خەسرەو وەهارەن
Appearance
خەسرەو وەهارەن ... | کۆر بام جە دیدە فەسڵی وەهارەن |
مەوسیمی جلووس گوڵ و گوڵزارەن | وادەی تەماشای سەیر و شکارەن |
یە وەختی تەفریح قەلب و دەماغەن | فەسڵی ئارەزووی گوڵگەشت و باغەن |
قەهقەهەی کەبکەن نە سەر کڵاوان | فەزای چەمەنەن، شاخەی شەتاوان |
ئەووەڵی خەیمەی ئەلوانی گوڵەن | ئیبتیدای شۆڕش ناڵەی بوڵبوڵەن |
سەحرا و باغ خەڵات ڕەنگاڕەنگ پۆشان | عەندەلیب بادەی عەشقی گوڵ نۆشان |
غونچەگوڵی سورخ نە سەحنی چەمەن | وە خەندەی غوروور واز کەردەن دەهەن |
دیدەی نەرگسان پڕ جە خومارەن | زینەت ئارای بەزم خانی وەهارەن |
موسەلسەل گێسووی پڕ جەعدی سونبوڵ | لەرزانەن بە ناز پەرێ دامی دڵ |
شەوبۆ کۆهساران کەردەن موعەتتەر | سەف پێکان نە باغ سوپای سیسەنبەر |
هەر یەک وە ڕەنگێ، بەر ئامان وە بەر | خودسازی کەردەن پەی تەماشا و سەیر |
بەنەفشە و ڕەعنا و زێبا و نەستەرەن | لالە و شەقایق چەنێو یاسەمەن |
هەر یەک بەو نەکهەت فەرەح ئەفزاوە | بەو شێوەی ڕەونەق عالەم ئاراوە |
ئیبتدای جولووس ڕەنگ و بۆشانەن | ئەمما پەشێوی دووریی تۆشانەن |
چەتری چناران بەزمی چەمەنەن | خەیمەی بداخەن، جیلوەی سەمەنەن |
نەهاڵی قامەت سەروان لەرزانەن | نموونەی باڵای باڵا بەرزانەن |
زومڕەدگۆن کەردەن بەرگی درەختان | پەی کۆریی دیدەی قەڵاخی ڕەختان |
ئەر چەمەن، وەر باغ، وەر سەحرا و دەشتەن | ماچی نموونەی ڕەوزەی بەهەشتەن |
بوڵبوڵ بە ئاواز غەمزەدای دەڵەو | مەوانۆ وە عەشق وە دیدار گوڵەو |
قومری وەش دەماغ فەسڵی سەروانەن | چنار فاخیتەش پەی نەوا خوانەن |
بەی تەور و ئاین بەزمی وەهارەن | ویساڵی مورغان کەبک و هەزارەن |
ئەمما بە گیانت -شای لاڵ کەمەرم- | جەی دەمدا بێ تۆ وێم زام خەتەرم |
کۆر بام جە دیدە، شای فەرەیدوون فەڕ | ئیمساڵ کێ کەرۆ سەیری دەشت و دەر؟ |
کێ مەشغووڵ وە سەیر کۆهـ و سەحرا بۆ؟ | کێ سەراپەردەی عەیشش وە پا بۆ؟ |
ناڵەی نەوای کێ مەیۆ نە باخان؟ | کێ کەرۆ نە سەحن چەمەن چراخان؟ |
کێ نۆشۆ نە پای درەختی گوڵ مەی؟ | کێ گۆش بدەرۆ بە ئاهەنگی نەی؟ |
پەی تەماشای باغ کێ بکەرۆ عەزم؟ | نە خەسرەو ئاباد کێ بگێڕۆ بەزم |
موتریب پەرێ کێ بنوازۆ سازان؟ | کێ بدەرۆ فیکر بە ڕێزە ڕازان؟ |
گوڵانی بەهار کێ بکەرۆ بۆ؟ | هانا وە بەختم، وەی وە یانەم ڕۆ؟ |
ناڵەی بەزمی کێ گۆش بکەرۆ کەڕ؟ | کێ نیشۆ نە تۆی خەڵوەتی مەنزەر؟ |
کێ نە فیردەوسی سوپا و سانش بۆ؟ | کێ زەمزەمەی عەیش نە دەورانش بۆ؟ |
کێ بەزم شادی نە کارێزش بۆ؟ | کێ هەوای گوڵگەشت باوەڕێزش بۆ؟ |
ئومێد وە حەزرەت دانای بێچوون بۆ | پەرێ ناکامیت دنیا نگوون بۆ |
بازاڕی زینەت بەهار بەتاڵ بۆ | عالەم بێ خەسرەو وە خەم چەپاڵ بۆ |
ڕیشەی فیردوسی بەر بەیۆ جە ئاو | هەنی کەس سەیرش نەکەرۆ بە چاو |
خەسرەو ئابادت، شای دەنگ دلێران | یا شا بە یەکسەر خاپوور بۆ وێران |
ناوەرۆ سەمەر تاکە ئەشجارش | نەوینۆ وە چەم کەسێ ئاسارش |
دمای جەوانیی خەسرەو پەروێز | یا شا سەوز نەبۆ سەحرای باوەڕێز |
چون بەختم تار بۆ عالەم ڕۆژ و شەو | نەنیشۆ کەس شاد نە تۆی شەهر نەو |
ئاویەر تەمام هەم کانی شەفا | سەیر و سەفاشان ببۆ وە جەفا |
جە دمای خەسرەو، شای کەمەرلاڵان | جەی وەهار کەسێ بە وێنەی ساڵان |
ئەر مەیل وە سەیری گوڵ و گوڵزار بۆ | هەر بەرگی گوڵێ نە دیدەش خار بۆ |
خەسرەوم بێ تۆ خەڵوەت خراو بۆ | پاماڵی جەفای بەختی سیاو بۆ |
تێشا نەنیشۆ کەسێ بە دڵشاد | ببۆ بە نەیکۆ گەردش بەرۆ باد |
دمای ناکامیی خەسرەوی لاڵ پۆش | کەس بادە جە جام عەیش نەکەرۆ نۆش |
فیدات بام، یە عەید تەجدیدی ساڵەن | غوڵام و کەنیز دەروون زووخاڵەن |
هۆرێزە بەو فەڕ عالەم ئاراوە | بەزمی عەیدت بۆ بە دڵ گەشاوە |
ناڵەی تۆپخانە، شللیکی نیزام | سەدای زەنبوورەک شای کەیخەسرەو فام |
با بەرز بۆ نە عام چون ساڵانی پێش | بە کۆریی دوشمن برای بەد ئەندێش |
مەستوورە کۆر بای، خەیاڵت خامەن | خەسرەوت دەستاخ وە بەندی دامەن |
نە جای عەیش و نۆش سرووری عەیدەن | نەو قەبری تاریک پابەندی قەیدەن |
نە دەسڕەسی سەیر نە شکارشەن | نە فرسەتی گەشت ڕووی وەهارشەن |
دەستاخەن نەو قەبر تاریکی تەنگدا | تۆ پەی وێت بدەر هەر سەر وە سەنگدا |
بە دڵەی پڕ سۆز ئەشک ئەفشانی کەر | زاری نە تەزویر دنیای فانی کەر |
واچە: خەسرەوم هۆرێزە نە خاو | یە چە خاوێ بی؟ دیدەم بۆ لێڵاو |
هەرچەند مەلاڵوون بێداریت نییەن | جە مەستیی ئەی جام هۆشیاریت نییەن |
سەرێ هۆر دارە شای وەفاداران | فکرێ کەر وە بەخت ئی سیاچاران |
بە تاجت قەسەم، زار و زەبوونەن | گیرۆدەی میحنەت سپیهر دوونەن |
دایم زاری و شین واوەیلاشانەن | خەسرەو چون شیرین واوەیلاشانەن |
ئەو دەستەی زەلیل سیاسەت کێشان | خەریکن چەنی بەدبەختی وێشان |
خدێشان دایم نەوحە و ماتەمەن | شادی و عەیششان بەدەڵ وە غەمەن |
چەنی ئاهـ و ئەشک گرد بین وە هامڕاز | کۆر بام، هەنی کێ مەکێشۆشان ناز؟ |
خوسووسەن خواهەر ستەمدیدەی تۆ | سوڵتانی عەزیز بەرگوزیدەی تۆ |
بەو تەور - پەرێت شییەن - وە شەین | چون زەینەب جە داخ ناکامیی حسەین |
دائم المدام ناڵە و زاریشەن | پەی دووریی خەسرەو بێ قەراریشەن |
ماچۆ: خەسرەوم گۆش دەر وە شینم | بە بێکەسیی تۆ خاتر خەمینم |
پەڵاسی میحنەت بێ تۆم نە دۆشەن | پەی تۆ دیدە و دڵ دیسان نە جۆشەن |
بێ تۆ سەراپام سیا سەوادەن | بێ تۆ شادی و زەوق جە لام بەربادەن |
فیدات بام، کەسم، هامڕازی ڕازم | ئیتر کێ چون تۆ بکێشۆ نازم؟ |
کێ وێنەی خەسرەو -شای فەرەیدوون خۆ | دڵداریم مەدۆ خاستەر جە بابۆ؟ |
پەی چی بە ناکام -سۆمای چاوانم | خامۆش کەردی شەمع یانەی باوانم؟ |
بەزەییت ناما وەی مەحزوونەدا؟ | بەی خواهەرزادی دڵ پڕ نە هوونەدا؟ |
بەی تەورە نە سەبر خورد و خاوشەن | ناڵەی دیاریی بێ حساوشەن |
منیچ ئی بەدبەخت سیا ستارە | غەمزەدەی مەحزوون زاری شووم چارە |
بەو شا کە ئی نەرد بە بەختی تۆ شەند | نەهاڵی حەیات خەسرەویت هۆرکەند |
دائم الاوقات شاهم، ڕۆڕۆمەن | غوسسەی ناکامیی شای خەسرەو خۆمەن |
پەی نەوحەت ئەر لەیل، ئەگەر نەهارەن | تووتیی مەقالم هەر نە گوفتارەن |
مەواچوو: خەسرەو، کەیخەسرەوم ڕۆ | ساحێبی تالار، قەسر و شکۆم ڕۆ |
بەوری بێ ئەندێش کوردستانم ڕۆ | هوژەبری بێشەی ئەردەڵانم ڕۆ |
گەوهەری سەدەف عەقڵ و هۆشم ڕۆ | خەسرەوی لاڵبەخش هەم لاڵپۆشم ڕۆ |
نەهاڵی نەوڕەس نەوجەوانم ڕۆ | والیی واڵاجاهـ خەسرەو خانم ڕۆ |
جەوانی ناکام نامورادم ڕۆ | با فەهم و شوعوور عەدل و دادم ڕۆ |
چون ڕۆستەم ساحێب زۆر و زاتم ڕۆ | نەوشیروان تەور، جەم سیفاتم ڕۆ |
سیاوەشی وێڵ کام نەیاوام ڕۆ | شێری بێ ئەندێش ڕۆژی داوام ڕۆ |
مەوسووف بە سیفات پەسەندیدەم ڕۆ | جە جەوانی و عومر خەیر نەدیدەم ڕۆ |
خەسرەو، تا قیام ڕەستاخێز مەبۆ | پەی جەوانیی تۆ هەر مەواچوون: ڕۆ |
وێنەی دەردەدار، ئەر ڕۆ ئەر شەوەن | ناڵەی دەروونم پەرێ خەسرەوەن |
مەواچوون: هەی داد بێدادم خەسرەو | ڕەنج وە باد وێنەی فەرهادم خەسرەو |
سەرداری زی جاهـ عەزیزم خەسرەو | تەن خەستە چون شاهـ پەروێزم خەسرەو |
شای بەهرامی گووڕ پڕ زۆرم خەسرەو | ئیسە گیری دام، نە گۆڕم خەسرەو |
سالاری سوپای ئێرانم خەسرەو | شێری شێر ئەفگەن شێرانم خەسرەو |
نەهەنگی دەریای کەماڵم خەسرەو | خورشیدی سپیهر جەلالم خەسرەو |
ساحێبی کولاهـ فەرەنگیم خەسرەو | سرووری هەنگام دڵتەنگیم خەسرەو |
میهری شەهەنشای زەمانەم خەسرەو | والیی بێ بەدەڵ یەگانەم خەسرەو |
جەوانی تازە ڕەسیدەم خەسرەو | بیناییی بە ڕاست دوو دیدەم خەسرەو |
چەنیی دەرد و غەم شەریکم خەسرەو | دەستاخی مەزار تاریکم خەسرەو |
بێ موونیس و یار یاوەرم خەسرەو | زیندانیی یە قیر بێدارم خەسرەو |
سا خۆم بە قوربان تاریکیی یانەت | ئەو ماوای دەیجوور چۆڵ و وێرانەت |
جە زوبان لاڵ بام وێنەی نەقشی سەنگ | پەی چی جات گێرتەن تۆ نە قەوری تەنگ؟ |
مەر فەڵەک کەردەن دەستاخت بەی تەور | بیەن وە یارت سەنگی سیای قەور |
نمەکەری یاد تۆ جە یارانت | خاتر پەشێوان مەینەتبارانت |
یاخۆ خانی مەرگ زیندانیت کەردەن؟ | یا وەفا و عەهد جە یادت بەردەن؟ |
یا مەیلی ئامان خەڵوەتت نییەن؟ | یا جە غوسسەی وێت نە ویرت نییەن؟ |
بە گیانت خەسرەو، کام نەدیدەی دەور | دەستاخی زەنجیر گەردوونی پڕ جەور |
پەی تۆ نە خەڵوەت، نە باغ، نە وڵات | نە تۆپ، نە نیزام، نە سان و سوپات |
موتڵەقا هیچ کام بە وێنەی جاران | جە دمای سەردار، سەفا نەداران |
دەستەی غوڵامان ساحێب ئیخلاست | سەداقەت کاران فەدەویی خاست |
مەگێڵان وێڵ وێڵ بێ ئاغە و بێ یار | مات و سەرگەردان زەلیل و زگار |
هەریەک وە دەردێ گرفتار بییەن | سەرڕشتەی کارش جە دەستش شییەن |
مەناڵان نە سای چەرخی واژگوون | جە بێ ئاغەیی وە دڵەی پڕ هوون |
شەو و ڕۆ زاری و شینەن کارشان | واوەیلایی سەخت پەی سەردارشان |
جەی یاران سێ کەس وەفا کەردشان | جە هەم قەتاران سەبەق بەردشان: |
«موستەوفی باشی» و «خەلیل سوڵتان»ت، | «میرزا بێگ» بەندەی ئیخلاس نیشانت |
ئەلحەق گۆی وەفا جە مەیدان بەردەن | شەرتی بەندەگی بە جا ئاوەردەن |
هەر یەک گیان و عومر کەردشان توفەیل | ئامان وە خدمەت دڵ جە ئیخلاس کەیل |
دمای کۆچی خەیر خەسرەوی سانی | هۆرکەندشان دڵ جە دنیای فانی |
هەر سێ وێشان کەرد قۆچی قوربانیت | ئامان بەو ماوا پەی جان فشانیت |
ئافەرین لێشان نمەک شناس بین | جە سەیری دنیای پڕ مەکر هەراس بین |
جە دمای خەسرەو، شای شکۆهـ و فەڕ | پەی خدمەتش کەس نەبەستەن کەمەر |
ئەوانیچ ناکام بە دڵ تەنگەوە | سەر نیان وە سای سیاسەنگەوە |
جە ماڵ و دەوڵەت وەشی دەست کێشان | شین بین وە موونیس خەسرەوی وێشان |
کوڵاهـ فەرەنگی بێ ساحێب مەندەن | خەم ڕیشەی شادیش جە بێخ هۆرکەندەن |
مەزارۆ پەی جەخت سیای وێش نە لار | نمەیۆش نە گۆش سەدای مۆسیقار |
خەسرەویت بێ سەبر ئارام و خەوەن | پەشێویش جە داخ مەرگی خەسرەوەن |
کیتابخانەت چۆڵ بێ زەوق و شەوقەن | بێدەماغیی ئەو جە گشت مافەوقەن |
خەڵوەت و دەروون ئەر باڵاخانەن | جە دمای خەسرەو ماچی وێرانەن |
لاڵ بام زەمزەمەی جارانت نییەن | بیسات و نیشات یارانت نییەن |
سەدای کێشکچی سوبح و ئێوارت | خامۆشەن نە دەور قەسر و تەلارت |
یا شا، کوردستان یەکسەر دمای تۆ | ڕیشەش بەر بەیۆ چون خاکی نەیکۆ |
بوارۆش پێدا بەرقێ نەی وەهار | هەنی کەسێ لێش نەوینۆ ئاسار |
وێنەی دەماوەند مەلوول بۆ جە تەم | کەس سەیر و سەفاش نەوینۆ وە چەم |
باقی تا ئەو ڕۆ عومری بەر جام بۆ | شەرت بۆ پەی خەسرەو هەر واوەیلام بۆ |
تا خالق گیرۆ دیوانی مەحشەر | شینی مەستوورە جە شیرین بەدتەر |
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago. |