Чурка Макԍім

by Суханова Агния Андреевна

Школаса ԏеатр

А.Ӧ. Суканова

"ЧУРКА"-МАКԌІМ

5-торја ворсантор

КОМІ ԊІГА ЛЕԆАНІН – 1929

Сыктывԁінкар

1884-1925

Агԋіја Ӧнԁрејовна Суканоаа (Ԁаԋщікова), — Вомын вӧлӧԍтса креԍԏаԋін ныв. Чужлӧма 1884 воын, јанвар 24-ӧԁ лунӧ. Уԁајтчылӧма сылы велӧԁчыны (баԏыс управаса шԉен вӧлӧма-ԁа) первој горт вӧлӧԍтса школаын, сеԍԍа Сыктывԁінкарса прогімнаԅіјаын. Сіјӧ школасӧ помалӧм-бӧрын 1903 воԍаԋ 1920-ӧԁ воӧԇ вӧлӧма велӧԁыԍӧн уна школаын: Ручын, Волԍаын, Пӧԃԃеԉнеј вӧлӧԍтса Нӧвік-школаын, Кӧрткерӧсын. 1920-ӧԁ воӧ вуҗіс Сыктывԁінкарса УОНО-берԁса нацмен јукӧԁӧ комі ԋіга лӧԍӧԁлан уҗ-вылӧ. Сіјӧ уҗ-вылас сеԍԍа і оліс кувтӧԇыс, — куліс 1925-ӧԁ воӧ сеԋԏабр 13-ӧԁ лунӧ чакоткаыԍ.

Агԋіја Ӧнԁрејовна асԍыс став вынсӧ пуктывліс комі јӧзӧс југԁӧԁӧм-вылӧ. Став оланԍамыс, ԍорԋіыс, гіжӧмыс, уҗыс сылӧн петкӧԁлӧны сіјӧс. Комі ԍіктјасын велӧԁігӧн сіјӧ ез важ ущіԏеԉјас-моз вылыԍаԋ віԇӧԁлы велӧԁан чеԉаԃјас-вылас, а јітчыліс накӧԁ став олӧмнас і ԁумнас. Шоч рыт сіјӧ коԉԉӧԁліс чеԉаԃтӧг ԉібӧ најӧ мамјастӧг — комі аԋјастӧг. Чукӧртас најӧс ԁа ԍорԋітӧԁӧ нывбаба-ԍір-курыԁ олӧм кокԋӧԁӧм, југԁӧԁӧм-јылыԍ. Кевмыԍліԍ велӧԁчыԍ чеԉаԃ ај-мамыслы, меԁым чеԉаԃсӧ воԇӧ велӧԁасны. Веԍіг ачыс коԁ-ԍурӧӧс ас щӧт-вылас мӧԁӧԁлывліс гырыԍҗык школајасӧ. Зіԉліс ԍіктса комі јӧзӧс паԉӧԁны, југԁӧԁны, корԍны најӧс југыԁлаԋ, бурлаԋ петкӧԁан туј. Вермаԍліс ԉок, ԍӧԁ кырнышјаскӧԁ (попјаскӧԁ), комі јӧзӧс ылӧԁлыԍ, паԁмӧԁыԍ, пемыԁӧ пыкыԍ јӧзкӧԁ.

Ревоԉутсіја-бӧрын, кор уҗалыԍ јӧзӧс пемыԁын ԁа нарԏітӧмӧн віԇан пыкӧԁјасыс лоі путкыԉтӧма, сіјӧ пырыԍ-пыр кутіс уҗавны сӧвет-влаԍт-ԁор; вӧԉіԍԏі, шуас, ӧні воԍԍіс олӧмыԁ, — кыпыԁа, ԁолыԁа шуас. Ԍӧлӧмԍаԋыс уҗаліс комі ԋігајас лӧԍӧԁлан уҗ-вылын. Гіжаліс віԍтјас чеԉаԃӧс велӧԁан ԋігајасӧ, роч кыв-вылыԍ коміӧ вуҗӧԁаліс уна-пӧлӧс креԍԏаналы колан ԋігајас, ворсанторјас (пьесы) ԁа сіԇ воԇӧ.

Тајӧ печатајтан гіжӧԁнас сіјӧ петкӧԁлӧ комілыԍ ԋеважӧнԍа-на оласногсӧ, пемыԁлунсӧ. Ԉока на-ӧԁ ԋе-важӧнԍаԋ міјан ԍіктјасаԁ воԍталістны школајастӧ. Міјан ај-мам-на віԍтавлӧны, кыԇі најӧс важӧн велӧԁлӧмаӧԍ аз-букі-ӧн, вічко ԋігајас-ԍерԏі, ԁај вічко ԋігајасыс-на зев шоча вӧвлӧма. Велӧԁыԍјасыс вӧвлӧмаӧԍ коԁкӧ салԁатыԍ воӧм јӧз ԉібӧ поп-ԃак. Волӧԁчыԍыс вӧвлӧма зев-жӧ шочыс. Воԇӧ велӧԁчыны мунан тујыс секі ԇікӧԇ вӧлі тупкӧса: ӧԏі-кӧ, креԍԏана чеԉаԃтӧ вӧлі ԋекытчӧ оз боԍтны, мӧԁ-кӧ, і велӧԁчыныс, овныс ԋінӧм-вылӧ вӧвліс. Коԁкӧ, ӧтка-ӧтка јӧзлы сӧмын вӧлі уԁајтчылас піԍкӧԁчыны кущӧмкӧ бурҗык ԍӧлӧма велӧԁчӧма морт бурлун-куԅа. Та-јылыԍ і петкӧԁлыԍԍӧ тані. Ачыс, авторыс, гіжӧԁ-куԅаыс шуӧ:

„Гашкӧ коԁкӧ јуалас: мыј Макԍімыԍ артміс? Ӧтнас тајӧ Макԍімыс ог тӧԁ вӧлӧма-ӧ. Тајӧ Макԍімыс лоӧ став комі војтырыс. Чужӧмыс, быԁмӧмыс, олӧмыс, југыԁлаԋас піԍкӧԁчӧмыс став коміыслӧн нач тащӧм. Поԅӧ щуны — Макԍім вӧрԅӧԁіс немӧвејја ӧԏілаын ізмӧм, ԋекор вӧрԅывлытӧм олӧмногсӧ комі војтырлыԍ. Сы-бӧрԍа, сіјӧ таԉалӧм вӧр орԁым-куԅа мӧԁӧԁісны уна-уна: ԁасӧн, ԍоӧн — Пеԁӧрјас, Петырјас Ԏімајас. Ставныс најӧ југыԁлы, велӧԁчӧмлы паныԁ мунӧны, куралӧны-боԍтӧны олӧмыслыԍ бурсӧ, выԉсӧ, тӧԁӧмсӧ, кужӧмсӧ, сеԍԍа паԍкӧԁӧны, разӧԁӧны, ԍавкјӧны бӧрӧ коԉыԍјаслы.

Тајӧ Макԍімыԁ (на-пыщкыԍ) меԁ-воԇ велӧԁчӧм, тӧԁӧм куралыԍ, аслыс выԉ олӧм лӧԍӧԁыԍ, комі пармаыԍ піԍкӧԁчыԍ, југыԁ паԍкыԁ ерԁ-вылӧ петыԍ. Ӧні ӧтарӧ паԍкалӧ, ерԁмӧ, југԁӧ пемыԁ сук комі пармајасыс, соԁӧны, чукӧрмӧны тајӧ чурка-Макԍім-коԃјасыс.

Регыԁ-ԋін вуналӧ ԇікӧԇ ԍумӧԁ ԋігајасыԁ, Амоԍ-пӧԉлӧн школајасыԁ, веԍіг каԅтылантор-ԋін Ԋіл Петровічјас, Макԍімлӧн велӧԁчан бур школајасыс. Ӧні сы-пыԃԃі быԁмӧ, кыптӧ выԉ јӧз, выԉ олӧм, выԉ школајас".

ВОРСЫԌЈАС:

1. Макԍім — ар 8-10-а, а зев візыв, вежӧра, ԍуԍ ԃеԏіна. Щӧщӧԁӧм јурԍіа.
2. Ԁарја — сылӧн мам, зев авја, ар 30-а.
3. Амӧс — пӧрыԍ-салԁат, куш-пԉеша, ар 60-а.
4. Ӧкуԉ — бобыԉ, бур ԍӧлӧма, ар 60-а пӧч
5. Пеԁӧр > Чеԉаԃ
6. Петыр
7. Ԏіма
8. Ваԍӧ
9. Мітреј
10. Ӧԃук
11. Параԍ
12. Марпа
13. Ԏіт Ԏітовіч — карса велӧԁыԍ.

6-7-морт школаын велӧԁчыԍјас.

Меԁ-воԇԇа вӧчӧм.

Ӧшіԋулын чомјын ворсӧны чеԉаԃ ԍој-чачајасӧн. Ворсіг-мозыс ас-костаныс пыр ԍорԋітӧны, јуаԍӧны, велӧԁӧны мӧԁа-мӧԁнысӧ. Кіԉчӧ-поспомын кујім зон-посԋі шегјаԍӧны.

Пеԁӧр. Гащ! (Курыштӧ шегјассӧ, сеԍԍа ԍавкԋітӧ поспомӧ). Ставыс-тај гащ лоі... (печлалӧ, воӧм шегјассӧ ԅептас ԍујалӧ).

Петыр. Стол! (сіԇі-жӧ шегјыштӧ).

Ԏіма. Со теныԁ і стол! Веԍіг ӧԏі стол абу. (Ставныс ԍералӧны). Петыр, кымын шег-ԋін коԉі?

Петыр. Ен ԍерав, аслаԁ бурещ-уна.

Ԏіма. Менам пук! (Шегјыштӧ, ставныс јона віԇӧԁӧны, сеԍԍа ԍерӧктӧны Ԏіма-кынԇі). Ԍо-мокоԍтӧ, пук!.. Ен-тај-нӧ лок, сӧмын кык (печлалӧ).

Петыр. Менӧ ԍералін-а, аслаԁ сы-мынԀа-жӧ.

Ԏіма. Пеԁӧр-тај лыгӧԁыштіс міјанӧс. Пеԁӧр, те-кӧ тӧԁыԍ-а?

Пеԁӧр. Тӧԁыԍ, ԃерт. Регыԁ ме тіјанӧс ошкӧ пӧрта. (Мышку-сајԍаԋыс гуԍӧԋікӧн каԋԅӧԁӧ Макԍім, кінас Пеԁӧрлыԍ ԍінјассӧ тупкӧ ԁа горӧԁӧ зев јона. Пеԁӧр вывті јона повԅӧ, — ставныс ԍералӧны).

Петыр . Тӧԁыԍыԁ, ошкӧ пӧртыԍыԁ кущӧм вӧлӧма.

Пеԁӧр. ПовԅӧԀчӧ, ветлӧԀлӧ. Боԍта-ԁа, піԋаԁ сета (ырыштчӧ).

Макԍім (веԍкӧԁчӧ, пыркԋітӧ јурнас щапа, скӧра). Ԁурӧмоыԁ і скӧрмін! Пырыԍ-пыр кулакјас мытчалан!

Пеԁӧр. Віԁчыԍ менам, ԉок-чурка. Локтіс сетчӧ... Тетӧг зев гажа вӧлі. Мун міјан-ԁіныԍ (матыԍтчӧ ԁінӧԇыс, кулакјаснас ыршаԍӧ).

Макԍім. Он лыԍт, он лыԍт вӧрԅӧԁны. Чурка! (ԋерӧ). Ачыԁ чурка... Со аслыԁ (петкӧԁлӧ кулак)... пыр чуркаӧн ԋімтӧмыԍ...

(Пеԁӧр Макԍімӧс уԍкӧԁӧ муӧ, сені тушмыԉаԍӧны, вермаԍӧны веԉ-ԁыр, горзӧны. Чеԉаԃ ԍералӧны. Керка-пеԉӧс-сајԍаԋ тыԁовтчӧ пӧрыԍіԋік аԋ, беԃԃа, чумана).

Ӧкуԉ-пӧч. Но, тајӧ, чеԉаԃ, бара-ԋін Макԍімӧс нӧјтӧны. (Беԃнас чіршӧԁлӧ). Ме тіјанлы, леԇаԁ-онӧ сіјӧс. Абу јанԇім асԁорԍыныԁ ічӧттӧ нӧјтны? Ставӧн ӧԏітӧ, ԃерт, верманныԁ (матыԍтчӧ чеԉаԃ-ԁінӧ. Пеԁӧр четчӧ, ԁӧрӧм-гач ԋајтчӧмаӧԍ, ԁӧрӧм кӧв-кіԅјас орјаԍӧмӧԍ, јурԍіыс јогӧԍԍӧма. Лӧԍӧԁӧ ԁӧрӧм-гачсӧ). Віԇӧԁлы (Інԁӧ Макԍім-вылӧ), ԁӧрӧм-гачсӧ ԋајтчӧԁӧмныԁ, кіԅјассӧ орјӧԁлӧмныԁ.

Пеԁӧр. Сіјӧ ачыс-на быԁӧнӧс нӧјтас. Повоԁнеј чоԇув... Ԉок пеж-чурка, мун міјан-ԁіныԍ!

Макԍім. Мыјла пыр менӧ чуркаӧн ԋімтанныԁ (бара уԍкӧԁчӧ кулакјаснас ыршаԍіг-тырјі).

Ӧкуԉ-пӧч. Макԍім, ԁугԁы, мун гортаԁ (боԍтӧ кіӧԁыс; мукӧԁыслы). Оз-ӧԁ ков морттӧ ԁӧзмӧԁны Ԁа ԋімтыԍны. (Макԍім ставныслы кулаксӧ петкӧԁлӧ, сеԍԍа пышјӧ).

Пеԁӧр. Чурка-перка ԉок керка-а!

Петыр Ԏімакӧԁ. Чурка-перка ԉок-кер-ка-а! (ԍыліг-моз горзӧ).

Ӧкуԉ-пӧч. Чӧлӧ, јӧјукјас. Бура колӧ овны... ԋемтор абусӧ пыр јуканныԁ, ԋімтыԍанныԁ-ԁа. Макԍімыԁ-ӧԁ сыыԍ абу мыжа. (Ропкіг-тырјі мунӧ. Керка-сајԍаԋ котӧрӧн пырӧ Мітреј).

Мітреј. Еј, Пеԁӧр, Ԏіма! Ме велӧԁчыны кӧсја.

Ԏіма. Велӧԁчыны? Кӧні?

Мігреј. Амӧс локтӧма. Кӧсјӧ чеԉаԃӧс велӧԁны.

Петыр. Кущӧм Амӧс-нӧ? Кытыԍ?

Мітреј. Салԁат Амӧс. Ӧні сіјӧ Јогор-ԃаԃ-орԁын пукалӧ... мужікјаскӧԁ. Тіјан баԏјасныԁ сенӧԍ-жӧ, щӧщ ԍорԋітӧны, меԁалӧны велӧԁны чеԉаԃӧс.

Ԏіма. Аттӧ, ме щӧщ вӧзјыԍа... Кыԇ бара, велӧԁны кутас-а?

Пеԁӧр. Локтӧј Јогор-ԃаԃ-орԁас щӧщ ветламӧј, віԇӧԁламӧј.

Мітреј. Амӧсыԁ куш-пԉеша, беԃԃа. Кыԋаулас ԇоԋ-ноп ԋіга новлӧԁлӧ. (Чомјыԍ петӧны нывјас, матыԍтчӧны на-ԁінӧ ԁа јона кывзӧны налыԍ ԍорԋі).

Ӧԃук. Кущӧм Амӧс-јылыԍ-нӧ віԍталан? Јогор-ԃаԃ-орԁын, шуан? Мі щӧщ ветлам.

Пеԁӧр. Нывјасӧс сетчӧ оз јуавны. Ті акаԋнытӧ тӧԁӧ. Велӧԁны кутасны міјанӧс, зон-посԋіӧс. Нывјас оз велӧԁчывлыны.

Параԍ. Лоӧмаӧԍ-тај "зон-посԋі“... (ԋерӧ најана). „Нывјас оз велӧԁчывны“. Нарӧԍнӧ понԁам велӧԁчыны, огӧ повԅӧ тіјаныԍ... Локтӧ, котӧртламӧ Јогор-ԃаԃ-орԁӧ. (Зон-посԋі мунӧны).

Ӧԃук. Ԋенуж, бурещ колантор. Огӧ мунӧ. Вај мачӧн ворсамӧ, бурҗык лоӧ.

Параԍ. Вајӧ, вајӧ, тыртчӧмӧн. Ме завоԃіта (боԍтӧ мач ԁа ԍтенӧ шыблалӧ-куталӧ). Ԁасыԍӧн шыбытӧмӧн (ԁасӧԇ оз тыр, — уԍӧ; мӧԁ боԍтӧ, мачалӧ).

Ӧԃук (мачалӧ). Ӧԏі, кык, кујім, ԋоԉ... квајт (мач уԍӧ, Ӧԃук бара боԍтӧ. Котӧрӧн пырӧ ічӧԏік ныв).

Марпа. Ӧԃук, Параԍ, локтӧј четчавны Настајас-ӧшіԋулын. Ме зев лӧԍыԁ пӧв аԁԇі.

Ӧԃук. Чур пом! чур пом! Локтӧј, котӧртамӧ (кујімнаныс котӧртӧны).

3анавес.

Мӧԁ вӧчӧм.

Вӧчԍӧ Ԁарја-орԁын. Ічӧԏік, гӧԉіԋік-керка пыщкӧс. Кык лабіч, ӧԏі пызан, пач, гӧбӧчвыв, мыԍԍан-ԁоз, мыј-ԍурӧ кӧлујјас, ԁозмукјас. Зев-пеԉк быԁлаті. Ԁарја ӧшіԋ-ԁорас кыӧ чувкі, вомгорулас мыјкӧ ԍылӧ-оԉԉалӧ. Ԋеԁыр-мыԍԏі бӧрԁіг-тырјі пырӧ кіԅтӧм-морӧса, ԋајтчӧм ԁӧрӧм-гача Макԍім.

Ԁарја. Мыј-ԋін лоін? Бара коԍаԍін? Віԇӧԁлы вылаԁ — кущӧмі. Аттӧ, зонмӧ, ԃеԏіна!.. Ӧні паԍтӧԁі выԉмыԍкӧм ԁӧрӧм-гачӧн, — ставсӧ ԋајтчӧԁӧма, кіԅсӧ орјӧԃлӧма-ԁа.

Макԍім (бӧрԁіг-тырјі). Ег-ӧԁ ачым... Пеԁӧр тупԉӧԁліс... ԋещкіс...

Ԁарја . Ачыԁ-ӧԁ, кӧнкӧ, быԁӧн-вылӧ воан-ԁа, ԃерт.

Макԍім. Мамӧ, мыјла-нӧ менӧ чуркаӧн пыр ԋімтӧны? Сеԍԍа ԋекоԁӧс оз. Пеԁӧрӧс оз, Ԏімаӧс оз, Петырӧс оз... Сӧмын ӧтнам ме чурка... „Чурка-перка ԉок-керка"-ӧн пыр ԋімтӧны... Мамӧ, віотав налы меԁ оз сіԇі менӧ ԋімтыны... (Бӧрԁӧ).

Ԁарја. Чӧв, јӧјук, меԁ ԋімтӧны-кӧ... Ен бӧрԁ. Ачыс Сус-Крістосыс чурка вӧлӧма-а, теныԁ абу-ԋін ԃівӧ. (Пырӧ Ӧкуԉ).

Ӧкуԉ. Олан-вылан, кума!

Ԁарја. Лок шојтчы, Ӧкуԉ-кума, шонтыԍ.

Ӧкуԉ. Лоӧ-тај шојтчыныԁ пӧрыԍман-ԁа. Со-кущӧм лоан, ӧԁва вӧран. Макԍімушко, бара, важӧн-ԋін гортын, коԁакӧ-кості југԋітӧма. Чеԉаԃкӧԁ чурӧԁчӧны, коԍаԍӧны вӧлі.

Макԍім. Ԋімтыԍӧны-ԁа-ӧԁ... (Абу-на бураԍӧма, зев зумышӧн).

Ӧкуԉ. Те ен лӧгаԍ сыыԍ ԁај оз кутны ԋімтыԍны. Еновтчасны сыыԍ.

Макԍім. Ԁа-а, теныԁ лӧԍыԁ шуныԁ.

Ԁарја. Колӧ-ӧԁ шогԍыны ԁа бӧрԁны. Мукӧԁторјыԍ сеԍԍа ԋінӧмыԍ шогԍыны-а.

Ӧкуԉ. Ен бӧрԁ, јӧјук. Мун Габӧ-Јогорӧ котӧртлы, сетчӧ воӧма Амӧс-пӧԉ, салԁат. Чеԉаԃ чукӧртчӧмаӧԍ керка-тырыс. Шогыԁ пырыԍ-пыр вунӧ.

Ԁарја. Выԉыԍ піԋӧ-коԍӧ-вотӧԇ. (Макԍім котӧрӧн петӧ). Пӧгіб тајӧ ԃеԏінаӧн, інас оз ӧшјыв. Ԁӧрӧм-гач ԁӧмлӧмыԍ ԁа мыԍкалӧмыԍ кӧԏ ен Ԁугԁыв.

Ӧкуԉ. Те јешщӧ аслаԁ зіԉлунӧн меԁ-мічаа-на віԇан пітӧ: ԁӧрӧм-гачыс сылӧн пыр ԇоԋ, выԉмыԍкӧм. Мыј-нӧ сеԍԍа керан, чеԉаԃыԁ-ӧԁ быԁӧнлӧн ӧткоԃ... (Кост). Ӧԁјӧ-жӧ-ԋін пӧраыԁ мунӧ: ӧні-на быԏԏӧ пыртім Макԍімтӧ-а. Баԏушкоыԁ ештіс-жӧ секі міјанӧс јанӧԁны... грекыԁ-пӧ мыј-ыжта... ԋімтӧ кущӧмӧс кӧсјіс пуктыны.

Ԁарја. Гӧԉјасыԁ-ӧԁ пыр мыжаӧԍ... Со-тај, ӧԏілы Ԁа мӧԁлы пыр лоӧ термаԍны печкыны, кыны-ԁа. Кынӧмпӧттӧ-ӧԁ перјыны кыԇ-кӧ колӧ.

Ӧкуԉ. Ԃерт, бара, колӧ, ԉубаӧј. Со-тај ме, мыјӧн ег кут вермыны уҗавны, коран-мешӧк лоі бокӧ ӧшӧԁны. Еԍкӧ-ӧԁ, квајтымын во-чӧжыԁ бура-уна уҗалӧма лоі став ԍікт-коԃԃӧмыслы-ԁа, абу-тај ԋекоԁ паԍібӧтӧ шуыԍыԁ. Быԁӧн-воԇын-на јешщӧ мыжа. Став вын-ебӧсӧј јӧз уҗӧ бырі. Омӧԉ, омӧԉ, Ԁарјушӧј, міјан, бобыԉјаслӧн олӧмыԁ. Тенаԁ мӧԁыԍ, гашкӧ, піыԁ быԁмас ԁа кутас верԁны, коран-мешӧкԍыԁ, гашкӧ, мынан.

Ԁарја. Ог-тӧԁ, ог тӧԁ, Ӧкуԉ-пӧчӧ, кущӧм-олӧм лоӧ мӧԁыԍ. Ӧні со, ԃерт-на, том-ԁырјіыԁ јон ԁа ԇоԋвіԇа-на-ԁа, кынӧмпӧттӧ перја... Унаыԍ-жӧ ме, Ӧкуԉ-пӧч, мӧвпавла олӧм-јывԍыԁ... Мыјлакӧ мукӧԁлы быԁтор поԅӧ, абу грек? Мыјла мортыс абу ӧткоԃ? Мукӧԁ немыс олӧ шог-ԋі-печаԉ, јурвывтырыс быԁ бурыс. Коԁі тащӧм-олӧмсӧ лӧԍӧԁӧма јӧзыслы?

Ӧкуԉ. Коԁі? Јен-пӧ-тај со, баԏушкоыԁ шуӧ.

Ԁарја. Јен?.. Мыјла-нӧ, еԍкӧ, јенмыс ӧԏілы быԁтор, быԁ-бур ԍетӧ, мӧԁлы — ԋінӧм, нем-чӧж мучітӧ? Ԁолыԁа-олыԍјас ԉокҗыка мівок-ԁорыԍ олӧны, ме віԇӧԁа-ԁа... Та-ԍерԏі-кӧ, ме-ногӧн јенмыслӧн веԍкыԁлуныс абу-жӧ уна.

Ӧкуԉ. Аміԋӧј, те-тај-нӧ, кума, зев ԉок ԍорні кыпӧԁін. Менам быԁӧн ԍӧлӧмӧј-вӧрԅіс тенаԁ ԍорԋіыԍ. Ме нем-чӧжӧн ԁӧлыԁлун ег тӧԁлы-ԁа, ӧтчыԁ веԍіг ег гӧгӧрволы мыжавны јентӧ. Пыр ԏерпіті, пыр кывзі баԏушколыԍ велӧԁӧмсӧ.

Ԁарја. Лӧԍыԁ сылы јӧзтӧ велӧԁны ԁа вӧјпны. Он-ӧмӧј сылыԍ олӧмсӧ ачыԁ аԁԇы... Быԁторјыс ем, ԋекытчӧ воштыны озырлунсӧ. Ставыс ԁаԍ. Оз ков мајбыр, міјанлы-моз, ныр-вылаԁ уԍтӧԇ пыр уҗавны. (Котӧрӧн пырӧ Макԍім, лолыс тырӧма).

Максім. Мамӧ, мамӧ, ме щӧщ-жӧ кута велӧԁчыны.

Ԁарја. Велӧԁчыны? Мыј-нӧ, јӧјмін?

Макԍім. Пеԁӧр кӧсјӧ, Петыр, Ԏіма, — быԁӧн кӧсјӧны велӧԁчыны.

Ԁарја. Кӧні, мыј велӧԁны?

Макԍім. Ԁа, міԍа, Амӧс-пӧԉ, салԁат локтӧма міјанӧс велӧԁны. Ме щӧщ кута велӧԁчыны...

Ԁарја. Теныԁ велӧԁчытӧгыс-на овԍас. Тенӧ велӧԀны ԋекоԁлы, баԏыԁ абу.

Макԍім. Меԁ абу-кӧ, ме муна. Щӧщ ПеԁӧрјаскӧԀ кута велӧԀчыны. Муна, муна, ог кывзы тенԍыԁ (бӧрԁӧ).

Ӧкуԉ. Чӧв, піӧ, ԁугԁы бӧрԁнытӧ. Амӧсыԁ-ӧԁ велӧԁӧмԍыԁ ԁон корас. Коԁі те-веԍтті мынтыԍас? Мамыԁ ӧтнас пеԍԍӧ.

Макԍім. Те лаԋт, ен суітчы! Ог тенԍыԀ вӧзјыԍ... Мыјла-нӧ, мамӧ, меным ԋемтор оз поԅ, мукӧԁлы быԁтор поԅӧ? А? Петырлы, Пеԁӧрлы... Ме пыр мыжа (бӧрԁӧ, лабічӧ уԍкӧԁчӧ).

Ԁарја. Ԁугԁы, ԃеԏіна, ен ԀӧзмӧԀ менӧ... Бара тасма-кӧрт інмас.

Максім. Ӧј, мамук, леԇ велӧԁчыны... Зев гаж петӧ. Петырлы-тај-нӧ поԅӧ... Пеԁӧрлы, Ԏімалы... сӧмын меным оз поԅ. Мыјла-нӧ, мамӧ?

Ԁарја. Лаԋтан-он! Пеԉ ԍӧԁмӧԁны кутіс-жӧ, зонмӧ. Мыјла чурка, сіјӧн і оз поԅ. Чуркајаслы-нӧ кущӧм велӧԁчӧм колӧ... сіԇі овԍас. Енлы, быԁман-ԁа вотчіна ԍетасны, віԇму кутан уҗавны, креԍԏаԋін лоан.

Макԍім. Оз ков меным віԇмуыԁ... меным велӧԁчыны колӧ... Ԋіга меным колӧ... Мамӧ, леԇ велӧԁчыны (ырзӧмӧн бӧрԁӧ).

Ԁарја (зев јона скӧрмӧ). Аттӧ ԃівӧ, ԃеԏіна! Чӧлан-он-нӧ те, јӧј-чурка! Збыԉыԍ-тај лоӧ тасмаавны (боԍтӧ тасма ԁа ырыштчӧ. Макԍім четчӧ ԁа бӧрԁіг-тырјі пышјӧ ывлаӧ. Макԍімлы бӧрвылас). Быԁсӧн боктӧ куԉа, он-кӧ лаԋт. ВелӧԀчӧм ковмӧма! Кӧмӧԁа-паԍтӧԁа, аԉі-нӧ велӧԁчӧмыԍ мынта? Коԁ-ӧԏісӧ-нӧ верма?..

Ӧкуԉ. Ԃеԏінаыԁ тенаԁ кущӧмкӧ аслыс-ԍама-жӧ. Есщӧма велӧԁчӧм ковмӧма. Кыԍ, бара, чуркајаслы...

Ԁарја. Зонмӧ, олӧм-жӧ міјан. Со-тај ме Ӧкуԉ, сіјӧ і шуа... Кыԇі-нӧ сеԍԍа он скӧрмы, оз ԉок-ԁумјас јурӧ во. Ме со піӧс нӧјта, віԁа, бӧрԁӧԁа коԋӧрӧс. Те чајтан, меным ԁолыԁ? Менам аслам мукӧԁ-чеԉаԃ-вылӧ вежӧј ԋӧԏі оз пет. Ԁарӧм-тај со ічӧт ԁа гӧгӧрвоӧ шуныс. Нораԍӧ-тај со, — мыјла-нӧ-пӧ меным ԋемтор оз поԅ, мукӧԁлы быԁтор поԅӧ. Ок, еԍкӧ верма-кӧ став-олӧмсӧ-жӧ путкыԉта-ԁа...

Ӧкуԉ. Ме ԋемтор ог гӧгӧрво. ԇік-ԋін выжыв, буракӧ, куті лоны. (Ԁарја бӧрԁӧ).

Занавес.

Којмӧԁ вӧчӧм.

Зев гӧԉ керка-пыщкӧс, паччӧра, пӧлаԏа. Омӧԉік пызан. Пызан-сајын пукалӧны віт-ӧ-квајт зон-посԋі. Бокын пеԉӧсын сулалӧ Макԍім, мамыс паԍа, шапкасӧ вомас куртчӧма, кутӧ кыкнан кінас. Занавес воԍтігӧн Амӧс суԇӧԁӧ пӧлаԏ-ԁорыԍ ԋіга-чукӧр, ԋігајассӧ разӧԁӧ чеԉаԃлы, щӧктӧ воԍтыны. Ачыс боԍтӧ куԅ беԃ-коԃ ԉеԋејка.

Амӧс. Вуні ез, чеԉаԃ, воԇԇа-велӧԁчӧмјасыԁ? Вај-жӧ, Пеԁӧр, те лыԃԃы!.. (ԉеԋејкасӧ лептіг-мозыс ԍін-вылас уԍӧ Макԍім ԁа быԁӧн чујмӧ). Но... те-нӧ кытыԍ уԍін? Мыјла-нӧ локтін?

Макԍім. Ме... ме... велӧԁчыны локті... Ме... ме... Макԍім...

Амӧс. Велӧԁчыны? Коԁі-нӧ ыстіс?

Макԍім. Ме, ме ачым локті... Зев... гаж петӧ щӧщ велӧԁчыны... (шапкасӧ куртчалӧ, кыкнан кінас кутӧ).

Амӧс. Коԁлӧн те лоан?

Максім. Ме... ме...

Пеԁӧр. Сылӧн баԏыс абу... чурка сіјӧ...

Макԍім. Ме... ме Макԍім. Кӧсја велӧԁчыны...

Амӧс. Мі-ӧԁ јона-нін велӧԁчім, коԉім тенӧ... Тенӧ торјӧн ковмас велӧԁны.

Максім. Ме ставсӧ тӧԁа, кужа...

Амӧс. Тӧԁан? Кытыԍ-нӧ, коԁі велӧԁіс?

Макԍім. Налыԍ (інԁӧ чеԉаԃ-вылӧ) кывлі... Лыа-вылӧ гіжны кужа...

Ԏіма. Быԁлун локтас-ԁа міјанлыԍ јуаԍӧ... Ставсӧ тӧԁӧ...

Макԍім (зев термаԍіг-моз). „Аз“ тӧԁа, „букі“ „тӧԁа, веԃі“ тӧԁа...

Амӧс. Аттӧ, ічӧт-пі, те-тај зев ԍуԍ, тыԁалӧ. Лоӧ-ԋін тащӧм-шаԋтӧ боԍтны... Пукԍы-нӧ татчӧ ԁа вај лыԃԃы, мыј тӧԁан (пукԍӧԁӧ, ԍетӧ ԋіга ԁа щӧктӧ лыԃԃыны).

Макԍім (вывті ԋімкоԃ-пырыԍ боԍтӧ ԋіга ԁа морӧс-берԁас топӧԁӧ, ԋімкоԃысла гораа чіктылӧ). Меным тајӧ ԍетан?..

Амӧс. Тані лыԃԃыны сӧмын. Гортаԁ оз поԅ ԍетны... Ԋігаыԁ-ӧԁ ԁона... прӧста оз шеԁ. Тајӧ тӧԁан-ӧ мыј?

Макԍім. Тајӧ „аз“, тајӧ „букі“, тајӧ „глагоԉ", „ԁобро“, „јеԍԏ“, „жівеԏе", „ԅемԉа", «іже», „како“, „ԉуԃі“, „мыԍԉеԏе"...

Амӧс. Тӧԁан. Бур, шаԋ. Ӧні вај ӧтлаавлам. Со, „бук!“, „аз“-ԁа. Шу најӧс ӧтлаын.

Макԍім. „Букі“ ԁа „аз" — ба, глагоԉ аз — га, веԃі аз — ва, ԁобро аз — ԁа, како аз — ка, мыԍԉеԏе аз — ма.

Амӧс. Молоԃеч! Міјанлыԍ велӧԁӧмтӧ ставсӧ тӧԁан... Пукԍы ԁа воԇӧ таԇі велӧԁчы, — морт лоан. Ӧні вај, Пеԁӧр, те лыԃԃы.

Пеԁӧр (ԁыр нокԍӧ, мырԍӧ, лыԃԃӧ зев поліг-тырјі). „ԉуԃі“, „аз“ — ԉуԃіаз.

Амӧс. Абу-жӧ „ԉуԃіаз“. Те, тыԁалӧ, он і велавлы лыԃԃыԍнытӧ (ԉеԋејканас кащкӧԁӧ пызанӧ). Петыр, те гашкӧ, лыԃԃан.

Петыр (ружтӧ, мырԍӧ). „ԉуԃі“ „аз“ — ԉаз (ачыс быԁӧн повԅӧ; чеԉаԃ ԍерӧктӧны).

Амӧс (скӧрмӧ, кучкӧ ԉеԋејканас пызанӧ, зымԋітӧ кокнас). Мыј-нӧ сӧран? кущӧм „ԉаз“ аԁԇін сетыԍ?

Макԍім. Ме тӧԁа. Сіјӧ лоӧ „ла“.

Амӧс. Аԁԇанныԁ, мортыс талун-на локтіс-а, тіјан-ԁорыԍ ԁас-мынԁа унҗык тӧԁӧ. Часлы, ме тіјанлыԍ пеԉнытӧ ԋещкыны кута. Макԍім, те ен віԍтавлы, меԁ аԍныс велӧԁчасны.

Ԏіма. Ме кужа.

Амӧс. Вај лыԃԃы.

Ԏіма. „іже“ „ԅемԉа„ — із, „како“ „іже“ — кі, „жівеԏе“ „іже“ — жі.

Амӧс. Ԏіма молоԃеч. Он ԁышӧԁчы. Ваԍӧ, нолтӧ те лыԃԃы.

Ваԍӧ (зев мыкталіг-тырјі, сувталіг-тырјі). „Аз“ „букі", „веԃі“, „ԁобро“, „јеԍԏ“, „жівеԏе".

Амӧс. Вај сеԍԍа ӧтлаалӧмӧн лыԃԃы.

Ваԍӧ (пӧԍалӧма, сещӧм ԍӧкыԁ сылы лыԃԃыԍны, нырсӧ кыскыштӧ ԁа кыскыштӧ). „Жівеԏе“ „аз" — ж-ж-аз.

Макԍім (четчыштлӧмӧн). Абу сіԇ, абу сіԇ.

Амӧс (скӧрмӧ јона). Ме сещӧм „жаз“ ԍетала теныԁ (мунӧ ԁа печіктӧ, Ваԍӧ малалӧ пԉешсӧ). Пеԁӧр, лыԃԃы.

Пеԁӧр (ружтӧ). „Жівеԏе" „аз“ — ж-жыв-аз.

Амӧс (кощкӧ јурас). На теныԁ, „жжывваз“.

Макԍім. Ме віԍтала: „жівеԏе" „аз“ — жа.

Амӧс. Аԁԇанныԁ, кыԇі колӧ велӧԁчыны... Вајӧ пукԍалӧј, ԁа таԍаԋ етатчӧԇ (інԁӧ) јона лыԃԃӧ-велӧԁӧ. Ԇікӧԇ муԇі тіјанкӧԁ мырԍігӧн. (Чеԉаԃ гораа лыԃԃыԍӧны, ызгӧны; Амӧс кајӧ пӧлаԏӧ, — воԁӧ. Чеԉаԃ веԉԁыр ызгӧны, лыԃԃыԍӧны ас-костаныс. Амӧс ӧԏі-зԁук-мыԍԏі ныр-горӧн унмовԍӧ).

Пеԁӧр. Макԍім, лок віԍтав, кыԇі етіјӧ лоӧ. „Аз“ „ԁобро“ — азԁобро.

Макԍім. „Аз“ ԁа „ԁобро“ ӧтлаын лоӧ „аԁ“. „Ԅемԉа“ ,Јеԍԏ“ — ԅе, „мыԍԉеԏе" „ԉуԃі“ — мл, „ԅе“ „мл“ лоӧ „ԅемл“ ԁа „јус“ лоӧ „ԅемԉа“.

Пеԁӧр. „М — мыԍԉеԏе“ „аз“ — мыаз...

Макԍім. Абу „мыаз“, Пеԁӧр. Он-тај куж лыԃԃыԍныԁ.

Пеԁӧр (скӧрмӧ). Меԁ ог-кӧ... Вешјы сеԍ, чурка. ВелӧԀыԍ петӧма. (Макԍім бара-ԁінас сувтӧ). Мун, міԍа, ме-Ԁіныԍ, чурка.

Макԍім. Мыј-нӧ пыр ԋімтыԍан... Он куж лыԃԃыԍныԁ ԁа ме-вылӧ скӧрман... Аслыԁ јешщӧ отсавны кӧсјі-а...

Пеԁӧр. Оз ков пеж-чуркалӧн отсаԍӧм... Ен лок ме-ԁінӧ. (Макԍімӧс зев чорыԁа тојыштӧ, Макԍім скӧрмӧ, ԍінјас быԁӧн југԋітлӧны, чабыртӧ кулакјассӧ ԁа мышкас кучкӧ).

Пеԁӧр (уԍкӧԁчӧ Макԍім-вылӧ, ԉічкӧ җоҗас ԁа нӧјтӧ. Макԍім бӧрԁԇӧ, горӧԁӧ. Амӧс коԍаԍӧм-шыӧ саԃмӧ, ԁінԍыс ԉеԋејка боԍтӧ ԁа кащкӧԁӧ пӧлаԏас).

Амӧс. Чеԉаԃ, ті-тај-нӧ велӧԁчӧм-пыԃԃі увганныԁ. Енлы, ме тіјанлы, четчыла (летчӧ пӧлаԏыԍ кызіг-ружтіг-тырјі. Пеԁӧр еновтӧ Макԍімӧс. Макԍім четчӧ җоҗыԍ, ԍінјассӧ чышкалӧ). Коԁі увгіс-горзіс? Макԍім, ен-ӧ те?

Макԍім (бӧрԁӧ, пеԉпомсӧ зыралӧ, чужӧмыс гӧрԁӧԁӧма. Пеԁӧр сещӧм-жӧ гӧрԁ пукалӧ). Пеԁӧр пыр менӧ чуркаӧн ԋімтӧ... Пыр менӧ ӧтнамӧс чуркаӧн ԋімтӧны (бӧрԁӧ).

Ԏіма. Пеԁӧр пыр ӧбӧԃітӧ Макԍімӧс. Ӧні-на җоҗӧ ԉічкыліс ԁа зев јона нӧјтіс.

Амӧс. Пеԁӧр, ас-ԁорыԍ ічӧтӧс оз поԅ нӧјтны. Ԋімтыԍны абу-жӧ шаԋ. Ен бӧрԁ, Макԍім, ен шогԍы. Мі огӧ ԍетӧ тенӧ кеԇовтны. Ӧні мунӧ сеԍԍа гортаныԁ. Талун-кежлӧ тырмас. (Ставныс паԍтаԍӧны).

Амӧс. Талун ӧбӧԁајтны, буракӧ, Ԏіма-орԁӧ колӧ мунны. Енлы, щӧщ, Ԏіма, мунам (петӧны).

Занавес.

Ԋоԉӧԁ ворсӧм.

Бара Ԁарја-орԁын. Ԁарја вурԍӧ ӧшіԋ-ԁорас. Сыкӧд ортчӧн пукалӧ Ӧкуԉ-пӧч.

Ӧкуԉ. Ксԁлы-нӧ-ԋін мыј вуран?

Ԁарја. Закар-Прокӧ гӧтырлы-ӧԁ пыр вура-вӧча. Колӧ зіԉҗыка ештӧԁны, со-ӧԀ гӧрны-кӧԇны бур-јӧз віԇӧԁчӧны. ПеԀӧр-Ӧԋӧлӧн кујӧԀ ԍујны корӧны лун-мӧԀ-кежлӧ. Маріныс віԍӧ кык вежон-ԋін.

Ӧкуԉ. Ме, ԉуба, ог-ԋін вермы ԋінӧм уҗавны. Ԇікӧԇ ебӧсыԍ уԍі. ТыԀалӧ, абу-ԋін Ԁыр олыԍ талаԀор југыԀын. Кула регыԀ... МеԀ, еԍкӧ, мыј мі-вок-коԃ олӧмыс. Ок, ок, ок, ок.

Ԁарја. Те-нӧ кущӧм-ԋін уҗалыԍ, квајтымын ар-бӧраԁ. КорыштныԀ-кӧ, еԍкӧ, верман, бур-ԋін сІјӧ-ԁа... (Котӧрӧн пырӧ Макԍім, морӧс-берԁас ԋіга топӧԁӧма).

Макԍім. Ок, мамукӧј, мамукӧј... Амӧсыԁ ԋіга... (Ԁарја Ӧкуԉкӧԁ чујмӧмаӧԍ, віԇӧԁӧны, оз гӧгӧрвоны Макԍімӧс).

Ԁарја. Мыј-ԋін, мыј лоін?

Макԍім. Ок, мамукӧј, ԋіга ԍетіс. Амӧс-пӧԉ ԋіга ԍетіс... (Аслас ԍінваыс петӧ).

Ԁарја (боԍтӧ ԋіга ԁа віԁлалӧ гӧгӧрбок, Ӧкуԉ-пӧч щӧщ віԇӧԁӧ гоԉасӧ ԋужӧԁӧма-ԁа). Тајӧ ԋігаыԁлӧн, шонԁібан, сӧмын-жӧ-ԋін ԋімыс. Кіаԁ веԍіг оз ӧшјы, ставыс сырԅӧма. Ԋајтысла зывек і боԍтны. Аԁԇӧмыԁ-тај ԋімкоԃаԍан-тор, ԏпу.

Макԍім. Ок, мамукӧј, мамукӧј, ԋіга... ԋіга меным ԍетіс... (ԋімкоԃысла петӧ ԍінваыс).

Ԁарја. Ԍо-чуԃеса-ԃеԏіна, ԉучкі-ӧԁ бӧрԁӧ ԋімкоԃысла... Бур-кӧ, еԍкӧ, вӧлі меԁ-ԋін сіԇі ԋімкоԃаԍны.

Макԍім. Меԁ, меԁ, важ-кӧ. Ме, мамукӧј, выԉыԍ та-вылыԍ гіжа.

Ԁарја (ԍерӧктӧ). Ԃерт-ԋін, гіжан, мыј-ԋін і шуны те-јылыԍ. Ԋіга-гіжыԍ петӧма. Мыј-вылӧ-нӧ гіжан? (Ԍерӧктӧ).

Макԍім (зев ԋімкоԃа). Мамукӧј, ме гіжа. Јона-ԋін ме сы-јылыԍ ԁумајті. Ԍумӧԁ куԉа ԁа сетчӧ і гіжа!

Ӧкуԉ (Ԁарјакӧԁ зев гажаа ԍералӧны). Аттӧ Макԍімушко! Оз бара піыс ԋемторјыԍ јӧрмы. Кыԍ-бара тащӧм ԃеԏінаыԀ тенаԁ лоӧма-а?

Ԁарја. Та-коԃ ԃеԏінаыԁ-ӧԁ сеԍԍа ԋекоԁлӧн-жӧ-кӧ абу-а. Мір-ԃівӧ. Ԍумӧԁыԍ ԋіга колӧ-жӧ ԁумыштны... Мыјӧн-нӧ, еԍкӧ, гіжан?

Макԍім. Арнаԁ-тај сапӧг-вурԍыԍыԁлӧн коԉлі лак, — суԉаыс со залавкаын (котӧрӧн воԍтӧ залавка-ӧԇӧс ԁа петкӧԁлӧ ічӧԏік ԍӧԁ лак-суԉа) — ме татчӧ соԁта ва ԁа са, — лоӧ черԋіла.

Ӧкуԉ. Кыԍ-нӧ ԍумӧԁсӧ боԍтан? Ковмас-ӧԁ, піӧ, вӧрӧ кајлыны.

Макԍім. Ме Јогор-ԃаԃлы вӧзјыԍа, сіјӧ регыԁ ԍумӧԁ-куԉны вӧрӧ мӧԁӧ. Сіјӧ менӧ велӧԁас.

Ӧкуԉ. Ԋінӧмӧн-ԋін тенӧ, тыԁалӧ, он вермы јӧртны. Аттӧ Макԍімушко. Ԋіга-ԋін гіжны кӧсјӧ. Паком-Ӧԋӧ-Пеԁӧрӧс мамыс шуӧ, оз-пӧ веԍіг ӧԏі кыв куж лыԃԃыны, тӧвбыԁ велӧԁчӧма-ԁа. Амӧсыԁ-ӧԁ шенԅӧ-жӧ та (інԁӧ Макԍім-вылӧ) -вылӧ: тащӧм-ԃеԏінатӧ-пӧ ег-на аԁԇыв. Велӧԁчӧмыс-пӧ сылы ԍојӧм-јуӧм-ԁорыԍ колӧҗык.

Ԁарја. Со-тај, ԋіга-вӧсна муртса оз јӧјмы.

Макԍім. Ок, мамукӧј, менам выԉ-ԋіга лоӧ (ԋігасӧ морӧс-берԁас топӧԁлӧ, сеԍԍа віԇӧԁлӧ ӧшіԋӧ ԁа горӧԁӧ). Мамӧ, вежаԋӧ, міјанӧ локтӧ, Амӧс-пӧԉыԁ.

Амӧс (пырӧ). Віԇа-олан, Ԁарјушка!

Ԁарја. Лок, шојтчы, Павӧ.

Амӧс. Мыјла-нӧ мӧԁӧԁӧмыԁ, Ԁарјушка, чувкітӧ? Аслыԁ-на-ӧԁ лӧԍалас, абу-тај озырӧԍ. Макԍімушкоӧс сіԇі велӧԁі, ԋекущӧм ԁон боԍтгӧг. (Пукԍӧ лабічӧ).

Ԁарја. Ен ԃівіт-ԁај, мыј вермі ԍеті. Со-тај, ԋіга ԍетӧмыԁ-ԁа ԋімкоԃысла бӧрԁӧ-а, кіԍыс оз убӧԉіт пуктыны. Веԍкыԁа кулӧ ԋіга-вӧсна.

Амӧс. Аԏԏӧ-нӧ зев-ыҗыԁа, нем каԅтыла. Ок, еԍкӧ, Макԍім, теныԁ прамеја школаын велӧԁчыны! Лоін, еԍкӧ, морт. Ӧні мыј? — Веԍ лоӧ ԍӧԁ-вӧр-шӧрын ԍісмыны. Карӧԇ 300 верст, веԍіг прамеј-туј татыԍаԋ абу. Ме пырі тіјанкӧԁ прӧшщајтчыны, Ԁарјушка! Коԁ тӧԁӧ, кор-кӧ лоӧ-ӧ сеԍԍа аԁԇыԍлӧм. Ԉокӧн енӧ каԅтылӧ.

Ԁарја. Кущӧм аԉі ԉокӧн каԅтылӧм. Міјан Макԍімлӧн став олан-гажјыс вӧлін.

Ӧкуԉ. Мӧԁ-во-ӧԁ бара-на локтан чеԉаԃтӧ велӧԁны? Макԍімушко сы-вылӧ зев раԁ.

Амӧс. Макԍімушко ӧні ме-мынԁа-ԋін тӧԁӧ. Меыԍ ӧні сылы ԋемтор-ԋін. Тајӧ-нӧ, Ӧкуԉіна, те Акепԍін-ԋімсӧ Макԍімас пӧртӧмыԁ?

Ӧкуԉ. Ме, Амӧсушко, ме. Попыԁ зев ԍӧкыԁ ԋім чуркаыԁлы пуктіс. Сеԍԍа менам пыртанінԍаԋыԁ локтігӧн ԋімыԁ вуні, ег куж віԍтавны. Артміс Макԍім, сеԍԍа со ӧнӧԇ Макԍім.

Амӧс. Віԇа коԉанныԁ, бур аԋјас. Прӧшщај, Акепԍінушко, куԅ-тујӧ бара мӧԁӧԁчі. (Петӧ, ставныс ӧшіԋӧԁ віԇӧԁӧны. Сеԍԍа Макԍім ԋігасӧ ӧԁјӧ іԁралӧ пызанјӧрӧ ԁа котӧрӧн петӧ Амӧс-бӧрԍа).

Ӧкуԉ. Оз-тај, ԉуба, пов, та-куԅа вӧлӧкӧ ӧтнас петӧ.

Ԁарја. Ез-ԋін, кӧнкӧ, немнас ещаыԍ ветлывлы тащӧм-вӧлӧкјасӧԁыԁ. Вӧртырнас, кӧн-кӧ, оылӧ-мургӧ мунігас. Амӧсԍыс-на јещщӧ повԅасны, ылӧ пышјасны.

Ӧкуԉ (віԇӧԁӧ ӧшіԋӧ). Віԇӧԁлы, віԇӧԁлы, мыјԁа чеԉаԃ чукӧртчӧмаӧԍ Амӧстӧ коԉԉӧԁны. (Кыкнаныс віԇӧԁӧны ӧшіԋӧ).

3анавес.

Вітӧԁ вӧчӧм.

Карса школа-пыщкӧс. Партајас-сајын пукалӧны велӧԁчыԍјас, ставыс зон-посԋі. Ԍтенын ӧшалӧны ԁӧска, щӧткі, картајас-ԁа. Пызан-вылын сулалӧ глобус.

Велӧԁыԍ. Первые русские кннзья — Рюрнк, Синеус, Трувор. Пришли они нз-за моря в 862 году. Значит, сколько лет уже существует русское государство? Кто скажет? (Чеԉаԃ ставныс чӧв арталӧны. Ӧԇӧсӧԁ пырӧ ԃеԏіна, руԁ ԁукӧса јеҗыԁ гача, кӧтіа, ԍера чувкіа, кыԋа-улас чышјан-піын јокмыԉ, шапкасӧ вунӧԁӧма пӧртчыныс. Велӧԁыԍ велӧԁчыԍјаскӧԁ віԇӧԁӧны пырыԍ-вылӧ. Веԉ-ԁыр-мыԍԏі велӧԁыԍ шыаԍӧ).

Велӧԁыԍ. Мыј-нӧ теныԁ колӧ?

Макԍім. Ме... велӧԁчыны... локті...

Велӧԁыԍ. Кытыԍ-нӧ те?

Макԍім. Пармаыԍ.

Велӧԁыԍ. Ылыԍаԋ локтін?

Макԍім. 300-верст-сајԍаԋ,

Велӧԁыԍ. Коԁкӧԁ-нӧ локтін сыылаԍаԋыс?

Макԍім. Ӧтнам.

Велӧԁыԍ. Ӧтнаԁ? Сыылаԍаԋ? Зев-на ічӧт-ԁа. Баԏыԁ ем?

Макԍім. Абу... Ме чурка... (Пӧртчӧ шапкасӧ).

Велӧԁыԍ. Мамыԁ?

Макԍім (ышловԅӧ). Мамӧ кулі. Арнас ԍорӧмвывԍаԋ уԍі-Ԁа.

ВелӧԀыԍ (шенԅӧ). Со колӧкӧ ԃівӧыс!.. Выԉ Ломоносов!.. Комі Ломоносов! Кӧн-нӧ, кущӧм школаын ӧнӧԇ велӧԀчін?

Макԍім. Амӧс-пӧԉ-орԁын.

Велӧԁыԍ. Мыј-нӧ, еԍкӧ, те тӧԁан?

Макԍім (раԅӧ ԋіга јокмыԉ, петкӧԁлӧ ԋігајас: „Русская наглядная хрестоматня", „Начальная география", Начатки арифметнки"). Тајӧ ԋігајасԍыс ставсӧ тӧԁа.

Велӧԁыԍ. Кыԍ-нӧ тајӧ ԋігајассӧ боԍтін?

Макԍім. Тӧвнас пармаӧ суԃԃајас волісны ԁа ӧԏі суԃԃа на-піыԍ — ԁоктор зев-шаԋ вӧлі. Сіјӧ і меным ыстіс ԋігајассӧ ԁа щӧктіс велӧԁчыны. Сеԍԍа шуіс, арнас-пӧ лок карӧ, прамеј-школаӧ пыран велӧԁчыны... Ме став-ԋігасӧ бура велӧԁі, сеԍԍа со і локті...

Велӧԁыԍ. Те шуаԋ суԃԃа-ԁоктор... (Аслыс). Сіјӧ, сіјӧ і лоӧ... Іван Ԍеменӧвіч... (Макԍімлы). Колӧ-кӧ талун-жӧ ме тенӧ сы-орԁӧ нула.

Макԍім. Нулы, нулы... Гашкӧ ез-на менӧ вунӧԁ-ԁа.

Велӧԁыс (ԁумајтӧм-моз). Велӧԁчыны тенӧ боԍтам... Сӧмын кӧні те овны кутан? Тӧԁсаыԁ-ӧԁ, ԃерт, кӧнкӧ, тенаԁ абу? Іван Ԍеменӧвіч, ме чајта, боԍтас тенӧ: сіјӧ вывті бурԍӧлӧма морт... Ԇік боԍтас... Ԁа ме і ачым верма тенӧ боԍтны... Ме ԇік ӧтнам... Бобыԉ... Те лоан пі-пыԃԃі меным... Мыј тенаԁ ԋімыԁ?

Макԍім. Гортын быԁӧн чурка-Макԍімӧн шулісны. Прамеј ԋімӧј менам Акепԍін.

Велӧԁыԍ. Акепԍін... Веԍіг ԋімыԁ аслыс-ԍама. Вај-жӧ пукԍы татчӧ (інԁӧ парта-сајӧ).

Макԍім (пукԍӧ меԁ-воԇԇа парта-сајӧ. Ӧтнас меԁ-ічӧт велӧԁчыԍјас-пыщкас. Гӧгӧр віԇӧԁӧ, сеԍԍа велӧԁчыԍјассӧ тӧԁмалӧ, віԇӧԁӧ веԉԁыр. Велӧԁыԍ віԁлалӧ Макԍімлыԍ ԋігајассӧ.

Велӧԁыс. Меԁ-воԇԇа роч-кԋаԅјаслыс ԋімјассӧ тӧԁан?

Макԍім. Рурік, Ԍіԋеус, Трувор.

Велӧԁыс. Кор најӧ волісны міјанӧ?

Макԍім. 862 воын, Балԏіјскеј море-сајыԍ.

Велӧԁыԍ. Коԁі вӧлі меԁ-воԇԇа сар?

Макԍім. Іван Грознеј.

Велӧԁыԍ. Меԁ-воԇԇа імператор?

Макԍім. Петр Веԉікеј.

Велӧԁыԍ. Сіԇ, сіԇ. Кущӧм морејас міјан емӧԍ?

Макԍім. Балԏіјскеј море, Чорнеј море, Каԍпіјскеј море...

Велӧԁыԍ. Кущӧмкӧ карјаслыԍ он-ӧ тӧԁ нԁмјас?

Макԍім. Пеԏербург, Мӧскуа, Новгороԁ, Кіјев, Карԁор, Вӧлӧгԁа, Вјатка.

Велӧԁыԍ. Шаԋ, шаԋ. Асланым кар, кӧні мі олам, кущӧм ԋіма?

Макԍім. Сыктывкар.

Велӧԁыԍ. Роч-муыԍ, гашкӧ, тӧԁан меԁ-ыҗыԁ јулыԍ ԋімсӧ?

Макԍім. Волга.

Велӧԁыԍ. Тырмас. Менам со велӧԁчӧны во-мӧԁ-ԋін тані ԁа те-коԃасӧ ԋекоԁ оз тӧԁ. Талун-кежлӧ тырмас велӧԁчыны... Етаԍаԋ со кытчӧԇ (петкӧԁлӧ) аскі-кежлӧ велӧԁӧ. Аԁԇанныԁ, — „Оԉег“. Оԉег-јылыԍ аскі кута јуаԍны.

Макԍім. Ме тӧԁа Оԉег-јывԍыԁ.

Велӧԁыԍ. Аԁԇа-ԋін, тӧԁан... Ԁарӧм меԁ-ічӧт. Ті јона велӧԁӧ... ӦнІ сувтӧј моԉітва-вылӧ. (Ӧԏі велӧԁчыԍ лыԃԃӧ „ԁостојна“. Јурбітӧны, сеԍԍа котӧрӧн шапкааԍӧны ԁа петӧны горзіг-тырјі). Прӧшщај Ԏіт Ԏітовіч!

Велӧԁыԍ. Прӧшщајтлӧ! (Боԍтӧ кіӧԁыс Макԍімӧс). Лок, ме тенӧ петкӧԁла смотріԏеԉлы, меԁ-ыҗыԁыслы. Меԁ віԇӧԁлас, кывзыштас, шенԅыштас (мунӧны мӧԁ ӧԇӧсӧԁ).

3анавес.