Мича ныв (II)

by Лебедев Михаил Николаевич

Крестьянскӧй керка. Ен ув пельӧсын пызан, мича еджыд пызандӧраа. Пызан дорын сулалӧ шога вӧччӧм том мича ныв. Чышкӧ ус чышкӧдӧн синвасӧ. Верӧс сайӧ сійӧс сетӧны, сьылӧны (сьылысьясыс йӧзлы оз тыдавны).

СЬЫЛЫСЬЯС

Гажтӧм лои мича нывлы,

Синва кутіс петны:

Верӧс сайӧ пӧрысь сайӧ

Бать-мам кӧсйӧ сетны.

Аддзӧ, тӧдӧ мича нылыс:

Олӧм сылӧн дзугсьӧ.

Бӧрдӧ сійӧ, синва кисьтӧ,

Пызан сайӧ пуксьӧ.

Долыд олӧм, гажа лунъяс

Мича нывлӧн бырӧ...

Ӧдзӧс ньӧжйӧникӧн воссьӧ,

Бать-мам сылӧн пырӧ.

Пырӧны бать-мам.

БАТЬ-МАМ

Нинӧм тэныд, муса нылӧй,

Бӧрдны лунысь лунӧ:

Кӧть и пиньтӧм мужик лоас,

Эмбур сылӧн уна.

МИЧА НЫВ

Ог мун, ог мун пӧрысь сайӧ,

Пӧрысь кӧдзыд вира.

Пӧрысь сайӧ петӧм дорысь

Лучшӧ ваӧ пыра.

БАТЬ-МАМ

Муса нылӧй, пиньтӧм вомысь

Нинӧм тэныд повны,

Сэтшӧм пӧрысь озыр морткӧд

Зэв на позьӧ овны.

МИЧА НЫВ

Кодлы позьӧ, мед и олас —

Оз ков меным сійӧ,

Пӧрысь сайӧ сетӧм дорысь

Лучшӧ менӧ виӧ.

СЬЫЛЫСЬЯС

Шог оз бырлы мича нывлӧн,

Бӧрдігтырйи олӧ,

Оз и сёйлы, оз и юлы —

Пиньтӧм вомысь полӧ.

Мича нывлӧн донаторйыс

Муніс ылӧ-ылӧ,

Сизим тӧлысь эз нин аддзыв

Ассьыс муса нылӧс.

МИЧА НЫВ

Мыйла, мыйла, муса зонмӧй,

Эновтін тэ менӧ,

Гашкӧ локтан, бӧръя лунӧдз

Виччыся ме тэнӧ.

СЬЫЛЫСЬЯС

Муса зонсянь юӧр абу,

Письмӧыс оз волы,

Мича нывлы пӧрысь морткӧд

Чунькытшасьны колӧ.

МИЧА НЫВ

Ог мун, ог мун пӧрысь сайӧ, —

Пӧрысь паськыд тоша.

Паськыд тош пиын ме, коньӧр,

Яг пиын моз воша.

СЬЫЛЫСЬЯС

Чунькытшасьны пӧра воис, (пырӧны нывъяс)

Чукӧртчисны нывъяс.

Налы гажӧдчыны колӧ,

Сьывны сьыланкывъяс.

НЫВЪЯС

(сувтӧны кругӧн, гӧгралӧны, гажаа сьылӧны)

Кӧні свадьба, сэні гаж,

Сэні шогсьыны шабаш,

Мыйла бӧрдан, мича Маш?

Босьтӧ тэнӧ озыр Паш.

Озыр Пашыс тӧлка морт,

Сылӧн баситӧма горт,

Быдмас тэнад зарни борд,

Олӧм лоас первой сорт.

Сэтшӧм олӧм вывті бур,

Быд лун булки, быд лун сур,

Уна уджавны оз сюр, —

Мича платтьӧ сӧмын вур.

МИЧА НЫВ

Дугдӧ, пӧдругаяс, сьывны

Гажа сьыланкывсӧ.

Сьылӧй, кыдзи пӧрысь сайӧ

Сетӧны том нывсӧ.

НЫВЪЯС

(сьылӧны нора, шогапырысь)

Мича нывъяс да бурлак зонъяс,

Ой люли-люли, да бурлак зонъяс,

Татчӧ чукӧртчӧй да татчӧ видзӧдлӧй,

Ой люли-люли, да татчӧ видзӧдлӧй.

Кыдзи коньӧрӧс да мича Машукӧс,

Ой люли-люли, да мича Машукӧс,

Пӧрысь морт сайӧ да пиньтӧм вом сайӧ,

Ой люли-люли, да пиньтӧм вом сайӧ,

Озырлун вӧсна да мырдӧн сетӧны,

Ой люли-люли, да мырдӧн сетӧны.

Кыдзи коньӧрӧс да мича Машукӧс,

Ой люли-люли, да мича Машукӧс,

Мустӧм жӧникыс да пиньтӧм старикыс,

Ой люли-люли, да пиньтӧм старикыс,

Югыд шонді моз да талун виччысьӧ,

Ой люли-люли, да талун виччысьӧ,

Кыдзи коньӧрлӧн да мича Машуклӧн,

Ой люли-люли, да мича Машуклӧн,

Еджыд чужӧмыс да талун вежсьӧма,

Ой люли-люли, да талун вежсьӧма.

Кыдзи синваыс да сылӧн визувтӧ,

Ой люли-люли, да сылӧн визувтӧ.

Кыдзи киясыс да сылӧн дрӧжжитӧ,

Ой люли-люли, да сылӧн дрӧжжитӧ.

Кыдзи жӧникӧс да сійӧ виччысьӧ,

Ой люли-люли, да сійӧ виччысьӧ,

Пӧрысь жӧникӧс да мисьтӧм чужӧмӧс,

Ой люли-люли, да мисьтӧм чужӧмӧс...

Кылӧ кӧлӧкӧл шы.

БАТЬ-МАМ

Ланьтӧ, нывъяс, ӧшинь улын

Кӧлӧкӧл шы кылӧ.

Тайӧ озыр жӧник локтіс:

Омӧльтор эн сьылӧ.

Нывъяс ланьтӧны, пуксьӧны лабич вылӧ.

СЬЫЛЫСЬЯС

Керка ӧдзӧс ньӧжйӧн воссис,

Пӧрысь жӧник пырис.

Сыкӧд вежай, сыкӧд вежань...

Нывлӧн садьыс бырис.

(Ныв усьӧ чужӧмнас пызан вылӧ)

Бать-мам уськӧдчисны паныд,

Копыртчисны улӧ:

Налы озыр зятьыс муса,

Нылыс мед кӧть кулӧ.

БАТЬ-МАМ

Локтӧй, локтӧй, дона гӧсьтъяс,

Пырӧй пызан сайӧ.

Ставыс лӧсьӧдӧма миян,

Гажӧдчыны вайӧ.

СЬЫЛЫСЬЯС

Мича нывлӧн, коньӧр мортлӧн

Делӧясыс дзугсьӧ:

Югыд плеша пӧрысь жӧник

Орччӧн сыкӧд пуксьӧ.

МИЧА НЫВ

Ог мун, ог мун пӧрысь сайӧ,

Ставныд сійӧ тӧдӧ.

Муса батьӧй, муса мамӧй,

Та сайӧ эн сетӧ.

СЬЫЛЫСЬЯС

Бать оз кывзы, мам оз кывзы,

Нывлӧн синва киссьӧ,

Гӧгӧр видзӧдӧ, — оз вермы, —

Синваӧн и мыссьӧ.

Чӧскыд сёян вайӧ мамыс,

Сурсӧ вайӧ батьыс.

Пызан сайын паськыд тошсӧ

Чургӧдӧма зятьыс.

Вежай вежаньыскӧд ёна

Тшапитчӧны сэні,

Кӧнкӧ мӧвпалӧны асьныс:

Ыджыдӧсь ми ӧні.

Пӧрысь жӧник пирӧг сёйӧ,

Юӧ курыд сурсӧ,

Важся озыр купеч морт моз

Вылӧ лэптӧ юрсӧ.

Суръяс юӧм бӧрын сьӧлӧм

Пӧрысь мортлӧн ӧддзӧ:

Невестаӧс пиньтӧм вомнас

Окавны век кӧсйӧ.

Невестаыс пиньтӧм вомлы

Омӧлика сетчӧ.

Гӧгрӧс чужӧм кузя нывлӧн

Синваясыс лэччӧ...

Уна дозйысь пӧрысь жӧник

Сёян-юан ректіс,

Сэсся сьывны сьыланкывъяс

Том нывъяслы тшӧктіс.

ПӦРЫСЬ ЖӦНИК (нывъяслы)

Сьылӧй, сьылӧй, роч аканьяс,

Сьылӧй, энӧ узьӧй,

Кампет тіянлы ме сета

Тіян сьылӧм кузя.

НЫВЪЯС

(шпыннялігтырйи чеччӧны,

сувтӧны кругӧн да сьылӧны)

Свадьба миян пансьӧма, пансьӧма,

Збыльысь-збыльысь пансьӧма, пансьӧма,

Чунькытшасьӧм лоӧма, лоӧма,

Збыльысь-збыльысь лоӧма, лоӧма.

Озыр жӧник локтӧма, локтӧма,

Збыльысь-збыльысь локтӧма, локтӧма.

Невестакӧд пуксьӧма, пуксьӧма,

Збыльысь-збыльысь пуксьӧма, пуксьӧма.

Озыр жӧник абу том, абу том,

Збыльысь-збыльысь абу том, абу том,

Юрыс сылӧн кушмӧма, кушмӧма,

Збыльысь-збыльысь кушмӧма, кушмӧма.

Паськыд тошыс дзормӧма, дзормӧма.

Збыльысь-збыльысь дзормӧма, дзормӧма.

Пиньяс сылӧн киссьӧма, киссьӧма,

Збыльысь-збыльысь киссьӧма, киссьӧма.

Пӧрысь жӧник кырныш кодь, кырныш кодь,

Збыльысь-збыльысь кырныш кодь, кырныш кодь.

Том невеста гулю кодь, гулю кодь,

Збыльысь-збыльысь гулю кодь, гулю кодь.

Оз ков сетны кырнышлы, кырнышлы,

Збыльысь-збыльысь кырнышлы, кырнышлы.

Оз ков сетны гулюӧс, гулюӧс,

Збыльысь-збыльысь гулюӧс, гулюӧс.

Жӧник дӧзмӧма, бергӧдчӧ нывъяслань, скӧрпырысь зымнитӧ кокнас. Нывъяс дугдӧны сьывны.

СЬЫЛЫСЬЯС

Жӧник скӧрмис, кокнас гымгис,

Пуксялісны нывъяс.

Оз позь пӧрысь дырйи сьывны

Сэтшӧм сьыланкывъяс.

ЖӦНИК

Аттӧ дивӧ, кутшӧм аньяс

Чукӧртчӧмныд татчӧ.

Татшӧм сьылӧм бӧрын месянь

Кампет онӧ аддзӧ.

НЫВЪЯС (пукалӧмӧн сьылӧны)

Чӧскыд кампет аслыд,

Пӧрысь мортӧй, видз.

Кыдзи тэныд сьылам,

Мед и лоас сідз.

ЖӦНИК

Дугдӧй тешитчыныд, нывъяс,

Лӧгасьны ме верма.

Асьныд повзянныд ті меысь,

Кор ме ёна скӧрма.

НЫВЪЯС

Кодлӧн тошыс паськыд,

Кодлӧн югыд плеш,

Сэтшӧм пӧрысь мортыс

Нывъясыдлы теш.

Жӧник скӧра кинас ӧвтыштӧ, бергӧдчӧ мӧдарлань. Нывъяс сералӧны.

СЬЫЛЫСЬЯС

Бать-мам копыртчисны улӧ,

Бурӧдісны зятьӧс.

Бара сылы яндоваӧн

Сурсӧ мыччис батьыс.

Жӧник потӧмысь эз повзьы, —

Яндовасӧ косьтіс.

Юӧм бӧрын веськыд кинас

Невестасӧ босьтіс.

Чеччис жӧник пызан сайысь,

Мича нывсӧ нуӧ.

Бать-мам сэки невесталы

Сэтшӧм кывъяс шуӧ.

БАТЬ-МАМ

Бура овны тэныд сиам,

Миян муса нылӧй,

Кыдзи шонді вылӧ видзӧд

Аслад мужик вылӧ,

Мӧдӧс татшӧмӧс он аддзы,

Быдтор сылӧн уна.

Лэбзьы, чикыш моз, выль позйӧ,

Татчӧс поз мед вунӧ.

МИЧА НЫВ

Ог мун, ог мун пӧрысь сайӧ!

Оз ков меным нинӧм.

Лучшӧ гӧляпырысь ола,

Пӧтас менам кынӧм.

Кытчӧ шудӧй менам воши,

Коньӧрӧй ме аньӧй!

Мыйла эновтін тэ менӧ,

Менам муса Ваньӧй?

СЬЫЛЫСЬЯС

Эз на удит мича нылыс

Сэтшӧм кывъяс шуны;

Эз на удит пӧрысь жӧник

Невестасӧ нуны;

Бара кодкӧ, кылӧ, локтіс

Кӧлӧкӧла вӧла;

Кодкӧ кильчӧ вылын пондіс

Гольӧдчыны збоя.

Сэсся керка ӧдзӧс воссис,

Мича бурлак пырис:

Сэтшӧм тэрыб, сідзи сылӧн

Пузьӧма том вирыс.

Коді тайӧ? Мыйла локтіс?..

Пӧрысь жӧник повзис.

Бать-мам паськӧдісны синъяс.

Невестаыс ловзис.

МИЧА НЫВ

(тойыштӧ пӧрысь жӧникӧс)

Вешйы, пӧрысь! Тэкӧд ӧні

Чунькытшасьны шаньӧ!

Воис менам донаторйӧй,

Воис менам Ваньӧ!

МИЧА БУРЛАК

(кутлӧ да окалӧ невестасӧ)

Вои, вои, муса Машӧ,

Доддьысь татчӧ пыри.

Ог куж шуны, кыдзи тэысь

Гажӧй менам быри.

МИЧА НЫВ

Тайӧ лунӧ менам синва

Эз и дугдыв петны:

Мырдӧн пондылісны менӧ

Пӧрысь сайӧ сетны. (Индӧ пӧрысь жӧник вылӧ).

СЬЫЛЫСЬЯС

Ӧзйис сьӧлӧм мича зонлӧн,

Ёна сійӧ скӧрмис,

Пӧрысь жӧник вылӧ воис,

Терпитны оз вермы.

МИЧА БУРЛАК

(лёкпырысь мунӧ пӧрысь жӧниклань)

Пиньтӧм рака, висьтав меным,

Мый тэ тані керсян?

Он кӧ дырджык татысь пышйы,

Юртӧ ассьыд ворссян!

ПӦРЫСЬ ЖӦНИК (бӧрыньтчӧ)

Кывзы, зонмӧ... мый нӧ керан?

Ичмонь меным колӧ.

Позьӧ меным баба видзны, —

Озыра ме ола.

МИЧА БУРЛАК

Тэкӧд, озырыскӧд, менам

Сёрни лоас дженьыд:

Кытысь локтін, сэтчӧ ӧдйӧ

Веськыд туйӧд гӧнит!

СЬЫЛЫСЬЯС

Мича бурлак пӧрысь мортӧс

Шошаӧдыс босьтіс,

Порог дінӧдз сідзи нуис,

Ӧдзӧс сылы восьтіс.

МИЧА БУРЛАК (тойыштӧ пӧрысьӧс)

Лэбзьы гортад, пиньтӧм рака,

Паччӧр вылад кайлы.

Сэсся некор нывъяс костӧ

Ныртӧ эн нин сюйлы!

НЫВЪЯС

(кекӧначасьӧны, сьылӧны)

Лэбзис пӧрысь морт,

Оз ков сылы борд!

Пемдіс югыд плеш...

Аттӧ кутшӧм теш!

СЬЫЛЫСЬЯС

Сідзи збоя бурлак мортыс

Паськыд тошсӧ вӧтліс.

Недыр кежлӧ пиньтӧм вомлы

Мича ичмонь шедліс.

Вежай вежаньыскӧд пышйис

Коньӧр жӧник бӧрся;

Ыджыд дивӧ налы лои:

Мый пӧ тайӧ керсьӧ?

Мича нывлӧн-невесталӧн

Делӧяс эз дзугсьы,

Муса бурлак, муса Ваньӧ

Орччӧн сыкӧд пуксис.

Пондіс юны, пондіс сёйны,

Некодысь оз повзьы...

Батьлы-мамлы выль жӧниккӧд

Миритчыны ковзис.

Пӧрысь бӧрад налы ёна

Глянитчис том зятьыс,

Сылы ыджыд яндоваӧн

Сурсӧ мыччис батьыс...

Свадьба шумыс, гажа зыкыс

Ылӧ кутіс кывны.

Нывъяс чукӧртчисны кругӧ,

Горӧдісны сьывны.

НЫВЪЯС

(Сувтӧны кругӧн, ветлӧдлӧны.

Гажаа, йӧктыштігмоз, сьылӧны)

Гажтӧм чунькытшасьӧм вӧлі,

Ӧні лои гажа зэв.

Бӧрдӧ невестаыс вӧлі,

Ӧні серӧктӧма,

Ассьыс шогсӧ, мыйта вӧлі,

Ставсӧ вунӧдӧма.

Недыр-недыр пӧрысь жӧник

Тані пукалӧма,

Недыр-недыр югыд плешыс

Тані радуйтчӧма.

Мича бурлак пӧрысь мортӧс

Татысь тойлалӧма,

Ӧдйӧ-ӧдйӧ пӧрысь мортыс

Гортас котӧртӧма.

Мича нылыс мича зонкӧд

Ӧні пукалӧны,

Мича нылыс мича зонкӧд

Ӧні радуйтчӧны,

Мича нылыс мича зонкӧд

Дасысь окасьӧны!..

Жӧник невестакӧд окасьӧны.