سنڌ جي مختصر تاريخ/سبق ڇويھون
گاديءَ تي وھڻ کان پوءِ ٻئي سال ۾ ميان غلام شاھ ڪڇ تي ڪاھ ڪئي ۽ وڃي ڀڄ کي ويجهو ٿيو ۽ ويڙھ ڪري ڇھه ھزار ڪڇي ماريائين. نيٺ ڪڇ جي راو ساڻس صلح ڪيو ۽ ميان پٺ تي موٽيو. ڀاءُ جو اھڙو زور ڏسي عطر خان اچي ڀاءُ جي پيش پيو ۽ ملڪ جي دعوى ڇڏي ڏنائين.
چئن ورھن کان پوءِ ديري غازي خان ۾ اُتي جي ماڻھن فساد ڪيو. ميان اوڏي وڃي فساد بند ڪيو. انھيءَ بھادريءَ جي انعام ۾ بادشاھ ھن کي ديرو غازي خان ڏنو. انھيءَ جي ٻئي سال ۾ ميان غلام شاھ نيرون ڪوٽ ويو ۽ اُتي ھڪڙو قلعو جوڙايائين، جو اڃا تائين بيٺو آھي. پوءِ شاھپور کي ڇڏي حيدرآباد جو شھر ٻڌايائين، جو انھيءَ وقت کان وٺي سنڌ جي گاديءَ جو ھنڌ ٿيو. انھيءَ جي بچاءَ لاءِ ٻيو مٽيءَ جو قلعو محمد مڪائي واري ٽڪريءَ تي به ٺھرايائين.
ميان غلام شاھ جي چوڻ تي انگريزي ايسٽ انڊيا ڪمپنيءَ ٺٽي ۾ واپار جون ڪوٺيون وڌيون، جي پوءِ ميان سرفراز بند ڪرائي ڇڏيون.
سن 1782ع ۾ ميان غلام شاھ وفات ڪئي ۽ سندس گاديءَ تي سندس پٽ ميان محمد سرفراز ويٺو. ساڳئي وقت ڌاري بادشاھ احمد شاھ دوراني به مري ويو ۽ سندس جاءِ تي سندس پٽ تيمور شاھ ويٺو، جنھن ميان کي خلعت موڪلي خدايار خان جو خطاب ڏئي سنڌ جي حڪومت تي قائم ڪيو ۽ ديرا به وري سندس حوالي ڪيائين.
ٻن سالن کان پوءِ ميان سرفراز ڪڇ ڏي ويو ۽ اُتان وري گجرات ويو. اتي جي ھندو راجائن ھن کي گهڻو مانُ ڏنو، پوءِ موٽي وري خدا آباد جي نئي ٻڌل شھر ۾ اچي رھيو.
ميان محمد سرفراز جي ڏينھن ۾ تالپرن بلوچن ڏاڍو زور ورتو. مير بھرام ميان غلام شاھ وٽ برک ھو ۽ ساڻس گڏ جنگين ۾ وڙھيو ھو. ميان سرفراز به ھن کي ڏاڍو مانُ ڏيندو ھو. پر راڄي ليکي جي چورت تي ميان کي مير بھرام ۽ سندس پٽن ۾ اچي بدگماني پيدا ٿي. تنھنڪري مير بھرام پنھنجن ٻن پٽن مير بجار ۽ مير صوبدار کي صلاح ڏني ته اوھين ھتان نڪري وڃو متان ميان اوھان کي مارائي، مون کي مارايائين ته حرڪت ڪانھي جو آءٌ پير مرد آھيان ان موجب مير بجار سنڀري حج تي ويو. پر مير صوبدار پنھنجي پيءُ کي نه ڇڏيو، ساڻس گڏ رھي پيو.
نيٺ ھڪڙي ڏينھن جڏھن مير بھرام ميان جي سلام تي آيو تڏھن ميان ھن کي مارائي ڇڏيو. ساڳئي وقت ۾ مير بھرام جي پٽ مير صوبدار کي به سندس ماڻھن ماري وڌو. اھڙن ظلمن جي ڪري ٽالپرن ۽ ٻين ماڻھن خدا آباد تي ڪاھيو. ميان ڀڄي حيدرآباد آيو، جنھن کي پڻ ھنن اچي گھيرو ڪري ورتو. پوءِ ميان کي گاديءَ تان لاھي قيد ڪري سندس ڀاءُ محمود خان کي گاديءَ تي وھاريائين. پر راڄي ليکي ماڻھن کي بگاڙي ميان نورمحمد جي پٽ غلام نبيءَ کي گاديءَ تي وھاريو، جو خبر ھيس ته ھو بلوچن جي برخلاف آھي.