں سنی نہ کوک پکار میاں ۔
تیرے عشقَ نوں داغ نہ لگن دتا،
کیتی تساں تے جان نثار میاں ۔
فضل شاہ سوہنی سوہنی ہو ڈبی،
موئی قول قرار نہ ہار میاں ۔
111. افاتاں دا ماس کھان نوں آؤنا تے لاش دا بولنا
مچھّ کچھّ سنسار تے بلھناں دا،
اسے وقت ہویا پھیرا پاونا اوئِ ۔
اچی بول کے بت پکار کیتی،
اساں عاجزاں توں ہٹ جاونا اوئِ ۔
مہینوال دی میں امان سوہنی،
میرے ماس نوں ہتھ نہ لاونا اوئِ ۔
کیتا ربّ حرام تساڈڑے تے،
اساں عاشقاں دا ماس کھاونا اوئِ ۔
ہتھوں جا پیاریاں سجناں نوں،
میرا حالَ احوال سناونا اوئِ ۔
قسم ربّ دی پئی اڈیکنی آں،
ایہو یار نوں مکھ وکھاونا اوئِ ۔
میرے مکھ نوں داغ نہ لاویا جے،
تیرا یار ہو گیا پرھاونا اوئِ ۔
فضل شاہ فقیر نوں جا کہنا،
جھبّ آونا اوئِ، جھبّ آونا اوئِ ۔
112. مہینوال دا اڈیک وچ بے قرار ہونا
اودھر پیا اڈیکدا سوہنی نوں،
یار یار سندا طلب غار میاں ۔
نین تکدے مول نہ تھکدے نی،
نرگس وانگ دوویں انتظار میاں ۔
ابھے ساہ لے کے مارے ڈھاہ منہ تھیں،
نال نین روون زارو زار میاں ۔
رکھن کل تے ملن موقوف میرا،
اج کویں لنگھن پار یار میاں ۔
پھیر آکھ دیندے اج خیر ناہیں،
میرے جی ن چین قرار میاں ۔
میری جان فریاد فریاد کردی،
بھاویں یار نوں بنی لاچار میاں ۔
گیا بجھّ چراغ محبوب والا،
باجھ یار ہویا دھندکار میاں ۔
اچنچیت پئی کنّ عاشقاں دے،
روندے روح دی زار پکار میاں ۔
مہینوال خیال دے نال کہیا،
شاید وچھڑے نے ایہدے یار میاں ۔
ایسے حالَ اندر مہینوال آہا،
روح پہنچیا جا دربار میاں ۔
اول دے سلام پیاریاں دا،
پچھوں رو کیتا اظہار میاں ۔
جو کجھ ورتیا سی سر سوہنی دے،
دتا یار دے گوش گزار میاں ۔
خونی موت اوڑک پیاری سوہنی نوں،
لیا وچ جھناؤں دے مار میاں ۔
سوہنی ڈبّ موئی وچکار نیں دے،
ہوئی مول نہ پار ارار میاں ۔
ڈگا ہو بے ہوش خاموش ہو کے،
مہینوال ایہہ سندیاں سار میاں ۔
بیٹھا پچھدا حالَ احوال سارا،
جدوں پھیر آئی اس نوں سار میاں ۔
سچ آکھؤ ای اکے جھوٹھ کہیؤ،
تیرا نہیں پیندا اعتبار میاں ۔
روح نبی کریم دی قسم کھادھی،
یار جھوٹھ ناہیں ایہو کار میاں ۔
ہائے او دشمناں ایہہ نہ آکھنا سی،
کھچّ ماردوں تیز کٹار میاں ۔
سن کے بات محبوب دے گھات والی،
رو رو آکھدا ہتھ پسار میاں ۔
مینوں ظالماں ایہہ کی آکھؤ ای،
پیا کوکدا بانہہ الار میاں ۔
مکھ زرد ہویا دل درد ہویا،
لگی کرد کلیجڑے کار میاں ۔
جھڑی لا رہے دوویں نین اس دے،
ساون مینہہ جیوں عبر بہار میاں ۔
ہویا دوسری وار بے ہوش مڑ کے،
کولوں روح ہو گیا اڈار میاں ۔
لگا تیر پیاریاں سجناں دا،
اوازار ہو گیا دسار میاں ۔
جدوں سرت آئی ترنت مار ڈھاہیں،
ربّ یاد کرے وار وار میاں ۔
ایس بات تائیں کریں جھوٹھ ربا،
تیرا نام ہے ربّ غفار میاں ۔
جیکر ماریا ای تاں بھی میل سائیاں،
اک وار میرا دلدار میاں ۔
ایویں واویلا پیا کوکدا سی،
دے جاہ اوئِ یار دیدار میاں ۔
تیرے درد فراقَ نے یار جانی،
لائی وچ سینے کانی سار میاں ۔
دسے ہتھ پساریاں مول ناہیں،
اٹھے چار چفیر غبار میاں ۔
کٹھا یار او پیار تساڈڑے نے،
گل رکھ تلوار دی دھار میاں ۔
اک وار دیدار دے کوجھیاں نوں،
میرے سوہنیاں دے سردار میاں ۔
لائی سانگ او پیاریا یار مینوں،
بنھ پٹیاں آن سوار میاں ۔
مینوں اک اکلیاں چھوڑ کے تے،
تریوں بنھ کے سفر دے بھار میاں ۔
فضل شاہ نوں حالَ معلوم میرا،
میتھوں پچھ نہ حالَ نتار میاں ۔
113. مہینوال دا واویلا
ہائے اوئِ یار وچھوڑ کے سٹّ گؤں،
کیتا قہر کہار نزول مینوں ۔
تدھ پاس علاج سی عاشقاں دا،
ہتھوں کیتو ای چا رنجول مینوں ۔
کلمل جان آئی میری پیاریا او،
اک پلک ٹکا نہ مول مینوں ۔
لگی سول غم دی اتے سول پیریں،
ہویا وچ کلیجڑے سول مینوں ۔
تیرے واسطے ہو فقیر گیا،
ربّ چاڑھیا نہ کسے طول مینوں ۔
دتی کنڈ نہ جاہ پردیسیاں نوں،
بھلا بیلیا کریں قبول مینوں ۔
دیکھاں پیاریا رجّ کے مکھ تیرا،
کرے فضل جے ربّ رسول مینوں ۔
114. تتھا
پھرے واویلا کردا کنڈھیاں تے،
یارا چھڈّ کے جا نہ دور مینوں ۔
اگے گھاؤ کلیجڑے کار آہا،
لائی سانگ دوبار ضرور مینوں ۔
جیویں جان دے نال ہزار برساں،
وچھڑ جاونا نہیں منظور مینوں ۔
تیرے ہجر بیمار نے مار لیا،
رہا مول نہ عقل شعور مینوں ۔
چھڈّ گیوں اوئِ یار نمانیاں نوں،
کرکے نال فراقَ دے چور مینوں ۔
وچ جیؤ دے ہور امید آہی،
پایا ہور دا ہور فتور مینوں ۔
فضل شاہ نہ مار فراقَ اندر،
سدّ لئیں او یار حضور مینوں ۔
115. مہینوال دا غرق ہونا تے دوہاں عاشقاں دا ملنا
مہینوال کنڈھے اتے کوکدا سی،
کیہا لا گئیوں مینوں بان بیلی ۔
عزرائیل نے مجھ ونجارڑے دی،
لٹّ لئی ہے کلّ دوکان بیلی ۔
تدھ یار دی قسم نہ جھوٹھ مولے،
تیرے باجھ جہان ویران بیلی ۔
لدّ گؤں بے خبر بے صبر کولوں،
سانگ ماریؤ جان پچھان بیلی ۔
ایویں چپّ چپاتڑا نسّ گؤں،
کوئی دسّ نہ تھاں مکان بیلی ۔
لکّ توڑ گؤں اساں عاجزاں دا،
سنجی موت دا مار ودان بیلی ۔
آوے صبر ناہیں اکھیں روندیاں نوں،
مینوں دیہہ دلاسڑا آن بیلی ۔
حکم ربّ دے تھیں لاش سوہنی دی،
ہوئی یار دے ولّ روان بیلی ۔
جدھر یار آہا اودھر لاش گئی،
پانی لا رہا لکھ تان بیلی ۔
اوویں نین آہے انتظار دوویں،
مہینوال دی طرف دھیان بیلی ۔
رڑھدی لاش آئی نیڑے کنڈھڑے دے،
جتھے کھلا آہا پریشان بیلی ۔
دیکھو عشقَ ایہہ عاشقاں سادکاں دا،
بتّ قدرتوں کرے بیان بیلی ۔
دوویں ہتھ پسار پکار کیتی،
مل جاہ مینوں میرے ہان بیلی ۔
اچنچیت آہا دوروں نظر پیا،
جنہاں بیلیاں دا نگھابان بیلی ۔
مہینوال مارے چھال وچ نیں دے،
مونہوں آکھدا میں قربان بیلی ۔
گل لگّ ملے بجھی اگّ دل دی،
مہینوال دتی اوویں جان بیلی ۔
سورج وانگ غروب ہو گئے دوویں،
لبھے جا کتے ڈونگھی تھان بیلی ۔
پچھے عشقَ جانی دتی جان جانی،
رکھ صدق یقین ایمان بیلی ۔
بجلی آہ فکر دے نال مارے،
پہنچی خبر زمین اسمان بیلی ۔
اچی رون لگا بدل مار چیکاں،
سنی آہ فگان جہان بیلی ۔
بھاویں روز کیامتاں آن پہنچا،
کیتا کل جہان گمان بیلی ۔
جان دتیاں باجھ نہ یار ملدا،
جان بجھ کے جان وننجان بیلی ۔
دتی جان تے جان نوں پا لیا،
باجھوں جان دے جان نہ جان بیلی ۔
فضل شاہ پر خاتمہ عاشقاں دا،
کرو کلّ بیان عیان بیلی ۔
116. سوہنی مہینوال دا سوگ
ماتم لئی پھردے پریشان ہوئے،
اسمان سیاح کبا میاں ۔
کرسی عرش دوویں پئے کمبدے سن،
رکھ جیؤ تے خوف خدا میاں ۔
پیا سوگ تمام فرشتاں نوں،
بیٹھے نت دا ورد بھلا میاں ۔
سورج درد فراقَ دے سوگ کولوں،
دتا اپنا آپ جلا میاں ۔
چن بدر مینار حلال ہویا،
دوہاں بیلیاں دا غم کھا میاں ۔
سارے تاریاں دی مدھم لو ہوئی،
بیٹھے ماتمی فرش وچھا میاں ۔
باشک ناگ تے دھول نے ہول کھادھا،
سکن نانہہ زمین نوں چا میاں ۔
پیا سوگ تمام پنکھیروآں نوں،
دلوں لاہ بیٹھے چین چا میاں ۔
شیر مکھ شکار تھیں پھیر بیٹھے،
دتے بھکھ نے مار مکا میاں ۔
چریا گھاہ نہ گٔوآں تے ہرنیاں نے،
دتا نیلیاں نیر وحہ میاں ۔
کیکوں کھولھ کے گلّ سناں تینوں،
سارے جگت تے پئی کہا میاں ۔
روندا روح رسول کریم سندا،
آیا عرش عظیم تھیں دھا میاں ۔
صفاں بنھ کھلے مرشد پاک سبھے،
پچھے نبی کریم دے آ میاں ۔
قطب غوث تے ولی شہید سارے،
ایہہ بھی ہو کھلے اک دا میاں ۔
خواجہ خضر مہتر الیاس دوویں،
ڈھاہیں ماردے حالَ ونجا میاں ۔
مونہوں کہن افسوس افسوس یارو،
موڑے ربّ دی کون رضا میاں ۔
نہں چاہ دے نال نباہ دتا،
واہ! واہ! ایہہ عشقَ صفحہ میاں ۔
مڑ مڑ آکھدے شکر ہزار واری،
گئے عشقَ نوں لاج نہ لا میاں ۔
نہں لا کے مول نہ توڑیو نے،
دتا بیلیاں توڑ چڑھا میاں ۔
جنہاں عشقَ مجاز کمال کیتا،
سو بھی رونودے پئے جدا میاں ۔
فضل شاہ پیاریاں دوستاں نوں،
دیو کلّ بیان سنا میاں ۔
117. مجازی عاشقاں دیاں روحاں دا آ کے ماتم کرنا
یوسف نال فراقَ دے آہ ماری،
وہِ ملی تینوں تقدیر بیلی ۔
پاش پاش زلیخاں دا جیؤ ہویا،
جہڑی عاشقاں دے وچ پیر بیلی ۔
مجنوں بانہہ الار پکار کیتی،
باہیں بھنّ گیوں میرے ویر بیلی ۔
لیلی لے لئی دکھ درد غم نے،
پایا فیض-فراقَ وہیر بیلی ۔
فرہاد فریاد فریاد کیتی،
لگا کار کلیجڑے تیر بیلی ۔
کوڑے غہر غم دے شیریں گھٹّ بھردی،
ڈلھ پیا اکھیں سندا نیر بیلی ۔
رانجھے سندا سینہ چاک ہویا،
نالے کھڑی رووے کول ہیر بیلی ۔
مچھی وانگ پیا پنوں تڑفدا سی،
دتا خاک رلا سریر بیلی ۔
کھلھے وال ڈلہے نین وین کردی،
سسی وحشیاں دی تصویر بیلی ۔
مرزا کوکدا سی ہائِ ہائِ یارو،
مینوں گئے بنائے فقیر بیلی ۔
رنی صاحباں بھی اچی مار چیکاں،
گئے تیر غم دے سینہ چیر بیلی ۔
ماہی یار کوکے یار یار کر کے،
کیتا درد فراقَ ظہیر بیلی ۔
چندن بدن نے خاک رلا دتا،
سوہنا بدن جو ماہ منیر بیلی ۔
فضل ہور کروڑ ہزوم آہا،
ناہیں وچ تحریر تقریر بیلی ۔
118. سوہنی مہینوال دا دفنایا جانا
دوویں بتّ رڑہدے گوڑھے پیار والے،
اس روز دے وچ جھناؤں دے جی ۔
باہر کنڈھڑے تے سبھ یار پیارے،
پئے کونج وانگوں کرلاؤندے جی ۔
خواجہ خضر مہتر الیاس تائیں،
نبی پاک رسول فرماؤندے جی ۔
جھبّ جا لیاونا عاشقاں نوں،
مڑ مڑ حکم ایہو فرماؤندے جی ۔
دوویں یار تعظیم تسلیم کر کے،
لمے وہن جھناؤں دے جاؤندے جی ۔
چارے ملک لے کے آئے پلنگھ سوہنا،
رل کے طرف جھناؤں دے جاؤندے جی ۔
بہت ڈھونڈ سیتی اوڑک پائیو نے،
چادر تان اتے پلنگھ چاؤندے جی ۔
چارے ملک اٹھائ کے پلنگھ تائیں،
خدمت وچ رسول لیاؤندے جی ۔
ستے پا گلوکڑی مہر سیتی،
کارن غسل دے پکڑ چھڈاؤندے جی ۔
سارے لائکے زور بے زور ہوئے،
اوڑک آپ نبی پاس آؤندے جی ۔
دوروں دیکھ کے پاک رسول تائیں،
دوویں بت چا سیس نواؤندے جی ۔
کہے نبی چھڈو اک دوسرے نوں،
ذرا تساں نوھاونا چاہنندے جی ۔
اسی وقت جدا ہو گئے دوویں،
اک پلک نہ دیر لگاؤندے جی ۔
روز کفن کارن عطر آب کوسر،
حوراں گھلّ رسول منگواؤندے جی ۔
اوڑک حکم رسول کریم کیتا،
مجنوں سدّ کے غسل دواؤندے جی ۔
کفن سوہنی تے مہینوال سندا،
ادریس تھیں بیٹھ سواؤندے جی ۔
اودھر غسل دتا لیلی سوہنی نوں،
جس طور دے نال نوھاؤندے جی ۔
جدوں لئے نوھا دھوا دوویں،
اسے پلنگھ تے کفن وچھاؤندے جی ۔
اکو کفن دے وچ لپیٹیو نے،
دوویں یار اوویں گل لاؤندے جی ۔
صفاں بنھ جنازے آہر ہوئے،
اچی پاک رسول فرماؤندے جی ۔
عضو ساز پچھے ہتھ بنھ کھلے،
نبی ہو امام پڑہاؤندے جی ۔
اوڑک سوہنی تے مہینوال سندی،
میت چا لیہندے ولّ جانودے جی ۔
مار ڈھاہیں اوہ نے زارو زار روندے،
آہ ماردے حالَ وننجاودے جی ۔
اٹھے پہر پیاریاں سجناں دے،
ہرے سجرے گھاہ چمانودے جی ۔
آوے صبر ناہیں اکھیں روندیاں نوں،
لکھ وار رہے سمجھاؤندے جی ۔
کندھا دین وارو واری یار چارے،
ہنجھو مینہہ دے وانگ ورساؤندے جی ۔
کلمہ 'واحد ہو لا شریک' والا،
کندھا دین دے وقت الاؤندے جی ۔
سدھا طرف مدینے دے راہ پھڑیا،
پیر واؤ دے وانگ اٹھاؤندے جی ۔
یار گھلّ فرشتے نور نوری،
دکھن روزیوں قبر کڈھاؤندے جی ۔
قدماں ول رسول کریم دے جی،
دوہاں عاشقاں نوں دفناؤندے جی ۔
فضل فاتحہ آکھ روان ہوئے،
دوہاں بیلیاں دا غم کھاؤندے جی ۔
119. واک کوی
ایسے سوہنے چھیل ملوک دوویں،
گئے خاک دے وچ سما میاں ۔
ایپر عشقَ نوں لاج نہ لائیو نے،
توڑ چاڑھ گئے نہں لا میاں ۔
عشقَ لاونا ایس دا نام یارو،
دتا ربّ رسول پہنچا میاں ۔
توں وی عاشق نام دھرا بیٹھا،
ایویں عشقَ نوں پال وکھا میاں ۔
سچا پیار جو یار دے نال پائیو،
کریں یار توں جان فدا میاں ۔
سر دتیاں سر جے ہتھ آوے،
سستا ونج ہے لئیں چکا میاں ۔
میں بھی عشقَ دے وچ گداز ہویا،
ایپر دسنے دی نہیں جا میاں ۔
اتنا درد مینوں جیکر آہ ماراں،
دیاں رکھ درخت جلا میاں ۔
مونہوں بولیاں کھولھیاں درد سارا،
ہو جانودا یار خفا میاں ۔
ایپر صبر دتا ربّ فضل سیتی،
میٹی مٹھّ ہی دے لنگھا میاں ۔
120. تتھا
تاہیں شعر؎ میرا پور سحر ہویا،
کیتا ربّ رسول عطا مینوں،
نہیں تاں عاشقاں دا قصہ جوڑنے دا،
کیکر آنودا چین تے چا مینوں ۔
درد عشقَ دے نال نباہ دتی،
جہڑی گلّ پئی گل آ مینوں ۔
خادم بھلیا جے کتے شعر؎ اندر،
عیب دیکھ تاں وی پڑدا پا مینوں ۔
آدم بھلّ گیا ایڈی عقل والا،
کوئی باجھ خطا سنا مینوں،
اک بوٹیوں باغ بنا دتا،
مالی کوئی ایسا دکھلا مینوں ۔
اکھیں کھولھ کاریگری ویکھ میری،
طعنے مار نہ پیا جلا مینوں ۔
فضل شاہ تائیں فضل شاہ کیتا،
سمجھ بہت فقیر گدا مینوں ۔
121. اخیری واک
میرے ملن سندی جیکر سکّ تینوں،
دساں اپنا تھاں مکان بیلی ۔
نواں کوٹ لاہور دی طرف دکھن،
پینڈا نیم پھرسنگ دا جان بیلی ۔
اوس جگہ تے میں وسنیک کیتی،
گلّ عشقَ دی کلّ بیان بیلی ۔
ویہویں سال اندر میرا پیر آہا،
کیتا خضر مینوں خیر دان بیلی ۔
کیتی جوڑ کتاب درست ساری،
روضے چودھویں ماہ رمضان بیلی ۔
ہجرت نبی کریم تھیں گئے آہے،
بارھاں سے تے پینہٹھ پچھان بیلی ۔
اکھیں کھولھ کے ویکھ پیاریاں دے،
کیتا عشقَ دا بحر روان بیلی ۔
جیکر عشقَ تھیں ملے مقصود تیرا،
میتھیں کریں توں درد عیان بیلی ۔
اچھا جان ناہیں، جنہاں عشقَ ناہیں،
تنھاں مول نہ دین ایمان بیلی ۔
دامن عشقَ دے لگیاں یار ملدا،
لئیں سمجھ نہ تھیؤ ندان بیلی ۔
میں بھی عشقَ دا پلڑا پکڑیا سی،
ملیا یار میرا جیؤ جان بیلی ۔
فضل شاہ سندی ہوئی عشقَ ولوں،
کلمہ نبی دے نال زبان بیلی ۔
|
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago. |