Зеленеч вӧлӧсьтув олӧм

by Темноев Н. И.

Таво март 8-ӧд лунӧ восьтӧма вӧлӧсьтӧ Кредитно-Кооперативнӧй Тӧварищество «Труд». Восьтігас пырисны шленӧ 52 морт, ӧні 170-ысь нин уна. Таво тулыс Тӧварищество пыр разӧдӧма со мыйта кӧйдыс: анькытш — 3 пуд, шыр анькытш (вика) — 3 пуд, бобӧнянь (клевер) — 5 пуд, мӧс вердан галан (турнепс) — 20 пуд, шабді кӧйдыс — 50 пуд, ид кӧйдыс — 263 пуд. Шленъяслы вермис сетны уджӧн 45 ӧтка вӧла плуг. Первойя юня кежлӧ Тӧвариществолы воӧма барыш — 18 ш. да 74 ур. Тӧвариществоын удж бергӧдлысьыс куим морт. Уджалӧны бура, тӧждысьӧны бурмӧдны, паськӧдны ассьыныс уджсӧ. Юралысьыс пыдди правленньӧас А. Р. Ладанов, велӧдчӧм морт. Таво тулыс кончитӧма Сыктывдінкарса сельскокӧзяйственнӧй курсъяс.

Кыдзи мӧвпалӧ уджавны Тӧварищество водзӧ вылӧ.

Тӧварищество Правленньӧлӧн водзӧ удж йылысь думъяс зэв бурӧсь. Ӧні найӧ Обземуправленньӧкӧд бурӧн лӧсьӧдчӧмӧн кӧртмалӧмаӧсь кӧйдыс весаланін, кӧсйысьӧмаӧсь восьтыны бур порсьясӧс рӧдмӧданін. Обземуправленньӧсьыс вайӧмаӧсь ыджыд ай порсьӧс — англияса рӧд; Племхоз Н.-Човйысь кӧсйӧны ньӧбны энь порсьӧс. Апрель тӧлысьын нин Тӧварищество, гижӧдчӧмӧн с.-х. Банккӧд, корис отсӧг — восьтыны прокатнӧй пункт видзны 10 пӧлӧс му-видз уджалан машинаяс, кык машинаӧн быдпӧлӧсӧс, медым сэтысь вермисны крестьяна босьтлыны машинаяссӧ, кор ковмас. Водзӧ вылӧ Тӧварищество оз кӧсйы шленъясыслы удждыны сьӧм ньӧбны скӧтъясӧс. Найӧ пӧ ньӧбӧны кодсюрӧлысь, унджыкысь спекулянтъяслысь — веськалӧ омӧль скӧт. Тӧварищество бердас лӧсьӧдӧмаӧсь «Ньӧбасьысь Комиссия». Код шленлы колӧ мӧс либӧ вӧв, шыӧдчасны сы йылысь Комиссияӧ. Комиссия, Обземуправленньӧ отсӧгӧн, ньӧбалас бурджык скӧт Емва вожысь, пондасны тӧждысьны лӧсьӧдавны бур ужъясӧс, ӧшъясӧс. Арсянь Тӧварищество лӧсьӧдчӧ ыдждӧдны отсӧг крестьяналы мыйсюрӧ кӧлуйӧн (телегаяс, сийӧс-завод, плугъяс да мукӧдтор). С.-К. Банклы кыдзкӧ-мыйкӧ колӧ отсавны Тӧварищество «Трудлы» сьӧмӧн.

Водзмӧстчысь бурмӧдны крестьянскӧй овмӧс.

1920-ӧд воӧ И. В. Распутин ньӧбӧма вӧлі плуг. Зеленечса войтыр серамвыв сійӧс лэптісны: вӧв виан гӧр пӧ ньӧбӧма.

Коли нёль во. Олӧм вежсис. Плуг ньӧбӧмсьыд оз нин ӧні серавны некодӧс, оз вӧйпны. Воддза сералысьясыс, вӧйпысьясыс асьныс плугъяссӧ лӧсьӧдалӧны, зэв сьӧлӧмсьыс кутчысялӧны, ӧні сы ордӧ юасьны ветлӧны, тӧдысьӧн, кужысьӧн сійӧс лыддьӧны.

Бур видлӧг вӧчис ӧти гражданин — Камбалов Александр Григорьевич. 1921 воӧ вайӧма вӧлі сійӧ кыськӧ 8 пунт шобді. Кӧдзис сійӧс — босьтіс 30 пунт шобді. Таво тулыс кӧдзӧма 3 пуд шобді. 300 кв. саж. му юкӧма сійӧ куим пельӧ. Ӧти юкӧнӧ кӧдзӧма зӧр, мӧдӧ — ид, коймӧдӧ — шобді. Муыс сёйӧд. Зӧр улас васӧдджык. Ид улын медбуриныс. Куимнан пӧлӧссӧ кӧдзӧма ӧти кадын. Быдмӧмыс налӧн оз ӧтмоза мун. Медбура мӧдӧдчӧма шобді. Зӧр омӧль: дженьыд тушаа, шоч. Ид сыысь омӧль, зэв шоч. Камбалов шуӧ: идтӧ вӧдитӧмысь пӧ миян немтор, шобді колӧ вӧдитны.

Уна переменаӧн му вӧдитӧм.

Койтыбӧж деревняын уна крестьяналӧн муяс вылас кӧдзӧма бобӧнянь — вежлалӧны куим переменаа му вӧдитӧм уна перемена вылӧ. Медводдза бобӧнянь кӧдзысьыс вӧлӧма гӧлиник, омӧлика велӧдчӧм мужик — Викентей Петрович Изъюров. Нёль во сайын веськавлӧма сійӧ Прокопьевскӧй вӧлӧсьтӧ. Станция кутысьыскӧд (Митрей нима мужик) сёрниӧ воӧмаӧсь турун кӧдза йылысь. Лючки ставсӧ юасьӧма, тӧдмалӧма ыджыд бур босьтӧм турун кӧдзӧмысь. Кор воӧма гортас, босьтӧма Исполкомсьыс важ, туплясян бобӧнянь кӧйдыс — 6 пунт, кӧдзӧма. Став кӧдзасӧ пӧртӧма кӧйдысӧ, воӧма 17 пунт. Быд во кӧйдыс перйӧма. 1923ʼ воӧ кӧйдысыс лишалӧма нин вузавны, разӧдӧма дзонь пуд — Выльгортӧ, Часӧ, Пальӧ, Сітбарӧ. Сеталӧма кодсӧ сідзи, кодсӧ дон вылӧ — 1 пунт кӧйдыс сетӧма 10 пунт няньысь. 1922ʼ воӧ турун кӧдза йылысь юасьӧма Изъюров агрономлысь. Агрономъяс, дерт, висьтавлісны, нигаяс сы йылысь сетісны.

Изъюров вылӧ видзӧдӧмӧн мукӧд крестьяна турун кӧдза дінӧ кутісны кутчысявны. Ӧні дас морт нин уджалӧ. Тӧдӧмысь, уджалӧм налӧн оз дзик лючки мун: оз тырмы агроном велӧдӧм, индалӧм. Чукӧртчылігӧн крестьяна зэв бура, сьӧлӧмсьыс кывзӧны выль ногӧн видз-му уджалӧмъяс йылысь. Унаӧн кӧсйӧны уджавны ассьыныс муяснысӧ уна переменаӧн. Аддзӧны найӧ орчча племхоз Н.-Човйысь выль ногӧн му уджалӧмысь ыджыд бурсӧ, кӧсйӧны вӧтчыны сы бӧрся, ёна кажитчӧма налы мӧс вердан галанӧс (турнепс) вӧдитӧм, бур пӧ сійӧ.

Агроном Темноев.