Коми му дас воӧн

by Улитин Николай Андреевич

Сӧветъяс лӧсьӧдӧм.

Сыктывкар уездын.

Сӧвет власьт Коми муӧдз локтіс бура дыр. Сэкся земскӧй управаясын уджалысьясыс сулалӧны вӧлі эсэръяс дор. Найӧ быд ногӧн омӧльтісны большевикъясӧс, эз висьтавлыны сӧвет власьт паськалӧм йылысь, зілисны власьтсӧ кольны ас киас, гусьӧн видзисны, дзеблалісны сӧвет власьтӧн лэдзӧм законъяс, эз петкӧдлыны сӧвет власьт йывсьыд газетъяссӧ, нигаяссӧ. Медся нин сӧвет власьтлы паныд мунӧ вӧлі Сыктывдінкарса земскӧй управа (юралӧ вӧлі сэні Латкин). Сійӧ эськӧ сӧветъястӧ лӧсьӧдӧмкӧд водзсасьӧ нин вӧлі, да ӧд весиг став локтан сӧветскӧй нига-газетъяссӧ вӧлі сотӧ.

Крестьяна депутатъяслӧн сӧвет Сыктывдінкарын вӧлі эськӧ 1917 вося юнь тӧлыссянь, сӧмын некутшӧм удж эз ну, — нырщикъясыс сэні вӧліны сійӧ жӧ земскӧй управаса уджалысьясыс. 1917 воын декабр тӧлыссянь кымын кутісны воавны армияысь салдатъяс. Найӧ и заводитчисны бырӧдавны вӧлӧсьтъясысь земскӧй управаяс да лӧсьӧдавны сӧветъяс. Уна вӧлӧсьтын сӧветъяс лоины ёна водзджык Сыктывдінкарын дорысь.

Сыктывдінкарын рабочӧйяс да крестьяна депутатъяслӧн медводдза учредительнӧй съезд чукӧртчис 1918 воын, январ 17ʼ лунӧ. Сійӧ съезд вылас вӧлі 204 делегат. Сэні бӧрйисны рабочӧй да крестьяна депутатъяс сӧветлысь исполнительнӧй комитет 16 мортысь. Сӧмын тайӧ исполнительнӧй комитетыскӧд тшӧтш уджаліс земскӧй управа.

Медводдза исполнительнӧй комитет вӧлі эсэръяс киын, на велӧдӧм серти мунӧ. Сійӧ шуис центрӧн лэдзӧм декретъяссӧ пыдди пуктыны да олӧмӧ нуӧдны сӧмын лӧсявны кӧ кутасны эсэръяслы.

Исполнительнӧй комитет тшӧктіс важ моз кольны вӧлӧсьтъясын земствояс. Шуисны кольны жӧ мирӧвӧй суддяясӧс, мирӧвӧй съезд да важ следовательясӧс. Коммунист партияысь сэки некод на власьт бердын эз вӧв, на дор мунысьыс эськӧ кымынкӧ и вӧлі да.

Уездувса сӧветъяслӧн первой съезд вӧлі март 29ʼ лунӧ 1918ʼ воын. Сійӧ съезд вылас ёна сёрнитісны коми автономия восьтӧм йылысь. Съезд тшӧктіс исполнительнӧй комитетлы уджавны автономия лӧсьӧдӧм могысь. Водзӧ уджалӧм йылысь съезд бара шуис: „Видлавны сӧвет власьтӧн лэдзӧм декретъяс, законъяс, вежлавны да содтавны сэтчӧ, кыдзи миянлы бурджык да сідзи вӧлись нуӧдны олӧмӧ“. Сійӧ съезд вылас жӧ лӧсьӧдалісны исполком юкӧдъяс (комиссариатъяс сэкся ног). Сэні жӧ шуисны дугдыны школаясын закон божӧй велӧдӧмысь, тупкыны дуковнӧй школа. Съезд шуис бырӧдны вӧлӧсьтъясысь земствояс, карса дума да управа, на пыдди лӧсьӧдны сӧветъяс.

Тайӧ съездыс вӧлі ёнджыка сӧветъяс дор сулалӧ. Тайӧ съездвывса сиктъясысь делегатъясыс бӧрыннас унджыкыс пырисны коммунист партияӧ. Сӧмын исполком президиумас веськалісны бара „небыд“ йӧз, да найӧ эз вермыны чорыда нуӧдны сӧвет власьтлысь тшӧктӧмъяссӧ, найӧ сӧмын ӧтарӧ-мӧдарӧ бергалісны.

1918 воын юнь тӧлысьын Сыктывдінкарын вӧлі лӧсьӧдӧма коммунист партия. Сэсянь коммунист партия миян зэв ӧдйӧ кутіс содны.

Сыктывдінкар уездувса сӧветлӧн мӧд съездыс муніс 1918 воын, юль 4ʼ лунсянь 10’ лунӧдз. Сійӧ съезд вылас делегатъяс пиын вӧлі нин 21 коммунист да 10 морт на дор сулалысьяс. Став делегатыс вӧлі 99 морт.

Тайӧ съезд вылас ёна увгисны гӧль крестьяна комитетъяс йылысь. Съездыс эз гӧгӧрво, мый вӧсна лӧсьӧдісны сэтшӧм комитетъяссӧ, мый вермасны найӧ вӧчнысӧ. Делегатъястӧ повзьӧдісны: гӧль крестьяна комитетъяс лӧсьӧдӧм мысти пӧ сиктъясын пансяс вензьӧм, косясьӧм гӧльджык да озырджык крестьяна костын. Сы вӧсна гӧль крестьяна комитетъяс лӧсьӧдӧм йылысь сӧвет власьтӧн лэдзӧм декретсӧ съезд эз пыдди пукты, шуис комитетъяссӧ не лӧсьӧдны.

Сӧмын лун 20 мысти кымын тайӧ исполкомтӧ вежисны, гӧль крестьяна комитетъяс лӧсьӧдӧмлы паныд сувтысьясӧс сетісны судӧ. Та бӧрын гӧль крестьяна комитетъястӧ зэв ӧдйӧ лӧсьӧдісны став уезд пасьта.

Гӧль крестьяна комитетъяс ёна отсалісны сӧвет власьтлы. Найӧ быдлаын водзсасисны кулакъяскӧд, революциялы паныд мунысь йӧзкӧд. Октябрса революциялы во тыригкежлӧ быдлаын нин вӧліны сӧветъяс, во тыран лунсӧ празнуйтісны став коми крестьяна.

Яренск карулын.

Яренск уездын крестьяна депутатъяслӧн сӧветъяс кутісны лоавны 1917 воын май тӧлысь помлань. Яренскын вӧлі жӧ рабочӧй да крестьяна депутатъяслӧн сӧвет, сӧмын сійӧ киын некутшӧм власьт эз вӧв, веськӧдлӧны вӧлі сэні эсэръяс. Став уджсӧ вӧлі бергӧдлӧны земскӧй управаын уджалысьяс. Первой да мӧд уездувса съездъясыс мунісны эсэръяс веськӧдлӧмӧн, съездъяслӧн шуӧмъясыс дорйӧны вӧлі временнӧй правительствоӧс. Коймӧд уездувса съездыс (вӧлі март 5ʼ лунсянь 14ʼ лунӧдз 1918 воын) муніс эсэръяс да земствоын уджалысьяс веськӧдлӧм моз жӧ. Сӧмын тайӧ съезд вылын ӧткымын делегатъяс чорыда нин заводитлісны сёрнитны большевикъяс дор, тшӧктӧны вӧлі став власьтсӧ сетны сӧветъяслы.

Нёльӧд съезд вылас унджык делегатыс нин вӧліны большевикъяс дор мунысьяс. Сэні эськӧ вӧліны жӧ эсэръяс, найӧ ёна зілисны быд ногыс омӧльтны сӧвет власьтӧс да большевикъясӧс, сӧмын эз венны. Нёльӧд съезд шуис: Октябрса революция дорйӧм кузя колӧ ставыслы ӧтувтчыны сӧветъяс гӧгӧр, быд ногыс отсавны сылы да нуӧдны сылысь тшӧктӧмъяссӧ. Сӧвет власьт ӧтнас дорйӧ уджалысь йӧзӧс.

Сӧмын нёльӧд съездлысь шуӧмъяссӧ эз нуӧдны олӧмас сӧветъяс витӧд съездӧдз. Мукӧд вӧлӧсьтъясас земствоясыс олісны витӧд съездӧдзыс (1918 вося октябрӧдз). Уналаын ӧтпырйӧ олісны кык пӧлӧс власьт: сӧветъяс дай управаяс. Дерт, уналаын фронт вылысь локтысь салдатъяс водз лӧсьӧдалісны сӧветъяссӧ дай уналаын лӧсьӧдалісны гӧль крестьяна комитетъяс.

Сентябр тӧлысь помын воис Яренскӧ контрреволюциякӧд водзсасьысь Чрезвычайнӧй комиссия. Комиссия локтӧм бӧрас исполкомыс вежсис. Сэтчӧ веськалісны нёль коммунист. Тайӧ исполкомыс нин чукӧртіс 5ʼ уездувса съезд (октябр 1ʼ лунын 1918 воӧ).

Тайӧ съездвывса делегатъясыс пӧшти ставыс вӧлі коммунистъяс дор мунӧны. Съезд вылын аддзисны: сӧвет власьтлысь декретъяс важ исполком олӧмӧ абу нуӧдӧма, аслас уджнас дорйӧма купечьясӧс да кулакъясӧс. Съезд вылын кывзісны докладъяс став вӧлӧсьтъяссяньыс. Став крестьяналӧн сӧвет власьт дор сулалӧмыс докладъяс серти вӧлі тыдалӧ нин, найӧ гӧгӧрвоӧмаӧсь нин сӧвет власьтлысь ногъяссӧ да уджсӧ. Крестьяна быдлаын асьныс зільӧны кутчысьны веськӧдлыны вӧлӧсьтъясын сӧветъяс пыр.

Съезд чуксаліс став гӧль крестьянаӧс сувтны водзсасьны кулакъяскӧд, сӧвет власьтлы паныд мунысьяскӧд. Сійӧ жӧ съезд шуис мобилизуйтны став буржуйясӧс да купечьясӧс тылын уджавны да перйыны налысь сьӧм армия кутӧм вылӧ.

Октябр тӧлысь кежлӧ власьтыс став уездас нин вӧлі сӧветъяс киын, земствояс вӧлі гӧгӧр нин бырӧдӧма.

Сэки самӧй лои заводитны нуӧдны кось уездын еджыдъяскӧд. Коммунист партияӧс Яренскын лӧсьӧдісны сентябр тӧлысь помас 1918 воын. Сы бӧрын ячейкаяс ӧдйӧ паськалісны вӧлӧсьтъясын.

Изьва-Печӧра вылын.

Медъёна лои косясьны, медуна вир киссис сӧветъяс лӧсьӧдӧм вӧсна Изьва-Печӧра уездын. Коми обласьт воссьытӧдз сэні вӧлі Печӧрскӧй уезд (Кардор губерня улын). Октябрса революция бӧрын сӧвет власьт сэтчӧ бура дыр эз во. Уездувса сӧветъяслӧн первой съездыс вӧлі сӧмын 1918 воӧ март тӧлысьын. Регыд мысти Кардор босьтісны еджыдъяс, локтісны англияса войска. Сэні лӧсьӧдісны торъя правительство. Кардор босьтӧм мысти Печӧра уездын чукӧртісны сӧветъяслысь чрезвычайнӧй съезд. Сӧвет власьт дор сулалысьясыс вӧліны сэні этшаӧнӧсь да ӧтувтчытӧмӧсь. Съездсӧ нуӧдысьясыс, важ исполкомын уджалысьясыс, сувтісны еджыдъяс дор. Сы вӧсна тайӧ съезд вылын шуисны сетчыны Кардорса правительство улӧ. Выль власьт лӧсьӧдӧм бӧрын чорыда кутісны водзсасьны сӧвет власьт дор сулалысь йӧзкӧд. Ӧти-мӧдӧс виисны, унаӧс нуисны Кардорӧ, сэсся найӧ сэтысь бӧрсӧ эз нин волыны. Бара лӧсьӧдісны земскӧй управаяс. Сӧмын крестьяналы эз сьӧлӧм выланыс во выль власьтлӧн уджалӧмыс. Найӧ нинӧмӧн оз вӧлі отсавны еджыдъяс власьтлы уджсӧ нуӧдны. 1918ʼ воын октябр 17ʼ лунӧ Изьваӧ локтіс гӧрдъяслӧн ӧтрад да босьтіс Усть-Цильма (еджыдъяслӧн сэні вӧлі уездувса центр, сэні вӧлі став власьтыс), кымынкӧ мортӧс еджыд нырщикъяс пиысь лыйліс. Бара Изьваын лӧсьӧдалісны сӧветъяс. Регыд чукӧртчис Усть-Цильмаын уездувса сӧветъяслӧн съезд (октябр 20-ӧд лунӧ). Делегатъяс чукӧртчисны 11 вӧлӧсьтысь. Сійӧ съезд вылас бӧрйисны выль исполнительнӧй комитет. Сӧвет власьт лӧсьӧдны вӧлі сьӧкыд. Кардор вӧлі еджыдъяс киын, йитчӧм мукӧд каръяскӧд некутшӧм эз вӧв. Еджыдъясысь дорйысьны ӧружйӧ некутшӧм жӧ эз вӧв. Нянь вӧлі вайӧма зэв жӧ этша. Сэтчӧ жӧ тшӧтш Усть-Цильмаысь гӧрд ӧтрадъяссӧ лои ыстыны Печӧраӧ. Еджыдъяс казялісны миянлысь омӧльлунсӧ сэтысь да уськӧдчисны Усть-Цильма вылад. Сэтчӧс кулакъяс да сӧвет власьтлы паныд мунысь мукӧд йӧз отсалісны босьтны Усть-Цильматӧ. Сӧвет власьт дор сулалысь да власьтсӧ дорйысь войтырлы лои пышйыны. Сэсянь Изьваын да Печӧраын пыр нин мунісны косьяс 1920-ӧд воӧдз — Кардорын еджыдъяс власьт усьтӧдзыс. Изьваын вӧлі сулалӧ еджыдъяслӧн ӧтрад (унджыкыс вӧліны Изьваса йӧз). Найӧ кыпӧдчисны февраль тӧлысьын 1920 воӧ да арестуйталісны ассьыныс опицеръяссӧ.

Сэтысянь сӧмын Изьва-Печӧраын дзикӧдз нин сувтіс сӧвет власьт. 1921 воын Кронштадтын еджыдъяс кыпӧдчылігӧн кулакъяс ещӧ на кӧсйылісны шыбитны сӧвет власьт, сӧмын нинӧм нин эз вермыны вӧчны.

Автономия лӧсьӧдӧм.

1920 восянь сӧвет власьт ӧнія Коми обласьт пасьта чорыда сувтіс. Сӧветъяс быдлаын заводитісны уджавны, быдсяма пӧлӧс нелючкиясӧн водзсасьны, сувтӧдны киссьӧм овмӧс, нуӧдны сӧвет власьтлысь тшӧктӧмъяс республика дорйӧм кузя да овмӧс лӧсьӧдӧм кузя.

Сӧмын сэки Коми муын овмӧс кыпӧдӧм вылӧ да пабрик-заводъяс лӧсьӧдӧмъяс вылӧ оз шогмы вӧлі надейтчыны. Коми войтыр олісны мукӧд губерняяс улын. Миянлы вӧлі лоӧ уджавны Устюг индалӧм серти. Устюг губерняса олӧмкӧд миян муын олӧм вывті ёна торъялӧ. Овмӧс кыпӧдан туйясыс миян дзик мӧд пӧлӧсӧсь Устюг серти, либӧ Вӧлӧгда серти. Сы вӧсна Устюгсянь миян овмӧс кыпӧдӧмӧн эз вермыны веськӧдлыны.

Сэсся ӧд Октябрса революция сетіс права быд ас сёрниа йӧзлы лӧсьӧдны ассьыныс олӧмсӧ, кыдзи аслыныс лӧсьыдджык, веськӧдлыны олӧмнас, сёрнитны да велӧдны ас кыв вылын да сідз водзӧ.

Сы вӧсна Сыктывдінкарын дай Яренскын коми водзмӧстчысь войтыр кутісны нуӧдны удж Коми автономия лӧсьӧдӧм кузя. Сӧвет съездъяс вылын крестьяна сідз жӧ вӧлі чорыда корӧны нуӧдны удж автономия восьтӧм кузя. Сӧвет правительство шуис миян корӧм серти сетны Октябрса революцияӧн судзӧдӧм права, торйӧдчыны торъя автономияа обласьтӧ (май 5ʼ лунӧ 1921 воын). Август 27 лунӧ 1921 воын Народнӧй комиссаръяслӧн Сӧвет лэдзис декрет Коми автономия лӧсьӧдӧм йылысь.

Коммунист партиялӧн обласьтувса комитет да революционнӧй комитет миян вӧлі лӧсьӧдӧма водзджык нин, январ тӧлысьын. Сійӧ кадсяньыс жӧ заводитӧма вӧлі нуӧдны удж обласьтувса учрежденньӧясӧс да уджалысьясӧс лӧсьӧдӧм кузя. Юль тӧлысь кежлӧ кутшӧмсюрӧ обласьтувса учрежденньӧяс заводитісны нин уджавны.

Обласьтувса сӧвет удж нуӧдӧм.

Выль лӧсьӧдӧм Коми обласьтын первойсӧ нуӧдны уджсӧ вӧлі ёна сьӧкыд. Бурджык уджалысь вӧлі зэв этша, велӧдчӧм йӧз сідзжӧ. Сомын ньӧжйӧникӧн сӧвет удж нуӧдӧмыс дай став обласьтувса уджсӧ нуӧдӧмыс пыр бурмисны дай бурмӧны.

Сӧвет съездъяслӧн шуӧмъясыс петкӧдлӧны, кыдзи мунӧма обласьтувса олӧмӧн веськӧдлан удж.

Первой обласьтувса съезд нин тшӧктіс став исполкомъяслы висьтавлыны коми уджалысь йӧзлы асланыс уджъяс йылысь, мӧд ногӧн кӧ шуны, отчётъяс вӧчавны, содтавны инструкторъясӧс волісполкомъясын удж бурджыка сувтӧдны индалӧм вылӧ. Мед ӧти пӧлӧс удж оз нуӧдны уналаын, съезд шуис бура тӧдмавны сӧвет учрежденньӧясысь уджсӧ да сэтшӧм лишнӧй уджсӧ бырӧдны, либӧ позьӧ кӧ, бырӧдны весиг лишнӧй учрежденньӧяссӧ. Сельсоветъяс съезд шуис кольны зэв этшалаын, кӧні сытӧг оз нин шогмы овныс, а вӧлӧсьтъяс, шогмӧ кӧ, гырсьӧдны, ӧтлаавны мукӧд вӧлӧсьтъяскӧд.

Мӧд съезд тайӧяс йылысь бара ёна сёрнитіс, индіс туйяс волісполкомъясын удж бурмӧдӧм кузя. Съездъяс шуӧм серти сӧветъясын удж бурмӧдӧм ӧні нуӧдӧма унджыксӧ. Омӧльторъяс волісполкомъяс уджын кутісны чинны, уджыс кутіс бурмыны.

Обласьтувса коймӧд съезд сӧветъясын удж бурмӧдӧм кузя шуис: колӧ пӧ уджсӧ бурмӧдны сӧветъясӧ бур уджалысьясӧс корсьӧмӧн да налы уджалан дон содтӧмӧн.

Нёльӧд обласьтувса съезд индалӧ нин сӧвет удж нуӧдӧмын буринъяс. Коми олӧм кутіс бурмыны. Бюджет содӧ, ёнмӧ, учрежденньӧяс уджалӧны бурджыка нин. Бурмис обисполкомлӧн йитчӧм вӧлӧсьтъяскӧд, уездъяскӧд, бурджыка кутіс веськӧдлыны найӧ уджӧн.

Сійӧ съезд вылын жӧ шуисны корны ВЦИК-лысь, мед Коми обласьт бердӧ ӧтлааласны Коми пермякъясӧс.

Сӧветъяслӧн витӧд съезд индіс: сӧветъясӧ бӧрйысьӧм вылӧ волӧмныс коми крестьяналӧн пыр содӧ, коми крестьяна пыр ӧтарӧ матыстчӧны сӧветъясӧн веськӧдлӧмас, овмӧс кыпӧдӧмас. 1923ʼ воын сӧветъясӧ бӧрйысисны 27% став йӧз пытшсьыс, а 1925 воын 40,4% нин.

Сэсся пӧшти быд съезд вылын медводдза съездсяньыс да витӧд съездӧдз кыптыліс сёрни Коми Республика лӧсьӧдӧм йылысь. Съезд шуліс: Асыв-Вой обласьтӧ пӧ Коми обласьтлы пырӧмысь бурыс нинӧм абу. Колӧ пӧ Коми обласьтлы сетны ыджыдджык права, торйӧдны асьсӧ ӧтнассӧ да содтыны сы бердӧ ещӧ Улыс Печӧра да Вайгач ді. Коми обласьтӧс Республикаӧ вежӧм йылысь воддза съездъяслысь шуӧмъяссӧ витӧд съезд шуис веськыдӧн.

Квайтӧд съезд бара на сёрнитіс Коми обласьтӧс торъя обласьтӧ кольӧм йылысь ыджыдджык праваӧн. Та кузя ВЦИК-лӧн Президиумыс шуӧма нин: Коми обласьт колӧ кольны торйӧн Асыв-Вой обласьтысь да сетны ыджыдджык права, мед обласьтыс вермас ачыс веськӧдлыны да кыпӧдны ӧдйӧджык овмӧссӧ. Сӧмын колӧ войдӧр та йылысь ёна тӧдмавны да бара пуктыны ВЦИК Президиум водзӧ вынсьӧдны. Обласьтувса съезд шуис зільны Обисполкомлы ВЦИК-лысь шуӧмсӧ ӧдйӧджык нуӧдны олӧмӧ.

Комиӧдан удж.

Октябрса революция ас сёрниа йӧзлы сетіс тшӧтш права нуӧдны олӧм веськӧдлӧмсӧ, овмӧс бурмӧдӧмсӧ асланыс кыв пыр. Коми йӧзлы сійӧ праваыс лои жӧ. Коми кыв вылын коми йӧзлы позьны кутіс велӧдны школаясын, гижны нигаяс, лэдзны газетъяс, нуӧдны уджсӧ учрежденньӧясын, роч кыв вылын моз жӧ.

Сӧмын сетӧм правасӧ эгӧ на ми вермӧй тырӧдз олӧмас нуӧднысӧ. Комиӧдан удж ми эгӧ вермӧй быдлаын нуӧдны унатор вӧсна.

Учрежденньӧясын коми кыв вылӧ уджсӧ вуджӧдӧм йылысь сёрни кыптіс сӧмын 1923ʼ восянь. Сэки лӧсьӧдӧма вӧлі комиӧдан уджсӧ нуӧдны торъя комиссия. Унджык уджалысьыс учрежденньӧясын вӧліны комияс, да коми кыв вылӧ вуджӧдны уджтӧ вӧлі зэв кокни. Сӧмын удж вылас мӧд ногӧнджык лои. Став уджалысьыс гижны, лыддьысьны велӧдчылісны рочӧн. Комиӧн бура гижны вӧлі зэв этшаӧн кужӧны.

Сы вӧсна обласьтувса сӧветъяслӧн коймӧд съезд шуис велӧдны коми уджалысьясӧс комиӧн гижасьӧмӧ, заводитны коми кыв велӧдны став школаясын, да заводитны лэдзны комиӧн унджык нигаяс.

Тасянь комиӧдан удж быттьӧкӧ лӧсьыдджыка кутіс мунны. Лои лӧсьӧдалӧма торъя курсъяс коми кыв велӧдӧм вылӧ Сыктывдінкарын дай вӧлӧсьтъясын. Тайӧ курсъяс вылын велӧдчисны Сыктывдінкарын 578 морт, уездувса каръясын 266 дай вӧлӧсьтъясын 729 морт. Мӧд-кӧ, зэв уна том коми войтырӧс лои ыстӧма велӧдчыны рабфакъясӧ да ВУЗ-ясӧ. Лои лэдзӧма „Индӧд“ да „Туйдӧд“ учрежденньӧясын удж нуӧдны. Сӧмын дзикӧдз коми кыв вылӧ уджыс учрежденньӧясын вуджны ӧнӧдз на эз вермы. Кымынкӧ волісполкомъясын да суд нуӧданінъясын нуӧдӧны уджсӧ коми кыв вылын. Дерт, тадзи комиӧдан удж эновтны оз шогмы. Ковмас чорыдджыка видзӧдлыны тайӧ удж вылӧ.

Школаясын комиӧдан удж сувтӧдӧма бурджыка. Первой ступень школаясын быдлаын велӧдӧны коми кыв вылын. Мӧд ступень школаын да Педтехникумын коми кывсӧ велӧдӧны. Сэні дзикӧдз коми кыв вылын велӧдны абу на жӧ вуджӧмаӧсь. Тайӧ уджсӧ колӧ жӧ тэрмӧдлыштны.

Бура уна удж вӧчис Коми нига лэдзанін. Сійӧ, Коми гижысь чукӧр отсалӧмӧн, вермис лэдзны бура уна нигаяс коми кыв вылын. Уна лои лэдзӧма школаясын велӧдан нигаяс. Сэсся „Югыд туй“ газет ӧти кадӧ вӧлі петӧ роч дай коми кыв вылын. Бӧръя каднас кутіс петны ӧтчыд вежонын коми газет „Коми сикт“ да коми журнал „Ордым“. Водзӧ кежлӧ коми нига лэдзӧмтӧ ковмас ёна на паськӧдны, ӧнія мында лэдзӧмыд ӧд этша на, некытчӧ на оз тырмы.

Н. Уль.