Макар вӧт
...Найӧ пырисны лӧсьыд, прӧст керкаӧ. Сэк вӧлисти Макар казяліс, кутшӧм кӧдзыд вӧлӧма ывлаыс. Керка шӧрас вӧлі дзик эзысь кодь мичӧдӧм пач. Сэні ломтысьӧ зарни пес. Шоныдсӧ ӧткодя сетӧ: тушатӧ дзоньнас пыр шонтӧ. Биыс тайӧ «дивӧ пачлӧн» синтӧ оз ёр, оз сот, сӧмын шонтӧ. Макар бара кӧть эськӧ помтӧг сулаліс сэні, шонтысис. Иван поп сідзжӧ матыстчис пач дорӧ, чургӧдіс билань кынмӧм кисӧ.
Керка пытшкын вӧлі нёль ӧдзӧс, ӧтик ывлаӧ. Мукӧд ӧдзӧсӧдыс ӧтторъя пырӧны-петӧны кутшӧмкӧ том йӧз, кузь, еджыд паськӧмаӧсь. Макар думыштіс, тайӧ пӧ кӧнкӧ уджалысьяс татчӧс Тойёнлӧн. Сылы кажитчис, быттьӧ сійӧ кӧнкӧ аддзыліс нин найӧс, сӧмын эз вермы тӧд вылас уськӧдны кӧнджык. Ёна сійӧ шензис — быд уджалысьлӧн мышку саяс вӧлі ӧшалӧны гырысь еджыд бордъяс. Дерт пӧ, Тойёнлӧн уджалысьяс, думыштіс Макар. Тайӧяс пӧ оз вермыны асланыс бордъяс вӧсна ветлӧдлыны сук вӧрад, керавны пес да потш.
Ӧти уджалысь матыстчис тшӧтш пач дорӧ, бергӧдчис сылань мышкӧн, сэсся сёрнитны кутіс Иван попкӧд:
— Висьтав!
— Нинӧм, — шуис поп.
— Мый тэ кывлін му югыд вылын?
— Нинӧм эг кывлы.
— Мый аддзылін?
— Нинӧм эг аддзыв.
Кыкнанныс ланьтлісны. Сэсся поп шуис:
— Вайӧді со ӧтикӧс.
— Тайӧ Чалганса? — юаліс уджалысь.
— Чалганса.
— Но, сідзкӧ, колӧ лӧсьӧдны ыджыд вески.
Сэсся сійӧ муніс ӧтик ӧдзӧсӧд тшӧктыны лӧсьӧдны вески. Макар юаліс поплысь, мыйла колӧ вескиыс, да ещӧ ыджыдджык?
— Тӧдан-ӧ, — шуис поп неуна вежа видзӧмпырысьмоз, — вескиӧн колӧ тӧдны сьӧкта бурлысь да лёклысь, кодӧс тэ вӧчлін олігад. Мукӧд йӧзлӧн омӧльыс да бурыс ылӧсыс ӧтсьӧкта; сӧмын Чалгансалӧн грекыс вывті уна. Налы Тойён тшӧктіс вӧчны торъя вески, зэв ыджыд грек тасьтіаӧс.
Сійӧ кывъясысь Макарлӧн быттьӧ сьӧлӧмыс нюкыртчыліс. Сійӧ кутіс повны.
Уджалысьяс пыртісны да сувтӧдісны ыджыд вески. Ӧти тасьтіыс вӧлі зарни, дзоляник; мӧдыс — пу, зэв ыджыд. Пу тасьті улас друг воссис джуджыд пемыд розь.
Макар матыстчис, лӧсьыда гӧгӧр видлаліс вескисӧ, мед эськӧ кыдзкӧ оз венны. Вески вӧлі гӧгӧр лӧсьыд, ылӧг некутшӧм эз вӧв. Тасьтіяс сулалӧны катласьтӧг, ӧтвесьтын.
Збыль кӧ шуны, Макар омӧля вӧлі гӧгӧрвоӧ вески йылысь. Сылы эськӧ безмен кӧ — лӧсьыд. Сійӧн кузя олігас зэв лӧсьыда велавлі вузасьны-ньӧбасьны, неуна асладорас веныштӧмӧн, кыскыштӧмӧн.
— Тойён локтӧ, — друг шуис Иван поп. Ачыс ӧдйӧ кутіс лӧсьӧдавны расасӧ.
Шӧр ӧдзӧс воссис. Пырис зэв пӧрысь Тойён, ыджыд, эзысь кодь тошка, вӧнь кок улӧдзыс. Пасьтасьӧма дона куясӧн да дӧраясӧн, кутшӧмӧс Макар эз на аддзывлы, кокас шоныд кӧм, эжӧма плисӧн, кутшӧмӧс аддзыліс Макар важ ен гижысьлысь.
Мыйӧн Макар видзӧдліс пӧрысь Тойён вылӧ, пыр и тӧдіс сійӧс: сійӧ вӧлі старик, кодӧс Макар аддзывліс вичкоысь рисуйтӧмӧн. Сӧмын тані эз вӧв сылӧн пиыс. Макар думыштіс, кӧнкӧ пӧ пиыс муніс удж вылӧ. Сы пыдди гулю лэбзис керкаӧ, гӧгралыштіс старик юр весьтын да пуксис сылы пидзӧс вылас. Пӧрысь Тойён малаліс, шыльӧдіс гулюӧс кинас. Ачыс пукалӧ торъя сылы вылӧ лӧсьӧдӧм улӧс вылын.
Чужӧмыс пӧрысь Тойёнлӧн вӧлі бур. Кор Макарлы вывті сьӧкыд лоӧ сьӧлӧм вылас, видзӧдны кутас тайӧ чужӧм вылӧ, сэсся сійӧс кокньӧдас.
Сьӧлӧм вылас сылӧн сьӧкыд вӧлі: сійӧ казьтыштіс став олӧмсӧ ассьыс, нинӧмтор эз вунӧд, казьтыштіс ассьыс быд воськов, быд черӧн керыштӧм, быд пӧрӧдӧм пу, став пӧръявлӧм, быд румка вина.
Сылы яндзим лои, полӧм босьтіс. Бара видзӧдыштіс пӧрысь Тойён чужӧм вылӧ, — сьӧлӧм кыптыштіс. Полӧм чинӧм мысти думыштіс: гашкӧ пӧ, мыйсюрӧысь позяс на соссьыны да.
Пӧрысь Тойён видзӧдліс сы вылӧ да юаліс: код пӧ тэ, да кытысь? Кыдз шуӧны? Кымын арӧс?
Макар висьталіс. Пӧрысь Тойён бара юалӧ:
— Мый тэ вӧчин аслад нэмӧн?
— Ачыд тӧдан, — шуис Макар. — Тэнад ӧд кӧнкӧ ставсӧ гижӧма.
Макарлӧн вӧлі дум — кывсӧ кыйны Тойёнлысь, збыль-ӧ сылӧн ставыс пасйӧма.
— Висьтав ачыд, эн чӧв ов! — шуис пӧрысь Тойён.
Макарлӧн лов бара кыптыштіс...
Сійӧ кутіс лыддьыны ассьыс уджъяссӧ. Кӧть эськӧ вӧлі лӧсьыда тӧдӧ быд черӧн керыштӧм, быд пӧрӧдӧм потш, быд бӧрӧзда гӧрыштӧм, да сійӧ эз веськыда висьтав, содталіс дзонь сюрсъясӧн потшъяс, сёясӧн пес додь, сёясӧн керъяс, сёясӧн кӧдза пуд лыд.
Ставсӧ висьталӧм бӧрын пӧрысь Тойён шуис Иван поплы:
— Вайлы татчӧ нигасӧ.
Сэки Макар гӧгӧрвоис — Иван поп, вӧлӧм, писаралӧ Тойёнлы. Зэв скӧрысь сы вылӧ видзӧдліс, мыйла сійӧ друг мортлы моз эз висьтав сы йылысь войдӧр.
Иван поп вайис ыджыд нига, восьтіс сійӧс, кутіс лыддьыны.
— Видзӧдлы, — шуӧ пӧрысь Тойён: — кымын потш.
Иван видзӧдліс, сэсся шуис шогпырысь:
— Сійӧ содтіс дзонь дас куим сюрс.
— Пӧръялӧ! — горӧдіс Макар скӧра.
— Сійӧ, дерт, торксис, нэмыс вӧлі пьянник да. Сэсся ещӧ лёкногӧн и кувсьыліс.
— Ланьтлы тэ! — шуис пӧрысь Тойён.
— Босьтліс эз тэнсьыд сійӧ вӧвтӧ пыртчӧмысь-ӧ, свадьбаысь-ӧ? Корліс-ӧ мырдӧн руга?
— Мый весьсӧ шуныс, эз, — калькнитліс Макар вомсӧ.
— Со аддзан, — шуӧ Тойён. — Ме ачым тӧда, радейтліс сійӧ юыштны...
Сэсся Тойён скӧрмис.
— Лыддьы ӧні сылысь грекъяссӧ нига серти. Тайӧ тай вӧлӧма пӧръясьысь. Ме сы вылӧ ог пуктысь, — шуис сійӧ Иван поплы.
Сэк кості уджалысьяс шыбытісны зарни тасьті вылӧ Макарлысь потшъяс, песъяс, гӧрӧмсӧ, — став уджсӧ. Вескилӧн зарни тасьті лэччис. Пуыс кыптіс вылӧ вылӧ, весиг киӧн он судз. Том уджалысьяс енлӧн кыпӧдчисны бордъяс вылас, сэсся сёӧн кымын кутісны кыскыны сійӧс (пу тасьті) гезъясӧн увлань.
Сьӧкыд вӧлі удж Чалганса крестьянинлӧн! Сэсся Иван поп кутіс лыддьыны пӧръясьӧмсӧ. Лыддис да лои кызь ӧти сюрс ӧкмыссё комын куим пӧръялӧм. Сэсся поп кутіс артавны, уна-ӧ Макар юӧма вина, — лои нёльсё парта. Поп пыр водзӧ лыддис. Макар аддзӧ — кыдзи пу тасьті вескилӧн ганёвтіс зарни тасьтісӧ, кыдз сійӧ пыр лэччис пемыд гулань, сэсся кытчӧдз поп лыддис, пу тасьті пыр ӧтарӧ лэччис.
Макар думыштіс аслыс: омӧль меям делӧ. Сэсся матыстчис вески дорӧ, пондіс гусьӧн кутыштны лэччан тасьті кокнас. Ӧти уджалысь казялӧма сійӧс. Налӧн лыбис зык.
— Мый сэні сэтшӧмыс? — юалӧ пӧрысь Тойён.
— Со, тайӧ кӧсйӧ вӧлі кутыштны вескисӧ кокнас, — висьталіс уджалысь.
Тойён лёкысь шыӧдчис Макарлы, шуис:
— Аддза кутшӧм тэ пӧръясьысь, дыш, юысь... Тэнад вотыд мынтытӧм, сэсся поп на лыддьӧ тэ сайысь руга, дай исправник грекӧвӧйӧ тэ кузя, тэнӧ пеж кывъясӧн пыр видӧ!..
Бергӧдчис пӧрысь Тойён Иван поплань да юаліс:
— Коді Чалганын тэчӧ вӧвъяслы медсьӧкыда кысканторсӧ, коді медъёна колльысьӧ вӧвъясӧн?
Иван поп шуис:
— Вичко старӧста. Сійӧ колльӧ пошта да новлӧдлӧ исправникӧс.
— Сетны этійӧ дышӧс старӧсталы мерин пыдди, мед сійӧ новлӧдлас та вылын исправникӧс, кытчӧдз оз нюжӧд кокъяссӧ. Сэсся сэк аддзам, мый керны.
Муртса пӧрысь Тойён шуис сэтшӧм кывъяс, ӧдзӧс воссис, керкаӧ пырис пиыс сылӧн да пуксис веськыд кивывланьыс.
Пиыс шуис:
— Ме кывлі тэнсьыд судитӧм... Ме дыр овлі му вылын, тӧда сэтысь уджъяс. Сьӧкыд лоӧ коньӧр мортлы кыскавны исправникӧс!.. Мед нӧ сідз!.. Гашкӧ, тайӧ мыйкӧ висьталас на да. Висьтав, бараксан (коньӧр)!
Сэк лои мыйкӧ вӧвлытӧм. Макар, сійӧ Макар, коді нэм чӧжнас эз шулыв дас кывйысь уна дорвыв, друг лои кыввора, шеді сылы сёрнитан сям. Пондіс сійӧ сёрнитны да ачыс чуймис. Лои быттьӧ кык Макар: ӧтикыс висьталӧ, мӧдыс кывзӧ да шензьӧ. Сёрни сылӧн киссьӧ лайкыда, сьӧлӧмсянь, кывъяс вӧтчӧны мӧда-мӧд бӧрся ордйӧдчӧмӧн, сэсся лӧсьӧдчӧны кузь лӧсьыд визьӧн. Сійӧ эз пов. Кор кытсюрӧ джӧмдыштлас вӧлі, пыр жӧ сэсся веськӧдчас да кык горӧн горӧдас. Сьӧлӧмӧ пырана висьталӧмсьыс аслыс быдӧн вевтыр шедӧ.
Пӧрысь Тойён пыр на ылӧдӧмысь вӧлі скӧр Макар вылӧ. Сэсся сійӧ кутіс кывзыны зэв зіля, быттьӧ гӧгӧрвоис, Макарыд пӧ тай абу на сэтшӧм йӧй, кыдз войдӧр вӧлі чайтӧны. Иван поп воддза здукнас повзьыліс да заводитліс тракйӧдлыны Макарӧс пась дорӧдыс. Макар сӧмын шеныштчис да бара водзӧ. Сэсся и поп эз кут повны: ставнас нюмдіс, кор аддзис, кыдз сылӧн прикодса морт веськыда висьталӧ, крапйӧдлӧ, кыдз сэтшӧм висьталӧмыс воис сьӧлӧм вылас пӧрысь Тойёнлы. Кузь паськӧма еджыд бордъя том йӧз, пӧрысь Тойён ордын уджалысьяс, быдӧн локталісны асладорсяньыс ӧдзӧсъяс бердас да шензьӧмӧн кывзісны Макарлысь висьталӧм, мӧда-мӧдсӧ гырддзанас тойлалӧмӧн.
Макар сёрни паніс сэсянь, ог пӧ ме мун вичко старӧсталы меринӧ. Оз сьӧкыд уджысь полӧмла пыксьы, а тайӧ судитӧм пӧ абу веськыд. Судитӧм кӧ абу веськыд, сійӧ оз кывзы, весиг синнас оз лапнит, кокнас оз легнит кывзӧм могысь. Мед, колӧкӧ, сыкӧд вӧчасны, мый гажныс. Мед кӧть сетасны сійӧс омӧльяслы нэм кежлӧ казакӧ, а оз жӧ кут кыскавны исправникӧс. Сэсся мед оз чайтны, сійӧ пӧ полӧ меринӧ пӧртӧмысь. Старӧста гӧняйтӧдлӧ меринӧс да сы пыдди зӧрйӧн вердӧ; Макарӧс олӧм чӧжыс гӧняйтӧдлісны да зӧрнас некор эз вердлыны.
— Код тэнӧ гӧняйтӧдліс? — юаліс пӧрысь Тойён сьӧлӧмсяньыс.
Да сійӧс гӧняйтӧдлісны став олӧм чӧжыс. Гӧняйтӧдлісны старшинаяс, старӧстаяс, суддяяс, исправникъяс вот перйигӧн; гӧняйтӧдлісны попъяс руга перйигӧн; гӧняйтӧдліс гӧльлун да тшыглун; гӧняйтӧдліс кӧдзыдыс, пӧсьыс, зэрыс, кос дырыс, гӧняйтӧдліс кын му, лёк тайга!.. Кывтӧм пемӧс мунӧ водзӧ, видзӧдӧ да мунӧ, ачыс оз тӧд, кытчӧ сійӧс вӧтлӧны. Сійӧ сідз жӧ... Сійӧ ӧмӧй тӧдліс, мый лыддьӧ поп вичкоын да мыйысь сылы ругаыс? Сійӧ ӧмӧй тӧдліс, кытчӧ, мыйла нуисны сылысь ыджыд писӧ? Босьтісны салдатӧ да, сэні сійӧ кулі. Кӧн сылӧн, коньӧрлӧн, куйлӧны ӧні лыясыс?
— Шуӧны, уна пӧ ме юлі вина. Дерт, сійӧ збыль, менам сьӧлӧмыс корӧ вӧлі винасӧ?
— Кымын парта, шуӧ?
— Нёльсё, — видзӧдліс нигаӧ да шуис Иван поп.
— Ладнӧ! Сійӧ ӧмӧй вӧлі вина? Куим юкасыс вӧлі ва, сӧмын нёльӧд пайыс вӧлі прамӧй винаыс, дай сійӧ табакӧн сулӧдӧм. Сідзкӧ, куимсё партасӧ оз ков артавны.
— Збыль-ӧ тайӧ висьталӧ ставсӧ? — юаліс пӧрысь Тойён Иван поплысь. Тыдалӧ, век на скӧралӧ Макар вылӧ.
— Дзик збыль, — ӧдйӧ висьталіс Иван поп. Макар водзӧ нуӧдіс:
— Ме пӧ содті дас куим сюрс потш. Мед нӧ сідз. Мед ме кералі сӧмын дас квайт сюрс. Сійӧ нӧ этша? Кык сюрссӧ кералі ме воддза бабаӧй висигӧн. Менам сьӧлӧм вылын вӧлі шог, сьӧкыд, меным колӧ вӧлі пукавны аслам гӧтыр дорын, а гӧльлун вӧтліс менӧ ягӧ...
Ягын ме бӧрді... синваӧй кынмис синлыс вылӧ. Шогысла кӧдзыдыс йиджис сьӧлӧмӧдз. Ме эг дугды, ме кераси!
Сы бӧрын бабаӧй кулі. Колӧ вӧлі дзебны сійӧс. Менам сьӧм эз вӧв. Медаси пес керавны, мед эськӧ вермис мынтысьны мӧдаръюгыдса керкаысь гӧтырӧй. Купеч аддзис пикӧ воӧмтӧ да сетіс дасурӧн доддьысь. Старукаӧй куйліс ӧтнасӧн ломтывтӧм кӧдзыд керкаын, — ме бара кераси да бӧрді. Ме ногӧн тайӧ додьястӧ колӧ лыддьыны вит додь туйӧ ӧтиксӧ, гашкӧ, и вылӧджык.
Пӧрысь Тойёнлӧн тыдовтчис синва. Макар аддзис: вески тасьтіяс ганёвтчисны, сэсся пуыс кыптыштіс, зарниыс лэччыштіс.
Макар висьталӧ водзӧ: «налӧн ставсӧ гижӧма нигаӧ»... Мед найӧ корсьласны, кор ме кывлі кодсянькӧ бур кыв, тӧдлі мелілун, долыдлун. Кӧн менам челядьясыс? Кор найӧ кулалісны, мем вӧлі курыд сьӧкыд; кор быдмалісны — муналісны ме дінысь, колисны ӧткӧн вермасьны сьӧкыд гӧльлункӧд. Ме пӧрысьми ӧтнамӧн аслам мӧд гӧтыркӧд да аддзи, кыдз менам бырласьӧ вынӧй, матыстчӧ лёк, кӧдзыд дзорлун. Ми сулалім аскежаным эрд вылын кык коньӧр коз пу моз, кодъясӧс нӧйтӧны быдласянь лёк тӧвъяс.
— Збыль-ӧ? — бара юаліс пӧрысь Тойён.
Поп ӧдйӧ нин шуис:
— Дзик збыль!
Сэк вески бара ганёвтчис... Пӧрысь Тойён мӧвпыштіс:
— Мый нӧ тайӧ? Эм жӧ ӧд менам му вылын веськыд, бур праведникъясыс... Синъяс налӧн сӧдз, чужӧм югыд, паськӧм абу няйтӧсь. Сьӧлӧмъяс налӧн небыдӧсь, вына му кодьӧсь. Босьтӧны найӧ бур кӧйдыс. Бӧр вайӧны бур быдмантор, чӧскыд дукыс кодлӧн мем сьӧлӧм вылӧ воӧ. Видзӧдлы тэ ас вылад...
Ставныс видзӧдны кутісны Макар вылӧ, быдсӧн сылы лои яндзим. Сійӧ быттьӧ кыліс, ыштӧ сылӧн синъяс гудырӧсь, чужӧмыс пемыд, юрси да тош дзугсьӧма, паськӧм косясьлӧма. Важӧн нин, ёна войдӧр кувтӧдзыс, сійӧ кӧсйысьліс ньӧбны выль сапӧг, петкӧдчыны суд вылӧ, кыдз колӧ прамӧй кресьтянинлы, да пыр деньгасӧ юліс. Ӧні сэсся сулалӧ Тойён водзын быттьӧ медбӧръя омӧлик якут, киссьӧм кыса. Сэтшӧм яндзим лои Макарлы, кӧть му пырыс мунас.
— Чужӧмыд тэнад пемыд, — висьталіс водзӧ пӧрысь Тойён, — синмыд гудыр, паськӧмыд киссьӧма. Сьӧлӧмыд тэнад тырӧма ёгӧн, курыд турунӧн да лежнӧгӧн. Со мый вӧсна радейта ме ассьым праведникъясӧс! Тэ кодь шойданникъясысь чужӧмӧс бергӧда мӧдарӧ.
Сьӧлӧм Макарлӧн нюкыртчис. Сылы яндзим аслас олӧмсьыс. Ӧшӧдліс нин юрсӧ, сэсся друг бӧр лэптіс да бара висьтавны босьтчис:
— Кутшӧм праведникъяс йылысь тэ висьталан, Тойён? На йылысь кӧ, кодъяс овлісны му вылын ӧти кадын Макаркӧд озыр керкаясын, найӧс Макар тӧдӧ... Синъяс налӧн сӧдз: найӧ эз кисьтлыны сы мында синвасӧ, мында кисьтіс Макар. Чужӧм налӧн югыд: найӧ пыр мыссьылісны чӧскыд дука майтӧгъясӧн. Мича, сӧстӧм паськӧмныс налӧн кыӧма йӧз киӧн.
Макар бара ӧшӧдліс юрсӧ, сэсся пыр жӧ бӧр лэптіс.
— Бара жӧ, оз ӧмӧй сійӧ аддзы, ыштӧ ме эг чужлы дзик жӧ йӧз кодьӧн: сӧдз, веськыда видзӧдан синъясӧн, кӧні вӧлі тыдалӧ муыс и енэжыс; сӧстӧм сьӧлӧмӧн, коді вӧлі восьса став бурыслы да мичаыслы, мый эм югыд вылас. Ӧні кӧ меным колӧ дзебны му пытшкӧ ассьым мисьтӧм, яндзимӧ воштан чужӧм тушасӧ, сэтысь абу менам мыжыс. Кодлӧн? Ачым ог вермы тӧдны... Сӧмын ме тӧда ӧтитор: ог вермы ме сьӧлӧмысь скӧрмӧмӧс кутны.
Дерт, эськӧ аддзыліс кӧ Макар, мый вӧчӧ сылӧн сёрни пӧрысь Тойёнкӧд, аддзыліс кӧ, мый быд сьӧлӧмысь шуӧм скӧр кыв сылӧн усьӧ зарни тасьті вылӧ свинеч гира моз, сійӧ эськӧ раммӧдіс ассьыс сьӧлӧмсӧ. Нинӧм сійӧ оз аддзы. Сьӧлӧмас сылы пырӧма нинӧмысь повтӧм, нинӧм аддзытӧм мӧд Макар.
Со сійӧ видзӧдліс став аслас курыд олӧмыс вылӧ. Кыдз вермис сійӧ ӧнӧдз кыскыны сэтшӧм сьӧкыд нопсӧ? Сійӧ водзысь век на мыйкӧ виччысис, водзын сылы век на тыдаліс, кыдзи ру пиын кодзув дзирдыштлӧ, бурджык олӧм. Сійӧ ловъя. Сідзкӧ, вермас лоны бурджыкыс, колӧ сылы лоны. Ӧні сійӧ сулалӧ медпомас, став виччысьӧмыс, став надеяыс воши...
Сэк сійӧ лов пытшкын лои пемыд; сэн кутіс пуны став лёкыс, кыдз ыджыд тӧв ызгӧ куш эрд вылын пемыд войын. Сійӧ вунӧдіс, кӧн сійӧ, код водзын сулалӧ, вунӧдіс ставсӧ ассьыс лёксӧ кындзи.
— Энлы, бараксан (коньӧрӧй)! — шуис сылы пӧрысь Тойён. — Тэ абу му вылын... Тані тэныд сюрӧ веськыдлун...
Макар весь пыркмуні. Юрас сылы пырис вежӧртӧм, ыштӧ сійӧс бурӧ пуктӧны. Сьӧлӧм сылӧн небзис... Син водзас сылӧн пыр на вӧлі став коньӧр олӧмыс: медводдза лунсяньыс медбӧръя лунӧдзыс, сы вӧсна аслыс ачыс зэв жаль лои сьӧлӧм доймымӧн. Сійӧ бӧрддзис...
Пӧрысь Тойён тшӧтш бӧрдіс... Бӧрдіс и пӧрысь Иван поп. Том уджалысьяс енлӧн кисьтісны синвасӧ, чышкалісны синъяссӧ паськыд еджыд соснаныс.
Вески пыр ганьласис: пу тасьті кыптіс вылӧ, вылӧ!..
 This is a translation and has a separate copyright status from the original text. The license for the translation applies to this edition only.
| ||||
| Original: |
| |||
| Translation: |
| |||
