Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Frankowa

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 403 ]Frankowa mała i wielka, węg. Kis-Frankova i Nagy-Frankova, dwie wsie słowackie w hr. spiskiem (węg.), w dystrykcie niedzickim, w dorzeczu Dunajca, nad pot. Frankowską wodą. Frankowa wielka leży na północ od Fr. małej. O Frankowej to wiemy, że mistrz Kokosz, który nietylko na południowej stronie Magóry spiskiej znaczne miał posiadłości, ale niemal cały obszar od Magóry spiskiej, po Dunajec dzierżył, r. 1320 bratankowi swemu Michałowi zwanemu Frank darował las w pobliżu Dunajca, w którym tenże założył wieś Frankenau zwaną. Wieś ta dostała się póżniej klasztorowi kartuzów w Lechnicy (Féjer, Cod. dipl. Hung. eccles. et civ. VIII, 256). Miejscowość tę zowie Féjer Frankvagasa, tj. wyrębisko Frankowe (VIII, 289). Frankowa wielka liczy 615 mk., między nimi 535 dusz rz. kat., 2 gr. kat., 65 nieun., 13 żydów. Frankowa zaś mała 408 mk., miedzy nimi 347 dusz rz. kat., 1 gr. kat., 60 nieun. Parafia łac. w Frankowej wielkiej. Rok założenia kościoła niewiadomy; metryki pochodzą z r. 1750. Kościół p. w. św. Mikołaja biskupa; patronem jest biskup preszowski z kapitułą. Do par. frankowskiej należy także wieś Osturnia z 152 wyzn. rzym. kat., 3 gr. kat., 125 szyzm., 13 żydów (Szem. dyec. spiskiej z r. 1878). We Frankowej W. jest oprócz tego kaplica św. Krzyża i św. Jana Niepomucena. Wzniesienie Fr. W.: 1) w połowie wsi potok Frankowska woda, 666 m.; 2) kapliczka po drodze do Kacwina, 500 m. na płn.-zach. od wsi, 644 m; 3) mostek na Kacwińskiej wodzie i tracz, nieopodal połączenia się Frankowskiej wody z Kacw. wodą, 622 m.; 4) kapliczka 300 m. od granicy kacwińskiej 616 m. Wzniesienie Fr. Małej: 1) Krzyż na brzeżku, na południowy wschód od wsi Fr. W., nieopodal drogi do Małej Fr., 200 m. nad Fr. W., 671 m. 2) przejście przez potok Mostkowy, tuż pod Fr. M., 720 m. Wschodnia granica Frankowej wielkiej i małej od strony Hanuszowiec i Jezierska poczyna się szczytem Frankowej hory (873 m.) i ciagnie się na południe aż po Harb (1157 m.), szczyt w głównym grzbiecie Magóry spiskiej. Wzniesienia na tej granicy: 1) Wierch 900 m. na zachód od Frankowej Hory 863 m.; 2) ramie południowo-wschodnie 500 m. od Fr. Hory, 837 m.; 3) Wierch na południe 500 m., przy drodze idacej działem ze Starejwsi, 865 m.; 4) wzgórze 1100 m. dalej na południe po tejże drodze, nad młynem frankowskim, 838 m.; 5) wzgórze 500 m. dalej na płd., przy tejże drodze, 854 m.; 6) wzgórze stąd na północny wschód ku Hanuszowcom, 853 m.; 7) Płaśny wierch, granica Frankowej, Jezierska i Hanuszowiec 1043 m.; 8) Furmaniec [ 404 ]wierch, 1075 m. na północ, między Frankową małą a Mostkowym potokiem, 910 m.; 9) wzgórze od Płaśnego wierchu na południe, granica Frankowej mł. i Jezierska, 1046 m.; 10) na północ od niego w odległości 800 m. wierch Mościska, 1008 m., należący do Frankowej mł.; 11) wreszcie 2025 m. na południe od Płaśnego wierchu, wznosi się wzgórze Harb, granica Frankowej, Jezierska i Żdżaru, 1157 m. Tutaj zwraca się granica na zachód, bieżąc grzbietem Magóry spiskiej przez szczyty Stredny (1161 m.) i Żdżarski wierch (1178) aż po wierch Prechreszcze (1199 m.), gdzie schodzą się granice Frankowej mł., Żdżaru i Osturni. Tędy wjedzie także droga na zachód, a wzdłuż niej południowa granica Frankowej mł., odgraniczająca ją od Żdżaru. Od Stredniego wierchu idzie droga działem wprost na północ do Frankowej. Wierch po tej drodze, 500 m. od Stredniego, 1134 m. Stąd drugi 1200 m. na północ, między Koszarskim potokiem (od zachodu) a Długiemi Worami (od wschodu), 963 m. Trzeci 700 m. dalej na pół., nad wsią: 879 m. Od wierchu Prechreszcze ciągnie się ku północy po wierch Solisko (1122 m.) granica zachodnia między Fr. a Osturnią. Od Soliska spuszcza się granica ta ku żródłowiskowi Głębokiego potoku i ciągnie się doliną jego aż po ujście tegoż do Kacwińskiej wody. Stąd zwraca się na północny zachód na Zubrowków wierch (836 m.); tutaj schodzi do potoku Za-upłaz. Między Głębokim pot. a Frankowską wodą Polanka wierch, 975 m. Północny stok tego wierchu zwie się Sihłem. Północna wreszcie granica ciągnie doliną Za-upłaskiego potoku na wschód., aż po jego ujście do Kacwińskiej wody, 607 m.; stąd ciągnie się dalej na wschód, poczem na płd.-wsch. jarem „Zarendowę smreki“ zwanym aż po Frankową Horę. W obrębie tej wsi wyplywają cztery silne potoki Gajnik, Koszarski potok i Długie wody z pod Magóry spiskiej, a Mostkowy pot. z pod Płaśnego wierchu.