Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Drozdowo

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 161 ]Drozdowo 1.) górne i dolne, wś i folw. nad rz. Narwią, pow. łomżyński, gm. i par, Drozdowo. Odl. od Łomży 7 w., od Czyżewa w. 56. Liczy 3434 morg. obszaru. W 1827 r. było tu 17 dm. i 150 mk; obecnie 70 dm. i około 700 mk, Wieś ta przez lat kilkadziesiąt na D. górny i D. dolny podzielona, od lat kilku z powrotem do jednych rąk przeszła. Kościół tutejszy, erygowany przez Stanisława z Drozdowa w r. 1435, spalił się w r. 1737; odbudowany nanowo, spalił się powtórnie w r. 1818 i zastąpiony był przez tymczasową drewnianą kaplicę. Dopiero staraniem obecnego właściciela, Franciszka Lutosławskiego, w r. 1878 wykończony został kościół murowany w stylu romańskim, według planów budowniczego Witolda Lanci'ego. Majętność dworska D., obszerna włók nowop. sto, bogata w bujne nadnarwiańskie łąki, dobrą ziemię i zakonserwowane lasy, stanowi jeden z piękniejszych majątków ziemi łomżyńskiej. Obecny właściciel założył tu w r. 1864 mały browar z roczną produkcyą 2700 rs., w którym wyrabiane [ 162 ]piwo takiej sławy nabyło, iż rozwój tego zakładu na bliższą wzmiankę zasługuje. Piwo drozdowskie, zawdzięczając swe własności wybornej wodzie źródlanej, zyskało wkrótce rozgłos i w trzecim już roku swego istnienia dostało w r. 1857 medal bronzowy na wystawie rolniczej w Warszawie; produkcya przeto szybko wzrastała i w r. 1873 wynosiła 64000 rubli. Tegoż roku na wystawie międzynarodowej w Wiedniu piwo to otrzymało medal „za zasługę“. W roku 1874 na wystawie rolniczej w Warszawie złoty medal. Od tego czasu zbyt piwa rozwinął się nietylko na całe Królestwo Polskie, ale i w najdalsze punkta Cesarstwa Rossyjskiego. W r. 1876 przy produkcyi wartości 132000 rs., piwo D. otrzymało wielki medal na wystawie przemysłowej w Filadelfii w Ameryce; w r. 1878 pierwszą nagrodę: złoty medal na takiejże wystawie w Paryżu. Właściciel zachęcony powodzeniem, w r. 1877–1879 wystawił tu nowy zupełnie browar parowy, według planów fabryki maszyn „Germania“ w Chemnitz, opatrzył ten zakład w najnowsze urządzenia z machiną parową o sile 25 koni, z możnością wyrobu rocznego 600000 garncy. Z browarem połączony jest młyn i tartak parowy. Nowy ten browar puszczony w ruch został 13 stycznia 1879 roku. Istniała tu fabryka krochmalu i mąki kartoflanej, lecz spłonęła. Opis browaru i rysunek podał Tyg. Illustr. z 1880 r., Nr. 221. Dobra D. górne składają się z folw. i wsi t. n. Rozl. wynosi m. 1438, a mianowicie: grunta orne i ogr. m. 479, łąk m. 298, lasu m. 548, nieużytki i place m. 113. Bud. murow. 17, drewn. 4. Wieś D. górne osad 26, gruntu m. 54. Dobra D. dolne składają się z folw. D. dolnego z przyległością Nieławice, tudzież wsi D. dolne i Niewodowo. Rozl. wynosi m. 1223, a mianowicie: grunta orne i ogr. m. 412, łąk m. 161, pastw. m. 86, lasu m. 535, nieużytki i place m. 29. Bud. mur. 8, drewn. 17. Wieś D. dolne osad 31, gruntu m. 180; wś Niewodowo osad 23, gruntu morg. 255. Od dóbr tych odłączono nomenklatury Niewodów i Dierżanowo. Dobra Drozdowo dolne w 1799 r. od Burskich nabył Godlewski. Wraz z Niewodowem i Dzierżanowem dostały się drogą spadku Trzeszczkowskim; obecnie należą do Lutosławskiego, który je nabył w 1866 od Chludniewiczów. D. górne należy oddawna do Lutosławskich. Gmina D. leży na prawym brzegu Narwi; w skład jej wchodzą: wsie Wyłudzin, Wyżyki, Guty Kaźmierowe, Żelechy, Zabawka, Michajłowo, Poniat, Rakowo-Czaki, Budy Czarnockie; wsie i folwarki: Czarnocin, Drozdowo dolne i górne, Jeziorki, Piątnica, Kownaty, Krzewo-Grodzenowo, Piątnica, Niewodowo, Rakowo-Bogacze, Kossaki, Olszyny, Taraskowo, Truszki; osady: Budy Krzewskie, Elźbiecin, Wygoda, Wiktorzyn, Maryanowo, Moczydła, Felczyn i młyny: Pokrzywa i Motyka. Urząd gminny i sąd w Piątnicy. Ogólnej przestrzeni gmina Drozdowo posiada 17585 morg., w tej liczbie 7685 morg. lasu. Ludność w 1878 r. była 6294 dusz, w tej liczbie 2655 męz., 3639 kob. Żydów było 812 męż., 904 kob.; niemców nie ma wcale. W gminie znajdują się dwie gorzelnie: w Jeziorkach i Olszynach, dystylarnia w Jeziorkaeh, fabryka octu w Piątnicy i słynny browar w Drozdowie. Drozdowo wspominane już jest pod r. 1417; w tym roku Janusz starszy ks. mazowiecki dał je Stanisławowi z Zakliczewa, przodkowi domu Drozdowskich. Par. D. liczy dusz 2732.

2.) D., folw., pow. rypiński, gm. Pręczki, par. Rogowo. Ma. 2 dm., 21 mk. Od Płocka w. 56, od Rypina w. 6, od drogi bitej w. 14, od Włocławka w. 42. Rozl. wynosi morg. 112, a mianowicie: grunta orne i ogr. m. 82, łąk m. 8, pastw. m. 3, lasu m. 17, nieużytki i place m. 2. Bud. mur. 2, drewn. 4. Folwark ten w r. 1878 oddzielony od dóbr Pręczki.

3.) D., wś i folw., pow. płoński, gm. i par. Dziektarzewo. Ma kaplicę katolicką. Folw. D. z przyległością Orzeszki i Piekuty, tudzież wsią D., od Płocka w. 28, od Płońska w. 14, od Raciążka w. 7, droga bita przechodzi przez terrytoryum, od rzeki Wisły w. 28. Rozl. folw. wynosi morg. 1049, a mianowicie: grunta orne i ogr. m. 648, ląk m. 185, pastw. m. 31, wody m. 6, lasu m. 164, nieużytki i place m. 15. Bud. murow. 4, drewn. 13. Rzeka Raciążek przepływa terrytoryum. Wiatrak i pokłady torfu. Wieś D. osad 30, gruntu m. 158.

4.) D., wś szlach. i włośc. nad rz. Narwią, pow. makowski, gm. Sielc, par. Lubiel. W 1827 r. było tu 17 dm., 136 mk. Folw. D.-Nowiny z wsią t. n., podług opisu z roku 1868 rozległ. folw. wynosi m. 484, a mianowicie: grunta orne i ogr. m. 66, łąk m. 105, pastw. m. 62, lasu m, 52, zarośli m. 84, nieużytki i place morg. 115. Wieś D.-Nowiny osad 35, gruntu morg. 435.

5.) D., ob. Drozdów. Dr. J. B., Br. Ch., A. Pal.

Drozdowo 1.), wś włośc., pow. lidzki, 2 okr. adm., przy drodze do Grodna, o 17 w. od Lidy; 23 dm., 193 mk. (1866).

2.) D., al. Biarowszczyzna; zaśc. i karczma, własn. rządowa i prywatna, w leśnem uroczysku, pow. wilejski, gm. norzycka, 3 okr. adm., o 87 w. od Wilejki; 3 dm., 11 mk. (1866).

Drozdowo 1.) zwane także Nowa karczma, niem. Neukrug lub Drosdowo, wś włośc., pow. kartuski. Przedtem wiódł tu główny trakt z Gdańska do Kościerzyny. R. 1761 d. 21 kwietnia starosta kościerski Konstanty von Tamberger Nowowieczki, nadał tej wsi przywilej na karczmę, która obecnie zaniechana; odtąd nowy bity trakt na innem miejscu [ 163 ]poprowadzono. Obszaru ziemi ma 514 mórg, mieszk. tylko luter. 28, domów mieszk. 3, par. Parchowo, poczta i szkoła w Szembargu. Odl. od Kartuz 2 i pół mili.

2.) D., osada należąca do nadleśn. w Mirachowie, pow. kartuski; kat. 68, ewang. 15; par. i szkoła w Gowidlinie, poczta w Sierakowicach. Odl. od Kartuz 4¼ mili. Domów mieszk. 9.

3.) D., wś włośc., niem. Drosdowo, pow. świecki, par. Przysiersk, poczta Terespol, szkoła w miejscu. Za krzyżaków byłyto dobra szlacheckie, właściciel był zobowiązany służyć im na wojnie z koniem. W r. 1341 jest jakiś Orliko posiadaczem. R. 1421 Michał dziedzic czyni wyprawę z krzyżakami. R. 1448 Mikołaj po wojnie nie chciał więcej trzymać tej wioski, bo rola była zaniedbana, a on środków nie miał, żeby ją uprawić i zasiać. Ówczesny komtur ze Świecia wstawia się za nim do mistrza wielkiego, ażeby mu jakkolwiek dopomógł do podniesienia gospodarstwa. R. 1451 wspominaną jest wdowa po Mikołaju Pestkowa (Pastchken ?). Obecnie obsz. ziemi liczy D. 1024 morg., budynków 35, domów mieszk. 16, kat. 8, ewang. 89.

4.) D., folw., tamże, należy do Pol. Konopatu. Budynk. 6, domów mieszk. 2, katol. 19.

5.) D., niem. Drosdowen, wś, pow. jańsborski, st. poczt. Szymonki.

6.) D., niem. Drosdowen, wś i dobra, pow. olecki, st. poczt. Mieruńskie. Kś. F.