Зарни Сюра баба (I)

by Аноним

Важӧн овліс-вывліс зарни сюра баба. Сылӧн вӧлі квайт челядь, ставыс ныв. На дінын матын овлӧма морт сёйысь Ёма-баба. Зарни сюра баба ньӧтчыд сылы абу петкӧдчывлӧма: пемыдысь пемыдӧдз сійӧ ӧтнас уджавлӧма ягын. Гортас воӧм мысти зарни сюра баба вӧзйысьӧ челядьлысь: «Челядянӧй, челядянӧй, восьтӧй, восьтӧй, мам нёнь йӧвтӧ вая!» Челядьяс восьтасны.

Ӧтчыд мам ёна сёрмас. Локтас гортас, вӧзйысяс-вӧзйысяс да челядь оз и восьтыны: ёна онмовсьӧмаӧсь, оз кывны мамлысь йиркӧдчӧм. Зарни сюра баба пырас идзас пиӧ узьны. Аскинад сылӧн зарни сюрыд дзирдавны-югъявны пондас шонді водзын. Ёма петас вала дай казялас зарни сюртӧ идзас пытшсьыд. Уськӧдчас, нетшыштас сійӧс дай пышйӧдас гортас. Шыбитас кӧдзыд кумӧ. Ачыс мунас зарни сюра баба ордӧ, кутас вӧзйысьны: «Челядянӧй, челядянӧй, восьтӧй, восьтӧй, мам нёнь йӧвтӧ вая!» Найӧ тӧдасны Ёматӧ, оз восьтыны, асьныс дзебсясны: ӧти сувтас кильчӧ ӧдзӧс сайӧ, мӧд карта вылас мӧс юкталан вор улас пырас, кыкӧн пырасны гидӧ, ыжъяс пӧвстас дзебсясны, витӧд лӧскас каяс, квайтӧдыс карта ӧдзӧсӧдыс петас да из улӧ дзебсяс.

Ёма бара вӧзйысӧ: «Челядьпиян, восьтӧй, восьтӧй! Ыджыд гӧснеч вая: пожтыр анькытш вая!» Кильчӧ ӧдзӧс сайса ныв восьтас. Ёма пырысь-пыр жӧ сійӧс шамыртас шошаӧдыс. Сэсся корсьысяс, корсьысяс, — вор увсьыд сюрӧ, — сійӧс кутас. Сэсся гидсьыд кык чойӧс босьтас, лӧсксьыд аддзас. Сӧмын из улысь оз аддзы. Ёма витнан чойсӧ нуас гортас, шыбитас гӧбӧч гуас. Кутас витысь лун нӧйтны найӧс да ӧтчыд лун вердны.

Изувса ныв гортас пырас, водас узьны. Аскинас сэтчӧ Ёма локтас. Аддзас нывтӧ паччӧр вывсьыд, босьтас сійӧс дай нуас гортас; гӧбӧч вылас аслас нылыскӧд орччӧн и водтӧдас. Ачыс пырас гӧбӧчас пиньсӧ зудйӧн зудъявны. Ныв кылас пинь зудъялӧмтӧ Ёмаыдлысь да сійӧ нывкӧд местанас и вежсяс. Ёма петас, босьтас ассьыс нывсӧ да зарни сюра баба ныв пыдди и сёяс сійӧс. Сэсся водас дай онмовсяс. Зарни сюра бабалӧн нылыс ньӧжйӧникӧн кыньки-каньки гӧбӧч вылысь лэччас дай пышъяс. Ёма садьмас, видзӧдӧ — некӧн некод абу. Недыр мысти казялас паськӧм сертиыс, мый ассьыс нывсӧ сёйӧма, зарни сюра бабалӧн ныв пышйӧма, петас дай вӧтчыны кутас. Вӧтчас, вӧтчас дай нылыд и тыдовтчас.

Матын туй дорын керка сулалӧ. Ныв сэтчӧ. Керкаын пӧрысь пӧч пукалӧ. Кевмысьны кутас пӧрысь пӧчлы, дзеб пӧ менӧ, кытчӧкӧ, Ёмаысь. Пӧрысь пӧч шуас: дзебнытӧ пӧ ме тэнӧ ог вермы, сӧмын Ёмаысь пышйыны отсала. На пӧ со, тэныд куим тор: бедь, зуд да сир чуман. Кор Ёмаыд суны кутас тэнӧ, сатшкы этійӧ бедьсӧ муас. Пырысьтӧм-пыр сэн лоӧ зэв сук вӧр. Мӧдысь кутас суӧдны — шыбит зудтӧ. Лоӧ из гӧра. Коймӧдысь кутас суны, шыбит сир чумантӧ — лоӧ сир ю. Ныв керкаысь петас, котӧртӧ водзӧ, пышйӧ Ёмаысь. Ёма сы бӧрся... Пыр-пыр суӧдас... Ныв сатшкас муӧ бедь — лоӧ сук вӧр. Ёма кашкӧ писькӧдчӧ вӧрӧд. Ныв сэккості водзӧ пышйӧ. Дырӧн Ёма вӧр пыр мунас, бара кутас вӧтчыны ныв бӧрся. Вӧтчас, вӧтчас да дзик нин суны кутас нывтӧ. Ныв шыбитас мышкас зуд — лоӧ зэв джуджыд зуд гӧра.

Пышйӧ ныв мый вермӧмсьыс. Ёма вӧтчӧ. Кыдзкӧ и зуд гӧратӧ вуджӧма. Коймӧдысь суӧдны пондас нывтӧ. Ныв сир чуман шыбитас — лоас сир ю. Сир ю дорын керка. Ныв пырас керкаӧ, медасяс уджавны. Ӧтчыд асылын лэччас сійӧ сир ю дорӧ дӧра мыськавны. Мӧдлапӧлас локтас Ёма, кевмысьӧ нывлы: «Ныланӧй, ныланӧй, вуджӧд менӧ!» Ныв ӧти дӧра помсӧ шыбитас Ёмалы. Ёма пуксяс сы вылӧ. Ныв кыскӧ. Мыйӧн Ёма ю шӧрӧ воас, ныв тракнитас дӧратӧ... Ёма турбыльтчас, вӧйӧ ваӧ.

Ныв воан туйӧдыс бӧр мунас гортас. Мамсӧ да чойяссӧ мездас Ёма кумысь да гӧбӧчысь. Сэсся овмӧдчасны сизим эня-ныла Ёма эмбурӧн. Ӧні олӧны-вылӧны.