Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czuchny
[ 878 ]Czuchny, okrąg wiejski w gminie Krewo, pow. oszmiański, liczy w swoim obrębie wsie: Czuchny, Kąciewicze, Korędy, Wiśniówka; zaśc. Gołowanciszki, Kurmanicha.
Czuchny, Czuchońcy, inaczej Estońcy, Esty, po łot. Igauns, gałąź szczepu fińskiego, zajmują całą gubernią estońską i północną część inflanckiej (liwońskiej), mianowicie powiaty dorpacki i parnawski, wraz z wyspami Worms i Runs; sąsiadują na wschód z Rossyanami, a na południe z Łotyszami czyli Łotwą. Szlachta, kupcy i większa część mieszczan są Niemcy. Do Czuchońców liczą się także: 1) Liw albo Liwi, mieszkający już to wspólnie z nimi w kilku wsiach, przy ujściu rzeki Salis, już oddzielnie na wybrzeżu kurońskiem, poczynając od Irbenu, aż do jeziora angierskigo, w dobrach Dundangieńskie i Popeńskie, w liczbie 150 przeszło rodzin; oraz 2) Krewingowie, poniżej miasta Bowska, mieszkający w dobrach: Baden, Kirkawe-Moiż, Krusen i Memelhof, około 2,700 płci obojej; ostatni wyginęli już prawie, zlawszy się z łotyszami. Wszystkich Czuchońców, języka czudzkiego używających, liczą około 630,000. Są oni wzrostu miernego, włosy mają rude, mocnej budowy ciała, zdolni do najcięższej pracy, ale bardzo leniwi; charakter mają skryty, niedowierzają Niemcom, są powolni, źli, uparci i pijaństwu oddani. Mieszkania ich mało się od barłogów różnią; ludzie i bydło wspólnie mieszkają; wszędzie postrzegać się daje największe nieochędóstwo i nędza okropna. Ubranie obojej płci jednakie jest prawie; stanowi je głównie długa suknia zwierzchnia, z grubej tkaniny koloru ciemnego; na nogach, zamiast pończoch, ponawijane mają taśmy, stopy w łapcie obute, rzemieniem przywiązane. Przy chrzcie, weselu i pogrzebie, zachowują szczególne obrzędy. Do zwyczajnych zabaw ludowych, bez których żadne święto obyć się nie może, należy huśtawka. Najgłówniejszem świętem u Czuchońców jest Dalkus, święto żniwa. Religijność, wybitnie charakter ludu tego znamionująca, przyćmiona jest mnóstwem najgrubszych zabobonów. Język czuchoński, jako narzecze czudzkiego, dosyć jest miękki i dźwięczny, lecz bardzo ubogi. Pomiędzy ludem istnieje znaczna ilość pieśni, nadzwyczaj poetycznych. Chuchońcy głównie rolnictwem się trudnią. Por. Esty.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|