Адыг ижээнин аалдаары
| ← Хат кыйгызы | Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери (Күш-ажыл-биле холбашкан алгыш-йөрээлдер) |
Тайылбыр кезээ → |
| Чаяан чылы: 1990. |
Шаанда ижээн аалдаарда алышкылар аңнаар дээр. Ындыг-даа болза бөлүглежип алгаш он, чээрби аңчылар база аңнаар турган. Алышкы улус аңнаарга эки чүве акызын дуңмазы камгалаар, дуңмазы акызын камгалаар дээр. Чоннуң чугаазы-биле алырга, шал харам, чазый аңчылар адыг ижээни көрүп кааш, кожазы-биле алгыжып-алгыжып, көже бээр дээр.
Аңчылар ижээнге келгеш, адыгны хөделдирип, хирээннедирге анаа үне халып чорбазын дээш, аксынга ийи шаараш дазылдыг ыяштарны шавыштыр салгаш чалбарыыр.
Адыгны өлүрген кижи: "О, өршээ, сени мен атпадым, боо атты" - дээр. Кежин сойгаш, эът-чаан чөремелештир шала чиңгелей кескеш, ийи адыр баштыг ыяшка шиштээш, отка быжыргаш, йөрээл салыр.
Быжырган эътти бичии-бичии кезектерге аңгылааш, арганың оран-ээзинге чажып, ыт-кужунга артырып каар. Оон ижээнниң эжиинге баргаш, боозун салгаш, база йөрээл салыр.
Чалбарыг соонда, боозун алгаш, эъдин үлешкеш, чанып чоруптар.
Үне халааш, четтирбейн барган адыг үр бобас, ийи-үш хонгаш көөрге, таваңгайлары доңгулап калгылаан болур дээр.
Адыг ижээнин аалдаары
Көдүрүп угбазындан
Хайырлаңар, Хайыракан.
Көрүп таным аарындан
Хайырлаңар, Хайыракан.
Ирей хайыраканындан
Хайырлаңар, хайыракан, оо.
Тайга-сындан хайырлаңар,
Хайыракан, оо, оо.
Үгээм![1] чылыг хоюг-чоорган,
Кашпал белим, серлиг черге
Кады чурттап, муңгаш болбас
Үр болбайн, үнүп көрем, үгээм!
Шаап келдим,
Чортум келдим, коргунчуум.
Шаанак тептим,
Чаат кирдим, коргунчуум.
Алыс чаагай, коргунчуум,
Аалдап келдим, коргунчуум.
Оттуп көрем, коргунчуум
Улуг бажың артавас мен, коргунчуум.
Улуг хырның
бергениңер бо, хоп-хоп,
Ноян-Хөлдүң
Хайырлааныңар бо, хоп-хоп
Кадын-Хөлдүң
Хайырлааныңар бо, хоп-хоп.
Хаанар, беглер ортузунда
Саадавыткан хоом.
Арттар, сыннар аксы
Хаглы берген, хоом.
Хоода далай
Доңа берген, хоом.
Улуг кижи чааш болур,
Хоожу боор, хоом.
- ↑ Үгээм, хоом - ирейим, хайыраканым.